ताजमहाल, लालकिल्ला यासंदर्भातील मुगल शैलीच्या पेंटिंगवर भाष्य

म्हणून मी जस्टिन यांच्या प्रत्येक आक्षेपाला उत्तर देऊन गोडबोले पक्षी पुना ओक कसे बरोबर आहेत ते दाखवून दिले. यावर एक वेगळे ई-बुक सादर केले आहे. तुम्ही ग्रेट कार्य करत आहात. असे स उदाहरण आणि संदर्भासहीत पुरावे तयार करणे हेच आवश्यक आहे.

तथापि,

याशिवाय आणखी काही सूचना असतील तर स्वागत आहे.

लेख वाचतांना त्यातून सज्जड असे निष्कर्ष हाती लागले नाहीत असे वाटले. म्हणजे पुरावे जुळवत जुळवत कथा पुर्ण व्हायला हवी आणि निष्कर्ष विधान तयार व्हायला हवे.
उदा,
हे आणि हे पुरावे पाहता/ एकत्र जुळवता असे म्हणता येते की, (विधान)

विस्तृत उदाहरण
लाल किल्यातील चित्र क्र. क्ष पाहून असे ठाम विधान करता येते की, शहाजहान वर हिंदू संस्कार होते आणि त्याचे पालन करतांना तो चित्र क्र. क्ष मध्ये दिसत आहे.
लाल किल्यातील चित्र क्र. य पाहून असे दिसून येते की, मोगल राज्यात हिंदू वाद्ये वाजवली जात होती त्या अर्थी येथे हिंदू पद्धती पाळल्या जात होत्या.
वरील पुरावे पाहता असे म्हणता येईल की औरंग्या पापी याची राजवट येई पर्यंत बादशहा मुसलमान असला तरी राज्य हिंदूच चालवत होते.

--
हे इ पुस्तक प्रकाशित व्हायला हवे. याला International Standard Book Number (ISBN) पण घ्या असे म्हणतो.

जे काही दाखवले आहे ते आवडले.
दिल्लीचा लाल किला हा हाफ डे टुअरमधे ओझरता पाहिला. किंवा कुतुबही. दिल्लीत राहणाऱ्यांनी तिथे जाऊन सावकाश पाहून फोटो आणले तर उपकार होतील. गर्दी नसताना ते जाऊ शकतात.

तुमच्या नजरेतुन चित्रे पहायला आवडली.
या विषयात फारशी गती नाही पण तुमची धडपड आणि चिकाटी मात्र वाखाणण्याजोगी आहे.
तुमच्या मेहनतीला लवकरच यश मिळो ही सदिच्छा.
पैजारबुवा,

मिपावर येणार्‍या कॉन्स्पिरन्सी थेअरीज पहाता.....
१३ च्या चित्रात खाली दोन जणांच्या हातात बादशाह खुष असल्याने दिलेले चेक आहेत अस वाटतय, आणी ते दोघ ते चेक हवेत फडफडवत आहेत. असा हि मुद्दा कधी येवु शकेल.

शशिकांत ओक,

तुमच्यात जबर्दस्त तळमळ आणि चिकाटी आहे. तुमच्यासारखी लोकंच हिंदूंचा हरवलेला ठेवा परत मिळवून देणार आहेत.

दंडवत!

आ.न.,
-गा.पै.

लुटारु,बलात्कारी आणि हिंदूंचा नरसंहार करणारे आणि त्यांना धर्मांतरीत करणारे पाशवी वृत्तीचे आक्रमक होते.
ताजमहाल असो वा लाल किल्ला किंवा कुतुब मिनार यांनी यातले काहीही बांधले असण्याची शक्यता माझ्या लेखी शून्य आहे कारण जे विध्वंसक असतात ते अशी उच्चकोटीची निर्मीती करुच शकत नाही असा माझा ठाम विश्वास आहे.

हल्लीच ज्ञानवापी देवळाच्या बाबतीत [ ती मशीद नाहीच. ] जो काही कल्लोळ दिसुन येतोय त्यावर आणि अधिक वाचताना ताजमहालवर देखील एक व्हिडियो पाहिला तो इथे देत आहे. हा व्हिडियो पाहिल्यामुळे मला पहिल्यांदाच कळले की लोक जो ताजमहाल पाहतात ती ताजमहाल ची मागची बाजु आहे आणि यमुनेच्या बाजुला त्याची समोरची बाजु असुन तिथुनच ताज महाल [ तेजोमहाल ] मध्ये प्रवेश केला गेला आहे.

असाच लालकिल्ल्याच्या बाबतीत देखील व्हिडियो पाहण्यात आला होता तो देखील इथे देउन जातो.

मदनबाण.....
आजची स्वाक्षरी :- विश्लेषण : ‘नव्वद’ची पिढी नि ‘केके’चे गारूड… काय होते हे समीकरण?

भारी !चित्रांवर आधारित लेख आवडतात .कधीतरी निवांत समजून घेऊन वाचेन.पु.ले.शु.

इबुक ची लिंक देऊ शकाल का? मराठीमध्ये आहे का?

इबुक ची लिंक देऊ शकाल का? मराठीमध्ये आहे का?

त्याची मालकी फक्त केंद्र सरकार ची हवी .
मग लाल किल्ला असू किंवा ताज महल .ही सर्व देशाची संपत्ती आहे.
.ह्या वर कोणत्याच धर्माचा हक्क नसेल.
भारतीय पुरातत्व खाते बकवास,नालायक आहे ..फक्त पगार घेणे इतकेच काम करते
एक खास अधिकारी नेमून देश भरातील प्राचीन इमारती,मंदिर , मशीद त्यांच्या ताब्यात द्यावे
.आणि त्या वास्तू ल काही हानी झाली तर ज्याला जबाबदारी दिली आहे त्या अधिकाऱ्याला फाशी च ध्या.

त्याची मालकी फक्त केंद्र सरकार ची हवी .
मग लाल किल्ला असू किंवा ताज महल .ही सर्व देशाची संपत्ती आहे.
.ह्या वर कोणत्याच धर्माचा हक्क नसेल.
भारतीय पुरातत्व खाते बकवास,नालायक आहे ..फक्त पगार घेणे इतकेच काम करते
एक खास अधिकारी नेमून देश भरातील प्राचीन इमारती,मंदिर , मशीद त्यांच्या ताब्यात द्यावे
.आणि त्या वास्तू ल काही हानी झाली तर ज्याला जबाबदारी दिली आहे त्या अधिकाऱ्याला फाशी च ध्या.

लोल, हे ओकलोक ताजमहालात महाशिवरात्री साजरी केल्याशिवाय स्वस्थ बसणार नाहीत!
मी पु. ना. ओक, डॉ. विद्याधर ओक, श्री शशिकांत ओक या सर्वांचा फॅन होण्याच्या मार्गावर आहे. सर्व लोकांत एक तरी ओक, तेजोमहालयाचे महत्कार्य पार पाडण्यास अस्तित्त्वात असणार याविषयी माझ्या मनात जराही संदेह नाही.

- एक ओकप्रेमी

आपली मागे चर्चा झाली त्या वेळी हे चित्र लाहोर येथील आहे असा उल्लेख वाचल्याचे स्मरते, त्यामुळे ताज आणि आग्रा यांचा इथे तसा बादरायण संबंधच आहे. दुसरे, हे चित्र आहे, photograph नव्हे, त्यामुळे निव्वळ चित्रातून काही सिद्ध करणे फार अवघड असते, कित्येकदा मूळ वास्तू चित्रकाराच्या सोयीसाठी हवी तशी हलवून वापरतात, कारण त्याला backdrop एवढेच महत्व असते. चित्रगुप्त तुम्हाला सांगतीलच, आणि तुम्हाला ते माहीतही आहे. पैसे देणार तो राजा महत्वाचा.

आग्रा शहरात यमुनाकिनारी एखादे मंदीर आहे का?
नसल्यास ताजमहाल हा अगोदर एखादे मंदीर असावे असे म्हणता येऊ शकेल.
कारण ज्या कुठल्या शहरातुन नदी वाहते अथवा जी शहरे ही नदीच्या काठावर वसली आहेत तिथे एखादे मंदीर असतेच असते.
आणि अश्या गावांना तीर्थक्षेत्र म्हणुन संबोधण्यात येते.
आणि आग्र्याला पौराणिक संदर्भ असल्याने नदीकिनारी मंदीर असण्याची शक्यता जास्त आहे.

एका ठिकाणी वाचनात आले ताजमहाल ज्या जागेवर उभा आहे तिथे राजपूत राजाचा महाल होता.शहाजन नी तो मागून घेतला आणि त्या बदल्यात त्यांना दुसऱ्या ठिकाणी जागा दिली.
खरे खोटे माहीत नाही.

मी पु. ना. ओकांना सिरीयसली घेतले नव्हते. पण विद्याधर ओकांना मात्र घेतले. ( विद्याधर ओकांमुळे मला शास्त्रीय संगीतातल्या श्रुती खूप स्पष्टपणे कळाल्या आणि शास्त्रीय संगीतातले 'शास्त्र', यमनासारखे ठराविक राग मला इतके का आवडतात यांचा सुस्पष्ट उलगडा झाला. तत्पूर्वी मला समजेल असे फ्रीक्वेन्सी-टेम्पो या शास्त्रीय भाषेत संगीतविचार कुणीही समजावून सांगितला नव्हता. विद्याधर ओक एखाद्या गोष्टीचा ध्यास घेणे म्हणजे काय याचे उदाहरण ठरावे हे माझे मत आहे. अशी माणसे दुर्मिळ होत आहेत.) विद्याधर ओक जेव्हा तेजोमहालाला हात घालतील तेव्हा ते उगाचच खोडसाळपणा करण्यासाठी असणार नाही याची एक मिनिमम ग्यारंटी मला आहे. एखाद्या माणसाला त्यात जेन्युइन इंटरेस्ट तयार होऊ शकतो आणि तो सत्यापर्यंत जायचा त्याच्या परीने प्रयत्न करू शकतोच की.

पु. ना. ओक हे सर्वस्वी चुकीचे नव्हते.

शाहजहानने ताजमहाल पहिल्या विटेपासून चांदपर्यंत सगळाच्या सगळा नव्याने बांधलेला नाही. त्याने ती जागा आणि तिथे जे काही होते ते एका राजपूत राजाकडून घेतले आहे असे तो स्वतःच म्हणतोय. सध्याच्या स्वरूपातला ताजमहाल करायला त्याने २० टक्के पदरचे बांधकाम केले आहे की ८० टक्के ते मला ठाऊक नाही.

अर्थात बांधकामाचे स्केल पाहता ताजमहालापूर्वीचा तेजोमहालय ही काय सिक्रेट गोष्ट नसणार. म्हणजे अशा भव्य आणि सुंदर वास्तुचे वर्णन समकालीन साहित्यात, गाण्यांत, म्हणींत अंकित झालेले असायला पाहिजे. तसा सबळ पुरावा मिळत नाही. म्हणजे शाहजहानने आधीच्या वास्तूचे मूळ स्वरूप पूर्णपणे पालटले असावे.

सगळ्यात महत्त्वाचा मानावा असा पुरावा म्हणजे ताजमहालाच्या पायाशी असलेल्या एका दरवाजाचे कार्बन डेटिंग. परंतू नेहमीप्रमाणे असे शुद्धा शास्त्रीय पुरावे गोळा करू देणे सुद्धा आपल्या कोर्टांना जमत नाही. कुणीतरी काही वर्षांपूर्वी चोरून गोळा केलेल्या तुकड्यावर आपण समाधान मानतो. त्यातला मार्जिन ऑफ एरर पाहिला तर हाही पुरावा भरवशाचा आहे का हे ठाउक नाही. परंतु असा पुरावा आता गोळा करणे अवघड नसावे. दुसरा पुरावा म्हणजे थर्मोल्युमिनेसेन्स. (म्हणजे काय ते ठाउक नाही).

हिंदू चिन्हांचा वास्तूवर उपयोग हा काही खरा पुरावा नव्हे. मुघल स्थापत्यशैली आणि चित्रशैली मध्ये इस्लामला मान्य नसलेल्या शेकडो गोष्टी आहेत. त्यामुळे मला ते दुय्यम पुरावे म्हणून घ्यायला हरकत नाही असे वाटते.

उरला सामाजिक प्रश्न. आपल्याला ऐतिहासिक वास्तूंमध्ये आणि मिथकांमध्ये, कथांमध्ये आजच्या प्रश्नांना काही ऑबजेक्टीव्ह उत्तर मिळते का हे तपासण्याचा मोठा भ्रमित करणारा रोग जडला आहे. सगळेजण असे भंजाळल्यासारखे का करत आहेत हे झरथुष्ट् जाणे. ऐतिहासिक वास्तू ही मूर्त गोष्ट आहे. ती पूर्वी काय होती आणि आता काय आहे हा इतिहासाचाच भाग आहे. ते ऑब्जेक्टिव्हली घेऊन संशोधन करणारे संशोधन करू देत. इतरांनी त्यावरून न्यूनगंड आणि अहंगंड तयार करून पब्लिक मालमत्ता, साधने, आणि उर्जा वेठीस धरू नये. सत्य समोर आले पाहिजे समोर आले पाहिजे असे म्हणताना आपल्याला फक्त सत्याचीच चाड आहे का त्यावरून अजून नॅरेटिव्ह रचून आपण आपलीच पाठ थोपटवून स्वचुतिया बनत आहोत आणि इतरांना बनवत आहोत हे वेळीच ध्यानात यायला हवे. मनोरंजन म्हणून कॉन्स्पिरसी थेर्‍या एन्जॉय कराव्यात आणि स्वतःला फार सिरेसली घेऊ नये. चुकून एखादी कॉन्स्पिरसी थेरी खरी निघालीच तर तोंडाचा चंबू करून थेरी मांडणार्‍या महामानवास दाद द्यावी आणि शांत पडावे. शिवाय अशा थेर्‍यांमुळेच जग इंट्रेस्टिंग होत असते. समजा सगळेच लोक सुबोध खर्‍यांसारखे सर्वज्ञ स्थितप्रज्ञ झाले तर जग महाबोअरिंग होऊ शकते. असो. कधी कधी सुनील कचुरे शुड मेक मोअर सेन्स!!

पु. ना.ओक तेजोमहालयाच्या बाबतीत खरे ठरले तर काही हरकत नाही. मला फक्त एकच भिती आहे की पृथ्विवर मानव उपराच ठरू नये याची!!

मदनबाण.....
आजची स्वाक्षरी :- Megha Chhaye Aadhi Raat...

ताज महाल सारख्या अतिशय महत्वाच्या वास्तू चे खरे खोटे करायचे असेल तर.
उथळ विचारांच्या लोकांना electronic मीडिया किंवा प्रिंट मीडिया किंवा अगदी यूट्यूब सारख्या मीडिया वर विचार व्यक्त करण्यास निर्बंध असावेत
चुकीची मत,कोणाशी तरी बांधिलकी असल्या मुळे व्यक्त केली जाण्याची शक्यता जास्त असते.
इतिहास तज्ञ,किंवा आता जे पुरावे आहेत त्या वर योग्य प्रयोग करून काढलेले निष्कर्ष हेच प्रसारित केले जावेत.

ताज महाल पहाताना बरीच हिंदू प्रतिके दिसतात. या बद्दल गाईडला विचारले तर ते सांगतात की ताजमहाल बाम्धताना हिंदू कारागीर ही होते त्यांच्यामुळे ती प्रतिके आपल्या दिसतात.
क्षणभर हे तर्कट पटते पण कोणतेही बांधकाम करताना ते प्लॅन नुसार केले जाते. ताजमहाल सारखे बांधकाम ज्यात भूमितीच्या अनेक बारकाव्यांचा विचार केलेला आहे. ते बांधकाम करताना एखादा हिंदू कारागीर आराखड्यात स्वतःच्या मनाने बदल करू शकणार नाही.
उदा " धोतर्‍याची फुले, कमळाची फुले , कळसाचा आकार ( हा तर बांधकामाचा शीर्ष बिंदू) ,
मुसलमान शासकांनी तो मूळचा कोणतातरी हिम्दू राजाचा महाल घेऊन त्यावर काही कलाकुसर केली असेल.
शिवाजी महाराज आग्र्यात होते त्यावेळेस त्यांच्या भेटीत ताजमहाल बद्दल काहीच वर्णन कुठेच येत नाही. ( आग्र्यातल्या हवेल्यांचे वर्णन आहे मात्र ताजमहालाचे नाही)
आणखी एक म्हणजे. ताजमहालात मुमताज ची कबर आहे त्याखाली एक मजला आहे. खाली जायला जिना देखील आहे.(पण तेथे प्रवेश बंद केलेला आहे.) हे कसे शक्य आहे. सामान्यतः कबर ही जमिनीवर असते. हे कोणालाच कसे खटकत नाही.

मुघल साम्राज्य जावून अनेक राज्य आली.अगदी मराठे पण पानिपत पर्यंत गेले होते.
दिल्लीवर काही काळ मराठी सत्तेचे वर्चस्व होते.
नंतर इंग्रज आले .इंग्रज तसे चोकस वृत्तीचे .
त्यांना पण ताज महाल चा अभ्यास करावासा वाटला नाही..
हे पण थोडे विपरीत च आहे.
ताजं महाल ह्या इमारतीला प्रसिध्दी स्वतंत्र नंतर दिली गेली का?
कारण त्या वास्तू ची दाखल अगोदर कोणी घेतली च नाही.
खुप प्रश्न आहेत.

आज युट्युबवर बर्मुडा ट्रँगल संबंधित चित्रफिती बघत असताना ध्रुव राठी नावाच्या एका युवकाची चित्रफीत विशेष आवडली. कुठलाही अभिनिवेष नसलेली , अभ्यासपुर्वक बनवलेली चित्रफीत होती. मग चांगला युट्युबर दिसत आहे असा विचार करता त्याच्या आणखी चित्रफिती बघू लागलो तेव्हा ताजमहालचे रहस्य उलगडणारी चित्रफीत समोर आली. ही चित्रफीतही अभ्यासपुर्वक बनवलेली आहे. पु ना अओक यांच्या संशोधनावरही त्यात भाष्य आहे. जिज्ञासूंनी ही चित्रफीत आवर्जुन पहावी.

जाता जाता :- ध्रुव राठी चा व्हिडियो मी आधीच पाहिला होता, तो एक प्रसिद्ध व्ह्लॉगर / युट्युबर आहे. परंतु माझा व्यक्तिगत मता नुसार त्याला कोणाचे तरी मजबुत फंडिंग असुन माहिती देताना उत्तम दिशाभूल करणे हे त्याचे विशेष कौशल्य आहे. त्याच्या अनेक व्हिडियोज मधले प्रतिसादांचे निरिक्षण केल्यास साधारण एकाच आशयाचे / प्रकारचे प्रतिसाद त्याला दिले जातात हे उघड होते.

मदनबाण.....
आजची स्वाक्षरी :- Michael Jackson's Drummer Jonathan Moffett Performs "Smooth Criminal"

https://www.loksatta.com/vishesh/shiva-temple-taj-mahal-history-discussi...