यूपीएससी साठी 'मराठी साहित्य' विषयाचे मार्गदर्शन हवे आहे (तत्काळ).

नावाचे एक सदस्य आहेत त्यांना विचारून बघा. विषयाचे मार्गदर्शन पण चांगले करतात अशी त्यांची ख्याती आहे.

आमचे आरवलीचे मित्र श्री नंदन होडावडेकर यांना कृपया लिहा किंवा भेटा.. :)

ते जयवंत दळवी व पु ल देशपांड्यांचे शिष्यही आहेत..! :)

(नंदनचा गुरुबंधु) तात्या.

आमचे संभाजीनगरचे मित्र आहेत दिलीप बिरुटे. ते प्राध्यापक आहेत. डॉक्टर आहेत. एवढे शिकलेले असुनही त्यांचा मराठीचा गाढा व्यासंग आहे. आपण त्यांच्याशी संपर्क साधावा.

इंद्रराज पवार! मुक्तसुनीत!! नंदन!!!
मिपावरचे हे सदस्य आहेतच. आणि यांच्यासारखे इतर काही असतीलही. रामदास काका चर्चा करतील मस्तपैकी. ती मदत खूप मोलाची असेल. बाकी प्राध्यापक (प्राध्यापक किंवा व्याख्याते) हुडकावे लागतील.
मराठी साहित्य हे शब्द पुरेसे नाहीत. नेमके तपशील लिहा.

".....मराठी साहित्य हे शब्द पुरेसे नाहीत. नेमके तपशील लिहा. ..."

श्री.मोडक सरांच्या वरील विधानाशी १०० सहमत आहे. श्री.इंटरनेटस्नेही यांना मी सांगू इच्छितो की, फार मोठा आवाका आहे या विषयातील पेपर्सचा (मराठीच असे नव्हे तर घटनेत मान्य असलेल्या सर्वच भाषा विषयांची लोकसेवा आयोगाने विस्ताराने मांडणी केली आहे); त्यामुळे केवळ एका शिक्षकाच्या मार्गदर्शनाने तुमच्या फ्रेंडला अपेक्षित असलेले यश मिळणार नाही. मुख्य म्हणजे मला तिच्या/त्याच्या जनरल वाचनाविषयी काहीतरी कल्पना इथे द्या; म्हणजे त्या अनुषंगाने मी इथूनदेखील (बर्‍यापैकी...) मार्गदर्शन स्वतः करू शकेन. एमपीएससी असो वा यूपीएससी....दोन्ही परीक्षेला बसणार्‍याला स्वतःच्या क्षमतेवर फार अवलंबून राहावे लागते. (ते जुने एक कोटेशन आहेच...."घोड्याला तळ्याजवळ नेता येते, पाणी त्यानेच प्यायचे असते...")

तुम्हाला लोकसेवा आयोगाच्या सिलॅबसची माहिती असेल वा नसेल पण या निमित्ताने त्याचा थोडक्यात इथे आढावा घेतला तर तुम्ही धाग्यात म्हटलेले 'मराठी साहित्य' कोणत्या प्रकारे अभ्यासावे लागेल याची झलक दिसेल : (इथे अन्य कुणी आयोगाच्या परीक्षेसाठी इच्छुक असेल तर त्याला/तिलाही या विषयाचा आवाका लक्षात येईल.)

मराठी विषय
मुख्य पेपर : १. भाषा आणि लोकजीवन ~ स्वरूप आणि भाषा कार्य (उपप्रकार > मूलतत्वे, काव्यात्म भाषा, उपयोगातील/व्यवहारातील भाषा, बोली/लिपी, समाजजीवनाशी समरस होताना भाषेचे बदलत जाणारे रूप, जडणघडण. १३ व्या शतकात सुरू झालेले भाषेचे संक्रमण आणि १७ व्या शतकापर्यंतची तिची वाटचाल.

२. मराठी बोलीभाषा > अहिराणी, वर्‍हाडी, डांगी....यांचा सप्रमाण इतिहास.
३. मराठी व्याकरण > बोलीतील विविध उपप्रकार, स्वर-व्यंजनांची रचना, प्रयोग विचार.
४. लोककथा, लोकगीत, लोकनाट्य > त्यांची जडणघडण, सप्रमाण.

विभाग-ब [मराठी साहित्याचा इतिहास आणि साहित्य समीक्षा] ~~ हा खरा घाम काढणारा विषय असतो.
१. महानुभव लेखन संप्रदाय, वारकरी संप्रदाय, पंडिती काव्य, शाहिरी परंपरा, बखरलिखीत मराठी साहित्याचा समग्र इतिहास ~ १८१८ पासून अर्वाचीन काळ.
२. १८५० ते १९९० दरम्यान मराठी साहित्यात घडत गेलेले बदल...संदर्भासहीत [यात अर्थातच कविता, कादंबरी, लघुकथा, नाटक, टीकात्मक लेखन, वाङ्मयीन इतिहासावर] टाकला गेलेला प्रकाश, कल्पनारम्य साहित्य, सत्यजीवन, आधुनिक विचारसरणी, दलित, ग्रामीण, महिलाप्रधान साहित्य. इ.
३. समीक्षा > साहित्य समिक्षेची रूपे आणि तिची कार्यप्रणाली, साहित्याचे परिक्षण, समीक्षेचे साध्य आणि पध्द्ती, परंपरा आणि समाजाशी तिची असलेली बांधिलकी.....(हा विषयही फार मोठा आहे.)

मराठी पेपर-२
इथे प्रत्यक्ष विहीत केलेल्या साहित्य प्रकारावरील लेखन अपेक्षित असते. उदा. गद्यात ज्ञानेश्वर, तुकाराम, नामदेव, सखुबाई आणि तत्सम संत परंपरेच्या वाङ्मयावर आधारित साहित्य....जोतिबा फुले, केतकर आदींचे समाजजीवन लेखन....एखादे नाटक (अत्रे, पु.ल., दळवी, शं.ना., वरेरकर यांच्यापैकी कुणीतरी हमखास असतोच), कादंबरी (पाच लेखक असतात...पैकी एक स्त्री...एक दलित), कविता : अभंगवाणी पासून आधुनिक काळापर्यंत सर्व स्तरावरील कविंच्या साहित्याचा समावेश असतो.... (यातही केशवसुत, बालकवी, बी, ज्युलियन, कुसुमाग्रज, विंदा, अनिल आणि स्त्रीयांपैकी इंदिरा संत, तर दलितापैकी सुर्वे, ढसाळ इ. असतातच)

ही फार वरवरची चर्चा समजा....कारण वरील प्रकार आणि मंडळी समजावून घेणे म्हणजे एका मुंगीसाठी सारे वारूळ खणण्यासारखे आहे.... बट इट इज वर्थ, नो डाऊट !

पण असे जरी असले तरी अंतीमतः लोकसेवा आयोगाचे श्रीखंड हे सातत्याने गोडच लागेल.

तुमच्या मित्राला (किंवा मैत्रिणीला...) मनःपूर्वक शुभेच्छा !

इन्द्रा

माननिय आदरनिय श्री. चंद्रकांत वालावलकरांना भेटा. गाढा व्यासंग आणि अभ्यासु व्यक्ति आहे.

नक्किच......चौकशी करतो..व सांगतो...

तुमची मैत्रीण मराठीत परीक्षा देते आहे हेच आम्हाला महत्वाचे आहे. तिला शुभेच्छा!

फारूख नाईकवाडे यांचे स्टीलफ्रेम हे पुस्तक घ्यायला सांगा.
त्यात दिलेले जवळपास सर्व आयपीएस/आयएएस सध्या सर्व्हिसमध्ये आहेत आणि कुणी जवळपास पोस्टींगवर असल्यास निश्चित मार्गदर्शन करतील..

बहुतांश मराठी साहित्याची प्रेरणा तिकडेच असल्याने, इंग्रजी साहित्य शिका, असा सल्ला देतो.

तिचे मराठी साहित्याचे सुरवातीपासुन म्हणाजे अगदी शालेय जीवनापासुन वाचन अफाट आहे.
इन्द्रराज ह्यांच्या प्रतिसादावरुन कळले असेलच की ह्या विषयाची व्याप्ती भरपूर आहे. दुसरी गोष्ट म्हणजे आवड असल्याने केलेले वाचन आणि अभ्यासासाठी करावे लागणारे वाचन ह्यात फरक असतो. म्हणून मी थोडा विचार करण्याचा सल्ला देईन. आणि असे वाटतेय की तुमच्या फ्रेंड कडे अभ्यासासाठी पुरेसा वेळ असावा. (तुम्ही तिच्या माध्यमिक शिक्षणाचा उल्लेख केलाय फक्त, आणि ह्या परीक्षेसाठी पदवी हवी.) बाकी माझ्याकडून शुभेच्छा... तसेच "लोकप्रशासन" आणि "अँथ्रोपोलॉजी" ह्या विषयांबद्दल थोडीफार मदत करु शकेन..