ताज्या घडामोडी जुलै २०२५

गेल्या अनेक वर्षांपासून चीनने जगाच्या वेगवेगळ्या भागात आपले हातपाय पसरायचे प्रयत्न चालूच ठेवले आहेत. त्या अंतर्गतच पॅसिफिक महासागरात आपले लष्करी तळ प्रस्थापित करण्यावर चीनचा भर आहे. दक्षिण चीन समुद्रातील चीनच्या दादागिरीचा फिलीपीन्स वगैरे आजूबाजूच्या देशांना त्रास होत आहे. त्यापलीकडे जाऊन दक्षिण पॅसिफिकमध्ये आपले सैनिकी तळ असावेत असा चीनचा प्रयत्न आहे. त्याविरूध्द फिजीचे पंतप्रधान सितीवेनी राबुका यांना आपला आवाज उठवला आहे आणि पॅसिफिकमध्ये चीनच्या लष्करी तळांना विरोध केला आहे.

मला कधीतरी फिजीला फिरायला जायची इच्छा आहे. त्यामुळे मी तिथल्या घडामोडींवर मधून मधून लक्ष ठेऊन असतो. ब्रिटिश काळात विविध देशांमध्ये उसाच्या मळ्यांमध्ये काम करायला भारतातून कंत्राटी पध्दतीवर मजूर नेले गेले होते. त्यांच्या कंत्राटाचा कालावधी संपल्यावर बरेचसे मजूर तिथेच राहिले आणि त्यामुळे बर्‍याच देशांमध्ये भारतीय वंशाच्या लोकांची संख्या लक्षणीय आहे. त्रिनिदाद-टोबॅगो, सुरिनाम, मॉरीशस आणि फिजी अशी काही उदाहरणे आहेत. आज फिजीमध्ये एकूण लोकसंख्येच्या साधारण ३०% लोक भारतीय वंशाचे आहेत. तिथे पूर्व उत्तर प्रदेश आणि बिहारमधील बरेच मजूर ब्रिटिश काळात गेले त्यामुळे भोजपुरीने प्रभावित हिंदी तिथे बोलली जाते. दक्षिण भारतातूनही तिथे मजूर गेले होते. आज दक्षिण गोलार्धातील सर्वात मोठे हिंदू मंदिर- शिव सुब्रमण्यम मंदिर फिजीमध्ये आंतरराष्ट्रीय विमानतळ असलेल्या नांदी शहरात आहे. आपल्याकडे तामिळनाडूत हिंदू मंदिरांची जशी बांधकाम शैली असते साधारण तशीच त्या मंदिराच्या बांधकामातही वापरली आहे. नांदीहून २०-२५ किलोमीटर उत्तरेला गेले की लौटोका शहरात एक टिळक हायस्कूल आहे- आणि ते टिळक अर्थातच लोकमान्य टिळक. फिजीमधील मोठ्या प्रमाणावर उद्योगधंदे भारतीय वंशाच्या लोकांच्या मालकीचे आहेत. फिजीची राजधानी सुवामध्ये सगळ्यात मोठा मॉल आहे दामोदर सिटी मॉल . त्यांचाच दुसरे एक शहर लंबासामध्ये पण तसाच मोठा मॉल आहे. फिजीत सगळ्यात मोठी रिटेल चेन आहे आर.बी.पटेल ग्रुपची. राजधानी सुवामध्ये कित्येक भारतीयांची रेस्टॉरंट्स आहेत. तिथले गोविंदा हे शाकाहारी रेस्टॉरंट खूप प्रसिध्द आहे. देशातील फार तर ५% उद्योगधंदे मूलनिवासी फिजी लोकांच्या हातात आहेत असे मध्यंतरी वाचले होते.

एवढे सगळे रामायण लिहायचा उद्देश हा की आजच्या फिजीच्या पंतप्रधानांची पार्श्वभूमी. बाहेरून आलेल्या भारतीयांनी उद्योगधंदे-व्यवसायांमध्ये इतके पाय रोवले आहेत आणि भारतीय वंशाच्या लोकांची संख्या इतकी जास्त आहे यामुळे मूलनिवासी लोकांमध्ये अस्वस्थता आहे. १९८० च्या दशकात तर भारतीय वंशाच्या लोकांची संख्या अर्ध्याहूनही जास्त होती. ते १९८७ मध्ये सैन्यप्रमुख होते आणि भारतीय वंशाच्या लोकांच्या विरोधात होते. १९८७ मध्ये निवडणुक झाली आणि सत्तेत आले होते टिमोसी बवादरा हे लेबर पार्टीचे पंतप्रधान आणि त्यांचे उपपंतप्रधान होते भारतीय वंशाचे हरीश शर्मा. या सरकारला राबुकांनी उठाव करून सत्तेवरून खाली खेचले. त्यानंतर भारतीय वंशाच्या लोकांविरोधात मोठ्या प्रमाणावर दंगली झाल्या. त्यानंतर मोठ्या प्रमाणावर भारतीय वंशाच्या लोकांनी ऑस्ट्रेलिया आणि न्यू झीलंडला स्थलांतर केले. त्यामुळे आता भारतीय वंशाच्या लोकांची संख्या तिथे ३०% च्या आसपास इतकी कमी झाली. लष्करप्रमुख म्हणून निवृत्त झाल्यानंतर राबुका पहिल्यांदा उपपंतप्रधान आणि मग १९९२ ते १९९९ या काळात पंतप्रधान पदावर विराजमान झाले. १९८७ मध्ये फिजीत लष्करी बंड झाले तेव्हा भारतात राजीव गांधींचे सरकार होते आणि परराष्ट्रमंत्री होते नारायणदत्त तिवारी. फिजीत झालेल्या प्रकारानंतर राबुकांना धडा शिकवायला रॉने तेव्हाच फिजीत ऑपरेशन सुरू केले होते आणि त्यानंतर आलेल्या सरकारांनी ते चालू ठेवले. शेवटी त्या ऑपरेशनला यश आले १९९९ मध्ये. याविषयी https://www.youtube.com/watch?v=LXqnjptvhu4 हा युट्यूब व्हिडिओ मस्त आहे.

पण त्यानंतर राबुकांना अक्कल सुचली असे दिसते. शेवटी जवळपास सगळे व्यवसाय भारतीय वंशाच्या लोकांच्या ताब्यात असतील तर त्यांना दुखावून चालायचे नाही हे त्यांना कळले असावे. तसाही भारतीय वंशाच्या लोकांचा इतरांना कुठेही त्रास नसतो. आपण बरे आणि आपले काम बरे असेच ते राहतात. मग ते असले तर फिजीच्या मूलनिवासींना खटकण्यासारखे खरं तर काही असू नये. २००६ मध्ये राबुका कुठलाशा शस्त्रक्रियेसाठी अहमदाबादला आले होते तेव्हा त्यांनी १९८७ मध्ये लष्करी उठाव केला आणि भारतीय वंशाच्या लोकांना त्रास दिला ही आपली चूक झाली हे कबुल केले. त्यानंतर ते काही वर्षे राजकीय विजनवासात होते पण २०१४ च्या निवडणुकांमध्ये परतले. तेव्हा फिजी फर्स्ट पक्षाचे सरकार स्थापन झाले आणि फ्रँक बेनमरामा पंतप्रधान झाले. हे महाशय २००६ मध्ये फिजीच्या नौदलाचे प्रमुख होते आणि २००६ मध्ये त्यांनी तत्कालीन सरकारविरोधात उठाव करून ते सरकार उलथवले होते. त्याचे कारण २००० मध्ये फिजीच्या संसदभवनात पंतप्रधान महेंद्र चौधरी आणि सगळ्या मंत्रीमंडळाला ओलीस ठेवायचा जो प्रकार झाला त्यातील दोषींना माफी द्यायची तरतूद असलेले एक विधेयक तत्कालीन सरकारने पास केले होते त्याला बेनमरामा यांचा विरोध होता. बेनमरामा पंतप्रधान असताना सध्याचे पंतप्रधान सितीवेनी राबुका विरोधी पक्षनेते होते. २०१७ मध्ये परत एकदा राबुकांनी १९८७ मधील लष्करी उठावाबद्दल माफी मागितली. २०२२ मध्ये राबुका पंतप्रधान झाले आणि मे २०२३ मध्ये त्यांची भारताचे पंतप्रधान नरेंद्र मोदींशी भेट होणार होती त्यापूर्वी काही दिवस पंतप्रधान कार्यालयातून एक प्रसिध्दीपत्रक जारी करून परत एकदा त्यांनी १९८७ मध्ये भारतीय वंशाच्या लोकांना त्रास दिल्याबद्दल माफी मागितली.

इंदिरा गांधी पंतप्रधान असताना त्या १९८३ मध्ये फिजीला गेल्या होत्या. त्यानंतर नोव्हेंबर २०१४ मध्ये म्हणजे सत्तेत आल्यावर सहा महिन्यातच नरेंद्र मोदी ऑस्ट्रेलियाला कोणत्या तरी परिषदेसाठी गेले असताना फिजीच्या भेटीवर पण गेले होते. त्यानंतर इंडो-पॅसिफिक काऊंसिलच्या बैठका मधूनमधून होत असतात आणि स्वतः पंतप्रधान त्यात लक्ष घालतात. त्यात फिजीबरोबरच किरिबाती, तुवालू, वानुआतू वगैरे देश सहभागी होतात. चीनच्या वर्चस्ववादाला शह द्यायला हा भाग आपल्यासाठी महत्वाचा आहे. आणि त्या भागात फिजी हा सगळ्यात महत्वाचा आणि बर्‍यापैकी भक्कम अर्थव्यवस्था असलेला देश आहे. तो देश आणि त्यातूनही एकेकाळी भारतीयांचा द्वेष करणार्‍या पंतप्रधानांच्या नेतृत्वातील सरकार असताना चीनविरोधात जात असेल तर ते चांगलेच होईल. २०२२ मध्ये बेनमरामा यांचा निवडणुकीत पराभव होऊन राबुका पंतप्रधान झाले त्याचे वाईट वाटले होते कारण त्यांची पार्श्वभूमी पाहता त्यांच्यावर फार विश्वास ठेवण्यायोग्य ते आहेत का हा प्रश्न होता. तसे नसेल तर ते आपल्यासाठी चांगलेच आहे.

अवांतरः
१. कधीतरी फिजीमधील २००० आणि २००६ मधील उठावांवर लिहायला आवडेल.
२. २०१४ मध्ये हायवे टू सुवा हा फिजी-हिंदी भाषेतील आलेला फिजीत निर्माण झालेला पहिला हिंदी चित्रपण https://www.youtube.com/watch?v=N_cRnae7Nqo वर बघता येईल. ते हिंदी सगळे समजत नाही त्यामुळे सबटायटल बघावे लागले होते. आपल्या चित्रपटांच्या तुलनेत फिजीचा चित्रपट उद्योग किती मागे आहे हे तो चित्रपट बघून कळेल.
३. फिजी बेटे किती सुंदर आहेत हे २०१२ मध्ये आलेल्या टेबल नं. २१ या हिंदी चित्रपटात बघायला मिळेल. त्या चित्रपटाचे शुटिंग फिजीमध्ये झाले आहे. इतर देशातून निर्मात्यांनी आपल्याकडे येऊन चित्रपटांचे शुटिंग करावे यासाठी तेव्हा फिजीच्या सरकारने काही योजना सुरू केली होती. त्या अंतर्गत टेबल नं. २१ चे शुटिंग फिजीमध्ये झाले.

बॉलीवूडमधील नामवंत कोरिऑग्राफर फराह खानच्या घरच्या स्वयंपाकघरात झुरळांचा सुळसुळाट झाला होता. त्याचे कारण तिच्या स्वयंपाकघरातील कॅबिनेट्स लाकडी होती आणि लाकडी कॅबिनेट्स ओली झाल्यावर झुरळांना मोकळे रान मिळते हे तिला कळले. म्हणून मग तिने लाकडी कॅबिनेट्स बदलून स्टिलची कॅबिनेट्स करून घेतली आहेत असे समजते. तुमच्या घरी पण अशी झुरळे वाढली असतील तर काय करायचे याचे मार्गदर्शन फराह खानने सगळ्यांना केले आहे.

अधिक माहिती- https://marathi.indiatimes.com/lifestyle-news/home-decor-hacks/farah-kha... वर

स्टार प्रवाहवर लवकरच नवीन मालिका सुरू होत आहे. त्या नव्या मालिकेचा प्रोमो उद्या म्हणजे १० जुलै रोजी येणार आहे. त्या प्रोमोची झलक म्हणून 'तुमची आवडती खलनायिका परत येत आहे' असा प्रचार स्टार प्रवाहने केला आहे.

View this post on Instagram A post shared by Star Pravah (@star_pravah)

ही आवडती खलनायिका कोण असेल याविषयी रसिकांमध्ये तर्क लढविले जायला सुरवात केली जात आहे. अनेकांनी रूपाली भोसले असेल असे म्हटले आहे तर काहींनी माधवी निमकर असेल अशी अपेक्षा केली आहे.

ही खलनायिका कोण असेल असे तुमचे मत आहे?