माझी ट्रेन माझी प्रेयसी (२)

प्रवाही धाग्याची कल्पना आवडली. प्रस्तावातील बिस्कीट रेल्वे चित्र आवडले.

---

प्रवासाच्या माझ्या आवडत्या साधनांत रेल्वेचा वरचा क्रमांक आहे. विशेषतः रात्रभर प्रवासासाठी.

उदा. -

अनुभव: हैद्राबाद-बेंगळुरू प्रवासासाठी विमानाने प्रत्यक्ष उड्डाण काळ हा सव्वा तासाचा असला तरीही दार-ते-दार (door to door) प्रवास काळ हा प्रत्यक्षात किमान सहा तासांचा असतो. या सहा तासांच्या काळाचा काही काम करण्यासाठी फारसा विशेष उपयोग होत नाही. झोपता तर अजिबात येत नाही. रेल्वेने दार-ते-दार प्रवास काळ हा १२ तासांचा असतो. त्यापैकी किमान आठ तास सुखाने झोपता येते, दोनेक तास काही कामे करता येतात.

निष्कर्ष: विमानापेक्षा रेल्वे प्रवास अधिक चांगला आहे.

अर्थात, हैदराबाद-दिल्ली किंवा हैदराबाद-कोलकाता या प्रवासासाठी हा निष्कर्ष लागू नाही.

जुन्या प्रेयसीला तुम्ही लैच रेमटवली होती :=)
ते घडामोडीवाले चालू लोकं बघा दीडशे किलोमीटर झाले कि कशे लगेच नवीन आयटम बरोबर फिरायला लागतात :P
तुम्ही आयटम नाही बदलली; तिचा मेकओव्हर केला हे भारी काम केले :D नवीन धाग्याला शुभेच्छा.
कृ ह घ्या
(रूळगाडी मित्र) रंगीला रतन

वडील मध्य रेल्वेत अधिकारी असल्याने त्यांना मिळणाऱ्या पास वर लहानपणा पासून वयाच्या २१ वर्षांपर्यंत भरपूर प्रवास घडला. त्यानंतर मात्र आठवणीत राहण्यासारख्या रेल्वे प्रवासाची वेळ खूप कमी वेळा आली.
लहानपणीच्या रेल्वे प्रवासाच्या आठवणी म्हणजे पूर्वी लाकडी स्लीपर्स वर रुळ टाकलेले असायचे, त्यावर गाडी वर खाली आणि डावी-उजवीकडे हलत डुलत चालायची त्यामुळे शरीराची आणि पर्यायाने मेंदूची इतकी लयबद्ध हालचाल व्हायची की लांबचा प्रवास संपला तरी नंतर कितीतर तास आपण अजून गाडीतच आहोत असे वाटत राहायचे 😀 नंतर सिमेंट काँक्रिटच्या स्लीपर्स बसवल्यावर हा नकोसा वाटणारा त्रास बंद झाला.
पूर्वीचा फर्स्ट क्लासचा कुपे, ac डब्यात प्रत्येक कंपार्टमेंट मध्ये लावलेले ते जाळीदार नक्षीचे पांढरे शुभ्र तर आत-बाहेर जाण्याच्या दोन्ही बाजूच्या दरवाजांना आतून लावलेले सॅटिनचे गडद निळ्या रंगाचे पडदे, दोन खिडक्यांच्या मध्ये बसवलेले आणि गोलाकार फिरणारे ऍश ट्रे, कधी इंजिनमधून लोको पायलटच्या शेजारी बसून तर कधी गार्डच्या डब्यातून केलेला प्रवास, डिझेल इंजिनचा हॉर्न वाजवण्या साठी असलेला जाड स्प्रिंग वाला घट्ट नॉब सगळी शक्ती एकवटून दाबला कि लालबुंद होणारा हातचा तळवा अशा काही गोष्टी आजही जशाच्या तशा आठवतात.

गेले ते दिवस, राहिल्या त्या रम्य आठवणी 🙂

पण शक्यतो पोहोचण्याची वेळ सकाळी सात ते अकरा असावी हे पाहतो. हे पर्यटनासाठी विशेष लागू. परतण्यासाठी सकाळी सात ते बाराला निघणारी ट्रेन पाहतो कारण त्या वेळी चेकाउट असते.

जे प्रवासी आपल्या नातेवाइकांकडे जातात त्यांना हा प्रश्न पडत नाही. भारतात विमानाने जाण्याची गरज नाही हे माझे मत. वेळ भरपूर पडलेला असतो त्याचा उपयोग झाला तर काय बिघडते? गंमतीजमती पाहात जाण्यात गैर काय?

लहान असताना एखादा अपवाद सोडला तर फक्त तीनच प्रवास घडायचे वर्धा - हिंगणघाट, वर्धा - चंद्रपूर, वर्धा - नागपूर. हे तीनही प्रवास ९९% वेळेला पॅसेंजर ट्रेननेच व्हायचे. आता सहज विचार केला तर लक्षात आले की १२वी पर्यंत असेच होते. या पॅसेंजरच्या प्रवासात प्रवासापेक्षा टिकिट काढणेच दिव्य होते. तीन पॅसेंजर एकाच वेळी सुटायच्या, दोन कॉऊंटर काय झुंबड व्हायची. बल्हारशा पॅसेंजर तर उभीच असायची तेंव्हा त्यात जाउन बसायचे. तिकिट काढणारा येतपर्यंत सतत धाकधुक असायची. मग पहाटे आधी जाऊन तिकिट काढायला लागलो. मी कधी प्रवास केल्याचे अजिबात आठवत नाही पण नागपूर काझीपेठ पॅसेंजर वेळेत येणे यापेक्षा मोठे आश्चर्य नव्हते.

नागूपर रायपूर हा प्रवास देखील पॅसेंजरचाच. रायपूरपर्यंत कसे पोहचलो ते एक दिव्य होते. ट्रेनमधे प्रचंड गर्दी असल्याने गार्डच्या डब्यातून प्रवास केला होता ते डब्बे फक्त गोंदियापर्यंत होते. तिथून पुढे दुसऱ्या गाडीने गेलो. रायपूरवरुन बिलासपूरला छत्तीसगड एक्सप्रेसने जायचे होते. रायपूर स्टेशनवर घोषणा झाली ट्रेन या नाही दुसऱ्या फलाटावर आली आहे तेंव्हा धावत तिकडे गेलो. ट्रेनमधे सामान ठेवले, बसलो तर कुणी सांगितले ही वाल्टेयर (रायपूर-विजयनगरम-विशाखापट्टणम मार्ग) एक्सप्रेस आहे. खाली उतरलो. छत्तीसगड आली. फलाटावर आणि ट्रेनमधे प्रचंड गर्दी होती. गाडी येताच वडिलांनी सामान आणि मला आत टाकले. तेंव्हा खिडक्यांना गज नसायचे म्हणतात. आजीने वडिलांना पण डब्ब्यात जायला सांगितले. ते कसेबसे आले. ते डब्बे कटले आणि यार्डात चालले होते. मोठ्या मुष्किलिने आम्ही सामानासकट चालत्या गाडीतून खाली उतरलो. आजी स्टेशनवरच होती. तिने कुणाला तरी सांगून एक जागा पकडून ठेवली होती. हे तिचे स्किल जबरदस्त होते. पुढचा प्रवास झाला. तेंव्हा मी पाचसहा वर्षाचा असेन. या नागपूर-रायपूर-बिलासपूर-वर्धा प्रवासातील मला फक्त काही दृष्ये चित्रासारखी अंधुकशी आठवतात. गार्डचा डब्बा, खिडकितून मला आत टाकले, सामानासकट चालत्या गाडीतून उतरणे बाकीची गोष्ट आजीकडून ऐकली. त्यानंतर मी आजतागायत बिलासपूरला गेलो नाही. रायपूरला देखील १५ वर्षानंतर गेलो पण एक्सप्रेसने. आजी माहेरी एकटीच जायची.

दुसरा लगेच आठवला तो अलिकडचा प्रवास. कुटुंबासमवेत हैदराबादवरुन दक्षिण एक्सप्रेसने वर्ध्याला चाललो होतो. ट्रेन वेळेत सुटली. छान झोप लागली. सकाळी पाचसाडेपाचला उठलो. ट्रेन थांबली होती. मी विचारले
"बल्लारशा आ रहा है क्या?"
दुसऱ्याने उत्तर दिले "सामने गुडस पलटा है ट्रेन वापस जायेगी." नंतर समजले तिथनं बल्हारशा अर्धा तासाच्या अंतरावर होते. ट्रेन तिथून थेट सिकंदराबाद पर्यंत परत आली. रात्री दहाला सुटलेली ट्रेन सकाळी साडेदहापर्यंत परत आली होती. जाणे महत्वाचे असल्याने आम्ही उतरलो नाही. मग ट्रेन सिकंदराबाद-मुदखेड-वणी-माजरी-नागपूर या मार्गाने गेली. यात मुदखेड पर्यंत तरी ठिक होते, चहा नाष्टा, जेवण सुद्धा मिळाले. मुदखेड ते माजरी हा मार्ग तेंव्हा तितकासा डेव्हलप न झाल्याने तिथल्या स्टेशनवर साधा चहा सुद्धा मिळत नव्हता. रामगुंडम किंवा बेलमपल्लीला उतरुन बसने गेलो असतो तर एव्हाना वर्ध्याला पोहचलो असतो असे वाटत होते. पँट्रिवाल्याने आधीच ऑर्डर घेऊन अदिलाबादला बिर्याणीची (पैसे बिर्याणीचे पण त्याला फुलाव म्हणायला पण लाज वाटेल.) सोय केली. मजल दरमजल करीत पहाटे साडेपाच वाजता आम्ही वर्ध्याला पोहचलो. ज्या प्रवासाला १० तास लागतात. तो प्रवास करायला ३२ तास लागले.

दिवसाच्या प्रवासाची मजा वेगळी असली तरी रात्रीचा रेल्वे प्रवास बऱ्याच वेळा सोयीचा पडतो असा वैयक्तिक अनुभव. वातानुकूलित असेल तर अधिक सोईचे. आमच्या कौटूंबिक सहलीच्या ग्रुपसाठी आम्ही ३ AC ला प्राधान्य देतो. खर्च सगळ्यांना झेपेल इतका.
फायदे :
१. बेड रोल मिळत असल्याने (करोना काळ सोडून) सहलीत अंथरून, पांघरूनाचे ओझे/अतिरिक्त डाग वागवायची जरूर नाही.
२. संडासच्या दुर्गंधीचा त्रास नाही.
३. फेरीवाल्यांचा त्रास कमी
४. इतर घुसखोर लोकांचा त्रास नाही.
५. गेल्या ८-१० वर्षात डब्यात चोरी वगैरे झाल्याचे नजरेस नाही.
६. सर्वात महत्वाचे रात्रीचा प्रवास असेल तर मस्त झोप होऊन सकाळी आपण भटकंतीसाठी ताजेतवाने असतो.

रात्रीच्या प्रवासाचे इतर फायदे
* रात्रीच्या प्रवासामुळे हॉटेलमधील साधारण एका मुक्कामाचा तरी खर्च वाचतो.
* सहलीच्या दिवसांमध्ये १-२ दिवसाची कपात करता येते (वेळ व खर्च दोन्हीची बचत)

राजस्थान सहलीच्या वेळी आम्ही सकाळी सकाळी आग्रा येथे पोहचलो होतो. ताजमहाल, फत्तेपूर सिक्री वगैरे भटकंती केली व रात्रीच्या रेल्वेने प्रवास करून सकाळी बिकानेरला पोहचलो. स्थानिक भटकंतीला संपूर्ण दिवस मिळाला. दोन मुक्कामांचा खर्च व वेळ वाचला.
सहलीच्या शेवटच्या दिवशीही सकाळी चेक आऊट करून दिवसभर भटकंती केली व रात्रीची गाडी पकडली. येथेही एक मुक्कामाचा खर्च /वेळ वाचला.
(अर्थात पहिल्या दिवशी रेल्वेतून उतरल्यापासून शेवटच्या दिवशी रेल्वे स्टेशनवर पोहचेपर्यंत भटकंतीसाठी वाहन असल्याने हे शक्य होते )
साधारण अशीच आखणी इतर सहलींमध्येही असते.
आता थोडी जाहिरात.
यावेळच्या ऑक्टोबरमधील हिमाचल सहलीतही पठाणकोटला सकाळी सातला रेल्वेतून उतरल्यावर अडीच तासात धर्मशाळा पोहचणे आणि नंतर भटकंती . पहिल्याच दिवशी येथील मुक्कामातील अर्धा अधिक भाग पाहून होणार.
परत येतांना देखील सकाळी अमृतसरच्या हॉटेलमधून चेक आऊट करून दिवसभर भटकंती व रात्री रेल्वे प्रवास सुरु.

या वेळी करोना काळाच्या नंतर रेल्वेने प्रवास केला होता, का कोणास ठावूक पण रेल्वेचे हे नवे डबे अधिक हलतात असे मला जाणवले. बहुतेक वजनाने ते हलके आहेत म्हणुन अधिक हलत असावेत का ? हा अनुभव मला एसी स्लिपर कोच मध्ये दोन्ही वेळा आला.
या आधीच्या धाग्यात सुपर वासुकीचा व्हिडियो द्यायला आलो होतो,पण तुम्ही त्या बद्धल आधीच दिलेला प्रतिसाद पाहिला. :)
जे लोक हा धागा वाचत आहे त्यांच्यासाठी तो व्हिडियो इथे देऊन ठेवतो.

मदनबाण.....
आजची स्वाक्षरी :- हृदयी वसंत फुलताना-Hridayi Vasant Phultana Full Song :- Takatak 2

कमी वेगाने जाणाऱ्या गाड्या सुरू करणार अशी बातमी आहे.
पूर्वी परदेशात असे वाक्य होते की लोक पैसे मिळवण्यासाठी चक्क कामंही करतात. म्हणजे यांना कामात वेळ न घालवता पैसे भरपूर मिळतात आणि वेळ घालवण्यासाठी प्रवासाची साधने हवी असतात. बोटी वगैरे.

याचा एक लेख डिस्कवरी and leisure मासिकात आला होता.
-मालाड/बोरिवली भागातून दुपारी ट्याक्सीने डोमेस्टिक एरपोर्ट,
-विमानाने संध्याकाळी बाजपे एरपोर्ट,
-मग एरबिएनबीमाध्यमातून खोली रात्रीसाठी मंगलोर जंक्शन एरियात,
- एरपोर्ट ते खोली ओटो
-सकाळी पाचवाजता पुन्हा ओटोने मंगलोर जंक्शन
-मंगलोर- मडगाव प्यासेंजरने गोकर्ण स्टे. दहा वाजता,
-ओटोने दोनशे रुपये देऊन गोकर्ण (१२ किमी.) हॉटेल.

((फक्त रेल्वेने गेला गेल्यास रात्री साडेदहाची रेल्वे, झोपून सकाळी कुमटा साडे दहा.
-कुमटा ते गोकर्ण बस तीस रु बाराला गोकर्ण हॉटेलात.))

बेंगलोर ते हैदराबाद, हैदराबाद ते पुणे, बेंगलोर ते पुणे थोडक्यात दक्षिण भारतातल्या दोन मेट्रो सिटी जोडणारी कोणतीही ट्रेन किमान १५-१६-१७-१८ अशा तासांवर प्रवास करते.

हे ब्रुटल आहे. बहुतांश ट्रॅक (म्हणजे भूसंपादन करून) तर ब्रिटिशांनी आखलेले आहेत. पुणे ते बेंगलोर बस ने कमी वेळ लागतो आणि रेल्वेने जास्त हा तर ज्योक आहे. याची प्रचंड लाज सरकारांना वाटायला हवी.

दक्षिण भारतात रेल्वेच्या जाळ्याकडे अक्षम्य दुर्लक्ष झाले आहे. का कुणास ठाऊक. रेल्वे हा संयुक्त सूचीतला विषय हवा. केवळ केंद्रसरकारच्या सूचीत नको.

मुंबई अहमदाबाद बुलेट ट्रेनला मी केवळ इतक्याच कारणासाठी फुल सपोर्ट करतो. किमान भारतातली पहिली दहा शहरे तरी हायस्पीड ट्रॅक्सने जोडली पाहिजेत. सुवर्ण चतुष्कोण करा किंवा पंचकोन किंवा डायमंड.. काहीही करा च्यायला. हे व्ह्यायला २०७० उजाडणार. किंवा २१००.

अवघड आहे समदं.

मुंबई अहमदाबाद तेजस एक्स्प्रेस चा प्रवास हा धक्कादायक वाटावा इतका सुखद आहे.
सीट्स , सेवा , स्वच्छता , खान-पान सेवा सर्वच बाबतीत उत्तम आहे.

मदनबाण.....
आजची स्वाक्षरी :- Zara Sa... :- | Jannat | KK |

जपानमध्ये जर का ट्रेन उशिरा धावत असेल तर प्रत्येक स्टेशनवर स्टाफ एक स्लिप देतो ज्यात लिहिलेलं असतं की, आम्ही सर्टिफाय(मराठी शब्द निर्वाळा?) करतो की अमुक एक लाईन उशिरा धावत आहे(अर्थातच ती लाईन त्या स्टेशनवरून जात असेल तर)
याचं कारण असं की, कचेरीत जायला उशीर झाला हा ती ट्रेन उशिरा धावत असल्यामुळे झाला. कर्मचाऱ्यांची चूक नाही. किंवा काही व्यवसाय निविदा सादर करायच्या असतील, तर आपण ती स्लिप दाखवली तर किमान एक संधी मिळते सादर करण्याची.

सर्टिफाय =प्रमाणित

जवळपास साठहजार कि मी प्रवास केला. सर्व प्रकारचे अनुभव घेतले.

भारताच्या तिसऱ्या वंदे भारत एक्सप्रेसने ट्रायल रनमध्ये ताशी रिकॉर्डतोड १८० किमीचा वेग पकडला. केंद्रीय रेल्वे मंत्री अश्विनी वैष्णव यांनी ट्विटरवर ही माहिती देताना सांगितले की, वंदे भारत-२ ची स्पीड ट्रायल कोटा-नागदा सेक्शन दरम्यान १२०/१३०/१५० आणि १८० किमी प्रतितास वेगाने सुरु झाली. रेल्वेमंत्र्यांनी शेअर केलेल्या व्हिडिओमध्ये हायस्पीड ट्रेनमध्ये काच लावलेली दिसत असून, अतिशय वेगानंतरही ग्लासमधून पाण्याचा एक थेंबही सांडला नाही, हे नक्कीच आश्चर्यकारक आहे.
ही बातमी