एक दक्खनी कविता - कुतुबमिनार

'परसूंकीच बात है' हा लेख लिहून बरेच दिवस झाले. त्या लेखावर आलेल्या प्रतिक्रियांमध्ये दक्खनी भाषेबद्दलही काही विचारणा होत्या. मी काही दक्खनी भाषेचा जाणकार नाही. पण त्या भाषेची आणखी ओळख वाचकांना व्हावी म्हणून
म्हणून इथे त्या भाषेतील एक कविता देत आहे. दक्खनी ही मराठीची खूपच जवळची बहिण आहे. (कदाचित 'सख्खी' असे म्हणता येईल.)

दक्खनी भाषेचे एक अभिमानी, उर्दु-हिंदीचे हरहुन्नरी कवी आणि प्रथितयश चित्रकार श्री. नरेन्द्र राय श्रीवास्तव 'नरेन' यांची एक विनोदी दक्खनी कविता वाचनात आली.

या कवितेचे वैशिष्ट्य म्हणजे ती केवळ दक्खनी भाषेचा लेहजा अचूक पकडते इतकेच नसून ती दक्खनी (विशेषतः हैदराबादी) मानसिकतेचेही अचूक चित्रण करते.
थोड्या खेदाची गोष्ट अशी की ही कविता ज्यांना या भाषेचे उच्चारण ऐकून माहित नाही त्यांना तिचा पूर्ण आस्वाद घेता येणार नाही.

तर पेश है-

कुतुबमिनार

टीचर हूं मैं एक इस्कुल का, एक सवाल बच्चे से पुछा,
कुतुबमिनार कू कोन बनाया, सोच समज को बोलो बेटा |
बच्चा बोला, ये क्या पूछरैं, ये सवाल है भौतिच आसाँ,
कुतुबमिनार बनाए, अपन के,हैदराबाद के कुली कुतुबशा|
मैं बोला,ये जवाब ग़लत है,पोट्ट बोला, आप ग़लत हैं|
मैं चकराको फिर फिर पूछ्या, बावा तुम ये काँ पडको आँइ,
उन बोला पड़ने का क्या है, कुतुबमिनार है, कुतुबशा बनवाँइ|

सिर पीट लेको फिर मैं पूछ्या, चान्मिनार कू कोन बनाया,
शान से उटको ज़रा अकड़ को पोट्टा मेरे कू समजाया|
मौक़ा नँई देना चाहते थे, गिरी पड़ी तो पचताने कू,
एक मिनार दिल्ली में बनवाए, कुली कुतुबशा अज़माने कू|
सीदी सच्ची अच्छी बन गई, ख़ुश हो को फिर हैदराबाद आए,
पिलान१विलान के सात उनो फिर, दक्कन मे चान्मिनार बनवाए|

-श्री. नरेन्द्र राय श्रीवास्तव 'नरेन'

१. पिलान-विलान : इंग्रजी प्लान - मराठी 'प्लॅन-बीन' - आराखडा