लेखन आणि प्रकाशन - किती सोपे, किती अवघड?

या बाबतचे माझे वैयक्तिक मत...

१. आपण लिहिलेले खरंच इतके उत्तम असेल तर प्रकाशक योग्य ते पैसे देऊन स्वतः छापतील अन्यथा त्या लेखनाची ( किंवा त्या प्रकाशकाची)पात्रता बहुधा तितकी नसावी, असे समजावे...

( म्हणजे लेखन तरी बदलावे, किंवा प्रकाशकतरी ;))

२. आणि इतकीच प्रचंड इच्छाच असेल तर मग या धंद्याच्या सार्‍या गणितातून जाणे भाग आहे...
( विक्रेत्यांचे ४० ते ५० % कमिशन असते असे ऐकले होते.. या गोष्टीत तर फारच आहे.. )
तुम्ही स्वतः इतके डेस्परेट असाल तर प्रकाशक आणि विक्रेते कोपराने खणणारच....

आपण एवढे हिंडूनही आपली पुस्तके प्रकाशक लोक छापत नाहीत, विक्रेते ( पैसे देत नाहीत , दिलेच तर १५- २० % पैसे देऊनच तेही उशीरा) विक्रीला ठेवत नाहीत, याचे कारण शोधण्यासाठी काही प्रयत्न करावेत, आत्मपरीक्षण करावे असे या लेखकांना का वाटू नये?

"आपलं पुस्तक छापून आलं पाहिजे, त्या मुखपृष्ठावर लेखक म्हणून आपलं नाव दिसलं पाहिजे" ही हौस भागवायची असते खूप जणांना...पण काही दिवसांतच घरात आपल्याच पुस्तकाच्या प्रतींच्या थप्प्या लावून ठेवून येणार्‍या जाणार्‍याला फुकट वाटूनही त्या प्रती संपत नाहीत , अशी वेळ कित्येकांवर येते हे ठाऊक आहे....
त्यापेक्षा आपले लेखन अधिक चांगले आणि वाचनीय करावे यावर या प्रकारचे लेखक किती मेहनत घेतात?

आपण लिहिल्याइतक्या दर्जाचे पुस्तक आपण स्वतः तरी विकत घेऊ का? हा प्रश्न लेखक स्वतःला का विचारत नाहीत?
वीसटक्क्यांनी रोख देणारा विक्रेता असताना पंधरा टक्क्यांनी उधार विक्रेत्याला कशाला द्यायची पुस्तके?...

अवांतर : मुक्तपीठ !! मध्ये गेल्या वर्षी "पुरस्कार" मिळवू इच्छिणार्‍या एका कवीचाही लेख वाचल्याचे आठवते...

आपण लिहिलेले लोकांनी वाचावे त्याची वाहवा व्हावी असे प्रत्येक लेखकाला वाटतेच.त्याला डेस्परेट पणा म्हणणे योग्य नाही.
अहो,
संकेतस्थळावर आपल्या सुरुवातीच्या लेखांना प्रतिसाद कमी मिळत म्हणून का कोणी लिहायचे थोडेच बंद करतो?
कालांतराने लोकांनाही लेखनाचा दर्जा कळतोच. आपोआप प्रतिसाद मिळतात.इथे ही असेच आहे. सुरुवातीला असा त्रास होणारच.एकदा का बाजारात नाव झाले की प्रकाशक लोक घरी रांग लावतात अन वाचक दुकानात.उदाहरणच द्यायचे झाले तर "हॅरी पॉटर" च्या लेखिका.

नील.

आपोआप प्रतिसाद मिळतात.इथे ही असेच आहे.

संकेतस्थळावरच्या लेखनाची आणि पुस्तक लेखन प्रकाशनामध्ये मला समानता वाटत नाही...
असहमत...

एकदा का बाजारात नाव झाले की प्रकाशक लोक घरी रांग लावतात अन वाचक दुकानात.उदाहरणच द्यायचे झाले तर "हॅरी पॉटर" च्या लेखिका.
:)
उदाहरण बरोबर असले तरी "असे किती ?" हा प्रश्न लेखकाने स्वतःला विचारावा की नाही?..

आयुष्यात एक तरी पुस्तक लिहायचेच, या महत्त्वाकांक्षेपायी स्वतःचे निवृत्ती फंड वगैरे पैसा उडवणे मला थोर वाटते, या हौसेला माझा दंडवत... __/\__

मराठी प्रकाशन व्यवसाय हा निव्वळ चोर आणि रक्तपिपासू व्यक्तींनी भरलेला आहे याची जाणीव प्रत्येक नवीन लेखकाला येत होती, येत आहे, येत राहील. या प्रकाशक जमातीला माहित असते की आपल्या मराठीत लिहायची "खाज" असणारे पोत्याने आहेत (पुरुष आणि स्त्रियाही...) आणि स्वत: हे लोक आपले साहित्य प्रकाशित करू शकत नाहीत... अन् केले तर खपवायचे कसे? बाजारपेठ म्हणजे काय? विक्रेता नावाचा ठोम्ब्या कुठे असतो, तो पुस्तक विक्रीला ठेवतो म्हणजे काय करतो, छापखानावाले, बाईंडर, कागदवाले, इतकेच काय वाहतुकवाले देखील या प्रकाशकांचे गुलामच कारण या गटातील लोकांना माहित असते की "बातमीत" उल्लेख केलेला लेखक असा एखाद दुसराच असतो जो कर्ज काढून का होईना आपले पुस्तक बाजारात आणण्याचा कासावीस होईपर्यंत प्रयत्न करणार, अन्य नाही.... थोडाफार प्रयत्न करतील आणि "जाऊ दे त्येच्या मायला, मराठी साहित्य खड्ड्यात...!" म्हणतील आणि आपआपल्या पोटापाण्याच्या उद्योगाला लागतील... म्हणजेच शेवटी आपला तारणहार (किंवा "मालक") हा प्रकाशकाच.

बाकीचा चिल्लरखुर्दा सोडा.... प्रकाशकाचा असाच वाईट अनुभव खुद्द "महाराष्ट्राचे लाडके व्यक्तिमत्व" श्री. पु. ल. देशपांडे आणि सुनिता देशपांडे यांना आला होता.... आणि प्रकाशक रा. ज. देशमुख यांना नकार देऊन स्वत: पुस्तक छापण्याचा आग्रह (कि अट्टाहास..?) धरला व दोघांनीही त्यात हात पोळून घेतले व निमुटपणे पुढच्या पुस्तकाच्यावेळी देशमुखांना शरण गेले. आता पु. ल. सारख्या "भरभक्कम" लेखकाची ही अवस्था तर बाकीच्या शेंगदाण्यांची काय कथा?

"बिढार" मध्ये श्री. भालचंद्र नेमाडे यांनीही त्यांना "कोसला" च्या वेळी आलेला अनुभव त्यांच्या टिपिकल भाषेत वर्णन केला आहे.... तीच गोष्ट किरण नगरकर यांच्या "सात सक्कं त्रेचाळीस" ची. कथा कादंबरीकाराना हे प्रकाशक निदान "आत या" असे म्हणून थोडा तर मान देतात, पण "कविता"च्या चोपडीकडे त्यांच्या दारातील कुत्रे देखील मान वर करून बघत नाही. माझा एक "क्रांतिवीर" कवी मित्र (जो आपल्या कवितेतून निव्वळ आगीचे लोळ फेकत असे....) मुंबई, पुणे, कोल्हापूर येथे उपाशीपोटी वणवण हिंडला, आपल्या "तिसर्‍या क्रांती"ची पुस्तकरुपी पिलावळ घेऊन... पण प्रकाशक मायाचे साले एक नंबरचे हुशार ! त्यांनी सांगतले थेट : "कुठली क्रांती घेऊन बसला.... काय एमपीएससी आणि तशाच स्पर्धा परीक्षेसाठी काय लिहित असाल तर सांगा..! बास झाली मराठी भाषेला आता क्रांती... जावा !" अक्षरश: हाकलून लावले त्याला असे म्हटले तरी वावगे होणार नाही. डोंबलाचे क्रांतीची भाषा करणारे हे कवी... सगळे च्यामायला भिकार जमात आहे महाराष्ट्रातील या जातीच्या कवी लोकांची. पैशाला महाग आहेत स्वत: आणि प्रकाशकाच्या दारात उभे राहून थेट बिर्ला अंबानी यांना कवितेतून आयमाय वरून शिव्या घालतात...! कुठला प्रकाशक यांना जवळ उभा करून घेईल. आता तर ढसाळ, ढाले, दया, बागुल, हे देखील इतिहासजमा झाले.

सगळे प्रकाशक या समस्त लेखक जमातीच्या बापाचे बारसे जेवले आहेत. त्यामुळे लेखातील व्यक्तीस आलेला कटू अनुभव हा काय नवा नाही..... त्यातल्या त्यात समाधानाची बाब म्हणजे त्यांनी जिद्द न सोडता पदरमोड होऊन का होईना शेवटी ते पुस्तक प्रकाशित केले... त्याबद्दल त्यांचे अभिनंदन केले पाहिजेच.

-------------------------------------------------------
"चन्द्रकिरणानो, तुम्हा वाजते का कधी थंडी स्वतःची ? मध्यरात्री?"