रिझर्व ब्यान्के चा रेपो रेट आणि रिव्हर्स रेपो रेट.

वरचा तक्ता हा सामान्य माहीतीचा आहे. भारताच्या विनिमय दराशीच आहे असे नाही.

अर्थात तु यातील जाणकार आहेस. तुच समजावुन सांगु शकशील. तुला हे माहीत आहेच की फक्त व्याजदर हा एकच घटक विनिमय दर वाढायला पुरेसा नाही अन्य काही घटक देखील आहेत.

Higher interest rates offer lenders in an economy a higher return relative to other countries. Therefore, higher interest rates attract foreign capital and cause the exchange rate to rise.

बाकी चीन व अमेरीका या दोन देशांचे उदाहरण घेता मग का अमेरीका म्हणते की चीनचा विनिमय दर अजुन वाढला पाहीजे. चीन म्हणते आहे तो बरोबर आहे. थोडक्यात थिअरी मधे एखादी गोष्ट बसत असली तरी खरी होते का नाही यावर तूच प्रकाश पाड.

:O

भारतात अमेरिकेपेक्षा अधिक रिटर्न मिळताहेत म्हणून भारतात इन्व्हेस्ट करणार्‍यांचे प्रमाण वाढेल. त्यामुळे परकीय चलनाचा तुटवडा कमी होऊन/परकीय चलनाची उपलब्धता वाढल्याने रुपया तुलनेत वधारेल. रुपया वधारल्यामुळे आयात स्वस्त आणि निर्यात महाग होईल. निर्यात महागल्यामुळे निर्यात कमी होईल परिणामी अधिक माल देशांतर्गत उपलब्ध होऊन भाव उतरतील. अशी काहीशी विचारसरणी आहे. भारतात व्याज दर वाढल्यास डॉलर वधारणार नाही रुपया वधारेल.

>>कोणालाही फुकटचा फायदा (arbitrage) घेता येत नाही
म्हणूनच रुपया वधारेल, घसरणार नाही. त्याप्रमाणे रुपया दहा पैशाने वाढला आहे. रुपया वधारल्याने आयटी कंपन्यांचे स्टॉक्स उतरले आहेत.

भारतीय रूपया का वधारणार नाही? 'Interest Rate Parity फॉर्वड रेट काढताना बरोबर आहे.(भारत्तात Pure interest rate parity does not decide forwards though) जर भारतात परदेशी संस्थानी जास्त व्याज दरासाठी गुंतवणूक केली तर तात्कालीक, पुरठ्यामुळे रुपया वधारेल. (Spot Rate). गुंतवणूक करणारी संस्था कधी आणि आणि कसे Hedge करते यावर ते अवलंबून आहे. आर्थात त्यासाठी NDF मर्केटपण अस्तित्वात आहे. .

हे प्रश्न उभे राहणार याची कल्पना होतीच. तेव्हा थोडे स्पष्टीकरण:

विनिमय दर ठरवायला अर्थातच अनेक घटक कारणीभूत असतात.त्यातील महत्वाचे घटक म्हणजे दोन देशांमधील महागाईचे दर, व्याजाचे दर आणि मागणी-पुरवठ्याचे गणित.या सर्व घटकांचा एकत्रित परिणाम विनिमय दरांवर होत असतो.

सुरवातीला समजा भारत आणि अमेरिकेतील व्याजाचे दर ०% असतील आणि विनिमय दर ४० रूपये बरोबर डॉलर असेल. अशा परिस्थितीत जर भारतातील व्याजाचे दर ५% झाले आणि अन्य कोणत्याही घटकात काहीच फरक झाला नाही तर विनिमय दर एका वर्षाच्या काळात ४० वरून ४२ वर जाईल.अर्थातच हा बदल एका रात्रीत होणार नाही तर तो एका वर्षाच्या काळात होईल. त्याचबरोबर जर भारतातील महागाईच्या दरात झाली तरी भारतीय रूपया घसरेल.

या सगळ्या बदलांचा देशात परकीय चलन येणे आणि बाहेर जाणे यावरही परिणाम होत असतो. समजा भारतातील व्याजाचे दर ०% वरून ५% झाले तर त्याचा फायदा घ्यायला अधिकाधिक परकीय गुंतवणूक (डॉलरमध्ये किंवा अन्य चलनात) भारतात येईल आणि त्याचा परिणाम रूपया वधारण्यात होईल आणि त्याच बरोबर वर दिलेल्या कारणाचा परिणाम म्हणून रूपया घसरेल तेव्हा रूपयाला दोन विरूध्द दिशांमध्ये खेचणारे परिणाम असतील आणि याचा एकत्रित परिणाम म्हणून रूपया नक्की कोणत्या तरी विनिमय दरावर स्थिरावेल.आता यातील कुठला परिणाम अधिक dominant आहे त्यावर नक्की विनिमय दर कितीवर स्थिरावेल हे ठरेल.

काही उदाहरणे:
१. २००७ मध्ये अमेरिकेत व्याजाचे दर खुपच कमी होते. भारतातही व्याजाचे दर (आजच्यापेक्षा) कमी असले तरी अमेरिकेत होते तितके कमी नव्हते.तसेच ते भारतात "इंडिया शायनिंग" चे दिवस होते.त्याचा फायदा उठवायला अमेरिकेन गुंतवणुकदार संस्था मोठ्या प्रमाणावर भारताकडे वळल्या. नुसत्या व्याजदरांचा विचार केला तर अमेरिकन डॉलर भारतीय रूपयाच्या तुलनेत प्रबळ व्हायला हवा होता.पण भारतात मोठ्या प्रमाणावर डॉलर आल्यामुळे डॉलर रूपयाच्या तुलनेत घटला आणि विनिमय दर ३८.१६ या १०-१२ वर्षातील निच्चांकी पातळीवर गेला.

२. २००८ मध्ये आर्थिक त्सुनामी आल्यानंतर गुंतवणुकदारांनी भारतातील गुंतवणुक डंप करून सर्वात सुरक्षित समजल्या जाणाऱ्या अमेरिकन सरकारी बॉंडांकडे धाव घेतली आणि डॉलर मोठ्या प्रमाणावर भारताबाहेर गेले.त्या काळात भारतात आणि अमेरिकेतही व्याजाचे दर आणखी कमी झाले होते.तेव्हा नुसत्या व्याजाचा दराचा विचार करता विनिमय दरात इतकी तफावत यायला नको होती.पण गुंतवणुकदारांनी डॉलर भारतातून काढून अमेरिकन बॉंडमध्ये गुंतवल्यामुळे भारतात डॉलरची मागणी होती त्यापेक्षा पुरवठा कमी अशी परिस्थिती निर्माण झाली आणि विनिमय दर ५२ रूपयांवर गेला.

सहज रावांनी दिलेल्या तक्त्यात म्हटले आहे की व्याजाचे दर वाढल्यामुळे रूपया वधारेल याचाच अर्थ arbitrage टाळण्यासाठी रूपया घसरेल त्या परिणामाला offset करून रूपयाला वर ढकलेल इतकी गुंतवणूक भारतात येईल असे त्या तक्ता बनवणाऱ्याला म्हणायचे आहे असे दिसते.

सहज यांनी सांगितलेल्या फॉर्म्युल्यात घर घेणंच योग्य आहे.

हां... त्यासाठी थोडी कळ काढावी लागेल. म्हणजे २५ व्या वर्षी २ बी एच के नाही घेता येणार. पण टप्प्याटप्प्याने घेता येईल.

सहज यांचा फॉर्म्युला मला आधी माहिती नव्हता. पण मी जी घरं घेतली ती योगायोगाने या फॉर्म्युल्यात बसत आहेत.

१९८९ - वय २६ - वार्षिक उत्पन्न सुमारे ३६-३७ हजार - १ रूम किचन घर - किंमत सुमारे २ लाख
१९९७ - वय ३४ - वार्षिक उत्पन्न सुमारे पावणेदोन लाख - १ बी एच के घर - किंमत सुमारे ९ लाख (पहिले घर विकून घेतले)
पुढची उडी अजून मारली नाही. :)

शहरानुरूप जरासा फरक पडू शकेल. वरची उदाहरणे ठाण्यातील आहेत. पुण्यात १ रूम किचन थोड्या मोठ्या आकाराचे मिळू शकेल.

शैलेंद्र, बरोबर माझं वय ३४ आहे, हा धागा बघ, http://misalpav.com/node/17095, पुढच्या पाच वर्षांसाठी वेगळी सोय करत आहे, एक दोन वर्षात त्या गुंतवणुकीची गाडी पण येईल रुळावर, मग निवांत आहे ज गायला.

होय होय +१, शाहिरानं गीतकाराला टुकार म्हणणे म्हणजे ओरॅकलवाल्याने सि++ वाल्याला टुकार म्हणण्यासारखं आहे.

सारे गीतकार टुकार असतात असा माझा म्हणने नाही ..

अवांतर : तुम्ही छान गाणे लिहावे हि इच्छा !!

अति अवांतर : शाहिर हा गीतकार पेक्षा नक्किच श्रेष्ठ आहे