बेलफळाचे सरबत

अरे वा!! मस्तच की. कधी बेलफळ मिळाले तर करुन बघेन

मी प्यायलो आहे दोन चार वेळा. किंचित कडसर चव असते पण उन्हाळ्यासाठी चांगले. उप्रमध्ये मोठ्या शहाळ्याएवढी मिळतात.

((खूप मिळाली तर गर वाळवून ठेवावा. त्याचं कधीही पेय करून पिता येतं डिसेंट्रीसाठी आणि तापात गारवा म्हणून उपयोगी. ))

कशातही साखर टाकली की त्या पदार्थाच्या औषधी गुणधर्मांची वाट लागलीच हे नक्की ! बाकी जिव्हा तृप्त करण्याच्या दृष्टीकोणातून छान पाककृती.
अवांतर : कवठ च्या फळाला घाटाखाली काय म्हणतात ? मी एकदा एका कोकणस्थाला कवठ दाखविले तर तो हे बेलफळ आहे असे म्हणाला. मला ते खरे वाटले नाही पण तो काही मिपा सदस्य नसल्यामुळे कशाला उगाच वादविवाद म्हणून विषय सोडून दिला.

मध्यम ते उच्च वर्गीय कुटुंबात,साॅफ्ट ड्रिंक्स,चिप्स,कुरकुरे,बिस्किटं,चॉकलेट्स इत्यादींनी कपाटे भरलेली दिसतात.

लहानपणी आमचा सर्व खाऊ उंच झाडावर टांगलेला असे. कैरी, जांभळं,बोरं,आवळे,चिंचा,उंबर भोकरं,करवंद,ताडफळं आणी अशी अनेक. सहज उपलब्ध, त्यामधे बेलफळ एक.

पुढे उत्तर भारतात नोकरी करताना उन्हाळ्यात बेळफळाच्या सरबतांनी भरलेल्या हातगाडय़ा (रेडी) रस्त्यावर दिसत. गरिबांचे साॅफ्ट ड्रिंक.

सरबताचा ग्लास मस्त दिसतोय.

आकर्षक चित्र, माहिती आणि पाककृती. अभिनन्दन.

अनेक पोटाच्या विकारावर औषधाप्रमाणे,अन्टीबक्टेरियल असा गुणधर्म यांचा आहे.(माहिती -गुगल)

काही काळापूर्वी माझे आणि पत्नीचे नेहमीच पोट "अस्वस्थ" असे आणि त्यावर अनेक आयुर्वेदिक तज्ञान्कडून मिळालेल्या सल्ल्यानुसार "बेलपाक" वापरल्याचा -काही प्रमाणात- उपयोग झाला.

"बेलपाक": पुण्यात रविवारपेठेतल्या अनेक दुकानात "चिरलेली बेलफळे (बहुतेक फक्त गर), साखरेचा पाक आणि इतर काही (असल्यास)" असा, काहीसा मोरावळ्यासारखा, औषधी प्रकार सहज मिळतो. चविष्ट असतो आणि वापरायला ही सोपा असल्यामुळे इतरही वेळी "Jam" सारखा खायला हरकत नाही असे (त्यावेळी) वाटले. नन्तर काही मुद्दाम रविवारपेठेत जाणे झाले नाही आणि म्हणून हा पदार्थ वापरलादेखील गेला नाही.

मी (कोकणस्थ नसलो तरी) बेलफळ आणि कवठ दोन्ही देखील प्रत्यक्ष पाहिलेली असल्यामुळे "ही दोन्ही वेगवेगळी फळे आहेत" हे ठामपणे म्हणेन. कवठाची बर्फी हा एक नरसोबाच्या वाडीला खालेल्ला पदार्थ इतर कुठे सहसा पाहिला नाही.

गरिबांचा सर्व खाऊ पौष्टिक असतो.

हत्तींचं आवडतं फळ - कवठ.
--------
बेलफळाचा मुरंबा - बेल मुरब्बा. हे आयुर्वेदात 'अनुपान' प्रकारात येतं. म्हणजे औषधाबरोबर खायची वस्तू. याने डिसेंट्रीच्या औषधांचा गुण वाढतो. (च्यवनप्राश हेसुद्धा अनुपान आहे. खोकल्याच्या,अशक्तपणाच्या औषधासह घेण्याचे.)

बेलफळाचं सरबत ना कधी ऐकलं ना कधी पाहिलं. (घरी बेलाचं झाड आहे पण लहान असल्याने अजून फळे लागली नाहीत). एक हटके पाकृ दिल्याबद्द्ल आभार. पांढर्‍या साखरेस पर्याय म्हणून मध घालावा. त्याची एक वेगळीच अशी चव येते.

वाह ! बेलफ़ळाच्या रस्ता वोडका वगैरे टाकून दिलं तर अजून आराम लाभत असेल असे वाटले बाय द वे बेलफ़ळाचा रस लै भारी दिसतोय. आमच्याकडे आमची आजी गळसूट झाली की बेलाच्या फ़ळाला कढून काढा द्यायची, त्याची आठवण झाली.

अजून एक माझ्या नौकरीच्या गावी एक महादेवाचं मंदिर आहे आणि शेजारीच बेलाचं झाड आहे, म्हणजे पानं पडली तर, पिंडीवरच पडतील अशी सोय. नंतर, मंदिर केलं. श्रावणात तुडुंब गर्दी असते. मजा असते सगळी.

-दिलीप बिरुटे

पण तुम्ही चुकीचे बेलफळ आणलेत.

हे सरबताचे बेलफळ होय, पातळ पापुद्रा साल, भरगच्च मधुर गर, कमी बिया, पूर्ण गोलाकार आकार.

तुम्ही केलेत ते लंबगोलाकार आहे. चव उत्तमच असते पण कडसर चव जास्त असते.

तुम्ही जे बेलफळ वापरले आहे ते खालीलप्रमाणे हिरवे कच्चे असताना बारीक चिरून लोणचे घालता येते, लोणची मसाला अधिक भरपूर लिंबूरस घालून ते पण उत्तम लागते.

उगाच लाईक साठी फेसबुकवर टाकून ते आठ दिवसांत हरवून जातात कायमचे.

Bhakti, तुमच्या भागात गोंदण्याची झाडं अजून आहेत का? (भोकराची एक लहान लांबडी जात. लाल मुंगळे यावर फार असतात.)

पॅशन् फ्रूट सरबतात साखर नाही टाकली तरी गोड होतो.
बेलफळ कधी पाहिलं नाही (किंवा दिसला असेल पण लक्ष दिलं नाही).
चव कवठासारखी असते का? मला कवठाचा वास आणि चव, दोन्ही आवडत नाही.

उन्हाळ्यात थंडावा देणारी पाकृ.

बेल फळ आणि पॅशन फ्रूट यांत काहीतरी साम्य आहे.

बाकी अनेक ठिकाणी कवठाचा उल्लेख वाचून:

कवठ प्रत्यक्ष एखाद्या पदार्थात वापरले जाणे हे नरसोबावाडी, कुरुंदवाड इत्यादि भागात बर्फी रुपात पाहिले आहे. बर्फी आणि मुरंबा देखील असतो. बर्फी दुधाची नसून आंबावडी टाइप असते.

बाकी कोंकणात कवठ, कवट म्हणजे अंडे.

बेल फळ सरबत खूपच छान लागते.

माझ्या मामाच गावात पूजेच्या सामानाची व आयुर्वेदिक वस्तूंचं दुकान आहे. दुकानात खूप बेलफळ असत .आजोबा असताना उन्हाळ्यात बेलफळ पाण्यात भिजवून ठेवत व दुपारी त्याचे सरबत सर्वांना प्यायला देत असत. उरलेला गरात पुन्हा दुसरे पाणी टाकून भिजत ठेवले जाई. एका बेलफलाचे साधारण २ ते ३ दिवस सरबत बनवता येते. तो पर्यंत त्याची चव शाबूत राहते.

बेलफळाचा सरबत छान लागते! (मला तरी साखर घालुन बनवलेलेच आवडते)
पूर्वी मामाचा जुना वाडा होता तेव्हा घरामागे बेलफळ, आंबा, आवळा, चिंच, कवठ अशी अनेक झाडंही होती. पण वाडा पाडून तिथे इमारत उभी राहिल्यावर गेले ती घरची फळे खाण्याचे दिवस! बऱ्याच वर्षांत हे सरबत प्यायला मिळाले नाहीये. आंबट कवठात गूळ मिक्स करून खायला पण मजा यायची. तीन वर्षांपूर्वी फार्मवर एक बेलाचे झाड लावले आहे, आत्ताशी सहा फूट उंचीचे झाले आहे, त्याला फळे यायला अजून अवकाश आहे.
माझ्या हयातीत त्याला बेलफळे लागली तर पुन्हा हे सरबत पिण्याचे भाग्य लाभेल म्हणतो 😀

बेलफळाच्या धाग्याचा कवठाचा धागा केल्याबद्द्ल क्षमस्व !

सुंदर. आमच्या वाड्यात बेलाचं झाड होतं. म्हणजे आता त्याचं खोड अजूनही शिल्लक आहे, पण झाडाची वाट लागली. पण माझ्या लहानपणी ते ३ मजली उंच होतं. महाशिवरात्रीला माझे वडील त्याच्या वरपर्यंत चढून बेलाची पानं काढायचे आणि वाड्यातले इतर लोकही त्यांच्याकडून काढून घ्यायचे. त्याची गोल फळं खाली अंगणात पडायची (ती वरच्या फोटोतल्यासारखी, इडल्याकृती नव्हती). आमच्या वाड्यातल्या एका काकूंना पाठीचा त्रास होता, त्या ती फळं फोडून काहीतरी लेप बनवायच्या. माझ्या आजीने क्वचित बेलाची चटणी बनवलेली आठवते आहे. सरबत कधी प्यायलं नाही मी. ज्या काळी 'बेला के फूल' प्रसिद्ध होता, त्यावेळी माझं अनुभवविश्व हे 'बेला के फल' डोक्यावर टपकणार नाही ना, या चिंतेत खेळताना गेलं आहे. :)