सड़ला वाटाना

त गोठ असि आय का आपल्या सप्पाइच्याच् स्यारेत सबज्जन एकमेकाइले चिड़वतेत. पोट्टे पोट्टिइनले चिड़वतेत अना पोट्टया पोट्टयाइले. नवी त काई बात नसे न बाप्पा. माह्या गोऱ्याले चार पाय अना तुह्या गोरा लंगडत जाय असा त काई नियम नसे. पर कई कई आंगभर होऊन जाते अना मंग सेकावाची बारी येउन जाते.

आमच्या वर्गात एक भाजीवालीची पोट्टी बी सिकत होती. मंगरवार बाजार भरे तं तेती या मायलेकी भेद्रा,वांगा, वाटाना विकाले बसत. कोनी पोटापान्याले चोरीचकारी करते तं कोई नोकरिपानी करते. गरीब मानुस मेहनतीचे खाउन राह्यले होते. आता लाहानसा गाव मनला त सबज्जन एकमेकाइले ओरखत राह्यतेत. बाजारातून भाजीपाला घेवाले गेला त तुमाले काई कोनाले कटाप करता एलच असा नाइ राहे. त आमच्या वर्गातल्या एका पोट्टयाच्या मायनं घेतले असतीन इच्या दुकानाचे वाटाने. निंगुन गेले असतीन दोन-तीन दाने इल्लीवाले, सड़लेसुडले. एकेक वाटाना निसून निसून कोनी पाह्यते का तं गा? तं पोट्टयाची माय त्याले मनते का सोन्या कसा माल विकते तुह्या वरगातलि पोट्टी? वाटाने सड़ले निंगुन रायले न गा! झाला, राजानं पुसलन नाक त परजा मंते सेम्बडा राजा! दुसऱ्या दिवसी पुऱ्या वर्गात बात फैललि अना तिचा नाव पडला ' सड़ला वाटाना'. या पोट्टयाले आमि मनु 'तुरतुऱ्या'. बोलाचालाले तुरतुऱ्या होताच तसा. मग ते पोट्टी वर्गात आली का पोट्टे चिल्लावत, " एss वाटानाssए... सड़ला वाटानाsssए...." नवा नवा काई आला त त्याचा माहोल राह्यते २-४ दिवस. नव्याचे दिवस नउ अना पापड पड़ले मऊ. कोनी तसा जास्त ध्यान नाइ देये. ते बी हलक्यानं घेउन राह्यलि होती. बाकी पोट्टे बी ठन्डे पड़ले. पर हां त तुरतुऱ्या होता. याचा आपला चिडवना चालूच. ते वरगात घुसलि का मंगाच्या बेंचावरुन चिरक्यान् आवाज काहाड़े, "एss वाटानाssए... सड़ला वाटानाsssए...." पानी डोसकीच्या वर जाऊन राह्यला होता. गरीब मानसाच्या धंद्यापान्यावरुन कोनी चिडवल त कितीक सहन करल? तिनं पाह्य पाह्य पाह्यलन अना भाऊ एका रोजी तिले मौक़ा भेटला. आमि आपले क्रिकेट खेलत होतो ग्राउंडवर. हां वर्गाच्या जवरच्या बॉउंडरिवर उभा होता. तिनं आपली चप्पल धरलन हातात अना धावून गेली त्याच्या आंगावर. तो आपला बिलकुल बेमालूम घुसला होता खेलात. तिनं धरलन त्याचा कालर अना सूत सूत सुताई चालू केलन. असा एकदम गनिमि काव्यानं हमला होऊन गेला तं त्याले तं काही सुधरलीच नोहोती. बिलकुल हक्काबक्का!! पुराच बुजाड़ला न!! फाटली त्याची. कसाबसा त्यानं आपला कालर सोडवलन तिच्या पकड़ीतून अना धावत सुटला ग्राउंडवर. आमि पोट्टे बी सब खेलना बंद करून मजा पावाले बसलो. पर ते पोट्टी बी काई कम नवती. गावातली गरीबाची मेहनतमजदूरी करनेवाली पोट्टी. नाजुकसाजुक नोहोती. अस्सी धावली त्याच्या मंगा मंगा नंग्याच पायानं अना त्याले वापस धरलन.

काई काई पोट्टे कसे रायतेत, तोंडानं साजरे गांडीनं हागरे, तसाचं हाबी होता. याले काई सुचे नाइ कसा वाचावाचा आपन मनुन! पैले तं तिलेच मनु लागला, " अवो सोड़ न वो माले, सोड़ न वो. तुले आता नाई चिडवाचि न वो. अवो सोड न." पर ते काई आइकावाचा नाव नाइ घेये. तिची सुताई चालूच. याच्या मनिल्याची एक गुंडी तुटून गेलति. याचा चेहरा भेदऱ्यावानि लालबुन् होऊन गेलता. मंग हा आपल्या जिगरी दोस्ताकड पलटला. द्वापरयुगात दुरपदीची इज्जत दूस्यासन लुटुन राह्यला होता तई तिनं किसनाले हाकललन होतन. तो बी आलता घाईघाईनं. पर हे तं कलयुग आए. एति दुरपदीच दूस्यासनाले उलटी झोड़पून राह्यलि होती अना दूस्यासन दूरयोधनाले बोलवुन राह्यला होता. तं यानं आपल्या दोस्ताले हाकलना चालु केलन, " अबे वाचव न बे माले. वाचव ना बे केस्या... अबे प्लीज बे... अबे माह्य संगी होस् न बे तू... अबे केस्या वाचव न बे.." तो जोराजोरात चिल्लावुन राह्यला होता. आता त्या बिल्डिंगातल्या चारि वर्गातले पोट्टेपोट्टी जमा होऊन मज्या पावून राह्यले होते. केस्या बी बाजुलेच उभा होता. तो मंते का भाऊ कोनाले सौक चडला एति मार खावाचा! तो मरो आपल्या मौतीनं. अना असा बोलून तो बी हासत हासत मज्या पावून राह्यला.

आखीरमंदी ते पोट्टीच मारून मारून थकली अना त्याले आजाद केलन. "आता परत माले चिडवलास तं याद ठेव. हेडमास्टराच्या आफिसात नेवुन पिटीन!" तुरतुऱ्या बिचारा, " हव न मातामाय, आता नाइ मनावाची तुले काई." मनुनस्यानी उगामुगा कालर ठीकठाक करून वर्गाकडे येऊ लागला. आमि सबजन सपरीत होतो. त्यानं आपले बाल ठीकठाक केले, शर्टिंग केलन, केस्याकडे एक घन पाह्यलन, मंग आमच्याकड़े पाह्यलन अना बोलला, " अबे पोट्टी होती मनुन काई नाइ केलो..नाइ तं पायलन असतन तिनं मजा! " आमि गाल्यातल्या गालात हसून रायलो होतो. गिरे तो बी टांग ऊपर! पर जावाची ते इज्जत गेली होतीच. बून्द से गई वो हौद से आती नहीं. सडला वाटानाच्या सुताईनं एक झालता. पोट्टीहिनले तारनहार भेटून् गेलता. त्याइचि बी हिम्मत वाहाडली. कोनी पोट्टे चिडवत असतीन त आपल्याले उगामुगा रावाचि ज़रूरत नसे, आपन बी पलटवार करू सकतो हे त्याइच्या ध्यानात आला. पुडचा पूरा वर्स सन्नाटा होता. सियार लड़ा शेरसे तो शेर डरे भेड़ से. कोनी कोनाले चिड़वाचा नाव नाइ घेये. मनावाले स्यांती होति पर वरगातालि मजा चाल्ली गेली होती.

बिनामज्याक मस्तीची स्यारा राह्यते का त गा भाऊ? असाच चालढकल करूनस्यानी सातव्या वरगात गेलो. चारपाच दिवसात माहीत पडला का सड़ला वाटाना स्यारा सोडून चाल्ली गेली होती. दोन दिवसाबाद मंगाच्या बेंचवरुन चिरक्यान आवाज आला, " एsss डिझेsssल......"