सवाई गंधर्वच्या निमित्ताने ...

आदूबाळ यांच्या एका लेखाची आठवण झाली.

http://www.misalpav.com/node/23763

मला खूपदा आवडत्या रागांविषयी लिहावं असा विचार मनात आला.
पण तो याच कारणाने सोडुन दिला.
आपण भले आपला आनंद भला.
बाकी आदुबाळ यांचा लेख हा क्लासिक मध्ये येतो.

मात्र जोडीलाच हे फालतु प्रेक्षक ही असतात.
हे फालतु आणि जाणकार दोघांचा एक महासंगम पाहण्याचं उत्तम ठिकाण आहे.

सवाई कधी आहे यंदाचा?

गवैयांपासून खवैयांपर्यंत साऱ्यांची पंढरी 'सवाई' !!!
बाकी यंदा थंडी कमी आहे म्हणून 'शाल' अन 'मफलर' कमी दिसतायेत हे आपलं उगाच एक निरीक्षण...

ते सोडा... खरंच चेपुवर लाईव्ह आहे का यंदा? ते सांगा.. खुप वर्षांनी हुकतंय सवाई..

एका गाजावाजा नसलेल्या संगीत संमेलनाची माहीती

http://mumbaimirror.indiatimes.com/others/sunday-read/Sacred-round/artic...

त्यात एका ठीकाणी म्हटले आहे की , तिथले रसिक (जे जवळच्या खेड्यापाड्यातुन येतात) हे खरे दर्दी आहेत, त्यांची संगीताची समज अतिशय उच्च दर्जाची आहे.

'सवाई गंधर्व ' महोत्सवा सारखे कार्यक्रम बर्‍याच ठिकाणी होतात. काही गोष्टी माणूस कुणाकडून कशा आणतो याचे नीट उत्तर मिळत नाही. शास्त्रीय संगीताची गोडी ही एखाद्यातच कशी येते ती त्याच्या भावंडात देखील का येत नाही याला उत्तर नाही. पूर्वजन्मावर अजिबात विश्वास नसणारा मी ही 'ही आवड किम्वा कोणतीच आवड हे " पूर्वजन्मीचे पुण्य किंवा पाप आहे असे म्हणून मोकळे होत असतो. बटाटा वडा , सुबक ठेंगणी ई मुळे एकादा आकर्षित जरूर होईल पण तो या कारणासाठी पाच पाच तास बैठक टाकून बसेल असे नाही. राग ओळखता येणे हे फार मोठ्या गुणाचे लक्षण नाही तर गायकानी सादर केलेली
स्वरसंगति , त्याचा लगाव, लयकारी ई अनेक अंगांचा आस्वाद घेता येणे हे महत्वाचे असते. त्यात देखील काही जणच अशा
आस्वादी पातळी पर्यंंत पोहोचतात. तरीही " काही तरी मस्त ऐकले असे वाटते" ही पातळी देखील बर्याच महत्वाची आहे. मी ओ पी नय्यर यांचा चाहता आहे पण ओ पी चे नांव व गीत ऐकल्यावर चेहर्यावरची एकही सुरकुती न हलणारे माझ्याच घरात आहेत, तात्पर्य दुसरे कोणत्या सदरात मोडतात पेक्षा आपण कोणती पातळी अस्वादात गाठली आहे हे महत्वाचे.

या पुण्यातल्या सवाईला एकदा जायचं आहे. पण तेवढं शास्त्रीय संगीत कुणाला समजतंय?

मला अनेकदा असल्या कार्यक्रमांना जावे लागते. गजल हा प्रकार सोडला तर माझे संगीतातील ज्ञान ० आहे. शास्त्रीय संगीत मधील सुमारे ९०% गोष्टी अजिबात आवडत नाही. शेहनाई आणि तंबोरा सहावत नाही. तबला आणि सरस्वती वीणा विशेष आवडते.

स्वानुभवरून स्वतःला उच्च कोटीचे संगीत प्रेमी शाबीत करण्यासाठी खालील गोष्टी कराव्यात.

१. भारतीय कपडे घालावेत साडी, खाडी वगैरे. रंग भडक ठेवावा. सोन्याचे दागिने वगैरे घालावेत.
२. सर्वांत पुढे बसावे. (शक्य असेल तर. कलटी मारायची असेल तर मागे बसावे )
३. दहा वर्षां मागे (आपल्या वया प्रमाणे) भीमसेन जी ची एक बैठक झाली होती ... २५ वर्षां मागे मोगूबाईंच्या घरी गेले होते. अश्या बाता कराव्यात.
४. अमुक तमुक राग आपला फेव्हरेट आहे असे बाजूच्याला सांगावे.
५. गाणे चालू असताना मध्येच विनाकारण बाजूच्या माणसाकडे पाहून स्मितहास्य द्यावे म्हणजे जणू काही गुह्य आपल्याला समजले आहे.
६. डोके मधून मधून हलवावे. मध्येच विनाकारण "क्या बात है" असे वगैरे उद्गार काढावेत.
७. सामान्य लोक दाद देताना चेहरा मक्ख ठेवावा. "ह्यांना संगीतातील काहीही ज्ञान नाही" असे म्हणावे.
८. प्रोग्रॅम संपल्या नंतर कलाकाराच्या जवळ जाऊन दाद द्यावी. महिलांना कलाकाराला अप्रोच करणे नेहमीच सोपे जाते.
९. शक्य असल्यास कलाकाराच्या गुरुचे नाव शोधून ठेवावे. म्हणजे महेश काळेला जाऊन "अगदी अभिषेकबुवाच गात होते असे वाटले हो" म्हणावे. राहुल देशपांडे असेल तर "माझे आजोबा नेहमी वारंवार वसंतरावा बद्दल बोलत असत. आपले गाणे ऐकले आणि आजोबा इतके का भरून गेले होते हे समजले" अशी दाद द्यावी.
१०. एकादी व्यक्ती जर जास्त भाव खाऊन बोलत असेल तर. "गाणे बरोबर होते पण साऊंड सिस्टम चा काही तरी घोळ होता" असा technikal विषय काढावा. किंवा "तंबोऱ्यावरील extraa नवीन होता असे वाटले" असे बोलावे.