पार

कविता मला तरी बाऊंसर गेली , मग शेवटी AI ला अर्थ विचारला , आणि विडंबन लिहायला सांगितले

कवितेचे विडंबन खालीलप्रमाणे:
जनुकांचा जिना सोसे
नोकरीच्या कळा
पगारवाढीच्या पलीकडे
बिलांचा गळा
सेल्फीचा जाऊ पाहे
चेहऱ्याच्याही पार
फडफडुनी डेटा उरे
स्क्रीन आरपार
बिल्डिंगच्या कोपऱ्याशी
वाईफाईचा दिवा
शोधण्यास कोण येते
डाटा पॅक जीवा
सिग्नलच्या पार जाई
रीलचा तो पैस
रीचार्जच्या कल्लोळात
सावरून बैस
शब्दांच्याही पार स्टेटस
पोहोचूनी गेली
लाईकसाठी राजा खेळे
तरी इंटरनेटची भूक लागली!

@ अनंत यात्री कविता आवडली.

गोडबोलेंनी एआय कडून मिळवलेले विडंबनही बरे आहे.

दोन्ही कविता आवडल्या

डीपसिकचे विश्लेषण नक्की वाचा-

ही अप्रतिम कविता (जनुकांचा जिना सोसे...) **मराठीतील ख्यातनाम कवी विंदा करंदीकर** यांच्या **"घासगत शब्द"** (१९८३) या संग्रहातील आहे. ती करंदीकरांच्या अत्यंत प्रतीकात्मक, गहन आणि दार्शनिक शैलीचे उत्कृष्ट उदाहरण आहे.

कवितेचा अर्थ व अर्थछटा:

1. **"पार" या संकल्पनेवरील भर:** संपूर्ण कविता "पार" (पलीकडे, पार करणे, मर्यादा ओलांडणे) या केंद्रीय संकल्पनेभोवती फिरते. ही मर्यादा शारीरिक, मानसिक, भावनिक, संवेदनात्मक, आध्यात्मिक किंवा कलात्मक असू शकते.
2. **प्रसवाची वेदना आणि जन्म:** पहिल्या चरणातील "प्रसवाच्या कळा" हे केवळ स्त्रीच्या प्रसूतीवेदनेचे नव्हे तर कोणत्याही नवीन सृष्टीच्या, नव्या अस्तित्वाच्या जन्माला येण्याच्या संघर्षाचे प्रतीक आहे. "अनाहत निळा" हे अनंतत्वाचे, आध्यात्मिकतेचे प्रतीक असू शकते.
3. **प्रतिबिंबाचे मायाजाल:** दुसरा चरण स्वतःच्या प्रतिमेपलीकडे जाण्याचा प्रयत्न आणि त्यातून निर्माण होणारा विखुरलेपणा ("उडोनिया पारा") दर्शवतो. "काच आरपार" हे स्पष्टतेचे प्रतीक असूनही, तिच्यामधून पाहणे हे विकृत होऊ शकते (पारा उडणे).
4. **अंधारातील प्रकाशाची वाट पाहणे:** तिसरा चरण एका एकाकी आणि कदाचित भयावह प्रतीक्षेची भावना निर्माण करतो. पिंपळाच्या झाडाखाली (ज्याला पारंपरिकदृष्ट्या आध्यात्मिक महत्त्व आहे) दिवा लावण्याची वाट पाहणे, पण तो कोण येऊन लावेल याची चिंता ("घोर लागे जीवा") व्यक्त होते. हे दैवी प्रकाश, ज्ञान किंवा प्रेरणेच्या शोधाचे प्रतीक असू शकते.
5. **मिथक, नक्षत्रे आणि सृष्टीचा कोलाहल:** चौथ्या चरणात कवी मिथकांच्या जगातून (जे मानवी कल्पनेची मर्यादा दर्शवते) नक्षत्रांच्या पलीकडे (भौतिक विश्वाची मर्यादा) जाण्याचा प्रयत्न करतो. "सृजनाच्या कल्लोळात सावरून बैस" हे सृष्टीच्या अफाट गोंधळात, त्याच्या अराजकात आपले अस्तित्व टिकवून ठेवण्याच्या मानवी प्रयत्नाचे द्योतक आहे.
6. **कवितेची परम शक्ती आणि माया:** शेवटचा चरण कवितेच्या शक्तीच्या शिखरावर नेऊन ठेवतो. कवी सांगतो की कविता शब्दांच्या मर्यादा ("शब्दांच्याही पार ओळ") ओलांडून जाते. पण शेवटच्या दोन ओळी गहन व विरोधाभासी आहेत: "लुटुपुटू राजा खेळे तरी भातुकली". जरी हे सर्व विश्व (राजा) एक खेळ, एक भास (भातुकली) असले तरीही ते "लुटुपुटू" (विध्वंसक, विखुरलेले, किंवा दुःखद) असू शकते. हे अस्तित्वाच्या मूलभूत विरोधाभासाकडे (सृष्टीचे सौंदर्य आणि त्यातील दुःख/नाश) नेणारे दार्शनिक विधान आहे.

**कवितेचे सारांश:** ही कविता मानवी अस्तित्वाच्या विविध मर्यादा (शारीरिक, मानसिक, आध्यात्मिक, कलात्मक) ओलांडून जाण्याच्या सततच्या प्रयत्नाची आणि संघर्षाची कथा सांगते. ती जन्माच्या वेदनेपासून ते मृत्यूच्या विचारापर्यंत, भास (माया) आणि वास्तव यातील तणावपूर्ण संबंधांचे भेदक चित्रण करते. विंदा करंदीकरांची ही कविता त्यांच्या गहन विचारशक्ती, अत्यंत नवीन प्रतिमाविधान आणि दार्शनिक खोलीचे उत्तम उदाहरण म्हणून मराठी साहित्यात अजरामर आहे.