डनिंग-क्रुगर इफेक्ट

रोचक आहे ही संकल्पना. थोडक्यात लिहिलय पण छान लिहिलय.

Woman Swims After Cruise Ship: Susan Brown Tries To Chase Down Husband After Argument

ही बातमी नुकतीच नजरेस पडली.
या बातमीतल्या स्त्रीचे वर्तन डनिंग-क्रुगर इफेक्ट मध्ये धरता येईल काय?

"उथळ पाण्याला खळखळाट फार" आणि "निम हकीम खतरे जान"
ते हेच का?

अवांतर: या विषयावर पहिल्यांदा वाचल्यावर मला फारच रोचक विषय वाटला होता हा. पण नंतर कुठेतरी 'Incomplete knowledge of the Dunning-Kruger effect could give you impostor syndrome' असे वाचायला मिळाले म्हणून असल्या मानसिक स्थितीन्विषयी वाचणे व आंतरजालीय संशोधन करणे मी बंद करून टाकले. कशाला नसत्या उचापती!

सध्या ही सर्वात कॉमन मानसिक स्थिती असून जवळपास ८७% लोक या स्थितीतून एकदा तरी जातात.
वरील माहिती आवडली. हसू आले. आपण सगळेच लोक या परिस्थितीतून कायम जात असतो असे वाटले. काही बाबतीत भ्रमाचा भोपळा फुटतो, मग शहाणपण येते. तिथे सुधारणा होईपर्यंत दुसरीकडे मनाच्या कोपर्‍यात यास्थितीची सुरुवात होते. मग सव्वाशेर कधी ना कधी भेटतो व त्या बाबतीत शहाणपण येते. हे सतत चालू असते असे वाटते. अर्थात याबाबतीत माझेच म्हणणे खरे असे मात्र नाही. ;)

विषय आवडला।

पण या दोन उदाहरणाचा संबंध कसा काय ते नाही कळालं।

चित्रपट पाहून आल्यानंतर लगेचच 'My review of XYZ' असे टंकून त्या चित्रपटाचे समीक्षण करणारे लोक पाहिलेत?

यात DK इफेक्ट कसा काय? परीक्षण तर कोणीही करू शकतो।

एखाद्या परीक्षेत अथवा स्पर्धेत काहीच येत नसल्यामुळे अयशस्वी झालेले परंतु लगेचच आइनस्टायीन, बील गेट्स व धीरूभाई अंबानी चे उदाहरण देणारे लोक पाहिलेत?

हे ती लोकं स्वतःला धीर देण्यासाठी करत असतील। कि बाबा असे पण लोक आहेत जे आधी अपयश येऊन मग मोठे झाले।

याबाबतीत माझं आवडतं वाक्यः
'स्वतःला अतिशहाणे समजण्यात काहीच प्रॉब्लेम नाही, प्रॉब्लेम दुसर्‍याला मूर्ख समजण्यात आहे'

बाकी अ जो, आपका लिखाण स्टाईल, आपके विचार, आपके अंदाज, कुछ जाने पहचानेसे लगते हैं..
शायद आपको पहले भी यहीं देखा है ;)

KRK : DK चं उत्तम उदाहरण!!!

मस्त विषय आणि लेख.

मानसशास्त्राविषयी फार वाचलेले नाही. जे काही थोडेफार वाचले आहे ते डॅनिएल कॅनेमन या मानसशास्त्रज्ञाचेच लिखाण. अजून वाचायला आवडेल. तोपर्यंत अशा गोष्टींची ओळख करून देणारे असेच लेख येऊ द्या :)

अमेरिकेत तर जवळपास ९३% लोक स्वतःच्या ड्रायविंग विषयी या मानसिक स्थितीत आहेत.

म्हणजे नेमका काय गैरसमज आहे या ९३% लोकांचा ?

सध्या आपला देश असाच आहे ना ?

चांगली माहिती आहे. पण खूपच त्रोटक वाटली. स्वतःबद्दल असे गैरसमज असलेले अनेकजण पाहण्यात आहेत. कदाचित मी स्वतःसुद्धा या अवस्थेतून गेलो असणार.

अशा लोकांना स्वतःची कार्यक्षमता माहिती नसेल असे वाटत नाही. किंबहुना आपली मर्यादीत कार्यक्षमता ओळखूनच स्वतःची कमतरता लपविण्यासाठीच ही मंडळी स्वतः सर्वज्ञ असल्याचा आव आणून इतरांना कमी लेखून स्वतःचे महत्त्व वाढविण्याच्या प्रयत्नात असतात.

की तो जबरदस्त रोग वाटू लागतो नाही ?

परीक्षण लिहीणे ह्या इफेक्ट मध्ये कसं आलं ते कळालं नाही.

फारशी माहिती नसताना उगाच शो ऑफ करणारे किंवा अगदी मनापासुन स्वतःला महान समजणारे लोक पाहिले आहेत.
रेवाक्का म्हणते तसं सगळेच थोड्याबहुत प्रमाणात असे वागत असतातच. टप्पे टोणपे खाऊन लाईन वर येतात सगळेच.

स्वतःला कमी लेखणार्‍या किंवा आपल्या क्षमतेवर विश्वास नसणार्‍या मानसिकतेला काय म्हणतात?

रोचक. सविस्तर लिहा की.

ह्या लिंक मध्ये एकेक दोन दोन ओळींत डनिंग क्रुगर सारख्या संज्ञा दिल्यात
लिंक रंजक वाटली --
http://www.psyfitec.com/p/the-big-list-of-behavioral-biases.html

म्हाग्रू कोणत्या लेव्हलला येतात यात :)

:)
मानसशास्त्रावर चांगले लिहिणाऱ्या एका आय डिची आठवण आली वाचताना!

नार्सिसिस्ट: स्वत:विषयी अत्यंत अवास्तव कल्पना बाळगणारे व स्वत:च्या प्रेमात पूर्ण बुडून गेलेले I Specialist
Narcissistic Personality Disorder (NPD) गुगलून पहा. मजेदार!

वाचल्या बरोबर जो आय डी डोळ्यासमोर आला ते फक्त मानसशास्त्रावर चांगले लिहित नाहित तर अध्यात्मा वर हि त्यांचि प्रचंड पकड आहे. :)

मराठी आंजावर याबद्दल लिहिलेले प्रथमच पाहिले. छान.

रोचक संशोधन आहे.

रोचक माहिती. मला लहानपणी वाटायचे की मी विष्णुचा दहावा अवतार आहे.. आणि मी मनात येईल ते करु शकेन मोठेपणी.. पण आयुष्यात बरेच धक्के खाल्ल्यानंतर आता तसं नाही वाटत..;-)

लेख छानच आहे. एक प्रश्न.

सध्या ही सर्वात कॉमन मानसिक स्थिती असून जवळपास ८७% लोक या स्थितीतून एकदा तरी जातात.

याचा अर्थ ही स्थिती normal समजली जाते आहे असा घ्यायचा का? आणि अजून एक प्रश्न - याचा अर्थ स्वतःच्या क्षमतेची व्यवस्थित जाणीव असणारे लोक हे abnormal आहेत का?

प्रत्येकजणच अशा अवस्थेतून कधीना कधी गेलेला असतोच
( हे खंडन करणारे असू शकतील ;))

१९९९ मध्ये अमेरिकन मानसशास्त्रज्ञ डेविड डनिंग व जस्टीन क्रुगर यांनी केलेल्या एका मानसशास्त्रीय निरक्षण प्रयोगातून पहिल्यांदा 'Dunning Kruger Effect' या नावाचा एक सखोल अभ्यास समोर आला. सध्या ही सर्वात कॉमन मानसिक स्थिती असून जवळपास ८७% लोक या स्थितीतून एकदा तरी जातात.

विरोधाभास असा आहे की...

या लोकांना नावे ठेवताना आपण विसरतो की, आपल्या क्षमतेची पराकाष्ठा करावी (स्ट्रेच द लिमिट्स ऑफ युवर अ‍ॅबिलिटिज्) अशी मन:स्थिती तयार करण्यासाठी "मोटीवेशन प्रोग्रॅम्स"वर कंपन्या (आणि खाजगीत बर्‍याच व्यक्तीही) जगभर अनेक करोडोंनी पैसे दरवर्षी खर्च करतात.

किंबहुना, वास्तवातले सत्य असे आहे की... जोपर्यंत आपण आपल्या कुवतीचा पराभव होईपर्यंत तिला ताणत नाही, तोपर्यंत तिच्या पूर्ण क्षमतेचा नक्की अंदाज आपल्याला येणे शक्य नसते.

उदा :

१. नऊ वेळा अयशस्वी होऊन दहाव्या प्रयत्नात यशस्वी झालेल्या उद्योजकाने/विद्यार्थ्याने/संशोधकाने आपल्या क्षमतेवर संशय घेऊन आपले प्रयत्न आठव्या/नवव्या प्रयत्नात सोडून दिले तर त्याला व जगाला त्याचे यश दिसले असते का ?

२. बिल गेट्सने आपल्या कंपनीची दरवर्षी १०-२०% टक्के वाढ बघण्यात धन्यता मानली असती तर मायक्रोसॉफ्ट आणि स्वतः बिल कुठे असते ?!

Dunning Kruger Effect मनःस्थिती असलेल्या माणसांनीच इतरांना अशक्य किंवा अतर्क्य वाटणारी कामे करून या जगात क्रांतीकारी बदल घडवून आणले आहेत. ते लोक तसेच असतात; फरक फक्त इतरांनी त्यांना समजून घेण्यात आहे...

अ) असे लोक अयशस्वी झाले की बहुतांश इतर लोक त्यांची खिल्ली उडवतात, त्यांच्यापासून स्वतःला दूर करतात आणि कालांतराने त्यांना विसरून जातात.

आ) मात्र, ते यशस्वी झाले की लोक त्यांच्याशी आपण कसे संबंधीत आहोत हे चढाओढीने सांगतात; त्यांचे कौतूक करताना जीभा थकत नाहीत; त्यांच्या कृती आणि कार्यशैलीवर पुस्तके/डॉक्युमेंटरीज/लेख/भाषणे/इ चे उद्योगधंदे बनवले जातात !