यंत्राद्वारे मिळणार्‍या निष्कर्षांवर किती अवलंबून राहायचे?

यंत्रांद्वारे मिळणारे निष्कर्ष हे तितकेच उत्तम असतात जितका ते वाचणारा डॉक्टर उत्तम आहे. यंत्रांची मदत ही निश्चित उपयोगाची आहे ह्यात वाद नाही. शरिरांतर्गत बिघाड हा बाहेरुन बघता येण्याची सोय तसेच विविध तपासण्यांनी जाणण्याची सोय ही निश्चितच मदतीची आहे परंतु ते का करायचे ह्याचा विवेक मात्र गरजेचा ठरतो आणि तोच हल्ली कळीचा मुद्दा बनला आहे.

पूर्वी पेशंटचे आणि डॉक्टरांचे नाते फॅमिली डॉक्टर असे बर्‍याचदा असे. पुष्कळवेळा लहानपणापासून तब्बेत तपासत असल्याकारणाने डॉक्टरांना पूर्वेतिहास माहीत असे त्याचा निदान करतेवेळी पुष्कळ उपयोग होई.
तपासताना डोळे, जीभ, नाकाचा आतला भाग, पोट, नाडी, हृदयठोके आणि फुफ्फुसे (स्टेथॉस्कोप) इ. नी बरीचशी परीक्षा होत असे. शिवाय लगेच एका दिवसात खडखडीत बरे वाटलेच पाहिजे अशी घाईसुद्धा नसे. थोडा हलका आहार, थोडी विश्रांती ह्यातून रोग्याला बरे वाटणे पुष्कळवेळा शक्य असते, तेवढी उसंत दिली जाई.

स्पेशालिस्ट, तपासण्या, औषधकंपन्यांचा वाढता दबाव इत्यादी प्रकार जसजसे वाढत गेले तसतशी ही फॅमिली डॉक्टरची संकल्पना आटत जाऊन औषधे आणि तपासण्यांच्या चक्रात टाकणारे एजंट्स अशी भूमिका बर्‍याच डॉक्टरांकरवी वठवली जाऊ लागली.

सर्वसाधारण जेनेरिक औषधांनी जर पुरेसा उतार पडत नसला तर पॅथॉलॉजी तपासण्या आवश्यक ठरतात आणि त्यातून उपाययोजना निश्चित करणे सोयीचे जाते तसेच इतर तपासण्या सोनोग्राफी, क्षकिरण इ सुद्धा कधी आवश्यक ठरतात ह्याबाबत डॉक्टरांचे तारतम्य उपयोगी ठरावे अशी अपेक्षा असते परंतु बाजारु प्रवृत्ती मोठ्या प्रमाणात फोफावल्याने तो विवेक इतिहासजमा होत आहे हे खरे.

यंत्राद्वारे तपासणी अजिबात आवडत नाही पण इलाज नसतो.
निष्कर्ष मात्र बरोबर असतील अशी काहीशी खात्री वाटते.

पूर्वीच्या डॉक्टरांचे टेस्ट न करता केलेले डायग्नोसिस नव्या डॉक्टरांच्या टेस्ट करून केलेल्या डायग्नोसिस इतकेच अचूक असल्याचा काही विदा उपलब्ध आहे का?

[लेखातील भाव काहीसा "पूर्वी सिझेरिअन नव्हते तेव्हा काय बायकांना पोरे होत नव्हती काय?" असा आहे. त्याचे उत्तर सिझेरिअन अभावी बर्‍याच प्रमाणात बायका/अर्भके बाळंतपणात मरत असत हे आहे. तद्वतच वरच्या लेखातल्या भावनेचे उत्तर आहे]

गैरप्रकारांची शक्यता मान्य आहे.

स्टेथोस्कोप आल्यावर पण असाच प्रश्न विचारला गेला असेल का?

[या सुश्रुताला ही एवढी उपकरने कशाला लागतात? आमच्या शेजारचा भगत नुसत्या मंत्राने बरे करतो असे त्याकाळी विचारले असेल का?]

आरक्षण...