डॉक्टरांच्या हलगर्जीपणाबद्दल :

"आघात " हा विक्रम गोखले आणि मुक्ता बर्वेचा सिनामा पहा एकदा जरूर . थोडासा अंगावर येतो पण ते ठीक आहे कारण मुळात विषय गंभीरच आहे . विक्रम गोखले आणि मुक्ता या दोघांनी अतिशय सुंदर काम केल आहे.

बाकी साती तै आणि डॉ. खरे यांचे प्रतिसाद छान आहेत . चांगली माहिती मिळतेय . :)

साहेब
ती मृत व्यक्ती आपला जवळचा नातेवाईक होता हे मान्य करून आणि त्याबद्दल सहानुभूती व्यक्त करूनही मला आपणाला एक प्रश्न विचारावासा वाटतो. कि त्या डॉक्टरानी हलगर्जी पण केला असे आपण कोणत्या आधारावर म्हणत आहात?मुल त्या रुग्णाला आजार कोणता होता आणि त्याची शल्यक्रिया कशासाठी झाली होती त्या शल्यक्रियेनंतर काय गुंतागुंत झाली हे काहीही न विशद करता( कदाचित ते आपणास माहित असेलही पण इथे लिहिलेल्या गोश्वार्यात असे कुठेही दिसत नाही) आपण एक आरोप केलात. त्यात तथ्य असेलही पण कोणताही पुरावा न देता आपण आरोप केलात त्यात दिनानाथ मंगेशकर रुग्णालयात त्याच्यावर दुसरी शल्यक्रिया झाली म्हणजे दिनानाथ मंगेशकर रुग्णालयातील डॉक्टर सुद्धा या गुन्ह्यात सहभागी झाले असे आपले म्हणणे आहे काय?
आणि एवढे सगळे पाहूनही आपण म्हणता जागृती करण्यासाठी तर कोणती जागृती आपल्याला अपेक्षित आहे? सर्व रुग्णालयात रुग्णवाहिका सर्व काळ उपलब्ध असल्याच पाहिजेत असा आपला आग्रह आहे काय?
"तुम्ही डॉक्टर आहात म्हणून इथे सांगितलेली गोष्ट खोटी आहे असं म्हणायचं का तुम्हाला?" मी असे कुठेही म्हटलेले नाही.
"अर्धवट माहितीवर जनजागृती करणे हे फारसे बरोबर नाही असे मला वाटते." यात काय चुकले हे आपण माझ्या अल्पमतीला समजावून सांगाल काय?
आपला जवळचा नातेवाईक दगावला त्यामुळे लोकांची सहानुभूती नातेवाईकाला असते याचा सरळ अर्थ तो डॉक्टर कसाई आहे असा लावणे चुकीचे आहे.
मी केवळ डॉक्टर आहे म्हणून मी डॉक्टरची बाजू घेणार हेही आपण गृहीत धरून "तुम्हाला काय त्याची झळ पोचलीये?"हे वक्तव्य करणे म्हणजे आम्ही संवेदनाहीन आहोत असा अर्थ आपण कोणत्या आधारावर लावता? मी तो डॉक्टर कसाई आहे असे म्हटले असते तर आपल्याला बरे वाटले असते असाच अर्थ यातून निघतो पण तसे करणे माझ्या सद्सद विवेकबुद्धीला पटणारे नाही. प्रत्येक रुग्णालयात रुग्णवाहिका आणि रक्तपेढी आहे का ? याची खात्री केल्याशिवाय तेथे जाऊ नये हे आपणच म्हणता आहात त्यावर मी वस्तुस्थिती दर्शविणारा दुवा दाखविला आहे यावर आपली माहिती पूर्ण नाही हे मान्य न करता तुम्ही सहानुभूती घेण्याचा प्रयत्न करीत आहात हे फारसे बरोबर नाही असेच मला वाटते असो वितंडवाद घालण्यात मला अर्थ वाटत नाही.
असो आपली मते आपल्यापाशी.

डॉक्टर लोकं सन्माननीय अपवाद सोडले तर चालू या कॅटेगरीत मोडतात. आमचा फॅमेली डॉ. म्हणवणारा डॉक्टर आताशा एमआर कडची औषधे विकत देतो. एकदोन वेळेस मी चालवून घेतले पण आता मी वेळ मिळाला की मुद्दाम सर्दी झाली असे सांगून जातो अन सँपल औषधे दिली की मग झापतो त्याला.

साधा डॉक्टरसुद्धा दिवसभराची १०/१२ हजार कमवत असूनही कट प्रॅक्टीस करतात.

नव्या सर्जनकडे पेशंट पाठवण्यासाठी कट मागणार्‍या, त्याला ब्लॅकमेल करणार्‍या होमिओ-आयुर्वेद वाल्या जिपड्यांचा यात काहीच वाटा नाही का?
सरकारी कारकुंड्याला लाच द्यावी लागली तर सामान्य माणूस बळीचा बकरा.
या भिकारचोट जिपड्यांना नाईलाजाने कट द्यावा लागला तर क्वालीफाईड डॉक्टर हरामखोर??
वा रे वा !
तुमच्या जीपीची चिठ्ठी घेऊन जाऊ नका ना स्पेशालिस्टकडे

http://www.youtube.com/watch?v=1Lg0kUtS8ic हा सत्यमेव जयते चा २०१२ चा एपिसोड आहे. ( पहिला प्रसंग तर जरूर पहावा।) हयाचा प्रतिवाद कसा करणार ? की हे ही खोटेच आहे असे समजायचे ?

पुण्यातील एक नावाजलेले हॉस्पिटल व तेथील एक एलोपेथी चे नावाजलेले डॉक्टर। ह्यांच्याकडे वडिलांची ट्रीटमेंट चालु होती. त्यावेळी आलेला अनुभव असा होता की आपल्या शंका निरसनासाठी काही प्रश्न त्यांना विचारले तर ते चिडत असत, उत्तर दिले तर चिडून काहितरी उलटेच बोलत जेणेकरून पेशंटने परत काही विचारूच नये.
याउलट मला अमेरिकेत आलेला अनुभव असा कि डॉक्टर्स पेशंटच्या प्रश्नांची उत्तरे व्यवस्थित त्याचे समाधान होईपर्यंत देतात. माझ्या मुलीला एकदा तिच्या एका आजारात स्टेरॉइड्स प्रिस्क्राइब केले होते। ती तेव्हा खुपच लहान म्हणजे २ वर्षाचीही नव्हती. त्यामुळे मला स्टेरॉइड्स द्यायला लागू नये असेच वाटत होते. मी त्याना अजुन काही पर्याय आहे का ? स्टेरॉइड्स तिला खुप हेवी तर होणार नाहित ना असे विचारल्यावर स्टेरॉइड्स ची मात्रा लहान मुलांना अगदी कमी प्रमाणात असते , तुम्हाला स्टेरॉइड्स नको असतील तर तुम्ही --- हे हे दुसरे औषध घेऊ शकता. स्टेरॉइड्स घेतले तर काय होईल आणि हे दूसरे औषध घेतले तर काय होईल वगैरे नीट समजावून सांगितले होते।
या उलट माझा मुलगा १ महिन्याचा ही नव्हता तेव्हा सर्दी झाली म्हणून त्याला पुण्यातील एका सुप्रसिध्द पेडियाट्रीशन ने एंटीबायोटिक्स दिले होते. त्यानंतर तो नीट खाईना, त्याला ६ व्या महिन्यात अमेरिकेत आणल्यावर लक्षात आले की गम्भीर आजार नसताना इथे बाळांना साध्या सर्दी खोकल्यासाठी कधीच एंटीबायोटिक्स देत नाहीत. इतक्या लहान वयात दिल्या गेलेल्या एंटीबायोटिक्स च्या पूर्ण कोर्स ने त्याच्या पोटाची पार वाट लागली होती. पचन बिघडले होते.
अजूनही लिहिण्यासारख्या बरयाच गोष्टी आहेत पण वेळे अभावी शक्य होत नाहीये.

इंद्रजीतची कहाणी खूपच दुर्दैवी होती. पण काही जाणकार सदस्यांमुळे काही माहिती नव्याने कळते आहे. धन्यवाद. सर्वसाधारणपणे रुग्ण बरा झाला नाही तर डॉक्टर किंवा हॉस्पीटलवर खापर फोडून नातेवाईक मोकळे होतात आणि प्रसंगी मारहाणदेखील करतात. एका परिचितांच्या वडिलांना ते आयसीयूमध्ये असतांना मुलाच्या आग्रहामुळे बाहेर आणले आणि जंतूसंसर्ग होऊन त्यांचा मृत्यू झाला. अशा अनेक चुका हट्टी रुग्णदेखील करत असतात. सर्वसाधारणपणे डॉक्टर्स रुग्णाला वाचवण्याचे आणि बरे करण्याचे प्रयत्न प्रामाणिकपणे करत असतात असे वाटते. काही हपापलेले डॉक्टर्स असतात. नानाविध धंदे करून आणि रुग्णांच्या जीवाशी खेळून पैसे कमविण्याची त्यांची खुमखुमी खरंच धोकादायक असते. पण असे डॉक्टर्स फार जास्त नसावेत. आणि साती म्हणतात त्याप्रमाणे डॉक्टर अपयशी ठरत असतील पण गुन्हेगार नाही. कट-कमिशनची प्रथा तर कित्येक दशके चालू आहे. शेवटी तो ही एक व्यवसाय आहे. त्यामुळे व्यावसायिक अपप्रवृत्ती त्या व्यवसायात असणारच...

अवांतर होइल हा प्रतीसाद खरं तर, पण वर जे doctor लोकांनी सांन्गितलय की इतर प्याथी (कस लिहायच कळत नाहीये) वाले आता नेह्मीच्या डाक्टरांची औषधे देउ शकतात.
पण या विरुध्ध कोणी आवाज नाही का उठ्वू शकत? जसे तुम्ही डाक्टर लोक.
(आता प्रत्येक औषध १० वेळा विचार करुन घेतल पाहिजे. खास करुन लहान मुलांना देताना. )

माझा मुलगा ६ दिवसांचा असताना त्याला रोज तपासायला येणार्‍या डॉक्टरला त्याच्या छातीमधुन "मर्मर" ऐकु आली. म्हणुन त्याने ताबडतोब त्याचा २ डी इको करायला सांगितलं. दुसर्‍या दिवशी सकाळी ६ ला मुंबईला जाताना रस्त्यात थांबुन आमच्या बाळाची तपासणी करायला एक लहान मुलांचे हृदयरोग तज्ञ मिळाले. त्यांनी सांगितलं की मुलाला TAPVC हा आजार आहे. ओपन हार्ट सर्जरी करावी लागेल. त्यानंतर मला रोज तो किती दुध पितो हे लिहुन ठेवायला सांगितलं होतं..

सिरिंजनी.. बळजबरी.. तो ५-६ एम्.एल दुध प्यायचा. ९व्या दिवशी त्याला दुसर्‍या हॉस्पिटल मध्ये नेलं आणि NICU मध्ये अ‍ॅडमीट केलं.. तिथं ते त्याला वेगळी ट्रिट्मेंट अशी काही देत नव्हते..पण तो सुरक्षित वातावरणात होता. मी त्याला रोज जाऊन १० मिनिट भेटायचे.. त्यात मला असं जाणवत होतं की माझा मुलगा हळुहळु माझ्या पासुन दुर चालला आहे.. त्याच्या हालचाली मंदावल्या होत्या.. जास्त करुन झोपेतच असायचा.. जागा असला तरी निर्जीव डोळ्यांनी एकटक कुठेतरी बघत असायचा.. हाडं दिसत होती.. दुध फारसं प्यायचा नाहीच.. ओठ घट्ट मिटुन घ्यायचा.. पायावर टिचकी मारली तरी रडायचा नाही.. कदाचित रडण्याचे कष्ट त्याला सहन होत नव्हते.. त्यापेक्षा तो ती टिचकी सहन करायचा..

NICU मध्ये ठेवुन बहुदा डॉक्टर त्याची प्रतिकारशक्ती वाढायची वाट पहात होते.. पण मला जे जाणवत होतं ते बाकी कुणाला का जाणवत नव्हतं ते माहित नाही..

साधारण मुलगा १५ दिवसाचा असताना मी एक दिवस त्याला भेटायला गेले तेव्हा त्याच वेळी त्याचे डॉक्टर (बालरोगतज्ञ) त्याला तपासायला आले.. कुठल्या तरी आंतरिक उर्मीनी मी त्यांना सांगितलं की मला मुलाला इथे ठेवायचं नाही, जिथे ऑपरेशन करायच असेल तिथे न्यायचं आहे.. डॉक्टरांना बहुदा हे आवडलं नाही..

"तुमचा मुलगा इथे सुरक्षित हातात आहे मॅडम.."

"असेल.. पण तुम्ही त्याचं ऑपरेशन करणार आहात का? मग सर्जनला पाहु द्या..जर ते म्हणाले की अजुन थांबा तर मी खर्च सहन करायला तयार आहे.. पण जर ते म्हणाले की वेळ निघुन गेली तर??"

का कोण जाणे पण मला त्याचा हृदयरोग तज्ञावरही विश्वास नव्हता.. त्यामुळे मी कुणाचच ऐकायला तयार नव्हते.. मला या सगळ्यातलं काय समजतय असा डॉक्टरांचा चेहरा झाला असेल.. किंवा मी आततायीपणा करतेय असंही त्यांना वाटलं असेल.. पण मला माझा मुलगा तातडीनी मुंबईला न्यायला हवा होता..

माझा अवतार पाहुन मुलाला ताबडतोब मुंबईला हलवलं.. तिथुन पुढे अ‍ॅम्बुलन्स, सर्जन, हॉस्पिटल सगळं काही हृदयरोग तज्ञाच्या सल्ल्या प्रमाणेच चालु होतं (अर्थात आम्ही सगळ्या गोष्टींची १०० वेळा चौकशी करुन ठेवली होतीच..)

जेव्हा आम्ही कॅशलेस वापरुन ऑपरेशन करणार आहोत असं कळालं तेव्हा हृदयरोगतज्ञाने आधी कॅश भरावी लागेल, नाही तर मुलाला ऑपरेशन टेबलवर घेता येणार नाही असं सांगितलं.. मी त्याला फोन करुन असं का म्हणुन विचारलं तर इन्शुरन्सचा काही भरवसा नसतो असं म्हणे..

"डॉक्टर.. तुम्ही हॉस्पिटले केशिअर आहात का? तुम्ही माझ्या मुलाकडे लक्ष द्या.. तो जेव्हा ऑपरेशन टेबल वर जाईल तेव्हा २.५ लाख रुपये तुम्हाला मिळालेले असतील.. ती माझी जवाबदारी आहे.."

गंमत म्हणजे हा माणुस माझ्या मामाच्या हॉस्पिटलमध्येही येतो.. ह्याच मामाचे इन्शुरन्स वाल्या कंपनीच्या मालकाशी मैत्रीचे संबंध आहेत.. आणि पैशाचा काही प्रॉब्लेम झाला तर सगळी रक्कम मी देईन असं मामानी त्याला सांगुनही हा मला असं बोलत होता.. बाकी गरीब पेशंटच काय होत असेल?

मुलाला नेल्यावर मला सांगितलं की २-३ दिवसात होईल ऑपरेशन.. तुम्ही ऑपरेशन च्या दिवशी या.. नवर्‍यानी रक्तपेढीत रक्त देण्या बद्द्ल विचारलं तर म्हणे की मुलाचा रक्तगट जो असेल त्या रक्त गटाचे २ जण असु दे.. ते देतील मग रक्त भरुन.. म्हणुन आम्ही पण निवांत राहीलो..

मुलगा दुपारी मुंबईला पोहोचला.. मला रात्री ८ ला फोन आला..

"उद्या सकाळी ८ ला ऑपरेशन आहे.. तुझं रक्त आवश्यक आहे.. ताबडतोब निघ.."

झालं असं होतं की जेव्हा मुलाला सर्जननी तपासलं तेव्हा त्यांनी दुसर्‍या दिवशीचं वेळापत्रक बदलुन मुलाला सकाळी ताबडतोब ऑपरेशनला घ्यायला सांगितलं.. आणि एवढ्या लहान मुलाला आईचं रक्त तपासुन मग त्याच्याशी जुळणार रक्त द्यावं लागतं .. त्यामुळे त्याचा न माझा रक्त गट वेगवेगळा असला तरी माझं रक्त आवश्यक होतं.. एवढ्या साध्या गोष्टी हृदयरोगतज्ञाला कळाल्या नाहीत..

रात्रि तातडीनी भाऊ आणि एक मित्र ह्यांना सोबत घेउन, हाताला लागेल ते सामान भरुन, मी आणि आई कारनी निघालो.. १ ला पोहोचलो आणि रक्त दिलं..

दुसर्‍या दिवशी ऑपरेशन झालं.. सर्जन म्हणाले की मुलगा थोडक्यात वाचला.. अजुन १२ तासानी आला असतात तर आम्ही काही करु शकलो नसतो.. (आणि आमचा हृदयरोगतज्ञ म्हणत होता की २-३ दिवस नाही होणार ऑपरेशन..)

शिवाय कॅशलेस नी ऑपरेशन झालं.. काहीही त्रास झाला नाही..

इथवर मी धीर धरुन होते.. ऑपरेशन नंतर सर्जननी अतिशय संयत शब्दात माहिती दिली..

नंतर आम्हाला हृदयरोगतज्ञ महाराज भेटले.. त्यांनी एखाद्या हिंदी पिक्चरची स्टोरी सांगावी तसं वर्णन सुरु केलं..

"मग आम्ही छातीवर कट घेतला.. असं रक्त उडालं.. ब्लडप्रेशर एकदम डाऊन.. असल्या ब्लडप्रेशवर तर चिमणी पण जगत नाही....पण तुमचा मुलगा जगला.. झालय ऑपरेशन नीट.. आता अजुन २-३ होल्स आहेत आत मध्ये.."

"काय?????? त्याच्या छातीत होल्स पण आहेत..??? मग आताच का नाही त्याचम पण ऑपरेशन केलं???"

"तसं नसतं करता येत.."

आता मी खरी घाबरले.. नक्की झालय काय माझ्या मुलाला हे कळेना.. पुढे माझ्या लक्षात येऊ लागल्म की अतिरेकी बोलणं हा त्याचा स्वभावच आहे.. बाकी डॉक्टर जेव्हा शांत असतात तेव्ह हा घाबरवुन सोडतो आणि भविष्यात अजुनही महागड्या चाचण्या कराव्या लागतील अशी प्रस्तावना सुरू करतो..

पुढेही ह्या माणसाचा हपापलेपणा सतत दिसत राहिला.. १० इनिटात इको करुन २ मिनिटात औषध देणे एवढाच काय ते तो करायचा.. "माझ्याच हॉस्पिटलमध्ये या.. खुप चाचण्या कराव्या लागतील.." असं म्हणायचा..

मी शेवटी हृदयरोगतज्ञ बदलला..

आता ज्या मॅडम आहेत त्या १/२ तास नीट चर्चा करतात. मुलगा काय खातो.. रुटीन काय आहे, सवयी काय आहेत हे पहातात. कधी रागवतात, चिडुन चिडुन शिव्या घालतात की मुलांना नीट खाऊ घाला... फालतुच्या काही तपासण्या सांगत नाहित.. आणि ज्या सांगतात त्या नक्कीच महत्वाच्या असतात करण त्या कुठेही करा त्यांना फरक पडत नाही, त्यांना रिपोर्ट महत्वाचा असतो..

मला ह्या प्रसंगात ४ डॉक्टर भेटले..
ज्यानी माझ्या मुलाच्या छातीतमी मर्मर डिटेक्ट केली..
ज्यानी हा रोग शोधला.. हृदयरोगतज्ञ
ज्यानी हे ऑपरेशन केलं...
ज्या सध्या माझ्या मुलाची हृदयरोगतज्ञ म्हणुन काळजी घेत आहेत..

त्यातला एक मुर्ख माणुस सोडला तर बाकी ३ जण माझ्या आयुष्यातले फार महत्वाचे लोक आहेत.. ज्यांनी मुलाचं ऑपरेशन केलं ते तर देव आहेत माझ्या साठी...

ज्या बालरोगतज्ञांना मी हटकलं होतं ते आज माझ्या मुलाचे नेहमीचे डॉक्टर आहेत.. त्यांना कदाचित तेवढा अंदाज आला नव्हता माझ्या मुलाच्या तब्येतीचा, पण डॉक्टरही माणुसच आहे.. त्यांचा नुभव नसेल कदाचित एवढा.. पण बाकी ते उत्तम डॉक्टर आहेत..

पण हृदयरोगतज्ञ- त्याला मी माफ करु शकत नाही.. त्याने जे केलं तो हपापलेपणा आणि हलगर्जी होती.. त्यात माझ्या मुलासाठी काहिही काळजी नव्हती..

सरतेशेवटी माझं मत असं झालय की सरसकट सगळेच डॉक्टर वाईट नसतात.. आपल्याला फार कमी कळत असतं डॉक्टरकी मधलं. त्यामुळे लगेच निष्कर्ष काढणं चुक.. शक्यतो आपल्या डॉक्टरवर मनापासुन विश्वास टाकावा. पण माणुस कसा आहे ते आपण ओळ्खायच असतं.. अनेकद हे गट फिलिंग खुप उपयोगी असतं.. डॉक्टरला माणुस म्हणुन पारखुन घेतलं की मग एक डॉक्टर म्हणुन त्याच्यावर निर्धास्त अवलंबुन रहावे.. स्वतःचे डोके चालवु नये..

पण माणुस चुकीचा आहे असं वाटायला लागलं तर मात्र जरुर पाऊल उचलावे..

(लेखा पेक्षा प्रतिसाद मोठा झालाय.. पण आज रहवलं नाही...)

बापरे....

सिझेरियनने मोडला बाळाचा हात

सौजन्यः मटा.

मूळ धाग्यातल्या घटनेबाबत दु:ख वाटले.
प्रतिसादातून साती, खरे, आनंदी गोपाळ या डॉक्टर मंडळींनी मोलाची भर घातल्याबद्दल त्यांचे आभार.
चर्चा वाचतेय आणि नोंद घेते आहे.

http://epaper.pudhari.com/details.aspx?ID=437910&boxid=11537921&pgno=1&u...

वर एका प्रतिसादात म्हणल्याप्रमाणे मूळ प्रस्तावातील प्रसंग अतिशय दुर्दैवी आहे. सर्व प्रतिसाद वाचले असले तरी (साती म्हणाल्या तशी गुन्हेगारी नसेल कदाचीत पण) डॉक्टर आणि वैद्यकीय व्यवस्थेतील मर्यादा जाणवल्या असेच वाटते. कधीकाळी वाचलेले अरूण लिमयेंचे क्लोरोफॉर्म, लाख मोलाचा जीव ते रॉबीन कुकचे कोमा आणि इतर अनेक घटना वाचताना असे नक्की वाटते की अजून बरीच सुधारणा होण्याची गरज आहे.

मला स्वतःला भारतातील डॉ़क्टर्सचे चांगले अनुभव आले आहेत. फक्त लहानपणी एका डेंटीस्टकडचा अनुभव सोडल्यास! माहीतीतील एका व्यक्तीस विषबाधा (खरे विष) झाली होती. असे प्रकार अनेकदा खाजगी रुग्णालयात घेत नसल्याने त्या व्यक्तीस सरकारी इस्पितळात न्यावे लागले होते. प्रसंग गंभीर होता, पण त्यातून त्या व्यक्तीस सहीसलामत बाहेर काढल्याचे पाहीले आहे. त्याच बरोबर याच सरकारी इस्पितळात चांगले तज्ञ-उपचारपद्धती असताना देखील एका भाजलेल्या व्यक्तीस खाजगी रुग्णालयात नेल्याने प्राण गेलेला पण दुर्दैवाने पहायला लागले आहे. तरी देखील सर्व डॉक्टर्स म्हणजे हजाम असे म्हणणार नाही. परीस्थिती किंबहूना त्याच्या बरोब्बर विरुद्ध आहे असेच म्हणेन. असो. भारतीय डॉ़क्टर्सना अमेरीकेत देखील मान असलेला पाहीला आहे.

वर चर्चेत अमेरीकेसंदर्भात काही भाग आलेला दिसला त्या संदर्भात थोडक्यात
आता अमेरीकेत वीमा सर्वांनाच सक्तीचा केला गेला आहे (ओबामाकेअर असे त्याला त्याचे विरोधक उपरोधाने म्हणतात पण आता तेच नाव पडले आहे!). तसे होण्याच्या आधी देखील ज्यांच्याकडे वीमा नसेल अथवा मर्यादीत वीमा असेल अशांना देखील इमर्जन्सी असल्यास कुठ्ल्याही हॉस्पीटलला कायद्याने अ‍ॅडमिट करून ट्रीटमेंट द्यावी लागते.

इथे देखील चुका होतात. श्रीदेवीच्या आईच्या मेंदूचे ऑपरेशन हे चुकीच्या भागात केल्याची (कु)प्रसिद्ध गोष्ट या निमित्ताने आठवली.

पण एक महत्वाची गोष्ट म्हणजे - इथे असलेली व्यवस्था. तंत्रज्ञान म्हणून म्हणत नसून एकूण "लाख मोलाचा जीव" समजणे आणि तसे वागणे. हे डॉ़क्टर्सच नाही तर एकूण व्यवस्थेकडून होते. (अर्थात अपवाद आहेत). मला खरेच कल्पना नाही, म्हणून विचारत आहे... इथे लिहीत असलेल्या डॉक्टर्सना प्रश्न - आपल्याकडे अशा पद्धतीचे ट्रेनिंग दिले जाते का? नुसतेच डॉक्टर्सना नाही तर वॉर्डबॉय पासून वैद्यकीय व्यवस्थेतील प्रत्येक व्यक्तीस? त्यात नुसते तंत्रज्ञानच येत नाही तर वैद्यकीय सेवेसाठी लागणारी वेगळीच हॉस्पिटॅलीटी देखील येते ज्याचा सकारात्मक परीणाम रुग्ण आणि त्याच्या नातेवाईकांवर होऊ शकतो.

अजून एक मुद्दा: मला वाटते आता अमेरीकेत सर्वत्रच फार्मा आणि तत्सम कंपन्यांकडून साधा चहा घेण्यावर डॉक्टर्सना बंदी आहे. आपल्याकडे डॉक्टर्सच्या ज्या कॉन्फरन्सेस निमित्ताने परदेशवार्‍या चालतात त्यात मिंधेपणा होतो असे वाटते का? (परत अपवाद आहेत जे अशा गोष्टींना बळी पडणार नाहीत...)

आमच्या ठाण्यात एक धर्मवीर होते. बहुतेक २००० साली त्यांचे एका छोट्या अपघातात निधन झाले. त्यानंतर कट्टर शिवसैनिकांनी सिंघानिया रुग्णालय जाळून टाकले. सध्या ठाण्यात बरीच रुग्णालये आहेत पण त्यावेळेस खूप लोकांना सिंघानियाचा हाच पर्याय होता. त्यावेळेस ह्या विषयावर बरीच चर्चा झाली (मिपा वर नाही पेपर मध्ये)

आमच्याकडे आमच्या भागातील बोगस doctor शोधून त्यांच्यावर कारवाई करण्याचे काम करीत असताना एक बोगस doctor वर आम्ही कारवाई ची तयारी सुरु केली,तर त्याच्या वर कारवाई करणे थांबवावे त्याला practice करू द्यावी म्हणून मला आमच्या भागातील काही प्रसिध्द डॉक्टर्स चे फोन आले.नंतर मी चौकशी नंतर असे कळले कि तो बोगस डॉक्टर्स या प्रसिध्द डॉक्टर्स कडे patient पाठवत असे. त्याचे त्याला ३०% cut मिळत असे.

"The truth is always somewhere in between."

सगळ्याप्रकारचे लोक सगळीकडे असतात. डॉक्टरच चांगले किंवा पेशंटच चांगले, असं एकांगी काही नसतं. मात्र, प्रत्येक नात्यात एक सिनिअर पार्टनर असतो तसे या नात्यात डॉक्टर हा वडिलधारा असतो. बहुतांश केसेसमधे पेशंट आणि इतर नातेवाईक त्या भावनेतून वावरतानाही दिसतात. त्यामुळे, पेशंटशी कसे वागावे, कशी हँडल करावी परिस्थिती इत्यादींबद्दल डॉक्टरांना काही तरी ट्रेनिंग असावे / असेलही.

माझ्या घरात आणि अगदी निकटच्या वर्तुळात बरेच डॉक्टर आहेत. त्यातले बव्हंशी अ‍ॅलोपाथ (सर्जन, एमडी वगैरे आहेत). काही होमिओपाथही आहेत. या सर्वांशी गप्पा मारताना प्रकर्षाने जाणवते ते म्हणजे, आज या व्यवसायात नको तितक्या मालप्रॅक्टिसेस असाव्यात. असो. माझे निरीक्षण अगदी सामान्य आहे आणि माझ्याकडे विदा वगैरेही नाही. पण या लोकांच्या बोलण्यावरून काही लक्षात येते ते एवढेच.

मला स्वतःला आलेला एक अनुभव.

बावीस वर्षांपूर्वी माझ्या मोठ्या बहिणीला मुलगी झाली. पावसाळ्याचे दिवस होते. मुंबईचा प्रचंड पाऊस बदाबदा कोसळत होता. बाळंतपण सुखरूप झाले. बाळ एकदम मस्त होतं. दवाखान्यात एक बालरोगतज्ञ येत असत. त्या आमच्या इथल्या तशा नाव राखून असलेल्या होत्या. दिवसातून एकदा येऊन सगळ्या बाळांची तपासणी करून त्या जात असत. दुसर्‍या दिवशी आमच्या शेजारी एक नर्सिंगचे पूर्ण शिक्षण घेतलेली एक मुलगी राहत असे ती भेटायला आली. तिने बाळाला बघून, बाळ जरा पिवळे दिसते आहे, पण काही काळजीचे कारण नाही असे होतेच असे म्हणले. माझी आई व आजीही म्हणल्या की हे होतं कधीकधी. बाळकाविळ का असं काही तरी म्हणतात आपल्याकडे त्याला. त्या दिवशी बाळाने दूध प्यायले की उलटी करायला सुरूवात केली. रडूही लागले. पोटाला धक्का लागला की रडायची. बालरोगतज्ञ बाई आल्या. त्यांनी तपासले आणि म्हणल्या, "ताबडतोब एक्सरे वगैरे करावे लागेल. काही तरी गंभीर प्रकार दिसतोय." आम्ही घाबरून गेलो. मात्र, माझ्या मेव्हण्याने आणि वडिलांनी तातडीने बाळाला घेऊन टॅक्सीने एक्सरे क्लिनिक गाठले. संध्याकाळ होऊन चालली होती. एक्सरेचा फोटो लगेच मिळाला. रिपोर्ट नंतर घेऊन जा म्हणले. आम्ही परत दवाखान्यात. बाईंना फोन केला. त्या आल्या. एक्सरे बघून म्हणल्या, 'आतड्याला पीळ अथवा अडथळा (twist or obstruction) आहे. तातडीने ऑपरेशन करावे लागेल. तुम्ही तिला आत्ताच्या आत्ता वाडियाला घेऊन जा.' रात्रीचे ११-१२ वाजत आले होते. भयानक पाऊस होता. आम्ही टॅक्सी करून वाडियाला. तिथे, इमर्जन्सीमधे गेलो. या बाईंनी दिलेले पत्र दाखवले. त्यांची धावपळ झाली आणि एक ड्युटीवरचा ज्युनिअर डॉक्टर (हाउसमन की रजिस्ट्रार म्हणतात तो) आला. त्याने नीट चेकप केला. एक्सरे बघितला. आणि एकदम बोलला, 'इथे का आणलं? कोणी सांगितलं?' आम्ही सगळी कहाणी रिपिट केली. त्यावर तो म्हणला, 'धन्य आहे. अहो हिला पोटात गॅस झालाय आणि हे दिसत आहेत एक्सरे मधे ते गॅस बबल्स आहेत. I really am surprised that an MD has sent you here.' आम्ही चकितच झालो. मग तो म्हणला, 'आता आलाच आहात, तर थांबा. अ‍ॅडमिट करू आपण हिला. सकाळी, आमचे सर येतील तेव्हा तेच काय ते फायनल सांगतील.' म्हणून आम्ही थांबलो. सकाळी ते सर आले. सत्तरीऐंशीचा एक पारशी बुढ्ढा. त्याला बघूनच दिल खुश. पण एकदम कडक आणि बोलायला टोकदार. त्याने तपासले, सगळी कहाणी ऐकली. काही बोलला नाही. थेट त्या बालरोगतज्ञबाईंना फोन लावला. त्या याच्याच विद्यार्थिनी निघाल्या होत्या. फोनवर हासडहासडहासडलं त्या बाईंना. बेक्कार शाळा केली. मग आम्हाला म्हणला, 'आता परत जाऊ नका. आपण हिला इथेच दोन तीन दिवस ठेवू. मग थेट घरीच न्या. काही झालेलं नाहीये हिला. पण इतक्या पावसाचं हिला परत बाहेर हवेवर नेऊ नका. पाहिजे तर आईलाही इथेच आणा.'

पुढे सगळं नीट झालं. खर्चही काही आला नाही फार. तो बुढ्ढा बाबाजी रोज दोनदा येऊन राउंड मारायचा. मात्र, इतकं चुकीचं डायग्नोसिस कसं काय झालं हे आश्चर्यच आहे. नंतर आम्ही एकदा त्या बाईंकडे त्यांना सांगायला गेलो की आता बाळ ठीक आहे तर त्यांनी सरांकडुन बसलेल्या फटक्याचा राग आमच्यावर काढला. आम्ही झक मारली आणि आलो असं वाटून घरी परत आलो.

सांगायचे तात्पर्य असे की, It happens... from both sides. तरीही, एखादा चांगला डॉक्टर पेशंटला कसं वागवतो, कसं समजावतो आणि त्यामुळे पेशंटला किती उभारी येते वगैरे महत्त्वाचे आहेच.

माझ्यापुरते बोलायचे तर, जेव्हा कधी एखाद्या मेडिकल चाचणीचा रिपोर्ट मला समोर दिसतो (माझा किंवा इतरांचा) तेव्हा मी तो स्वतः नीट वाचतो. त्यातल्या बर्‍याच गोष्टी चक्क अगदी सामान्यपणे कळण्यासारख्या असतात. आपण नीट लक्ष देऊन वाचावं फक्त. प्रत्येक आकड्याच्या Min Max लेव्हल्स, रेंज, नॉर्मल म्हणजे काय वगैरे कंसात दिलेले असते. त्यावरून आपल्याला थोडातरी अंदाज येतो. (माझ्या वडीलांना जन्मतःच एक किडनी नाहीये. म्हणजे ती कधी फॉर्मच नाही झाली. ती जागा अक्षरशः रिकामी आहे. त्यांच्या एका आजारपणात त्यांची सोनोग्राफी करावी लागली तेव्हा तो रिपोर्ट मीच आणला होतो. त्यात, उजवी बाजू मोकळी आहे हे वैद्यकिय भाषेत लिहिले होते. ते वाचून आणि थोडासा कॉमन सेन्स वापरून मी घरी 'बाबांना एक किडनी नाहीये' असं बोललो. त्यावेळी, माझी आत्या भयानक रागवली होती माझ्यावर, 'काय मेला अभद्र बोलतो म्हणून'! ;) ) डॉक्टरकडे गेल्यावर त्यांच्याकडून नीट समजून घ्यायचा प्रयत्न करतो. चांगला डॉक्टर असेल तर तो अतिशय व्यवस्थितपणे समजावतोही. अगदी आकृत्या वगैरे काढून. त्याउप्पर अजून समजून घ्यायचं असेल तर मग आजकाल आंतरजालावर खूप काही छान माहिती मिळते. ती समजून घ्यायची. मात्र हे सगळं करताना, 'शेवटी डॉक्टरच तज्ञ आहे. तो म्हणेल ते करायचं. आपली अक्कल फार पुढे न्यायची नाही.' हे भान ठेवायचं. डॉक्टर निवडताना नीट निवडा, पण एकदा का त्याच्या/तिच्याकडे गेलं की मग आपलं डोकं फार चालवू नये. उन्नीसबीस चालायचंच आणि तेवढी तयारी ठेवायचीच मनाची. आपण अलर्ट राहिलं की समोरचाही आपल्याला फसवताना चारवेळा विचार करतो.

इथली झकाझकी जरा थांबल्याची बघून अगदी हेच लिहायला आले होते.
प्रॉब्लेम्स्चे कारण आहे अज्ञान आणि आळशीपणा, डॉक्टर आणि पेशंट दोघांचाही.
पेशंटला कळत नसेल तर त्याला केस काय आहे ते डॉक्टरनी नीट सांगायला हवं. किंवा डॉक्टर गोंधळ घालतोय/ लपवाछपवी करतोय/ बेपर्वाई आहे असं पाहिल्यास पेशंटनी डॉक्टर बदलावा.
मागे काही वर्षांपूर्वी माझ्या मावसबहिणीनी डॉक्टर्स नीट को ऑपरेट करत नाहीयेत हे लक्षात आल्याबरोबर पहिल्या बाळंतपणाच्या वेळेस कळा सुरु झाल्या असताना होस्पिटल बदललं होतं! बदललेल्या हॉस्पिटलमध्ये नॉर्मल डिलिव्हरी झाली. दोघेही सुखरुप होते. ती हे सहज करु शकली कारण तिला स्वतःला नक्की काय होतंय, आणि काय हवय हे तिला व्यवस्थित माहित होतं. कारण नेहमीच्या विश्वासातल्या डॉक्टरांशी सतत संपर्क आणि चर्चा होत होती.
माझ्म स्वतःचे ११ वर्षाचे असताना कानचं ऑपरेशन झालं होतं. पोहायला जायचे. त्यातून वॅक्स हार्ड झाला होता. १ महिना ट्रीटमेन्ट घेउनही कान दुखणं आनि रक्त येणं सुरु होतं. कानाचं ऑपरेशन करणं डॉक्टर शक्यतो टाळत होते, कारन जनरल अनेस्थेशिया द्यावा लागेल. त्यानी मी लहान असूनही मला सगळं नीट समजावून सांगितले होते. मीपण नंतर शाळेत जाउन मैत्रिणींना आक्रुत्या वगरै काढून कानाची रचना समजावून सांगितली होती! ;)
अनेस्थेशिया द्यायच्या क्षणापर्यंत डॉक्टर्स माझ्याशी बोलत होते आणि काय चाललंय ते सांगत होते.... अर्थात मी खूप प्रश्न विचारत होते म्हणूनच. :)
बहुतांश लोकांना विज्ञान/शरीरशास्त्र हा विषय फक्त शाळेत थोडे मार्क मिळवण्यापुरताच माहित असतो. बाकी त्यातले काय ते डॉक्टर बघून घेइल, असा एक बेपर्वाईचा दॄष्टीकोन स्वतःच्याच रोजच्या सतत वापरण्याच्या यंत्राबद्दल- शरीराबद्दल असतो. अज्ञानाचा गैरफायदा कुणालाही सहजच घेता येतो.
आपण स्वतः जागे राहिलो, आणि नीट माहिती ठेवली तर आपल्याला कुणीही फसवू शकणार नाही.
मग तो डॉक्टर असो की दारावरचा विक्रेता की शेअर ब्रोकर....

डॉक्टर लोक फार माजलेत हे खरं आहे.
हास्पीटल, तिथेच यांच्या बायकोचे पॅथलॅब ,तिथेच पलिकडे यांच्या बापाचे नाहीतर भावाचे मेडीकल, हे सरळ लूट करतात.
एका डॉक्टरने मला चारशे रुपायची औषधे दिली ,दहा गोळ्या. मी मित्राला विचारले तर त्याने सांगितले की यांची लिँक असते, कमिशन मिळते .जे औषध ऐंशी रुपायात मिळते ते हे महागड्या ब्रॅन्डचे चारशेचे देतात.
दहा दहा कोटींची हॉस्पीटल्स, कॉन्फरन्सच्या नावाखाली फार्मा कंपणीच्या पैशाने 'ऐय्याशी' करायला परदेशात जाणारेही अनेकजण आहेत. यांचे एकेक नाद सांगितले तर चाट पडाल..यांना आता कायदाचा बडगा दाखवलाच पाहीजे.

एक डॉक्टर आणि पेशंट ह्यांच नात कसं असु शकतं आणि जो डॉक्टर जीव वाचवु शकतो, त्याचा स्वतःकडे बघायचा द्रुष्टीकोन कसा असु शकतो...

मी डॉ. शिवप्रकाश ह्यांना लिहिलेलं पत्र..

Hello Doctor,

You may not recognize me but, every time I look at my son Abeer, he reminds me of you…

You did open heart sugary on him for TAPVC on 3rd July 2012...exactly a year ago… for us it is the day when Abeer was re-born…

Like any other parents, me and my husband too had many dreams for him right from the moment we knew about my pregnancy. But, just after a week he was born, we had only one dream left.. To see him alive…

We were in the happiest period of our life... And life gave us a very cruel truth to live with…

Compared to the children born during same week in the hospital, he looked very dull and lifeless. That moment is still burning in my heart.

Every passing day his intake reduced and finally we had to shift him to NICU. There he was fed by tube through nose. Which was a horrible sight for any parents to watch, but our misery didn’t end there.

I cried like anything when I saw him with that tube. When he was sent to Seven hills Hospital, Mumbai, I felt very helpless. I could not stop crying. However, I did not know that it was last tear that rolled down my cheek because very next day...I met you!

The moment I saw you, I cannot explain why, I felt relieved. Your presence is very comforting. Even though you explained high risk associated with sugary, I felt confident.

I still remember the last conversation before going to OT, where my husband said
“I hope we are in lucky 95%" and you replied,
“hum to 100% ke liyehi try karenge".
There was doubt in our mind... We had “Hope”…. You had “confidence”.
You knew what you were doing. ..

I tried looking at animation of open heart sugary for TAPVC. But, I could not watch it for more than 15 sec. I really don't know how you operated that tiny heart... However, that day you saved two lives... I could have never lived without my son...

During our stay at Seven Hills, everybody around us told that you are nothing less than “The God”. I would not have believed such “Larger than life” description of anybody...

But that day I believed...from bottom of my heart...

Today my child sets house on fire for food. He was 2.75kg when born and he lost 0.75 kg after operation. Now, I get warning from his cardiologist that he is a “Healthy Child” and I should watch him for being overweight! I may never be able to put my feelings in words. I just wish that one day my child will be a Heart surgeon like you..

He owes his life to you...!

At last I and my husband wish you luck with every little heart you touch...
May God give you strength to help those who share same fate as we did a year back!!

Regards,

डॉ. शिवप्रकाश ह्यांचे उत्तर..

Dear

Warm Greetings. Thanks for the touching comments. We are humbled by your words. It is the god's will that we are serving his cause and we are merely instruments in his hands to deliver what he has decided for all of us.
It is so pleasing to see the photo of Abeer and it is difficult to believe that the child had obstructed TAPVC. May the god shower the best of the best in his life.
Please stay in touch.

Dr KSP
Dr. Shiva Prakash K MBBS, MS, MCh

डॉक्टरला कितीही शिव्या घाला.. स्वार्थी माना.. पण जेव्हा कुणी अत्यंत जवळचं मरणासन्न असतं तेव्हा जगात हा एकच माणुस असतो जो काहीतरी करु शकतो.. तो नेहमी यशस्वी होईलच असं नाही पण तो १००% प्रयत्न तरी करेलच..

पूर्ण चर्चा आणि प्रतिसाद ही वाचले.
वास्तविक येथे जे आक्षेप वैद्यकीय व्यवसायावर नोंदविले आहेत , ते कुठल्याही व्यवसायाला जशेच्या तशे लागू होतात.
साती आणि डो. सुबोध खरे ( नेहमी प्रमाणे ) यांनी अत्यंत संयत पद्धतीने प्रतिवाद केला आहे.
मात्र आनंदी गोपाळ यांचा सूर थोडा तिखट लागला आहे.
अजूनही या व्यवसायाला समाजात फार मोठा मान आहे . मेट्रो च्या बाहेरील गावात अजूनही लोक डॉक्टरला देव मानतात ( अर्थात अपवाद आहेतच )
माझा वैयक्तिक अनुभव - माझ्या वडिलांना अ‍ॅटॅक आल्यावर कोल्हापूरच्या एका टिनपाट हॉस्पिटल मध्ये ठेवावे लागले. आम्ही दोघे बंधु पुण्यातून तिथे पोह्चलो , थ्रोम्बोलिसिस करुन सगळे ठिक-ठाक होईपर्यन्त थाम्बणे भागच होते.
पहिल्यादिवशी डॉक्टर नीट बोलेचना ! त्यांना बहुधा पेशंट्च्या नातेवाईकांना काही माहीती सांगावी लागते याचा गंध ही नव्हता. त्यातून आम्ही थांबावे अशी काही सोयही नव्हती .. आय सी यू पण धन्य होते.. नावालाच आय सी यू , पडदे टाकून केलेले.. कोणीही आत जाऊ शकत असे..
पण पुढच्या दोन दिवसात तिथल्या स्टाफ ने आम्हाला अक्षरशः जिंकून घेतले. पुण्यात असणार्‍या सुविधा तिथे नव्हत्या पण रुग्णाबद्दल एक अकृत्रिम स्नेहभाव होता पूर्ण रुग्णालयात. पेशंट ची काळजी होती ...
आम्हीही नंतर हॉस्पिटलला पत्र लिहिले. त्यानंतर पुण्यात आल्यावर अन्जिओप्लास्टी करताना फरक आणखी स्प्ष्ट झाला.
रुग्ण आणि डोक्टर हे एक " नाते " आहे , त्याची जपणूक दोन्ही बाजूनी व्हायला हवी, शेवटी मरण कोणीच चुकवू शकत नाही मात्र डोक्टर चे प्रामाणिक प्रयत्न हा रुग्णाचा अधिकार आहे तर डोक्टरला उचित आदर हे रुग्णाचे आणि नातेवाईकांचे कर्तव्य आहे.

फार फार वाईट आहे हे....
डॉक्टरकीच्या पदव्या कशाच्या जोरावर मिळतात, या गोष्टीत याचं कारण दडलेलं आहे.
आता जर 'अशा' बाबतीत पेशंटच्या नातेवाईकांनी त्या डॉक्टरांना धुतला, तर त्यांचं तरी काय चुकलं म्हणा. असो.

म्हैस
हा डॉक्टर कोण होता माहिती मिळवा... त्यापूर्वीच २ आठवडे आम्ही अनुभव घेतला होता... त्यावेळी निष्काळजीपणा जाणवला होता...

डॉक्टर वर फौजदारी झाली आहे अस एका मित्राच्या ओळखीतल्या डॉक्टरांकडून समजले। त्यांनी त्या डॉक्टर चे नाव ही सांगितले पण ते इथे सांगणे उचित नसेल

मिपाच्या "काश्मिरी" स्वभावाच्या अगदी विपरीत फार छान चर्चा झाली. खरे साहेब, साती मॅडम नेहमीप्रमाणे संयत-मुद्देसुद-स्ट्रेट. गोपाळराव थोडं रागावल्यासारखे वाटले तरिही त्यांची कळकळ आणि मुद्दे बरोबर आहेत.

माझ्या वडिलांची दोनदा अँजिओप्लॅस्टी, दोन पोटाचे ऑपरेशन्स (बाकि हेल्थ कंडीशन फार चांगली नसताना. डॉक्टरने अगदी आवष्यक म्हणुन ऑपरेशन केलं होतं... आणि "मी हे ऑपरेशन कुठल्या परिस्थीत केलं हे माझं मलाच माहिती" असे डॉक्टरांचे रिलीफ उद्गार होते. ऑपरेशनच्या रिस्क माहिती असल्याच्या फॉर्मवर मीच सहि केली होती), आणि इतर बरच काहि बाहि झालं आहे. सध्यादेखील तिर्थरूप जेवण कमि आणि औषधच जास्त घेतात असं वाटतं. पण डॉक्टरवरचा भरवसा आणि प्रचंड विलपॉवरच्या भरवश्यावर आमचे पिताश्री अजुनही "बाप" आहेत. आमचे चिरंजीव सुद्धा जन्मल्याबरोबर अ‍ॅडमीट झाले व आठवड्याभराने आईच्या कुशीत परतले. कार्ट्याच्या हृदयातल्या झडपाच उघडल्या नव्हत्या, शरीराला कळलच नव्हतं कि आपण गर्भाशयातुन बाहेर आलोय. मग ते अशुद्ध रक्त मिक्स होणं काय नि काय काय चाललं. बापासारखाच आळशीपणा आणि काय. सौ च्या बाबतीत पण हेच. तिला चार वेगवेगळ्या गायनेक नी चार वेगवेगळी निदानं सांगितली तिच्या प्रॉब्लेमची. आणि प्रत्येकाचा हाच प्रश्न कि दुसर्‍या गायनेकला अक्कल नावाची गोष्ट नाहि काय कि त्याने/तिने अमुक एक निदान करावं/ऑपरेशन सजेस्ट करावं.

सांगायचा मुद्दा असा कि या सर्व घडामोडीत आम्हि मेडीकल व्यवसायाचे भले-बुरे दोन्हि रुपं बघितले. मी तरी अजुन म्हणावा तेव्हढा अ‍ॅलर्ट झालो नाहिए, पण सौ बराच अभ्यास करते आरोग्याचा-आहाराचा. मग आम्हि दोघं मिळुन ठरवतो कि एका अमुक डॉक्टरकडे ट्रीटमेंट कंटिन्यु करायची कि नाहि. एकदा ठरलं कि इलाज पूर्ण तिथुनच करतो.

मायबोलीवरील डॉ.सुरेश शिंदे यांचे सगळे लेख एकदा येथील सदस्यांनी वाचावेत अशी आग्रहाची विनंती आहे .

बाकी विज्ञान कितीही पुढे गेले तरी त्याला आणि ते पुढे नेणार्याला मानवाला काही मर्यादा आहेत . डॉ.चे अनुभव चांगले आले तर देव नाहीतर दानव , राक्षस ई. अशी सरळ सरळ विभागणी दिसते बर्याच वेळा . पेशंट आपल्या चुका सांगत नाहीत , महत्वाची माहिती लपवून ठेवतात खूप वेळा यात नुकसान पेशंटचेच असते आणि पर्यायाने त्यांच्या जवळच्या माणसांचे . हल्ली लोक सगळा दोष डॉ.वर देऊन मोकळे होतात खूप वेळा पण अस करू नये .
मी पण माझी दोन माणसे गमावली आहेत अगदी अद्ययावत हॉस्पिटलमध्ये . शेवटी आपल प्रारब्ध हेच खर आहे . माझ्या काकाच्या वेळेस माझ्या बाबांना खूप लोकांनी सांगितलं डॉ.वर केस करा त्यानेच चुकीच इंजेक्शन दिल , नुकसान भरपाई मागा इथपर्यंत सल्ले दिले होते .त्यावेळी त्यांनी एकंच प्रश्न विचारला सल्ले देणार्यांना कि हे सगळ करून माझा भाऊ मला परत मिळेल काय? डॉ. आयुष्य उधवस्त करून त्यांच्या घरच्यांचे / मुलाबाळांचे शाप मी घेणार नाही आणि केसही करणार नाही .

शोकांतिका ...दवाखाने बनले पैशे छापण्याचे कारखाने . :(

http://online3.esakal.com/NewsDetails.aspx?NewsId=5160183282999899590&Se...ताज्या बातम्या&NewsDate=20140426&Provider=- वृत्तसंस्था&NewsTitle=मृत महिलेला आठवडाभर ठेवले व्हेंटिलेटरवर