शरदातला स्वित्झर्लंड : ०५ : युंगफ्राउयोख

===================================================================

शरदातला स्वित्झर्लंड : ०१... ०२... ०३... ०४... ०५... ०६... ०७... ०८... ०९... १०... ११... १२...(समाप्त)

माझे मिपावरचे इतर लेखन...

===================================================================

हा सात किलोमीटर लांबीचा बोगदा १८९८ ते १९१२ या १४ वर्षांत बांधला गेला. यातून जाणार्‍या रेल्वेच्या मार्गाला २५% चढ / उतार आहे. इतक्या तीव्र उतारावरून ती घसरू नये यासाठी सर्वसाधारण रुळांबरोबरच तिला धरून ठेवण्यासाठी दातेदार चक्राच्या रुळांची (कॉगव्हिल) रचना उपयोगात आणली आहे.

युंगफ्राउयोखवरून आल्प्स पर्वतराजीमधील (२३ किमी लांब आणि १२० चौ किमी क्षेत्रफळाच्या) सर्वात मोठ्या अफाट आलेत्श हिमनदीचा उगम होतो. युंगफ्राउ-आलेत्श परिसराला २००१ पासून "जागतिक वारसा क्षेत्र (वर्ल्ड हेरिटेज साईट)" म्हणून ओळखले गेले आहे. या ठिकाणाला दर दिवशी ४००० ते ६००० पर्यटक भेट देतात. जॉन ख्रिस्तोफरच्या प्रसिद्ध ट्रायपॉड्स कादंबर्‍यांतील प्रसंग युंगफ्राउयोख संकुलात घडतात.

युंगफ्राउयोख एक स्थापत्यशात्रिय चमत्कार आहे असे त्याचे रेखाचित्र पाहून वाटले होतेच...

युंगफ्राउयोख ०१ : उभ्या छेदाची रेखाकृती

...पण हा प्रकार स्वतः पाहिल्या-अनुभवल्याशिवाय त्याची नीट कल्पना येणे शक्य नाही.

युंगफ्राउयोख संकुलाचे स्थूलपणे पाच विभाग करता येतील :

१. पहिला विभाग :

यात रेल्वे स्टेशन आणि त्याच्याशी संबंधीत सर्व यंत्रणा येते. स्टेशनवर रेल्वे पोहोचली. खाली उतरल्यावर लक्षात आले की आपण अजूनही पर्वताच्या पोटातल्या बोगद्यातच आहोत. फक्त बोगद्याची रुंदी आणि उंची वाढून तो एका भल्यामोठ्या लांबलचक पोकळीसारखा दिसत होता.

२. दुसरा विभाग :

हा मुख्यतः पर्यटनाशी संबंधीत आणि आकारमानाने सर्वात मोठा भाग आहे. रेल्वे स्टेशनवरून येथे जाण्यासाठी दोन बोगदे आहेत. या भागात घाटाच्या आणि म्योंख पर्वताच्या दक्षिण पृष्ठभागाच्या लगतच्या भागात कोरलेले बोगद्यांचे चार मजली जाळे आहे. मजल्यांत वरखाली करायला लिफ्ट्सही आहेत. यात पर्यटकांना आकर्षित करणार्‍या अनेक गोष्टी आहेत. त्यापैकी महत्त्वाच्या अश्या :

(अ) बोगद्यांच्या जाळ्यात असलेल्या आणि मोक्याच्या ठिकाणी पृष्ठभागाबाहेर डोकावणार्‍या इमारतींत एक हॉटेल आणि चार रेस्तराँ आणि एक कॅफेटेरिया आहेत. त्यातल्या एकाचे नाव चक्क "बॉलिवूड रेस्तराँ" आहे !

युंगफ्राउयोख ०२ : दूरावलोकन (जालावरून साभार)

वातानुकूलित रेस्तराँच्या खिडक्यांजवळ बसून मजेत खानपान करताना थोड्याश्याच खालच्या स्तरावरून सुरू होवून दूरवर पसरत जाणार्‍या आलेत्श (Aletsch) हिमनदीचा भव्य विस्तार पाहता येतो...

युंगफ्राउयोख ०३ : खिडकीजवळची जागा पकडून बसलेले अस्मादिक आणि सहलमित्र

.

युंगफ्राउयोख ०४ : रेस्तराँच्या खिडकीतून दिसणारे आलेत्श हिमनदीचे विस्तीर्ण पात्र

(आ) हिममहाल (Ice Palace) : कधीच न वितळणार्‍या (म्हणजे बहुतेक हजारो वर्षे वयाच्या) बर्फात असलेल्या या बोगद्यांच्या जाळ्यांत अनेक सुंदर हिमशिल्पांचे कायमस्वरूपी प्रदर्शन आहे.

युंगफ्राउयोख ०५ : हिममहाल ०१

.

युंगफ्राउयोख ०६ : हिममहाल ०२

एका बर्फाच्या खिडकीच्या मागे राहून युंगफ्राउयोखला आल्याचा पुरावा कॅमेर्‍यात बंदिस्त करता येतो...

युंगफ्राउयोख ०७ : हिममहाल ०३

(इ) एक छोटे सिनेमागृह : येथे युंगफ्राउयोखबद्दलचे, या पर्यटनच्या प्रकल्पबांधणीसंबंधीचे, तिथल्या पर्यटन व्यवस्थांबद्दलचे आणि इतर अनेक संबंधीत शास्त्रीय विषयांवरचे लघुपट दाखवले जातात. वेळेच्या अभावामुळे यातला एखादाच आपल्याला पाहता येतो. पण तिथल्याच हॉटेलमध्ये राहण्याची व्यवस्था करून गेलेल्या पर्यटकांना अनेक माहितीपूर्ण आणि मनोरंजक लघुपट बघता येतात.

(ई) स्किईंग करायला शिकविण्याची शाळा.

(उ) पोस्ट ऑफिस, जागोजागी असलेली माहिती केंद्रे, आठवणवस्तूंची आणि इतर दुकाने, ईमेल केंद्र,

... इ इ बरेच काही.

३. तिसरा विभाग :

दुसर्‍या विभागातून एक बोगदा पकडून किंवा स्टेशनवरून लिफ्टने आपल्याला उघड्यावरच्या बर्फाच्छादित पठारावर जाता येते. बराच वेळ बोगद्यातून फिरल्यावर मोकळ्या हवेत श्वास घेताना आपल्याला जरा बरे वाटते ! पण लगेचच चारी बाजूला दिसणारी अद्भुत दृश्ये वारंवार आपला श्वास रोखून धरतात... मग ते अगोदर खिडकीतून पाहिलेल्या पण आता पूर्णरूपात दर्शन देणार्‍या आलेत्श हिमनदीचे भव्य रूप असो;

किंवा कोंकोर्डियाप्लात्स (Konkordiaplatz) सारखा मानवी नजरेच्या आवाक्याला आव्हान देणारा हिमसागर असो;...

युंगफ्राउयोख ०८ : युंगफ्राउयोखवरून दिसणारा कोंकोर्डियाप्लात्सचा नजारा

किंवा धावत गेलो तर पाच-दहा मिनिटात हात लावता येतील असे डोळ्याना आभास करून देणारी बर्फाचा मुकुट डोक्यावर घेऊन दिमाखाने चमकणारी आणि दूरवरची अगदी उघडीबोडकी पर्वतशिखरे असोत...

युंगफ्राउयोख ०९ : युंगफ्राउयोखवरून दिसणारे दृश्य ०१

.

युंगफ्राउयोख १० : युंगफ्राउयोखवरून दिसणारे दृश्य ०२

.

युंगफ्राउयोख ११ : युंगफ्राउयोखवरून दिसणारे दृश्य ०३

निसर्गाचे हे अनवट रूप पाहताना आपला श्वास सतत जड होत आहे... पण तो उंचीवरच्या विरळ हवेच्या प्रभावाने नक्कीच नाही... हे जाणवत राहते.

या पठारावर एक स्विस ध्वज रोवलेला आहे. अर्थातच, तेथे फोटो काढण्याचा प्रघात मोडण्याचा गुन्हा कोणीच पर्यटक करू शकत नाही...

युंगफ्राउयोख १२ : स्विस ध्वज

एका बाजूला स्फिंक्स नावाचा एक सुळका त्याच्या डोक्यावर त्याच नावाची वेधशाळा मिरविताना दिसतो...

युंगफ्राउयोख १३ : स्फिंक्स सुळका व वेधशाळा

घाबरू नका, ते आकर्षण पहायला आपल्याला तो बर्फाच्छादित सुळका चढून जायची गरज नाही, हे माहितीपत्रकाने सांगितलेले असते. आपली पावले परत बोगद्यांकडे वळतात...

४. स्फिंक्स वेधशाळा (Sphinx Observatory) :

बोगद्यांच्या जाळ्याच्या विरुद्ध बाजूच्या टोकाला असलेली लिफ्ट आपल्याला जगातल्या सर्वात जास्त उंचीवर (३,५७२ मीटर) असलेल्या वेधशाळेत घेऊन जाते. हे Global Atmosphere Watch या संस्थेचे एक महत्त्वाचे केंद्र आहे. मुळातच स्विस हवा उच्च प्रतीने प्रदूषणमुक्त आहे. त्यात हे ठिकाण इतक्या उंचीवर असल्याने या वेधशाळेत घेतल्या जाणार्‍या निरीक्षणाचे आणि त्यावरून केल्या गेलेल्या संशोधनाचे महत्त्व अनन्यसाधारण आहे. सौर्यवार्‍यांतून येणार्‍या उच्च उर्जाभारीत न्यूट्रॉन्सचे अस्तित्व या वेधशाळेत सर्वप्रथम सिद्ध केले गेले. अश्या प्रकारच्या संशोधनासाठी अनिवार्य असणारे शुद्ध वातावरण आणि त्याचबरोबर जमिनीखाली खोलवर निरीक्षणे घेण्याची क्षमता असलेली दुसरी वेधशाळा विरळा आहे.

सुळक्याच्या डोक्यावर बसल्यासारखी दिसणार्‍या या वेधशाळेच्या इमारतीला भेट देणे आणि तिच्या मनोर्‍याच्या सज्जावरून आजूबाजूच्या परिसराचे परत एकदा विहंगम दर्शन घेणे हा अविस्मरणीय अनुभव आहे...

युंगफ्राउयोख १४ : स्फिंक्स वेधशाळा (जालावरून साभार)

या जागेवर Jungfraujoch radio relay station आहे. मात्र ते पर्यटकांसाठी खुले नसते.

५. बर्फातील खेळांच्या रसिकांसाठी केलेल्या व्यवस्था :

वेधशाळेच्या लिफ्टमधून खाली आल्यावर जवळच असलेल्या एका निर्गमन व्दारातून बाहेर गेल्यास आपण बोगद्यांच्या जाळ्याच्या दुसर्‍या बाजूला उघड्या बर्फावर येतो. या विभागात बर्फांच्या खेळांशी संबंधीत सोयी आहेत. इथे जवळच नवख्या लोकांना स्नो डिस्क वापरून बर्फावर घसरण्यासारख्या सोप्या खेळांची मजा घेता येते. तर थोड्या दूरवर असलेल्या म्योंखयोखहुट् (म्योंख घाटावरची झोपडी) पर्यंत चालत जाऊन हायकिंग, स्किईंग, गिर्यारोहण, इत्यादी बर्फातले जास्त धाडसी खेळ खेळता येतात.

वेळेअभावी या विभागात मला जाता आले नाही. पण तेथे जाणारा रस्ता किती साहसपूर्ण असेल याची कल्पना देणारे हे जालावरून साभार घेतलेले चित्र देण्याचा मोह आवरला नाही...

युंगफ्राउयोख १५ : "म्योंखयोखहुट्" कडे जाणारा रस्ता (जालावरून साभार)

.

हे सर्व संकुल इतके विशाल आहे की, विशेषतः बोगद्यांत, हातात मार्गदर्शक पुस्तिका असूनही एखाद्या वेळी वाट चुकायला होते. जरा जास्त वेळ इथे व्यतीत करता आला असता तर बरे झाले असते असे सतत वाटत राहते. पण परतीच्या गाडीची वेळ होत आली आहे हे पाहून मोठ्या नाखुशीने परत रेल्वे स्टेशनवर परतावे लागते.

.

(क्रमश :)

===================================================================

शरदातला स्वित्झर्लंड : ०१... ०२... ०३... ०४... ०५... ०६... ०७... ०८... ०९... १०... ११... १२...(समाप्त)

माझे मिपावरचे इतर लेखन...

===================================================================