मध्य आणि दक्षीण आशिया खंडातील गावांची नावे

वर नोंदवलेल्या अफगाणि यादीत van असलेल एकच Karvan Kasi या नावाने अपवाद मिळाल. अर्थात सिधुदुर्ग जिल्ह्यातील मालवण मध्ये माळ + वन हे सहज लक्षात येतात इराणच्या यादीत शोध दिल्या नंतर van असलेला Ābgāvān सारख्या नावांचा दहा पानांचा तरी शोध येतो आहे. वर UNGEGN वरून मिळणारा इराणी स्थल नामांचा डाटाबेस सॅटेलाईट व्ह्यूला जोडला आहे. van, ur, ner, हे शब्द शोधताना त्याचे लोकेशन दोन मोठ्या जलाशयांच्या मध्ये दिसते आहे. जलाशयांची नावे त्या सॅटेलाईट व्ह्यूला डायरेक्टली नमुद केलेली नाहीत ते कास्पीअन सी आणि लेक उर्मीया असतील का ते पाहून कुणी सांगू शकेल का ?

अफगाणी यादीत Mal बहुधा दोन प्रकारात येत असावे एक तर मलंग,मलीक,मलाल,जमाल अशा नावात येते आहे पण अर्थातच त्यांचा इथे संबंध नाही. शमाली शोमाली अशी नावे दिसतात त्यांचा अर्थ सुभा असा होत असेल का ?

Mala, Gholmala, Karmalay, Kamal Khel, अशा प्रकारशी malestan या नावाचा प्रांताचे नावही दिसते आहे यातील mala भारतातील माला उच्चाराशी संबधीत असेल का हे त्यांच्या भाषांची पार्श्वभूमी असल्या शिवाय सांगता येणार नाही पण साधर्म्य रोचक वाटत आहे

बुर्ज-बर्ग हा संबंध माहित नव्हता. आशियाई नावांशी साधर्म्य असणारी अजून काही युरोपीय उदाहरणे आहेत का ? कारण माझ्या आत्तापर्यंतच्या वाचनात तशी कमी आलीत. बुर्ज-बर्ग अशा प्रकारचा बदल लक्षवेधल्या शिवाय लक्षात येईलच असे नाही.

महाराष्ट्रापेक्षा बंगळूरु ये लंका के पास है म्हणून येलहंका नाव असावे असे आमचा गग्गी म्हणतो.

:)

हम्म.. असूद्यात मिसळपाव खात खात उपक्रम करुयात की, गावांच्या नावांचा आंतरजालीय शोध एक चांगला छंद/उपक्रम आहे सवडीनुसार जरुर जॉईन व्हा.

ओके. एखाद्या गावाच्या नावाबद्दल इतर लोक काय म्हणतात याची चर्चा करताना लोनली प्लानेट काय म्हणत याची चर्चा समीक्षण या कॅटेगरीत बसून कॉपीराईट अपवादात मोडेल असा अंदाज आहे. बाकी माहितीसाठी धन्यवाद

पाकीस्तानातील रावळपींडी हे गाव मला नेहमी भारतात असल्यासारखे वाटते.

हे बरय जो भागच भारताचा होता (आणि भविष्यात पुन्हा असेल) त्यातील एका गावाच्या नावा बद्दल असल्या सारखे वाटतेय म्हणताय :) आमच्या अखंड भारत पक्षात पूर्णपणे सामील व्हा की ! अए तळ्यात मळ्यात कशामुळे ?

आमच्या अखंड भारत पक्षाला बाकी कर्न रीव्हर आणि योशमाईटचे जंगल नको आहे आम्हाला आमच्या सीमा सांभाळता आल्यातरी पुरे आहेत ! :)

ग्रेट इंग्रजी विकि तपासला तेव्हा युएस मध्ये अर्धाडझन तरी Delhi दिसताहेत खरच तिकडेच अजून एक भारत उघडायला हरकत नै :)

रोचक माहिती महाराष्ट्र आणि भारतात वट/वड पासून वाडी वगैरे काही प्रत्यय आहेत त्याच प्रकारे महाराष्ट्रातले वडूज संभवेल असे वाटते.

रोचक, भारतातल्या भारतात तर खूप एकसारखी गाव नावे आहेत बरीच नावे भारतच्या चारही टोकास आढळतात, डाटाबेस सर्च केलेतर थक्क व्हावयास होते.

उस्मानाबाद जिल्ह्यात हिंग्लजवाडी नावाचे गाव दिसते आहे.

शिवाय हिंगण/णा/णी अशी स्थलनामे ही महाराष्ट्रात दिसताहेत पण हिंगलजा देवीशी संबंधीत असतील का नाही हे सांगणे कठीण आहे.

ग्राद, ग्राम, गाव हेही जवळचे वाटते.

घर या अर्थाने गेर हा शब्द येऊन स्थलनामांमध्येही दिसतो. त्याच गेरची गेरेड किंवा गेरेज हि रुपे झाली असल्याची शक्यता वाटते.

जदुनाथ सरकारांनी अनुवादीत केलेल्या औरंगजेबाच्या इतिहासात २४ जाने १६७८ ला शिवाजी महाराजांनी मुंगी पाटन वर हल्ला केल्याची बातमी औरंगजेबास मिळते असा उल्लेख आहे. संदर्भ अर्काईव्ह्ज डॉट ऑर्ग.

या उल्लेखातील मुंगी पाटन कोणते असण्याची शक्यता आहे. पैठण जवळील का गुजराथ मधील का अजून कुठले ?

होसा (हल्ली/बळे/कोट/दुर्ग) अशी पण कर्नाटकात बरीच नावे दिसताहेत.

अरेवा नेमकी महिती, सांगितलीत एक कोडे सहज सुटले. अनेक आभार

' माले' शब्द संस्कृत आणि पाली साहित्यात स्थानवाचक आला आहे का पहावे लागेल . भारतीय पिनकोड डाटाबेस मध्ये बन्गाल, आसाम, पुर्वोत्तर वगळतात हिमाचल उत्तराखन्ड ते खाली तामीळनाडू केरळ पर्यन्त माले शब्दापासूनची गावे दिसताहेत. आपल्या प्रतिसादामुळे माले शब्दाच्या संदर्भाबद्दल उत्सुकता नक्कीच वाढली आहे.

माझे व्यक्तीगत मत हे कदाचित उलटे असावे . 'पा' अक्ष्रोच्छार नुसता सुद्धा प्राचीन भारतीय संभाषणात पुरेसा असावा . पा + उर पासून पौर आणि नंतर पूर अशी शक्यता मला अधिक वाटते. दुसरे महत्वाचे कारण वसती या अर्थाने उर हा प्रतय लागून येणार्‍या गावांची संख्या पूर पेक्षा कितीतरी पटीने भारतात आहेच पण त्या शिवाय उर प्रत्यय असलेली गावे इराक पर्यंत तरी नक्कीच सापडतात त्या शिवाय हडप्पा मोहोंजदाडो समकालीन इराक मधील समकालीन सुमेरीयन संस्कृतीचे उर नावाचे गाव / शहर प्रमूख ठाणे होते . इजिप्त आणि सुमेरीअन सन्स्कृतीतील लिपीचा बोध झाल्यामुळे त्यांच्या इतिहासावरही अधिक प्रकाश पडतो आणि उर मुळचा सुमेरीअन संस्कृतीतील शब्द असल्याचे वाटत रहाते. अर्थात उर या शब्दावर मला वाटते तमीळांना ही अधिकार सांगावा वाटतो पण त्यान्च्या पाशी इराक प्रमाणे काही आधार नाही . पण इन एनी केस उर नावाच्या गावाच्या दक्षिणेतील एकुण प्रसारा मुळे दक्षिण आनी उत्तर भारताचा सांस्कृतीक संगम अती प्राचिन आहे हे अधोरेखीत होते असे वाटते. असो .

* Ur इंग्रज विकिपीडिया लेख

उर या प्रत्ययाबाबत वर चर्चा झाली आहेच, उर प्रत्ययासोबत येणारी ग्राम नामे बर्‍यापैकी जुनी असावीत त्यामुळे त्यांच्या अर्थांचा विचार करणे रोचक ठरु शकते.

* येल्लुर हे देवी नावावरुन येते त्या बद्दल अधिक चर्चा येल्ला आणि तीच्या दासी लेखाच्या माध्यमातून करण्याचा प्रयत्न केला आहे.

* वेल्लुर मधील वेल वनस्पती नावावरुन असण्याची शक्यता वाटते . व चा ब असा उच्चार बदलही होतो आणि बेल्लूर नावाची गावेही सापडतात .

** वेरुळ हे वेलुर - वेरुल - वेरुळ असे झाले नसेल ना असे कधी कधी वाटते , वेरु शब्दाला अजून काही अर्थ असेल तर माहीत नाही

* नेलुर / नल्लुर नल आणि नेल या शब्दांना काही विशीष्ट अर्थ असेल तर माहित नाही . दक्षिण भारतीय भाषा बोलताना /उच्चारताना बर्‍याच ग्रामनामान्चा उच्चारण शेवट नल / नेल असा होऊन नन्तर उर प्रत्यय लागताना दिसतो जसे कन्नेलुर , उदा चीन्नालुर ,
**नल्लुरु ( एक नल्लुरपालम ही आहे गंमत म्हणजे वस्तिस्थान प्रत्ययाला पुन्हा अजून एक वस्तीस्थान प्रत्यय लागण्याचेही प्रकार होतात )
** काटमनल्लुर कर्नाटकातील या उदाहरणात नल्लुर हा पुर्ण शब्दच प्रत्यय झाल्याचे दिसते आहे 'काटम' कानडीत काही अर्थ असेल

** Muthanallur आहे याचा समास कसा सोडवणार Mutha+nallur की Muthan+allur की Muthanall + ur

nallur येणारी दक्षिणेत आणखी बरीच गावे आहेत

कोकणात अनासपुरे नावाचे गावही दिसते आणि मला वाटते असे आडनावही आहे, या नावांच्या व्युत्पत्तीचा या निमीत्ताने उलगडा होताना दिसतोय .

अन म्हणजे अन्न मिळाल्यावर होणारी भावना म्हणून आनंद शब्द विकसीत झाला असू शकेल किंवा नंदाच्या घरातील सुख समाधान आनंदाची काल्पनिक प्रतिमा असू शकेल. पण शब्दाचा प्रभाव हा नंद कुळ आणि त्याची साहित्यिक आणि सांस्कृतिक दखल झाल्या नंतरचा असावा असे वाटते. आनंदी घरात रहाणे म्हणजे नांदणे हा शब्द विकास स्वतंत्र असावा - आनंद आणि नंद वरुन विकसीत इतरही बर्‍यापैकी शब्द भारतीय भाषात आहेत - त्यावरुन ग्राम नावे विकसीत होण्याची सहसा गरज नसावी . १) स्वतः नंदकुळातील , २ स्वतः नंद कुळातील समजून घेणारे यांचे स्थलांतर किंवा आनंददायी परिवार हा अर्थ होत असल्याने वस्तीस्थानास नंद उपसर्ग असलेली नावे ठेवली गेली असावीत.

जिथपर्यंत ग्राम नामांचा संबंध आहे नंद हा उपसर्ग असलेल्या ग्रामनावांची संख्या भारतात आपल्या अंदाजा पेक्षा खूप मोठी असावी.

डाटाबेस मधून काही उदाहरणे देतो आणि आणखी पण आहेत पण त्यासाठी वेगळा प्रतिसाद देतो . नंदपूर हे नाव सर्वाधीक दिसतय वर जम्मू पासून सुरवात होताना दिसते आहे. हिमाचल, पंजाब, हरीयाणा , उत्तरा खंड , उत्तर प्रदेश ,बिहार , झारखंड, गुजरात, मध्यप्रदेश,, महाराष्ट्र, यादी पूर्ण नसल्याने ईतर राज्याची नावे आंतर्भूत झाली नसावीत , जशी मिळतील तशी देतो.

Nand Garh (118)
Nand karan
Nandal(94)
nandawala
Nandgaon (1)
Nandgarh
Nandha(34)
Nandha(53)
Nandhuwali
Nandi Khalsa (16)
Nandiali
Nandnaur (23)
Nandpur
Nandpur Ka Dera
Nandrampur Bas(304)
Nandsinghwala (8)
Nanduki(22)
Nanduwali (128)

...परंतु नंदा आडनावे असणारी लोकसंख्या भारतात जास्त नसावी.

ऑब्झर्वेशन बरोबर आहे पण आडनावे काळाच्या ओघात बर्‍याच मोठ्या प्रमाणावर बदलू सुद्धा शकतात म्हणुन त्याबद्दल निश्चित निष्कर्ष काढणे कठीण जाते .