जागतिक इडली दिन । ३० मार्च २०२४ । वाफाळता खाद्योत्सव!

छान आहेत फोटो.

इडली प्रेमी.

१) दुकानात इडली रवा मिळतो त्यात भिजवून वाटलेली उडीद डाळ घातली की इडल्या हलक्या होतात.
२) मुळगापोडी सुकी चटणी घेऊन त्यावर तिळाचं तेल घातलं की छान चटणी होते.

अजुन एक इडली प्रेमी अर्थात मी :)

थोडी शिळी झालेली इडली तुकडे करून त्याला ढोकळ्यावर देतो तशी फोडणी द्यायची / मसाला इडली

दुसर्या महायुद्धाच्या वेळेस बनवली गेलेली रवा ईडली पण चविष्ट.

इडली, कधीही खातो..

इडलीप्रेमी मी पण आहे - आणि ईडल्या केल्याच! :)

२०१५ साली चेन्नईमधील एनियावन नावाच्या एका बल्लवाचार्याने १३२८ प्रकारच्या इडल्या बनवल्या आणि त्याचबरोबर ४३ किलोची एकाच इडली बनवली. तेंव्हापासून इडली दिनाची सुरुवात झाली आणि मग पांढरी, वाफाळती, हलकी, फुसफुशीत अशी असलेल्या इडलीला हा दिवस समर्पित झाला.

क्षमस्व! पण माझी माहिती अशी आहे की, २०१५ मध्ये, आठव्या शतकातील तामिळ शिलालेखाचा शोध लागला. या शिलालेखांमध्ये "इडली" आणि "अप्पम" सारख्या पदार्थांचा उल्लेख आहे, ज्यामुळे हे सिद्ध होते की इडली हा आठव्या शतकापासून अस्तित्वात आहे. या शोधाने इडलीच्या इतिहासाबद्दल नवीन माहिती उघड केली आणि "जागतिक इडली दिन" साजरा करण्याची प्रेरणा दिली.

इडलीच्या प्राचिनत्वा विषयी अजून काही ऐकीव माहिती - दावा नाही!

1. मनुस्मृती मध्ये इड्डलिका नावाच्या पदार्थाचा उल्लेख आहे, जो इडलीसारखाच असावा.
2. शिलप्पदिकारम नावाच्या तमिळ महाकाव्यात इडली नावाच्या पदार्थाचा उल्लेख आहे. हे महाकाव्य दुसर्‍या शतकात लिहिले गेले होते आणि ते तमिळ साहित्यातील पाच महाकाव्यांपैकी एक आहे. "शिलप्पदिकारम" मध्ये, "इडली" ला एका स्वादिष्ट पदार्थाचे वर्णन आहे. "शिलप्पदिकारम" मधील "इडली" चा उल्लेख हा प्राचीन भारतातील खाद्य संस्कृतीचा एक मौल्यवान पुरावा आहे.
3. वराहमिहिर यांनी लिहिलेल्या बृहत्संहिता नावाच्या ग्रंथात इड्डलिका नावाच्या पदार्थाचा संदर्भ आहे. बृहत्संहितेत इड्डलिका बनवण्याची कृती देखील दिली आहे.
   ही कृती आजच्या इडली बनवण्याच्या पद्धतीसारखीच आहे आणि त्यात तांदूळ आणि उडीद डाळ भिजवणे, त्यांचे पीठ बनवणे आणि ते वाफवून तयार करणे समाविष्ट आहे.

थोडक्यात इड्डलिका हा पदार्थ इडलीच आहे. इड्डलिका हे भिजवलेले तांदूळ आणि उडीद डाळीपासून बनवलेले आणि वाफवून तयार केले जात असत.
अर्थातच इडली हा प्राचीन भारतीय पदार्थ आहे यात संशय नाही.
कुणी हे ग्रंथ वाचले असल्यास आणि त्यांतले संदर्भ दिल्यास आभारी असेन.
या शिवाय अजून ऐतिहासिक काही उल्लेख असल्यास मला कल्पना नाही. पण असले पाहिजेत.

इडली हा शब्द कन्नड भाषेतील "इडलीगे" या शब्दापासून आला असावा असा एक कयास आहे. "इडलीगे" या शब्दाचा अर्थ "इडली बनवणे" असा असावा.

मला इडली फारच आवडते. मुंबईत कोणत्याही उडिपी रेस्टॉरंटमध्ये कधीही जा, गरमागरम इडली व सांभार मिळणार नाही असे कधीच होणार नाही. आमचे एक मंगलोरीयन शेजारी होते ते एका मोठ्या रगडयावर पीठ वाटायचे व मोठमोठ्या वाट्यात इडल्या बनवायचे व त्यात आंबूसपणा आणण्यासाठी ताडी घालायचे. फारच मस्त लागायच्या त्या इडल्या.

आरोग्याच्या दृष्टीने इडल्या अगदी वरच्या श्रेणीत येऊ शकतात कारण त्यात आरोग्याला अपायकारक कोणताही पदार्थ नसतो.

कॉलेजमध्ये असताना उडिपी रेस्टॉरंटमध्ये मारामारी नावाने इडली-वडा सांभार मिळायचा त्याची चव अजून जिभेवर रेंगाळते आहे. विलेपार्लेच्या रामकृष्ण रेस्टॉरंटमधील इडली म्हणजे अगदी स्वर्गसुख.

अश्या ह्या इडलीची आठवण करून दिल्याबद्दल आभार.

क्या बात है मस्त. इडली आवडते. सर्वांना 'इडली डे'च्या शुभेच्छा.

-दिलीप बिरुटे

इडली आवडता प्रकार मात्र सांबार वाटी सेपरेट घ्यायला आवडत नाही. एका खोलगट बाऊलमध्ये इडल्या घेऊन त्या पूर्ण बुडतील असं वाफाळतं सांबार त्यावर ओतून मगच खायला आवडतं.

इडली वडे साबार उडपी लोक चांगले बनवत नाहीत. यांची हॉटेल्स मात्र मोक्याच्या जागी टकाटक असतात. .वेटर धावपळ करून पटापट वाढतात.
पण
पण..
..
..
तमिळ लोकांचे हे पदार्थ फारच चांगले असतात. खाल्ल्याशिवाय फरक कळणार नाही.

वारलो !