शिवचरित्र :- काही अज्ञात व्यक्ति, घटना आणि नोंदी

खरं तर हा लेख लिहिताना मला त्याला थोडी प्रस्तावनासुद्धा लिहायची होती पण लेख पोस्ट केल्यावर लक्षात आलं कि प्रस्तावना विसरूनच गेली. त्यामुळं आता ती इथ लिहीत आहे.

आपण सर्वानीच शिवचरित्र वाचलेलं असतं,पण त्या पलीकडं सुद्धा अनेक गोष्टी असतात की ज्या आपल्यापर्यंत पोचतच नाहीत. मुळातच मराठ्यांच्यात लिहून ठेवायची पद्धतच नव्हती, पराक्रम करायचा आणि विसरून जायचे. सभासद बखर वाचताना लक्षात येते की ,महाराजांचे अनेक सरदार आपल्याला माहीतसुद्धा नाहीत. मग मी अशाच सरदारांचा ढुंढाळा घ्यायला सुरुवात केली. आणि मग अशीच अनेक दुर्लक्षित रत्ने सापडायला लागली,जी कधीच ईतिहासाच्या काळोखात लुप्त झालेली आहेत.

अशाच काही अनोळखी व्यक्ती आणि घटनांबद्दल पुढेही लिहायचा विचार आहे. अनेक मि.पा. करांचा ईतिहासाचा
उत्तम अभ्यास आहे,त्यानीही नवनवीन माहीती पुरवावी म्हणजे दुर्लक्षित रत्नांना मानवंदना दिल्यासारखी होईल.

क्लिंटनराव हाच तर खरा घोटाळा आहे,मी सुद्धा इतके दिवस "आपल्यास दगाफटका झाल्यास शंभूराजांना गादीवर बसवून नेताजी पालकरांच्या अधिपत्याखाली सैन्य अशी व्यवस्था ठेवावी असे महाराजांनी ठरविले होते" असेच समजत होतो,पण मलासुद्धा हा उल्लेख "मराठा रियासत्"मध्ये सापडला. आणि मी वर म्हटल्याप्रमाणे हा उमाजी नंतर हरवूनचं गेला.
संभाजीमहाराजांची १ कन्या भवानीबाई सुद्धा अशीच हरवली आहे. त्याच बरोबर संभाजीमहाराजांचे २ दासीपुत्र होते तेही हरवलेतं.
खोलातं जावं तेव्हढ थोडचं.

कोकणातील शिर्के हेदेखील राजघराण्याशी नाते सांगतात :- कोकणातील शिर्के हे महाराजांचे दुहेरी व्याही होते. महाराणी येसुबाईसाहेब या शिर्के घराण्यातल्या. संभाजीमहाराजांना पकडून देण्यात मोलाचा वाटा असणारे गणोजी शिर्के हे त्यान्चे मेव्हणेच. महाराजांच्या कन्या राजकुंवर उर्फ राजसबाई या शिर्क्यांच्यात दिलेल्या होत्या.

फार खोलात नाही जात पणं भवानी तलवार महाराजांना खेम सावंतांकडून मिळाली. (महाराजांनी त्यांना २००/३०० होन त्याबद्दल दिलेले आहेत) हि तलवार जलचरांच्या मुलुखात म्हणजे हबसाणात तयार झालेली होती. तलवार म्हणण्यापेक्षा फिरंग असे म्हणणे योग्य ठरेल. ( जनात :- या विषयावर एकदा सविस्तर बोलूया आपण. मनात:-तुम्ही तर माझ्या पुढच्या लेखाचं मटेरियल घालवून राहीले ना भाऊ !!!!) ;-)

खेम सावंत हे स्वराज्याचे दुश्मन होते ---- खेम सावंत नेहमीच तळ्यात मळ्यात करणारे होते. वेळ्प्रसंगी त्यानी पोर्तुगीजांची सुद्धा मदत घेतली. तसे ते विजापूरकरांचे जहागिरदार होते.

हेच शृंगारपुराचे सावंत का? :---- अर्धवटराव मला पण जरा शंका वाटती पणं माझ्या माहीतीप्रमाणं शृंगारपुराचे आणि पालीचे शिर्के जहागिरदार होते. परत एकदा संदर्भ बघून पक्क सांगतो.

क्लिंटनराव्,हा पोवाड्याचा उल्लेख मला सुद्धा सरदेसाईंच्या मराटा रियासतीतच(शककर्ता शिवाजी) सापडला,आणि तत्कालीन काव्ये,पोवाडे वगैरे ईतिहासाचे साधन म्हणून वापरतात उदा. कविंद्र परमानंदांच शिवभारत. राज्य कुणी करावे हा विषय सोडून द्या ,पण उंमाजी नावाचा एक राजपूरुष होता इतके तरी खरं मानता येइल ना? बास उद्देश तोच आहे.

अवांतर :- शिवाजीकी आग्रा भेट नावाचे एक पूस्तक प्रकाशित झालेले आहे. ले. घनश्यामजी माथुर. हे पुस्तक राजस्थान अर्काइव्हज मधल्या अस्सल संदर्भांवरून लिहिलेले आहे,हे पुस्तक वाचल्यावर आग्राहून सुटका या विषयाला वेगळीच कलाटणी मिळ्ते.

>>खरं तर हा लेख लिहिताना मला त्याला थोडी प्रस्तावनासुद्धा लिहायची होती पण लेख पोस्ट केल्यावर लक्षात आलं कि प्रस्तावना विसरूनच गेली.
रोचक माहिती. ------------> थत्ते साहेब सदर धागा आमचे आदरस्थान छत्रपती शिवाजी महाराज यांच्याबद्दल आहे. कमीत कमी या धाग्यावर तरी बाष्कळ प्रतिसाद देऊ नये ही नम्र विनंती. आपल्याच शब्दात सांगायचं तर "दुसर्‍याने लिहिलेल्यावर कॉमेण्ट मारणे सोपेच असते". आपल्याबद्दल आम्हाला आदर आहे तो अबाधित राहो !

बहुत काय लिहिणे ! आपण सुज्ञ असा !!

आनंदयात्री अण्णा, खरंचं धन्यवाद ! आपल्याकडंन पुस्तक जरूर घेतो, त्या निमित्यानं आपल्याशी भेटसुद्धा होईल.पगडीं म्हणजे आमच्या सारख्या आळशी लोकांचे आवडते,त्यांची पुस्त़कं म्हणजे गायडं हो आपल्यासाठी. वाचा आणि पास व्हा !

सगळ्यांसाठी :- प्रतिक्रियांसाठी धन्यवाद.लवकरच आजुन १ लेख टाकतो !

@चिगो:- औरंगजेबाने दिल्लीत ठेवले. तिथून त्यांना बाळाजी विश्वनाथ ह्यांनी मुत्सद्देगिरीने परत आणले. (म्हणूनच नंतर पेशवाई पिढीजात झाली). नंतर स्वराज्याची विभागणी वगैरे ----> स्वराज्याची विभागणी ही पेशव्यांच्यामुळं झाली नाही,ती एका तहाद्वारे झाली.तो महाराणी ताराराणी(करवीर संस्थान) आणि शाहू महाराज(सातारा संस्थान) यांच्यात झाला. त्या तहाला वारणेचा तह म्हणतात.त्यातहानुसार वारणा नदीच्या दक्षिण भाग महाराणी ताराराणींकडे तर उत्तरेचा भाग शाहू महाराजांकडे अशी वाटणी करण्यात आली. आणि पेशव्यांचा उदय त्यानंतरच्या काळात झाला. पेशवाई जरी पिढिजात असली तरी एकाही पेशव्याने शाहू महाराजांना पदच्युत करायचा प्रयत्न केला नाही. सर्व कारभार सातारकर छत्रपतींच्या नावेच चालत असे. जर तुम्ही बाजीराव्,नानासाहेब्,माधवराव पेशवे यांच्या पत्रांवरील शिक्के बघीतले असतील तर तुम्हाला माहीती असेलच.(बघीतले नसल्यास त्यांच्या काही पत्रांच्या माझ्याकडे झेरॉक्स आहेत्,त्या मी तुम्हाला जरूर दाखवीन)

आपण या विषयावर अधिक अभ्यासासाठी करवीर रियासत्,सरदेसाईंच्या मराठा रियासतीतील पुढील खंड,ग्रँट डफचे हिस्टरी ऑफ मराठाज वाचू शकता.

होय ! सातार्‍याचे भोसले हे संभाजी महाराजांचे पुत्र शाहू महाराज यांचे वंश़ज आहेत्,तर कोल्हापूरकर भोसले हे राजाराम महाराजांचे वंश़ज आहेत.

@भावश्या-मनु आणि मनुवाद या विषयावर मला बोलायचे नाही. पण महाराजांच्या विषयीच्या धाग्यावर गरळ ओकल्याबद्दल आपले हार्दिक अभिनंदन.