किस्सा ए पारसी

रोचक, शांत असणारा पारशी समाज कधीकाळी दंगा करत होता आणि दंगा करण्याएवढी त्यांची संख्या होती हे वाचून आश्चर्य वाटले.

छान

रोचक आहे ! पारशी बावांचा जमाव रस्त्यावर येऊन दंगा करतोय असे चित्र डोळ्यासमोर आणणे कठीण जातेय ! :)

इंटरेस्टिंग.

संधी भेटली की सगळ्याच समाजातील काही लोक घे पंगा कर दंगाच्या मूडमद्धे येत असावेत

आदित्य कोरडे,

चांगला लेख आहे. बरीच माहिती मिळते. हे विधान रोचक वाटलं :

त्यानी पटकन इंग्रजी भाषा आत्मसात केल्याने आणि व्यापारउदीमात त्यांचे बस्तान आधेच बसले असल्याने ते लगेचच ह्या नव्या इंग्रजी राज्यात नावारूपाला आले

रोचक अशासाठी की पारशांचा प्रमुख व्यापारउदीम अफू वगैरे अंमली पदार्थांचा म्हणजे ड्रग्जचा होता. दंगा करायला बळ कुठून आलं याचा उलगडा होतो. अफूनंतर हे पारशी लोकं कापडाच्या धंद्यात घुसले.

आ.न.,
-गा.पै.

.

आमचा जन्म मुंबईत गेला. माझे वडील टाटा मधे नोकरीला होते. आम्ही एका उपनगरांत रहायचो, त्याच्या समोरच भली मोठी पारशी कॉलनी होती. त्यातील अनेकांना आम्ही ओळखायचो. थोडक्यांत, पारशी लोकांशी आमचा अगदी जवळून संबंध आला आहे. त्या अनुभवावरुन मी काही विधाने करु इच्छितो.
पारशी हे तसे शांतताप्रेमी, पण अन्याय सहन करत नाहीत. बहुसंख्य पारशी कायदा पाळणारे आणि कुणाच्या अध्यात-मध्यात नसणारे असतात. दोस्ती झाली तर ते तुमच्यासाठी काहीही करतील.
विक्षिप्तपणा हा बर्‍याच पारशांचा स्थायीभाव असतो. रस्त्यांत धक्का लागला आणि सॉरी म्हटले नाही तर एक पारशी माणूस तुमच्या मागे येऊन तुम्हालाही तसाच हात लावून जात असे.
पारशी तरुणांची लग्ने फार उशीरा होतात, आणि ते सहसा जातीबाहेर लग्न करत नाहीत. त्यामुळे त्यांची लोकसंख्या कमी होत चालली आहे.
काही पारशी बायका भांडकुदळ असतात. पारशी कॉलनीत, दोन पारशी बायकांचे भांडण झाल्यावर, त्यातल्या एकीने, शब्दशः दुसरीची जीभ हासडली होती, तिला हॉस्पिटलमधे जावे लागले.
पारशी कॉलनीत मधे एकदा, रात्री चोर्‍या होऊ लागल्या. त्यामुळे काही पारशी तरुणांनी रात्री पाळत ठेवली आणि चोराला पकडले. त्याचे सर्व कपडे काढून त्याला बदडले. पोलिस येईपर्यंत, काही पारशी बायका, त्या चोरावर टॉर्चचा उजेड टाकून त्याला आणखी लाजवत होत्या.
आमच्या घरासमोरच्या रस्त्यावर, एक गुंड, सायकलच्या चाकाला फुगा बांधून, आवाज करत फिरत असे आणि बायकांची छेड काढत असे. त्या पारशी कॉलनीतल्या एका धिप्पाड बाईने, त्या गुंडाला कॉलर धरुन खाली खेचले आणि दोन मुस्कुटांत ठेवून दिल्या. त्यानंतर तो गुंड परत कधी दिसला नाही.
वरील सर्व किश्शांचा मी साक्षीदार आहे.

आदित्य कोरडे,

आता अफूचा विषय निघालाच आहे तर एक गोष्ट सांगावीशी वाटते. HSBC ही जगातली भलीमोठी बँक स्थापन झाली तेव्हा तिचं नाव हाँगकाँग बँक असं होतं. ही बँक स्थापन करणाऱ्या संस्थापकांपैकी काही जण पारशी अफूव्यापारी होते. या अफूच्या पैशातून पुढे एका पारशाने हाँगकाँग विद्यापीठ स्थापण्यात पुढाकार घेतला. मुंबई विद्यापीठ देखील अशाच अफूच्या पैशातून बांधलं गेलं आहे.

आ.न.,
-गा.पै.

पारसी लोक हे स्वत: अत्यंत न्यायी, नियम पाळणारे, सार्वजनिक (आणि खाजगीही) मालमत्तेची फिकीर आणि निगा राखणारे असे असतात. अन्याय सहन करीत नाहीत. कोर्टात खटले लढवण्यात वाकबगार. जमीनजुमला प्रचंड प्रमाणात. कित्येकदा कोणी वारस नसतो. मग पारसी पंचायत मध्ये पडते. झोपडीमाफिया, गल्लीमाफिया यांनी यांच्या अनेक जमिनींचा बेकायदेशीर ताबा घेतलेला आहे. हिल स्टेशनसमधल्या पूर्वापार जमीनजुमल्याचा ताबा स्थानिक झारीतल्या शुक्राचार्यांमुळे यांना सहजासहजी मिळत नाही. एक ओळखीचे पारसी आपली इस्टेट ताब्यात येण्याकरता अनेक वर्षे देवळालीच्या वाऱ्या करीत होते. त्यांच्या हयातीत काही ते काम पूर्ण झाले नाही. हे लोक नोकरांवर पोटच्या मुलांप्रमाणे माया करतात. कित्येकदा नोकरांना फ्लॅट्स वगैरे घेऊन देतात.
व्यापारउदीमात हे सुरुवातीपासूनच आहेत. ससॅनिड राजांचे चीनच्या सम्राटांशी व्यापारी संबंध होते. सुरुवातीला खुश्कीच्या सिल्क रूटने आणि नंतर सीलोनला वळसा घालून हिंदी महासागरातून हा व्यापार चाले. नंतर पुढे भारतात सुरतेत यांचा मोठा व्यापार होता. गुजरातेतली संजाण, उदवाडा, बिलिमोरा, नवसारी, भरुच ही यांची मूळ निवासस्थाने. जहाजबांधणी, कापडाची निर्यात आणि ब्रिटिशांसाठी चहाची आयात असा व्यापार असे. इंग्लंड, हिंदुस्थान आणि चीन असा हा सुवर्णत्रिकोण होता. ब्रिटिशांचा चीनशी अफूचा व्यापार होता त्यात पारसीही शिरले. एके काळी पारसी लोकांतले काही जण नावाजलेले कायदेतज्न असत. अनेक नामांकित लॉ फर्म्स पारश्यांच्या असत. चष्मे, फोटोग्राफी याही उद्योगात सुरुवातीला पारसी आघाडीवर होते. मुंबईच्या उत्तरेला बोरडी, घोलवड, चिंचणी, तारापूर, डहाणू परिसरात यांच्या अजूनही चिकू, लिची वगैरे फळांच्या बागा आहेत. अगदी अंधेरी- विलेपारलेच्या पूर्व भागात चाळीस पन्नास वर्षांपूर्वीपर्यंत इराणी वाड्या आणि चिकूवाड्या होत्या. दानशूरपणात पारश्यांचा हात कोणी धरणार नाही. अनेक इस्पितळे, शैक्षणिक संस्था, रस्ते, कॉज्वे, कलामहाविद्यालये पारश्यानी दिलेल्या देणगीतून स्थापन झालेली आहेत. गुरचरणीसाठी गिरगावनजीक जमशेदजी जीजीभाय यांनी जागा विकत घेऊन दिली. १८५६ साली हॉंगकॉंग आणि शांघाय बॅंक स्थापन करताना पारसी आघाडीवर होते. ह्या बॅंकेचे दोन आद्य संस्थापक पारसी आहेत. कॅंटन, शांघाय, हॉंगकॉंग येथे यांची उद्योगसाम्राज्ये होती.
पारश्यांविषयी लिहावे तितके थोडे.

विसाव्या शतकाच्या पूर्वार्धात जे बी एच वाडिया, आर्देसिर इरानी, सोहराब मोदी असे जायंट्स हिंदुस्तानी चित्रपटसृष्टीत होऊन गेले. आर्देसिर यांनी जवळ जवळ ८०-८५ चित्रपटांची निर्मिती केली. मॅजेस्टिक मूवीटोन, त्यानंतर रॉयल आर्ट स्टूडिओ आणि शेवटी इंपीरिअल फिल्म्स अशा तीन कंपन्या त्यांनी स्थापल्या. आलम आरा हा हिंदुस्थानातला पहिला बोलपट इंपीरिअलचाच होता.
पारसी रंगभूमीही समृद्ध होती. १८५३ १८६९ या काळात जवळजवळ २० थिएटर कंपन्या होत्या. राजा हरिश्चंद्र या नाटकाचे पारसी रंगभूमीवर ३० वर्षांत ४००० प्रयोग झाले होते. सुरुवातीला मराठी रंगभूमीवरसुद्धा पारसी रंगभूमीची छाप होती.

सॅम माणेकशा यांना कोण विसरेल?

जगात कुठल्याही वांशिक गटाचा ऱ्हास होण्यापूर्वी त्यांची प्रचंड आर्थिक प्रगती होते आणि त्यानंतर त्यांची लोकसंख्या कमी होऊन शेवटी नाश होतो असं वारंवार बघण्यात आले आहे शालीनतेने तेथे राहणाऱ्या नागरी गटांवर जंगली किंवा रानटी टोळ्या आक्रमण करून त्यांच्या संस्कृतीचा नाश करतात हेच पारशांच्या बाबतीत झाले आणि होत आहे

ही लिंक पाहा.
तीनशे वर्षांपूर्वीच्या हिंदुस्थानातील व्यापाराचे आणि त्यातल्या पारश्यांच्या बलस्थानांचे सुंदर तपशील आहेत.

तिमा
आत्ताच्या जंगली टोळ्या, स्वजातीय संमेलने भरवतात, तर काही स्वजातीय मोर्चे काढतात

त्या टोळ्यांना शहरी सुखवस्तू शालीन जीवन हवे आहे म्हणूनच ते स्वजातीय संमेलन व मोर्चे काढीत आहेत