काटा वजनाचा --५

दोन महिन्यात १५-१६ किलोने वजन कमी केल्यास त्वचेला सुरकुत्या येउन तुम्ही अकाली वृध्द दिसू लागाल. फुगा फुगवून एकदम हवा काढल्यास जशा सुरकुत्या येतात तसेच होते. तुमच्या त्वचेला चरबी मुळे आलेला ताण एकदम कमी केला तर तिची लवचिकता किंवा स्थितीस्थापकत्व(ELASTICITY) तेवढे नसल्याने असे होते.
याहून महत्त्वाचे म्हणजे काकडीचे पाणी किंवा फक्त लिम्बु सरबत घेतले तर शरीराला अन्नातून मिळणाऱ्या जीवनसत्त्व आणी क्षार ई आवश्यक सूक्ष्म द्रव्यांची अतिशय कमतरता भासून शरीराचे अपरिमित नुकसान होऊ शकते. तेंव्हा असे उपाय करू नयेत. आहार तज्ञांकडून व्यवस्थित आहाराची आखणी करून मगच तसे करावे.
मुळात तुमचे वजन दोन महिन्यात पंधरा किलोने वाढत नाही तर ते दोन महिन्यात कमी करण्याचा अट्टाहास कशासाठी. मी पैसे देतो आहे तर त्याचा मोबदला मला ताबडतोब मिळाला पाहिजे अशा आजच्या जमान्यातील इन्स्टण्ट मनोवृत्तीचे हे फळ आहे.
साधारण महिन्याला दोन किलोने वजन कमी करणे हा हेतू ठेवून एक वर्षात २० किलो पर्यंत वजन कमी करणे हे बरोबर ठरेल.

व्यायाम केल्याशिवाय चरबी जळणार नाहीच.
असे नाही
जर तुम्ही खात असलेल्या अन्नापेक्षा तुमच्या शरीराची मुलभूत गरज जास्त असेल तर शरीर हि उर्जा शरीराच्या चरबीतूनच मिळवते. म्हणजे आपले वजन कमी होईलच. पण व्यायाम केला तर अधिक प्रमाणावर चरबी जळेल शिवाय आपले स्नायू आणी शरीर जास्त सशक्त आणी निरोगी होईल.
तुम्ही आहारातून कर्बोदके आणी चरबी कमी केली पाहिजे परंतु प्रथिनयुक्त पदार्थ, जीवनसत्त्वे क्षार आणी खनिजे यांचे सेवन चालू ठेवले पाहिजेत कारण शरीराची होणारी झीज भरून काढण्यासाठी हे पदार्थ आवश्यक आहेतच.

आदल्या दिवशी जडान्न( अति चरबीयुक्त) खाल्ले तर त्याचे पचन होण्यास वेळ लागतो.(आणि बहुसंख्य लोक रात्री भरपूर रिकामा वेळ असल्याने रात्रीच असे जडान्न खातात आणि लगेच झोपायला जातात.) यामुळे दुसर्या दिवशी पोटाला जडत्व येते. हि एक नैसर्गिक प्रक्रिया आहे. जसे अजगर भक्ष्य गिळल्यावर बरेच दिवस संथ पडून राहतो ते अन्न पचवण्यासाठी अशीच स्थिती आपली असते.
चरबी युक्त अन्न खाल्ले कि आपले जठर अन्न जास्त वेळ साठवून ठेवते आणी त्याचे पचन होण्यासाठी थोडे थोडे अन्न लहान आतड्यात सोडते. याला लहान आतड्यातील सिक्रीटीन नावाचे एक संप्रेरक(HORMONE) जबाबदार असते. यामुळे असे जेवण जेवल्यावर लगेच आडवे पडलात तर अन्न आणि त्याबरोबर असलेले आम्ल घशाशी येते. याला सोपा उपाय म्हणून लोक डायजिन सारख्या antacid चं गोळ्या घेतात.परंतु लोक कमी खाण्याचे नाव काही घेत नाहीत. याच कारणासाठी आपल्याला जेवण झाल्यावर शतपावली करण्याचा उपदेश आपल्या संस्कृतीत लिहिलेला आहे. पण कोला सारखी पेये अति चरबीयुक्त अन्न आणि शेवटी आईस्क्रीम( ११% चरबी आणि २४% साखर) सारखे पदार्थ खाऊन लोक सरळ झोपायला जातात.यामुळे लोक वयाच्या २५ पासूनआम्लपित्ताला आणि लठ्ठपणाला बळी पडताना दिसतात.
योगाचार्य सुद्धा आपल्याला भरल्या पोटावर योगासने( किंवा कोणताही व्यायाम) करू नका सांगतात याचेही हेच कारण आहे.

घाटपांडे साहेब
हा फार टिपिकल प्रतिसाद आहे.
माझे लोकांना हेच सांगणे आहे कि उत्तम पदार्थ तुम्ही खाता कशासाठी? चवीसाठी/ स्वादासाठी. नुसते विपुल प्रमाणात/ दाबून खाणे म्हणजे खाओ पिओ मजा करो नव्हे.
ज्यांच्या नाकातून नळी घातली आहे किंवा पोटाला भोक पाडले आहे असे कर्करोगाचे असंख्य रुग्ण मी पाहिलेले आहेत. त्यांच्या दृष्टीने केशर घातलेला साखरभात आणि लाकडाचा भुसा यात फरक नाही. आपल्याला समोर असलेला साधा वाफाळता भात खाता येत नाही याचे दुःख काय असते हे शब्दात वर्णन करता येणार नाही इतके भयंकर असते.
याचा अर्थ असा कि आपण दीड इंचाच्या जीभेसाठी( चव आणि स्वाद) पदार्थ खातो तर ते लहान घास घेऊन बत्तीस वेळा चावून त्याचा आस्वाद घ्या. वजनदार माणसं मोठ्या मोठ्या घासात पदार्थ संपवतात कारण पोट "भरल्या" शिवाय त्यांचे समाधान होत नाही. शिवाय आपले ताट भरून खाल्लेच पाहिजे असे नाही तर आपल्या आवडीचे निवडक पदार्थ तेवढे खा उगाच रोटी नान किंवा भाताने पोट का भरायचे?
"पु लं " नि म्हटल्याप्रमाणे जास्त खाणार्याला खवैया म्हणायचे तर जास्त गाणार्याला गवैया म्हणायला पाहिजे.
असे नसून कोणता पदार्थ कसा "झाला" पाहिजे याचे ज्ञान असणारा आणि कोणता पदार्थ कोणत्या ठिकाणी उत्तम मिळतो आणि का उत्तम आहे हे ज्याला कळले तो "खवैय्या".
नुसते म्हशीसारखे जे समोर येईल त्याला तोंड लावणार्याला किंवा दिवसभर चरत राहणार्याला खवैय्या म्हणणे हा "अन्नब्रम्ह" चा अपमान आहे.

आपल्या मुलीचे साडे चार वर्षाला सरासरी सोळा किलो वजन असायला हवे. यात २५ % फरक मान्य केला तरीही ते २० किलो पेक्षा जास्त नको. २३ किलो म्हणजे आपल्या मुलीचे वजन ४२ % जास्त आहे. या स्थितीत तिचे वजन नियंत्रण करणे अतिशय आवश्यक आहे अन्यथा तिच्या चरबीच्या पेशींची संख्या वाढून तिला hyperplastic obesity मोठेपणी लठ्ठ पण येऊ शकतो.
आपल्या म्हणण्याप्रमाणे
आवडीचे म्हणजे, मांसाहारी असेल तर ती दोन दोनदा ही जेवते. नाही सांगून अयकत नाही. हट्टच करते. चपाती आवडत नाही. भातच जास्त प्रमाणात खाते.
या स्थितीत आपल्याला मुलीला शिस्त लावणे अतिशय आवश्यक आहे. तिला दोनदा जेवायला न देणे, आवडीचे पदार्थ तिने खाऊ नये म्हणून तुम्ही पण कमी किंवा वर्ज्य करणे आवश्यक आहे. साडे चार वर्षाच्या मुलीच्या आहारावर आपण कठोर पणे नियंत्रण ठेवले नाहीत तर तिचा पुढच्या काळात तुम्ही घात करता आहात असे मी स्पष्टपणे नमूद करीत आहे. मुलीचा रडका चेहरा पाहून आपण विरघळून जात असलात तर स्वतःवर नियंत्रण ठेवायला शिकणे आवश्यक आहे. पोळी, भाजी आणि सलाड रोज दोन्ही वेळेस खाणे आवश्यक आहे हे तिला स्पष्टपणे सांगा आणि त्यावर अंमल करा. घरात भात करणेच बंद करा. सामिष जेवण देण्याबद्दल अनमान नाही पण मासे भाजून किंवा चिकन मसाला किंवा तेल अत्यंत कमी लावून तयार करा.असं "बिनमसाल्याचं" तिला "आवडत नाही" तिला नॉन व्हेजच लागतं असं "लोकांसमोर" तिचे कौतुक करणे बंद करा. असे कौतुक केल्याने आपण बरोबरच करत आहोत असा मुलाचा (गैर)समज होतो.
हट्ट करत असेल तर सरळ उपाशी ठेवा आणि कठोरपणे बायकोला स्पष्ट पणे तशी ताकीद द्या. घरात रडारड होते. बायका( बायको, आई इ) फार लवकर पाघळतात. तुम्हाला निर्दय वगैरे म्हणतील. त्याची तयारी ठेवा
अन्यथा पुढे जाऊन आठ किंवा नवव्या वर्षी पाळी येणे, पाळी अनियमितपणे येणे आणि लठ्ठ पण येणे असे विकार होण्याची "बरीच शक्यता" आहे हे गृहीत धरा.
मुलीच्या डोळ्यात पाणी येणे हे कुठल्याही बापाला मानवणारे नसते( माझी मुलगी पण माझी राजकन्या आहे) परंतु जेंव्हा तिला तुम्ही लस टोचता तेंव्हा तिला दुखते आणि ती रडतेच पण तुम्ही जे करीत असता ते तिच्या भल्यासाठीच असते हे लक्षात घ्या.
(मी माझ्या मुलीला स्वतः लशिचे इंजेक्शन टोचत असे).
"कर्तव्यकठोर" होणे हे बापाला आवश्यक असते. हे जर आपण करणार नसाल तर आपण बाप म्हणून आपले कर्तव्य नीट पार पडत नाही असेच मला खेदाने म्हणावे लागेल.
कृपया हे "वैयक्तिक" घेऊ नये. कारण अशाच शंका मला अजूनही काही मित्रांनी विचारल्या आहेत. त्या सर्वाना प्रातिनिधिक उत्तर देत आहे.

वर म्हटलेले आहेच
ओल्या पार्टी मध्ये येणारे खाद्य पदार्थ काय असतात ते पहा- वेफर्स, तळलेले दाणे किंवा काजू, चीज येथपासून पनीर /चिकन टिक्का, मटण कबाब, luncheon meat.
विस्की/स्कॉच (किंवा तत्स्म हार्ड लिकर) हे लोक कधीही नुसते घेत नाहीत. त्याबरोबर वर म्हटल्याप्रमाणे चमचमीत चाखण्याशिवाय खात नाहीत. प्रत्यक्ष दारूमुळे वजन फारसे वाढत नाही पण थोडीशी दारू प्यायल्यामुळे भूक लागते. ( प्रत्यक्ष अल्कोहोलने आणी शिवाय जठराच्या आतल्या आवरणाचा दाह झाल्याने आम्लता वाढून भूक लागल्या सारखे वाटते). आणी एकदा दारू चढली कि किती आणी काय खातो आहोत याकडे शरीर (आणी मेंदू) दुर्लक्ष करते. काळजी वार्यावर सोडली जाते. ( वाहन चालवतानाही हेच होते) आणी मग दाबून खाल्ले जाते.मुलकी जगात साधारण पणे पार्टी साडेसात आठ ला चालू होते आणी रात्री बारा एक पर्यंत चालते त्यानंतर/ तोपर्यंत सावकाश जेवण चालते मग किती खाल्ले आहे याचा धरबंध राहत नाही.
लष्करातील कित्येक लोक आठवड्याला तीन ते चार वेळेस माफक प्रमाणात मद्य घेऊन त्याबरोबर माफक खाणे आणी नियमित व्यायाम असल्याने ,मद्याचा "आनंद घेताना" सुद्धा आपले वजन टिकवून असलेले सहजपणे दिसतात. लष्करात पार्टी सात ला सुरु होते. साडे नऊला शेवटचे "ड्रिंक" मिळते त्यानंतर "बार" बंद. दहा वाजल्यानंतर जेवण बंद आणी अकरा वाजता मेस/ क्लब बंद होतोच.
मूळ मुद्दा -- दारूमुळे वजन वाढत नाही तर "बेताल" वागण्याने वजन वाढते.

साहेब
एक घास का चार घास खा कि. पण ते दोनच पेग म्हणून अर्धी बाटली संपवण्यासारखे होते.
एकदा सुग्रास अन्न समोर आले कि डाएटिंग वार्यावर सोडून लोक खाऊन घेतात उद्यापासून नक्की म्हणून आणी तो उद्या येता येत नाही.