चल रे भोपळ्या टुणूक टुणूक

भोपळ्यात बसून आपल्या लेकीकडे जाणाऱ्या हुशार म्हातारीची गोष्ट आपण सर्वांनीच  लहानपणी ऐकलेली आहे. तिला अडवणाऱ्या कोल्ह्याल आणि वाघाला ती सांगत असते,"लेकीकडे जाईन तुप-रोटी खाईन जाडी-जुडी होईन मग तू मला खा." 

गम्मत सांगू का? आमच्या लाहानपणी माझे आजी-आजोबा अगदी क्वचित राहायला यायचे आमच्याकडे. त्यावेळी माझी आई खरच आजीला आवडणारे पदार्थ मुद्दाम करायची. आजीसुद्धा,'अग कशाला इतकं करतेस?' अस म्हणत पण कौतुकाने खायची ते पदार्थ. त्यावेळी कधी कळल नाही पण आता जाणवत; लेकीने आपल्यासाठी आपल्या आवडी-निवडीचा विचार करून खास काहीतरी केलं आहे याचं समाधान तिच्या चेहेऱ्यावर तेव्हा दिसायचं. 

काळ पुढे सरकला आणि माझं लग्न झालं. आता अधून मधून माझी आई माझ्याकडे येते.  मी मात्र तिला पिझ्झा-पास्ता असले आंग्ल पदार्थ करून देते. कारण मला माहित आहे की तिला आवडणारे पदार्थ तर ती स्वतः करून खाते. पण हे असे पास्ता आणि पिझ्झ्यासारखे पदार्थ तिची इच्छा असली तरी ती एकटी रेस्टॉरंटमध्ये जाऊन खाणार नाही. आणि बाहेरचे पदार्थ तिला पचणार देखील नाहीत. म्हणून मग आमचा घरातच एकूण घाट असतो. त्यावेळी तिच्या चेहऱ्यावर देखील मला एक समाधान दिसतं;. तिच्यासाठी कौतुकाने वेगळं काहीतरी मी करते याच. अर्थात मला स्वयंपाकात लागणारा गोडा मसाला, थालीपिठाची भाजणी, लिंबाचं-कैरीचं लोणच असे खास पदार्थ मी हट्टाने तिच्याकडून करून घेते. संक्रांतीची गुळ-पोळी तर तिची अगदी खास. माझ्या लेकी देखील विकतची खायला तयार नसतात. आजीची golden रंगाची पोळीच हवी. ही विकतची brown पोळी नको असं त्याचं सांगण असत. आणि आजी देखील लाडक्या नातींचा हट्ट हौसेने पुरवते. 

आता काळ अजून पुढे सरकला आहे. आता माझी लेक देखील मोठी झाली आहे. नोकरीच्या निमित्ताने ती दुसऱ्या शहरात राहाते. मी जेव्हा तिला भेटायला जाते तेव्हा तिला आवडणारे पदार्थ मुद्दाम करून घेऊन जाते. स्वतंत्र राहाणारी माझी लेक मी गेले की खुश असते. कारण जोपर्यंत मी असते तोपर्यंत तिला स्वयंपाकघरातून सुट्टी मिळते. रोज आपणच करायचं आणि आपणच खायचं याचा आलेला कंटाळा तिच्या चेहेऱ्यावर मला स्पष्ट दिसतो.  मग माझ्या दोन-तीन दिवसांच्या वास्तव्यात मी तिला आवडणारे पदार्थ करत असते. ते खाताना ती जाम खुश असते. मात्र तिला गोडा मसाला आणि लोणची पापड नको असतात. तिचं म्हणणं असतं,'आई, हे सगळं मिळतं बाजारात. तू नको इतकी दगदग करुस. थोडा वेळ स्वतःसाठी काढ.' मग मी निघायच्या अगोदर ती मला  आग्रहाने एखाद्या छानशा नवीन रेस्टॉरंटमध्ये घेऊन जाते. मला देखील कौतुक वाटतं की सकाळी दहा ते रात्री दहा वाजेपर्यंत बिझी असणारी माझी लेक मी गेले की मुद्दाम माझ्यासाठी वेळ काढते आणि मला बाहेर घेऊन जाते.

मात्र परवा तिच्याकडून निघाले तेव्हा त्या भोपळ्यातल्या म्हातारीची गोष्ट आठवली आणि हसू आलं.. ती लेकीकडे जाड-जुड व्हायला जाणारी ती आई आणि आजची लेकीला खायला घालून जाड-जुड करण्यासाठी जाणारी आई.... क्या जमाना बदल गया हे! आणि तरीही आईच्या मनात असणारी लेकीच्या कौतुकाची भावना मात्र तीच आहे.