"जेनेरिक" औषध एक कूट प्रश्न

खरं सांगायचं तर लोकांना आणि केमिस्टना जेनेरिक औषधे म्हणजे काय याचा अर्थ कळलेला दिसत नाही. साध्या भाषेत सांगायचं तर तर सूट्ट दूध म्हणजे जेनेरिक आणि गोकुळ, वारणा अथवा इतर कुठल्याही कंपनीचा ब्रँड असलेले म्हणजे ब्रँडेड. ही झाली शास्त्रशुद्ध मार्केटिंग व्याख्या. भारतातली बहुतांश अगदी ९९% ही ब्रँडेड आहेत ज्याला ब्रँडेड-जेनेरिक असेही म्हणतात. थोडक्यात परासितामोल टॅब हि झाली जेनेरिक आणि crocin झाली ब्रँडेड. मी तरी अजून पर्यंत सुट्ट्या दुधासारखे ब्रँड शिवाय असलेली परासितामोल टॅब पाहिलेली नाही.
आणि जे काही जेनेरिकच्या नवे मिळत आहे ती सुद्धा एका लहान कंपनीची ब्रँडेड औषधे आहेत. फक्त ती स्वस्तात मिळतात म्हणून ती जेनेरिक म्हणून खपवली जातात. यात काही धोके आहेत पण नीट काळजी घेतल्यास पेशंटचा फायदा आहे. आत्ता मोबाईल वर लिहित आहे नंतर सविस्तर लिहीन.

आमच्या येथेहि असे दुकान सुरु झाले आहे पण शंका असलेने गेलो नाहि. चर्चा वाचण्यास उत्सुक.

प्रत्येक आधुनिक वैद्यकीय औषधाच्या आवरणावर त्यात कोणती औषधी व पुरक द्रव्ये आहेत हे लिहिण्याची सक्ती आहे. ही नावे त्या द्रव्यांची औषधशास्त्रिय (फार्मॅकॉलॉजिकल) नावे असतात. ही लहान अक्षरांत आणि त्यांच्या मात्रेसह (ग्रॅम, मिलिग्रॅम, मायक्रोग्रॅम, युनिट्स, इ) लिहिलेली असतात.

औषधाचे ते बनवणार्‍या (त्या औषधाचे संशोधन केलेल्या अथवा ते औषध बनवण्याचे/विकण्याचे हक्क असलेल्या) कंपनीने जे नाव ठेवले आहे ते ब्रँडेड नेम. ब्रँडेड नाव हक्कदार कंपनी सोडून इतरांना वापरायला मनाई असते. हे नाव आवरणावर सर्वात मोठ्या आकारात लिहिले जाते. ब्रँडेड औषधांच्या किंमती जास्त असतात व त्यांची अनेक कारणे सांगितली जातात... उदा: बनवण्याची जास्त सुरक्षित प्रणाली, जास्त धोकाविरोधक वितरणव्यवस्था, संशोधन खर्च, ब्रँडचा प्रिमियन, इ. जोपर्यंत कंपनीचा पेटंटहक्क अबाधित आहे तोपर्यंत हे औषध इतर कंपन्यांना मुक्तपणे बनवता आणि/अथवा विकता येत नाही.

औषधांचे पेटंटहक्क साधारणपणे २० वर्षे चालतात व नंतर त्यात काही बदल न झाल्यास ते संपतात. त्यानंतर अन्य कोणतीही औषध कंपनी ते औषध मूळ कंपनीच्या परवानगीशिवाय नवीन नावाने बनवू आणि/अथवा विकू शकते. अर्थातच मूळ औषधी द्रव्यांची औषधशास्त्रिय नावे तीच राहतात, केवळ मोठ्या अक्षरातले नाव बदलते, किंवा नवीन कंपनी मूळ औषधशास्त्रिय (फार्मॅकॉलॉजिकल) नावाने ते औषध विकू शकते, हे झाले जेनेरिक नेम/औषध.

जर खात्रीने (भेसळ असलेली, बनावट, वगैरे प्रकार टाळून) औषधे मिळत असतील तर समान औषधशास्त्रिय (फार्मॅकॉलॉजिकल) नाव व समान मात्रा असलेल्या औषधांच्या परिणामांत फरक असत नाही, मग ते ब्रँडेड असो की जेनेरिक.

१mg हे अ‍ॅप डाउनलोड करा. त्यात ब्रँडनेम किंवा जेनेरिक नेम टाकले तर त्याचे भारतात मिळणारे ब्रँडेड व जेनेरिक पर्याय अधिकृत किंमतींसह मिळतील.

धोक्याची सूचना:
नावातील एका कॅरॅक्टरच्या फरकाने मूळ औषधापासून संपूर्ण वेगळे औषधी पर्याय मिळू शकतात, तेव्हा वैद्यकीय व्यवसायीकाच्या सल्ल्याशिवाय पर्यायी औषध निवडणे धोक्याचे ठरू शकते. सावधान !

बर्याचदा स्वस्तात मिळणारी जेनेरिक औषधे अजिबात काम करत नाहीत असे निरीक्षण आहे.उदा.
Amoxycillin Clavulinic acid असा सर्च घेऊन बघा.जेनेरिक औषधांची भरपूर रेंज मिळेल.किंमतीत प्रचंड फरक आहे त्यांच्या आणि ब्रँडेड augmentin duo, moxclav इ गोळ्या.पण दोन ब्रँडेड गोळ्यांच्या डोसमध्ये पटापट इंफेक्शन कमी होताना दिसते तेच स्वस्तातल्या गोळ्यांनी होत नाही.त्यामुळे मी माझ्यासाठी जी पटकन परिणाम करते तो गोळीचा ब्रॅंड निवडते.माझ्या पेशंटना बरं होणं महत्त्वाचे आहे.स्वस्त औषधं देत राहून कोणाचे इंफेक्शन वाढते का बघत राहण्याचा खेळ मी करु शकत नाही.
जेव्हा परिणामकारक पण स्वस्त औषधं उपलब्ध होतील तेव्हाच मी अशा गोळ्यांचा स्विकार करु शकेन.नुसते स्वस्तला काही अर्थ नाही.
मी कोणतीही भेटवस्तू/ स्किम कोणत्याही मेडिकल कंपनीकडून न घेणारी माझ्या एरिआतली बर्यापैकी यशस्वी डाॅक्टर आहे.असली प्रलोभने मोठ्या कंपन्यांपेक्षा स्वस्त औषधवाल्या कंपन्या दाखवतात हा अनुभव आहे.माझ्या दोनशे स्ट्रिप विका आणि सोन्याचे नाणे घ्या असे सांगत आलेल्याला नुकतंच लेक्चर देऊन हाकललंय!या प्रलोभनांना बळी पडणारे जास्त करुन इतर पॅथी जिपी असतात असे खेदाने आणि अठरा वर्ष निरीक्षणाच्या जोरावर लिहित आहे!

तुमचा प्रश्न कळला. यात धोका वगैरे काही नाही.हाथी कमिटीनी सुरुवातीला ७६ जेनेरिक औषधाची यादी जाहीर केलेली आता वाढली आहेत.दुकानात उदा० काउंटरवर "पॅरसिटमोल ५००मिग्याम मागितले तर पॅरसिटमोल असलेली आणि लिहिलेली कोणत्याही कंपनीची गोळी मिळते परंतू "क्रोसिन ५००मिग्राम चिठीशिवाय मिळणार नाही.चिठी असली की दुकानदार क्रोसिनच देईल ,जेनेरिक ड्रग पॅरसिटमोल असलेली दुसय्रा कंपनीची गोळी देऊ शकत नाही.टॅक्स लावून पावतीही देईल.

मी पुण्यातील एका प्रथितयश न्युरोलोजिस््ट कडून ट्रिटमेंट घेत आहे.माझी औषधहि आयुष्यभर चालणारी आहेत.पण डाॅनी त्यांना जेनरीक औषधांचा डोस कसा द्यायचा याची माहिती नसल्याच सांगितलय.

बिनधास्त वापरा .
हे मी अनुभव घेतल्यानंतरच सांगतोय .
मधुमेहासाठी महागड्या गोळ्यांचे prescription लिहून दिले होते डॉक्टरांनी
पण अपेक्षित परिणाम साध्य होत नव्हता .
६ महिन्यानंतर जेनेरिक औषधे घ्यायला सुरुवात केली दोन ते अडीच महिन्यात फरक दिसला,
आता साखर नियंत्रणात आहे .
आता घरातील सर्व जण तसेच आमचे काही मित्र पण जेनेरिक औषध वापरतो अजूनपर्यंत कोणी मला काही फरक पडला नाही वगैरे अशी तक्रार केलेली नाही .
त्यामुळे सर्वप्रथम महाग ते चांगले किंवा सर्वोत्तम हे गृहीतक मनातून काढून टाका .

त्यात ब्रॅन्डेड औषधांचे निर्माते व वैद्यकीय व्यावसायिक यांचे साटेलोटे असल्याने ते खुशीने जेनेरिक औषधांचे नाव पर्याय म्हणून लिहून देत नाहीत.

हे दुर्दैवाने खरय यात कुठलीही अतिशोयक्ती नाही.

जेनेरिक औषधे म्हणजे निदान अजून तरी कुटिरोद्योग बनलेला नाही घराघरात तयार व्हायला .
तेही प्रमाणितच असतात . वर डॉक्टरांनी सांगितल्याप्रमाणे 1mg app डाउनलोड करून घ्या मी ही तेच वापरतो . आपल्याला लिहून दिलेल्या औषधाचे नाव टाकले की समोर उपलब्ध औषधे त्यांच्या प्रमाणासहीत दिसतात त्यावर क्लिक केल्यास औषधाचे composition आणि किंमत दिसते . त्यावरून आपल्याला हवे असलेले पर्याय निवडायचे.
अर्थात शोध हा salt composition ने घ्यावा म्हणजे अचूक औषधांची लिस्ट आपल्यासमोर येते व पुन्हा एकदा आपल्याला दिलेल्या औषधाचे व जेनेरिक पर्यायाचे salt composition आणि प्रमाण पडताळून बघावे त्यामुळे डॉक्टर म्हणतात तसे character mistake झाल्यास अन्य औषध समोर येणार नाही .
त्यामुळे आपल्याला निवड करणे सुलभ होते आणि निरर्थक शंकेला जागाही रहात नाही .
अनेक नावाजलेल्या कंपन्या पण जेनेरिक औषधे बनवितात त्यामुळे पर्याय निवडताना शक्यतो याचाही विचार करा अगदीच Bottom Price घेण्याची गरज नाही तरीसुद्धा काही औषधात आपले ५० ते ७० % निश्चितच वाचू शकतात .

https://m.youtube.com/watch?v=pg5IhqEa1rU
हा भाग याच विषयक्षेत्राचा होता. याच भागात कथित
राजू बालकाचा करुण अंत ही कहानी पाहुन मन हेलावून जाते. अजुन किती निष्पाप राजूंचा बळी घेणार आहोत?
एखाद्या उत्तम योजनेचा पाठपुरावा करण्याऐवजी ऊगीच प्रश्नचिन्ह लावून सामान्य जनतेला संभ्रमित करण्याचा खेळ तज्ञांनीच पुढाकार घेऊन बंद केला पाहिजे

मी आता ५० वर्षे उलटलेला आहे. माझ्या लहानपणी डॉक्टर कडे जाणे ही लक्झरी होती. मग घरात काही औषधे ठेवलेली असायची जी आजही बाजारात उपलब्ध आहेत.

आजार - सामान्य ताप (अ‍ॅलोपथी औषध पॅरासिटामॉल ) पर्याय - आयुर्वेदीक - त्रिभुवन किर्ती

या प्रकारची काही सामान्य पर्यायी औषधे सुध्दा अत्यंत गुणकारी असतात.

साधारण पोट बिघडणे - भुक न लागणे यावर मी रात्री झोपताना ओवा खाऊन त्यावर गरम पाणी पितो तीन दिवसात पोट नॉर्मल होते.

कधी कधी भुक मंदावते यावर नक्स वोमीका म्हणुन अत्यंत गुणकारी होमीओपॅथी औषध आहे.

हे सर्व लिहीण्याचा उद्देश असा की खर्च कमी करणे हाच उद्देश असेल तर त्यावर अनेक पर्याय आहेत जे गुणकारी आहेत. यावर एक पुस्तक बाजारात उपलब्ध आहे. लेखक श्री गर्दे यांचे धन्वंतरी तुमच्या घरी http://www.rasik.com/cgi_bin/display_book.cgi?bookId=b29395&lang=marathi

हे पुस्तक उपयोगी आहे. तसेच " आपले आरोग्य आपल्या हातात" http://www.bookganga.com/eBooks/Books/Details/4887335419715090108 हे देवेंद्र वोरा यांचे पुस्तक मुळातच रोग का निर्माण होतात आणि अ‍ॅक्युप्रेशरने रोग कसे बरे करावे याबाबत उपयुक्त आहे.

याच पुस्तकातला सायटीका उपचार इतका चमत्कारीक आहे की तो केल्यास त्याचे निदान आणि उपचाराने काही तासातच आराम पडतो.

जेनेरिक औषधे ही फक्त अ‍ॅलोपॅथीचीच असतात का ? हल्ली आयुर्वेदिक औषधेपण खूपच महाग आहेत. यांनाही जेनेरिक असतील तर बरं होईल.
बाकी आयुष्यभर औषधे घेण्यापेक्षा आहार आणि आयुर्वेद यांच्या सहाय्याने दुखणी आटोक्यात ठेवता येतील.
माझा स्वत:चा अनुभव.
गेल्या वर्षी अपचन, डिसेंट्री इ. त्रास सतत ८-१० महिने होत होता. दहा तरी डॉक्टर झाले. सोनोग्राफी, कलोनोस्कोपी इ. सर्व टेस्टस केल्या. (खर्च एकूण रु. १००००/-) कुठेही दोष नाही. औषधे बदलून बदलून शिवाय इतकी हेवी डोस दिली की त्याचीच रिअ‍ॅक्शन येऊ लागली. होमिओपथीचा काही प्रमाणात फायदा झाला. पण दुखण्याचे मूळ कुणालाच सांगता येईना.
शेवटी मनानेच दिनचर्येचा अभ्यास करून एक निर्णय घेतला. पाण्याचे प्रमाण वाढवणे. पूर्वी मी रात्रीच्या जेवणानंतर बाथरुमला जावे लगते म्हणून पाणी कमी पीत असे. ते आता रात्रीच्या जेवणानंतर झोपेपर्यंत किमान अर्धा लिटर पाणी आणि दिवसभरात किमान तीन लिटर पाणी असे सुरु केले आणि आश्चर्य म्हणजे दुखणे मुळासकट गायब ! सगळी औषधे आता बंद आहेत आणि पचन, पोट अगदी नॉर्मल झाले आहे.
दुसरा अनुभव असाच. चारेक वर्षापूर्वी दोन्हो कानांच्या आत खाज/आग होत असे आणि काही प्रमाणात पेन्स. ENT स्पेशालीस्ट २-३ झाले, औषधे ढीगभर झाली. कानाची तपासणी झाली. कान स्वच्छ, दोष काहीच नाही. पण दुखणे आहे तिथेच.
शेवटी आईने सल्ला दिला. झोपताना कानात चार थेंब एरंडेल तेल घालून बघ. तसे केल्यावर महिनाभरात कानाची खाज आग थांबली आणि तीनेक महिन्यांनी पेन्सही थांबल्या. पण अजूनही आठ-पंधरा दिवसातून एकदा तरी तेल घालते. नाही तर पुन्हा कानाची तक्रार सुरु होते.
असेच सायनसचे. गेल्या बऱ्याच वर्षांपासून प्रत्येक उन्हाळ्यात सायनस होतो आणि उन्हाळाभर राहतो. सर्दीच्या आणि अँटिबायोटिक्स टोपलीभर गोळ्या गिळूनही सर्दी आहे तशीच. एकदा काय मनात आलं, काय की, रोज एका लिंबाचा रस घ्यायला सुरुवात केली. आणि आश्चर्य म्हणजे आठ दिवसात सर्दी गायब.
म्हणून सल्ला असा, की जेनेरिक किंवा एकूणच औषधाने बरी न होणारी दुखणी या कसोटीवर लावून बघावीत.

सायनससाठी प्राणायाम आणि योगाची काही तंत्र जरुर शिकून घ्यावी.
रोजचा प्राणायाम करणे हा अनेक त्रासांवरचा एक रामबाण उपाय आहे.त्यासाठी कितीही बिझी असलो तरी वेळ काढणे आणि तज्ञ व्यक्तीकडून शिकून घेणे अत्यंत आवश्यक आहे.

साधा मुलगा यांनी म्हटल्याप्रमाणे "सूट्ट दूध म्हणजे जेनेरिक आणि गोकुळ, वारणा अथवा इतर कुठल्याही कंपनीचा ब्रँड असलेले म्हणजे ब्रँडेड."
हि अतिशय उत्तम तुलना आहे. आपल्या शेजारचा गवळी उत्तम भेसळ विरहीत दुध पुरवत असेल तर ते वारणा किंवा गोकुळच्या दुधापेक्षाही चांगले आणि स्वस्त असू शकते.
येथे प्रश्न येतो त्याच्या प्रमाणीकरणाचा( standardization). हे दुध "पाणी" घातलेले आहे कि "युरिया आणि डीटर्जंट" नेच तयार केलेले नकली दुध आहे हे ठरविण्याचे.
असाच प्रश्न औषधांचा आहे.
जेनेरिक औषधे हा सर्व महाग औषधावर चा अंतिम उपाय आहे असे काही जण कंठशोष करून सांगत असतात आणि डॉक्टर लोक कसे हरामखोर आहेत आणि त्यांना त्यातून "मलिदा" उपटायचा असतो असे उच्चरवाने सांगत असतात.
आपले फ्यामिली डॉक्टर जेंव्हा आपल्याला ब्रँडेड.औषधे लिहून देतात तेंव्हा त्याच्या गुणवत्ते बद्दल साधारणपणे त्यांना त्यात खात्री असते. आमच्या वडिलांना जेंव्हा केमिस्टने मधुमेहाची जेनेरिक औषधे देऊ केली जी ४८ रुपयाऐवजी १६ रुपयाला होती. ती औषधे पाहून मला त्याबद्दल खात्री वाटत नव्हती. यामुळे मी वडिलांना ती औषधे घेऊ नका असे सरळ सांगितले. कारण आठवड्याला ३२ रुपये किंवा वर्षाला १६०० रुपये वाचविण्यापेक्षा वडिलांची रक्तातील साखर नीट राहणे मला जास्त महत्त्वाचे वाटते. हिच परिस्थिती इतर रुग्णांच्या बाबतीत कोणीही डॉक्टर करेल. औषध महाग असेना का पण गुणवत्तापूर्ण असले पाहिजे असेच कोणीही डॉक्टर म्हणेल कारण शेवटी रुग्णाच्या प्रकृतीची नैतिक जबाबदारी हि औषध कंपन्यांची किंवा केमिस्टची नसून डॉक्टरचीच असते.
आता हाच प्रश्न डॉक्टर आणि रुग्ण यात असतो. डॉक्टरला दर्जा बद्दल खात्री वाटत नसेल तर तो रुग्णाला कसा सांगणार कि हि औषधे घे. त्यातून त्याचा गुण आला नाही कि रुग्ण डॉक्टरवर खापर फोडायला तयार. यात डॉक्टरची दुविधा अशी असते कि आपले निदान चुकले कि रुग्णाने औषध बरोबर घेतले नाही कि औषध मुळातच कुचकामी होते? सर्दीपडशा बाबत गोष्ट वेगळी आहे. उच्च रक्तदाब एक आठवड्यात नियंत्रणात आला नाही आणि रुग्णाला पक्षाघाताचा झटका आला तर त्याची जबाबदारी कुणावर टाकणार? अशा बाबतीत डॉक्टर धोका कुणासाठी आणि का घेतील.
मी आजकाल काही डॉक्टर आपल्या प्रिस्क्रिप्शनवर तळटीप लिहिताना आढळतात कि लिहीन दिलेल्या औषध्धाव्यातिरिक्त दुसरे औषध घ्यायचे असेल तर रुग्णाने स्वतःच्या जबाबदारीवर घ्यावे. त्याच्या गुणाबाबत डॉक्टर खात्री कशी देणार.
जर २५ % औषधे बनावट असतील तर प्रत्येक चौथ्या रुग्णाची जबाबदारी डॉक्टरने का घ्यावी?
http://www.downtoearth.org.in/news/fake-drugs-constitute-25-of-domestic-...
बनावट औषधाच्या निर्मिती आणि व्यापाराला सदोष मनुष्यवधाचा कायदा सरसकट लागू करून त्याच्या वरील खटले जलदगती न्यायालयात चालवून निकाल दिले तरच हा प्रश्न काही प्रमाणात सुटू शकतो.
याचा अर्थ मुळीच असा नाही कि जेनेरिक औषधे वाईट आहेत. ब्रँडेड औषधांना येणारा विपणनाचा खर्च आणि ब्रँडची किंमत शेवटी ग्राहकांकडूनच वसूल केली जाते.उदा. डॉमिनोचा पिझ्झा पाचशे ते साडे सातशे रुपयाला येतो त्यात प्रत्यक्ष कच्चा माल ५० रुपयांपेक्षाही कमी असतो.
हि किंमत जेनेरीक औषधात नक्कीच वाचून सरसकट पणे औषधे ४० % किमतीत( किंवा कमी सुद्धा) मिळू शकतील.
आम्ही आमच्या दवाखान्यात रुग्णांना जी औषधे देतो ती जेनेरीकच असतात आणि ती आमच्या खात्रीची असतात. परन्तु केमिस्ट वर सरसकट विश्वास ठेवणे कठीण आहे. (याची कारणे काय आहेत यासाठी वेगळे असे बरेच धागे काढावे लागतील)
शिवाय हे ग्राहकांना खरंच हवं आहे का हा हि एक प्रश्न आहे. दहा वर्षापूर्वी मी स्वतः हा प्रयत्न केला होता कि ल्युपिन रेड्डी अशा प्रथितयश कंपन्यांचीच जेनेरिक औषधे विकत घेऊन रुग्णांना देत होतो. उदा रोक्सिथ्रो हे औषध रैनबैकसी या कंपनीचे ७२ रुपयाला १० गोळ्या होत्या तेच त्या कंपनीचेच जेनेरिक औषध ३९ रुपयांना होते. हे औषध रुग्णांना याच किमतीला दिले असतान रुग्णांना वाटे कि यात डॉक्टरचा काही तरी नफा आहे. रुग्ण ७२ रुपये देऊन रोक्सिथ्रो हे औषध केमिस्ट कडून घेणे पसंत करीत. या अनुभवानंतर असलेली औषधे रुग्णांना देऊन त्यांना लिहून देणे पसंत करीत आहोत.
जेनेरीक औषधे ज्या ठिकाणी उत्पादित केली जातात तेथे अतिशय काटेकोर असे दर्जाचे निकष पाळले जातात का हा एक संशोधनाचा मुद्दा आहे. कुणीही उठावे. चार पैसे चारून सरकारकडून परवाना मिळवावा. घाऊक प्रमाणात औषधे विकत घेऊन यंत्राद्वारे औषध निर्मिती करावी आणि बाजारात विकावी हि आजची परिस्थिती आहे. मग हे औषध प्रमाणित दर्जाचे आहे का? याची तपासणी करण्याची आपल्या सरकारकडे पुरेशी यंत्रणाच नाही अशा परिस्थितीत सगळा दोष डॉक्टरांनी का घ्यावा. सगळेच डॉक्टर धुतल्या तांदूळासारखे आहेत असे मला मुळीच म्हणायचे नाही.
Regulatory issues
The regulatory agency, Office of Drug Controller General of India, admits it is ill-equipped to handle the extent of vigilance required to comb a vast country with just 35 drug inspectors at the central level and 1,100 in the states. The All India Drugs Control Officers’ Confederation (AIDCOC), a representative body of drug inspectors, estimates that India needs at least 4,500 additional drug inspectors to monitor 15,000 drug manufacturing units and more than half a million retail outlets. The drug control regime is “crippled,” says Ravi Uday Bhaskar, AIDCOC secretary general. “There is inadequate manpower, infrastructure and auxiliary staff. This issue of upgradation has been in a limbo for 25 years now,” he says, but bristles at the notion that drug inspectors, sometimes suspected of being part of the problem, are also to blame for the spread of counterfeit drugs.
http://www.livemint.com/Companies/DKFwlkzPv02MPyiZxUGqDN/Fake-drug-indus...
हा दुवा मुळापासून वाचा.
सगळेच डॉक्टर धुतल्या तांदूळासारखे आहेत असे मला मुळीच म्हणायचे नाही.डॉक्टर कम्पन्याकडून या ना त्या स्वरुपात काही तरी घेतात आणि मग त्यांची औषधे जास्त लिहून देतात हीही वस्तुस्थिती आहे. परंतु हीच परिस्थिती उद्या जेनेरीक औषधात होणार नाही असे मुळीच म्हणता येणार नाही. आजही केमिस्ट जर "मूळ" औषधाचे नाव लिहून दिले असता त्याला ज्यात सर्वात जास्त नफा मिळेल तेच औषध रुग्णाला सरसकट देतात हा माझा गेल्या १० वर्षाचा अनुभव आहे. यामुळे आम्ही सिप्ला किंवा एफ डी सी ( इलेकट्राल) या कंपन्यांची औषधे लिहून देण्याची काळजी घेतो.
"आमची" औषधे लिहून द्या असे सांगणारे बरेच औषध कंपन्यांचे विक्रेते आम्हाला "गळाला" लावण्याचा प्रयत्न करीत असतात. हेहि नमूद करू इच्छितो. जसे बहुसंख्य अर्थसल्लागार, विमा विक्रेते, दुकानदार ग्राहकांच्या फायद्यापेक्षा "त्यांच्या स्वतःच्या" फायद्याची उत्पादनेच विकताना आढळतात तशीच हि परिस्थिती आहे.
अर्थव्यवस्थेच्या बाजारीकरणाचे हे दुष्परिणाम आहेतच. परंतु कम्युनिस्ट देशात( रशिया किंवा चीन) सरकारी कंपन्या औषध निर्मिती करीत असताना कुणाचाच नफा नसल्याने औषधांची टंचाई, भिकार/ सदोष गुणवत्ता यांची तेथे बजबजपुरी होती आणि या कम्युनिस्ट देशांमध्ये( क्युबाचा अपवाद वगळता) आरोग्य विभागांची स्थिती दयनीयच होती .

आयुर्वेदीक औषधे जेनरीक आहेत ना त्याला काष्ठाऔषधे असे म्हणतात. या साठी वैद्य अप्पाशास्त्री साठे यांचे काष्ठाऔषधे हे पुस्तक पहावे ज्यात रोग आणि आयुर्वेदीक औषधे जी स्वतः बनवता येतील याबाबत लिहले आहे.

ही औषधे बनवणे जरा वेळ खर्च करणारे आहे पण गुणाला ही औषधे कुठेही कमी नाहीत.

भस्म किंवा आसवे ह्या सारखी औषधे घरी बनवता येत नाहीत पण चुर्ण किंवा काढे घरी बनवता येतात.

अर्थात भस्म, आसवे ही रसायने स्वरुपातली औषधे फारच गुणकारी असतात. अशी गरज नसल्यास अनेक औषधे घरी बनविता येतात.

:)

उत्तरे लिहिण्यात अर्थ नाही. ;)

आजही केमिस्ट जर "मूळ" औषधाचे नाव लिहून दिले असता त्याला ज्यात सर्वात जास्त नफा मिळेल तेच औषध रुग्णाला सरसकट देतात हा माझा गेल्या १० वर्षाचा अनुभव आहे.

हे आवडले. आपण अजूनही (गेली दहा वर्षे) प्रिस्क्राईब करता हे वाचून बरे वाटले.

***

तर, जनरिक व एकंदरितच औषधांबाबत.

दवाखान्यात गेल्यावर, समोर काउंटरवर बसलेला जो/जी असते त्या/तिला बहुतेक लोक, 'रिसेप्शनिस्ट' न म्हणता 'कंपाउंडर' असे म्हणतात. याचं खरं कारण म्हणजे पूर्वी (म्हणजे ४०एक वर्षांपूर्वी) डॉक्टर जे औषध लिहून देत, त्या औषधाला 'कंपाउंड' करून, म्हणजेच बनवून, ते 'डिस्पेन्स' करण्याचे काम हा कंपाउंडर नामक प्राणी करीत असे.

म्हणजे उदा. खोकल्याचे औषध Mist. Expectorant 30ml TDS असे मी "लिहून" दिले, तर पेशंटने आणलेल्या (बहुतेकदा दारूच्या) बाटलीत ते औषध बनवून भरून देऊन (यातला बहुतेकदा मह्त्वाचा घटक liquorice liquid extract उर्फ ज्येष्ठमधाचा अर्क असे) त्या बाटलीला षट्कोनी कागदी "डोस लेबल" चिकटवून, हा एक डोस दिवसातून तीन वेळा घ्या, असे सांगत पेशंटच्या हातात देत असे.

ही खरी जनरिक औषधे असत, व बहुतेकदा, या औषधांचेच पैसे डॉक्टर घेत असत. "कन्सल्टींग" (इन्सल्टिंग) फी नामक परकार अस्तित्वात नसे. वैद्यकिय सल्ला फुकटच अस्तो असेच गृहितक असे.

इथून मॉडर्न मेडिसीन जसे पुढे येत गेले, तशी औषधे अधिकाधिक "काँप्लेक्स" बनत गेली, अधिकाधिक किचकट आजारांवर उपचार करता येऊ लागले, व "कंपाऊंडिंग" क्लिष्ट झाल्याने, फार्मा कंपन्या उदयास येवू लागल्या.

मला एक मॉडर्न मेडिसीनचा डॉक्टर म्हणून नेहेमीच मी "लिहितो" त्या औषधाच्या "फार्‍म्याकॉलॉजी"बद्दल ज्ञान असणे आवश्यक असते. हे ज्ञान म्हणजे, उदा. मी किती मिलिग्राम शुद्ध प्यारॅसिटामॉल खाल्ले, तर किती माझ्या आतड्यांतून शोषले जाणे अभिप्रेत आहे, पैकी सध्याचा ताप उतरण्यासाठी या सुमारे ४५ किलो वजनाच्या स्त्री जातीच्या मनुष्यास किती मिलिग्राम पॅरॅसिटामॉल आवश्यक असेल, याशिवाय, या व्यक्तीस पूर्वीपासून असलेल्या "पित्तप्रकृतीमुळे" (अ‍ॅसिड पेप्टिक डिसीज) किती अ‍ॅसिडिटि होईल व त्यासाठी मी सोबत कोणते औषध किती कसे वै. द्यायला हवे, सोबत तिच्या किडन्या डायबेटीसमुळे ड्यामेज आहेत, वा दारू पिऊन लिवर खराब आहे, की इतर काही असेल तर मग त्या ५०० मिलिग्राम प्यारासिटामॉल गोळीचा निचरा शरीरातून होताना, तिची/त्याची अन पर्यायाने माझ्या पेशंटची काय वाट लागू शकेल याचे ज्ञान असणे अभिप्रेत आहे.

हे ज्ञान मी माझ्याकडे येणार्‍या "एम. आर." अर्थात मेडिकल रिप्रेझेंटेटिव्ह (मेंटली रिटार्डेड नव्हे. हे लोक त्यांच्या "मार्केटिंग"वाल्यांनी "सांगितलेली" "डीटेलींग" करत असतात. सपोजेडली भारी मार्केटींग स्किल वाली ही मुलं कीव यावी अशी 'आमची "अ‍ॅक्टीविटी" आहे' म्हणत लाच द्यायचा प्रयत्न करीत असतात. दया येते. वेगळा विषय..) कडून मिळवणे अभिप्रेत नाही.

*मुद्दा क्र. १*

हे ज्ञान मला अ‍ॅज अ मेडिकल प्रॅक्टिशनर, (मी एम्बीबीएस पास झाल्यानंतर सुमारे साडेतीन चार-शे तरी नवी औषधे 'उत्पन्न' झाली असावीत. मला 'शाळेत' शिकवल्यानंतरचे ज्ञान,) माझ्या देशाच्या एफ.डी.ए. उर्फ फूड अँड ड्रग अ‍ॅडमिनिस्ट्रेशन अ‍ॅथॉरिटीने बुलेटीन पाठवून देणे अभिप्रेत आहे.

हे आजपर्यंत फक्त आणि फक्त मेडीकल फ्रॅटर्निटी आपल्या कॉन्फरन्सेसद्वारे एकमेकांना सांगतात. ही जबाबदारी फार्मा कंपन्यांचीही नाही. ही फक्त व फक्त एफडीएची आहे.

आ़अपर्यंत निभावली गेलेली नाही.
***

पुढे, पुढच्या प्रतिसादात.

बिकासूल नावाची फैजर कंपनीची क्याप्सूल सुमारे २६ रुप्यांना २० गोळ्या या भावात उपलब्ध आहे. सुमारे सव्वा रुपयाना एक क्यापसूल.

याच प्रकारच्या गोळ्या, हीच कंटेंट वाल्या, ६-७ रुपयांना १ या भावात मिळतात.

फैजर ही एक अत्यंत रेप्युटेड ब्रँडेड कंपनी आहे.

किंवा रोश ही रेप्युटेड कंपनी अ जीवनसत्वांची गोळी ९ रुपयांना १० या भावात विकते.

ही उदाहरणे यासाठी घेतलीत, कारण व्हिटॅमिन्सचा बाजार महागडा व सर्वाधिक नफा देणारा आहे.

तर.

हे असे का होते?

आता, बिकासुल खाऊन पाहिली तर लक्षात येईल, की या गोळीला एक उग्र वास आहे. हिची चव घाणेरडी आहे. हिच्यात जिलेटिन वापरलेले आहे. ही खाल्यानंतर योग्य मात्रेत व्हिटॅमिन्स तर मिळतात, पण बराच वेळ करपट ढेकर येतात.

मला ढेकर यायला नकोत. रिसर्च प्लस इम्प्लिमेंटेशन = १ रुपया.
मला उग्र वास नको. पुन्हा तेच. १ रुपया.
मला गोड चव हवी. पुन्हा...
मला जिलेटिन नको. मी "शुद्ध शाकाहारी" आहे ;) रिसर्च प्लस इम्प्लिमेंटेशन = २ रुपये.
जनरिक विरुद्ध ब्रँडेडची किंमत वाढली का भाऊ?

***

लाईफसेव्हिंग अ‍ॅस्पिरिनची गोळी २ पैशात मिळते. त्याने अ‍ॅसिडिटी होते. पोटात रक्तस्त्राव होऊ शकतो.

मग जठराऐवजी आतड्यात गेल्यानंतरच वितळेल अशी गोळी बनवण्याची रिसर्च प्लस टेक्नॉलीजी खर्च = ६ रुपयांना एक गोळी...

जनरिक विरुद्ध ब्रँडेडची किंमत वाढली का भाऊ?

***

इथे सरकारी हस्तक्षेप कामी येतो.

अमुक औषध "लाईफसेव्हींग" डिक्लेअर करून सरकार या कंपन्यांना ते औषध स्वस्तात विकायला भाग पाडू शकते. त्या मोबदल्यात कंपनीस इतर औषधांत नफा कमवायची मुभा द्यावीच लागते.

हे केले नाही, तर कंपनी तुमचे भले करण्याकरता चालवणारे देवदूत जन्माला आलेले नाहीत. जे आहेत, ते सैतानदूत ते औषध बनवणे बंद करतात. उदा. डेक्सामिथासोन सोबत प्रतिजैविक काँबो असणारे आयड्रॉप १० रुपयांत मिळतात. हेच प्रेडनिसोलोन काँबो केले, की ४० अन लोटेप्रेडनॉल कॉम्बो केले की ११० रुपयांत ५ मिलि मिळतात.

आजकाल, बर्‍या कंपनीचे चाम्गले काँबो मिळवणे कठीण आहे.

@ डॉ. म्हात्रे उत्तम शास्त्रशुद्ध माहिती सोप्या भाषेत सांगितली आहेत !
@ डॉ. अजया

मी कोणतीही भेटवस्तू/ स्किम कोणत्याही मेडिकल कंपनीकडून न घेणारी माझ्या एरिआतली बर्यापैकी यशस्वी डाॅक्टर आहे.असली प्रलोभने मोठ्या कंपन्यांपेक्षा स्वस्त औषधवाल्या कंपन्या दाखवतात हा अनुभव आहे.माझ्या दोनशे स्ट्रिप विका आणि सोन्याचे नाणे घ्या असे सांगत आलेल्याला नुकतंच लेक्चर देऊन हाकललंय!या प्रलोभनांना बळी पडणारे जास्त करुन इतर पॅथी जिपी असतात असे खेदाने आणि अठरा वर्ष निरीक्षणाच्या जोरावर लिहित आहे!

आपल्याला अनुमोदन आणि आपले अभिनंदनही ! असे डॉ. मिळणे कठीण आहे.
@ डॉ. खरे
आपला प्रतिसाद नेहमी प्रमाणे मुद्देसूद आणि माहितीपूर्ण , आपला अनुभव नमूद करण्यासारखा आहे.
@ रॉजर मूर साहेब
कृपा करून स्वताहून असले चाळे करू नका. नीट डॉ. कडून माहिती घेऊन मगच काय तो brand बदला.
तसेच एखादा माहिती नसलेला brand तुम्ही chemist ला सांगितला आणि चुकीने/ अनावधानाने त्याने दुसराच brand दिला ज्यात पूर्णपणे वेगळे औषध आहे तर मात्र हे धोक्याचे आहे.
बर्याच वेळी दोन brand चे सारखे नाव असते पण दोन पूर्णपणे वेगळी औषधे असतात त्यामुळे हि जोखीम पत्करू नका. अशा औषधांना SALA म्हणजे sound alike look alike औषधे म्हणतात.
डॉक्टरांनी जर जेनेरिक औषध लिहिले नसेल तर pharmacist /chemistला brand substitute करण्यास कायद्याने मनाई आहे. जर लिहून दिलेला brand हा उपलब्ध नसल्यास डॉक्टरांशी संवाद साधून दुसरा पर्यायी brand देणे (डॉक्टरांच्या संमतीने ) असे PCI म्हणजेच Pharmacy Council of India च्या guidelines मध्ये सांगितले आहे. पण हे कुठेही पाळले जाते असे दिसत नाही.
१mg हे app खरोखर चांगले आहे. ९५% तरी त्यातली माहिती खरी असते, भारतभरच्या brands ची माहितिचा data base बनवणे खरी तर खूप मोठी गोष्ट आहे.
पण , यातही एक गोष्ट लक्षात ठेवा, तुम्ही जर याच १ mg app जी एक online pharmacy आहे जिथे तुम्ही तुमचे prescription पाठवलेत तर ते लोक तुम्हाला prescribe केलेल्या brand शिवाय दुसरे कोठलेही brands देणार नाही, एवढाच नव्हे कायद्याने ते तसं करू शकत नाहीत. त्यांच्या FAQ मध्ये लिहिले आहे कि जर तुम्हाला स्वस्तातले brands हवे असतील तर तसे तुमच्या डॉक्टरना लिहायची विनंती करा असे त्यांचे सांगणे आहे. तरच ते तुम्हाला असा brand substitute करून स्वस्तातील औषधे देतील.म्हणजे हि रिस्क ते सुद्धा घेत नाहीत. असो, online pharmacy हा एक वेगळा विषय आहे त्यावर वेगळा एक धागा आणि चर्चा होऊ शकते.
नुसते drug molecule चे salt माहित झाले आणि त्याचे brands स्वस्तात मिळतात म्हणून वाटेल ते प्रयोग करू नयेत. प्रत्येक माणसाची प्रकृती वेगळी असते त्यानुसार डॉक्टर मंडळी औषधाची मात्रा (स्ट्रेंग्थ) बदलून औषध देत असतात त्यांच्या अनुभव आणि ज्ञानाच्या जोरावर. तसेच ते औषध कधी घ्यायचे किती वेळा घ्यायचे, जेवल्यानंतर अथवा आधी असे बरच घटक औषधाच्या effect वर परिणाम करतात. त्यामुळे सेल्फ medication कृपा करून टाळा . नाहीतर सर्व chemist हे डॉक्टर झाले असते. तुम्हाला जर स्वस्तात औषधे हवी असतील तर सरळ तुमच्या डॉक्टरांना सांगून स्वस्तातले brand लिहायची विनंती करा.
जेनेरिक औषधांचा प्रसार व्हावा या हेतूने सरकारने जनौषधी दुकाने काढण्याचा प्रस्ताव केला होता आणि अमलातही आणला होता. पण ती योजना सफल झाली नाही आणि होताना दिसत नाहीये.राजस्थान आणि तामिळनाडू मध्ये काही प्रमाणात यशस्वी झाल्याचे ऐकतो आहे.
जेनेरिक औषधांची खऱ्या अर्थाने गरज हि सर्व सिविल हॉस्पिटल आणि सरकारी हॉस्पिटलमध्ये आहे. जिथे गरिबांना चांगल्या दर्जाची औषधे स्वस्त आणि माफक दरात उपलब्ध होतील. मात्र याची SUPPLY CHAIN,inventory आणि storage याची योग्य प्रकारे काळजी घेतली पाहिजे नाहीतर औषधांचा तुटवडा होणे, औषधे expire होणे असे प्रकार होऊ शकतात आणि तेथेही भ्रष्टाचार बोक्ळू शकतो.
आणखी बराच काही लिहिण्यासारखे आहे तूर्तास एवढेच.

किंवा बालगंधर्व जसे प्रेक्षकांना मायबाप म्हणत तसे, माझ्या रुग्णांनाच "मायबापहो" म्हणत, नम्रपणे सांगू इच्छितो,

की या सगळ्या (व याही पुढच्यामागच्या, सोशल फोरमवर लिहिता न येण्या जोग्या) बाबी ठाऊक असल्याने,

प्लीज लक्षात घ्या, की तुमचे डॉक्टर तुम्हाला मुद्दाम महाग औषध लिहून देत नाहीत.

जे औषध महाग असूनही, लिहिले जाते, त्यापाठी माझा अनुभव असतो, व तुमच्या तब्येतीचा माझा अभ्यास. याशिवाय एक "लॉकेट अन पॉकेट" थ्येरी आहे.

आमचे जोग मास्तर, स्त्री रुग्णाचे "लॉकेट" अर्थात मंगळसूत्र व पुरुषाचे पॉ़केट उर्फ खिसा जोखून पहा, व नंतर त्याला.तिला प्रवडेल असे औषध लिहा, असे साम्गत असत. हे मी आजही विसरलो नाही, अन माझे विद्यार्थीही हे विसरणार नाहीत याची खात्री मला आहे...

बाकी आपण सूज्ञ आहातच.

धागा जेनेरिक वि ब्रान्डेड औषधे आहे.थोडे वाचन करणारे आमच्यासारखे कीस पाडतात परंतू प्रत्यक्ष व्यवहारात घराघरात हा प्रश्न उपस्थित होतच नाही कारण रुग्ण आणि त्याची जबाबदारी ज्यावर पडली आहे तो नातेवाईक निर्णय घेतो .तो फारतर डॅाक्टर बदलेल एखादे वेळेस परंतू तो उपाय सारखासारखा करणे परवडणारे नसते.शिवाय डॅाक्टरला अमुक औषधेच दे हे सांगणे म्हणजे शुद्ध मूर्खपणा आहे.एकतर त्याने दिलेली औषधे घेणे अथवा डॅाक्टर बदलणे दोनच पर्याय असतात.

अन्न व औषध प्रशासन ही सरकारी संस्था औषध निर्माण कारखाने यांची सुविधा, सामग्री इ वेळोवेळी तपासणी करुन परवाने देते. त्यामुळे फक्त नामचीन तेवढेच श्रेष्ठ व दर्जा असे नसते. हा बोगस औषधि विषय वेगळा. बरं ब्रँडेड चा दर्जा पण हेच FDA वाले प्रमाणित करतात. एखादा जाहिरातीत कमी पडतो/करतो याचा दर्जाशी संबंध लावणे अन्यायपूर्ण ठरेल.
खरंतर केमिस्ट वा त्याची शिखर संस्था बोगस औषधि लोकांपर्यंत येण्यापासुन रोखू शकतील.
अवांतर- दूधाशी तुलना विसंगत.

Regulatory issues
The regulatory agency, Office of Drug Controller General of India, admits it is ill-equipped to handle the extent of vigilance required to comb a vast country with just 35 drug inspectors at the central level and 1,100 in the states. The All India Drugs Control Officers’ Confederation (AIDCOC), a representative body of drug inspectors, estimates that India needs at least 4,500 additional drug inspectors to monitor 15,000 drug manufacturing units and more than half a million retail outlets. The drug control regime is “crippled,” says Ravi Uday Bhaskar, AIDCOC secretary general. “There is inadequate manpower, infrastructure and auxiliary staff. This issue of upgradation has been in a limbo for 25 years now,” he says, but bristles at the notion that drug inspectors, sometimes suspected of being part of the problem, are also to blame for the spread of counterfeit drugs.
http://www.livemint.com/Companies/DKFwlkzPv02MPyiZxUGqDN/Fake-drug-indus...
नम्कीन साहेब
वर लिहिलेले आणी त्याचा दुवा एकदा वाचून घ्या. आपल्याकडे आर टी ओ आणी वाहतूक पोलीस जितक्या कडकपणे कायद्याची अंमलबजावणी करतात तितक्याच "कडकपणे" आपले औषध निरीक्षक कामे करतात. तेंव्हा त्यांच्या कार्यक्षमतेबद्दल गैरसमज नको.
दुर्दैवाने जेनेरिक औषधे कुठे आणी कशी उत्पादित केली जातात याची डॉक्टरना माहिती मिळणे फार कठीण आहे. उत्तराखंड मध्ये PAONTA साहेब किंवा मध्य प्रदेशात रतलाम/ पिथमपूर येथे जाऊन प्रत्यक्ष पाहणे कसे शक्य आहे? त्यामुळे ती उत्तम असली तरी त्याबद्दल सर्वसामान्य डॉक्टर कशी खात्री देणार?
वर लिहल्याप्रमाणे २५ % औषधे बनवत असतील तर डॉक्टर आपल्या रुग्णाला काय आणी कशी खात्री देणार?

औषधांचा दर्जा चांगला आहे की नाही हे ठरवण्यासाठी , कंपन्या औषधे अमेरीकेला निर्यात करतात हा पॅरॅमिटर वापरला तर चालेल का? कारण अमेरीकी एफडीए च्या नोटीसा चांगल्या नावाजलेल्या कंपन्यांना आलेल्या वाचनात येते. म्हणजे भारत सरकार नाही तरी अमेरीकी एफडीए प्लँट, मशिनरी, स्वच्छता या कडे लक्ष ठेवून असते असे म्हणायला हरकत नाही.

पण शंका अशी रहाते की, ह्याच कंपन्या अमेरीकेत निर्यात करणारी औषधे आणि देशात विकाय ची औषधे एकाच प्लँट मधे तयार करतात का?

अमेरिकन एफ डी ए हे कारखाने अत्यंत काटेकोरपणे तपासते आणी त्यात जराही तृटी आढळली तर त्याची नोटीस कंपनीला मिळते. म्हणजे केवळ छप्पर एका कोपर्यात गळत होते म्हणून का प्रथितयश कंपनीला एका कारखान्यातील औषधे छप्पर गळती थांबून एफ डी ए चे निरीक्षक परत सर्व ठीक आहे याचे प्रमाणपत्र देईपर्यंत अमेरिकेत पाठवण्याची बंदी घातली.
आणी एफ डी ए चे निरीक्षक अजिबात पैसे घेत नाहीत. कारण तसे जर तिथल्या माणसांच्या ध्यानात आले तर त्यांच्या( निरीक्षक) विरुद्ध सदोष मनुष्यवधाचा खटला भरला जाईल.
अमेरिकेचे ACRREDITATION होताना त्यांची ZERO TOLERANCE वृत्ती पाहिली आहे. तीच मी माझ्या दवाखान्यात लागू करण्याचे ध्येय ठेवले आहे.
परंतु आपल्या कंपन्या असे कारखाने फक्त "निर्यातीसाठी" तयार केलेल्या औषधांसाठी वापरतात आणी भारतात अशा गळक्या छपराचे कारखाने "चालून" जातात.
सब चलता है! एडजष्ट कर लो भाई!

बरेच दिवस अगोदर राजस्थान मधल्या चित्तौड़गढ़ जिल्ह्याचे तत्कालीन जिल्हाधिकारी अन शिक्षणाने डॉक्टर असलेल्या डॉ.समित शर्मा, आय.ए.एस ह्यांनी चित्तौड़गढ़ जिल्ह्यात "स्वस्त धान्य दुकान" प्रमाणे "स्वस्त औषधे दुकान" हा प्रायोगिक प्रकल्प सार्वजानिक वितरण प्रणाली वापरून केल्याचे वाचले होते, ह्या योजने अंतर्गत सरकारी स्वस्त औषध दुकान स्थापित करुन त्या अंतर्गत जनतेला जेनेरिक औषधे अतिशय स्वल्प दरात उपलब्ध करुन दिली गेली होती, माझ्या माहीती नुसार आता ही योजना राजस्थानच्या १० जिल्ह्यात कार्यान्वित असुन राजस्थान मेडिकल सर्विसेज थ्रू त्यांचे वितरण होते असे ऐकले आहे, डॉक्टर समित शर्मा, आय.ए.एस हे आता ह्या उपक्रमाचे मेडिकल डायरेक्टर असल्याचे समजते आहे. ह्यावर कोणी अधिक प्रकाश टाकू शकेल काय? म्हणजे जेनेरिक औषधांची उपयुक्तता किंवा त्यांचे सरकारी चॅनल मधुन वितरण वगैरे वर??

*माहीती वाचीव आहे

डॉक्टर साहेब,

आपली माफी मागुन पण आपली लॉकेट आणि पॉकेट ही मनोवृत्ती म्हणजे ज्याचे पॉकेट मोठे दिसेल त्याचे ऑपरेशन करा. जरा लहान असेल तर औषधाने बरे होईल असा सल्ल देऊन औषध द्या तर पेशंट खाका बगला वर करणारा असेल तर माफ करा मी जरा बिझी आहे असे म्हणुन पळ काढण्यासारखे आहे.

मग ती रुग्ण सेवा याची शपथ आणि मनोवृत्ती याचा ताळमेळ लागत नाही.

एखाद्याने कष्टाने पैसे कमवले असतील आणि पाकीट मोठे आहे म्हणुन विनाकारण महागडी औषधे द्यायची का ?

अतिशय महत्वाच्या विषयाबद्दलचा धागा, त्यावर आपल्यातल्या जाणकार मंडळींनी दिलेली प्रामाणिक स्पष्टीकरणे, आणि कुठल्याही प्रकारची टिंगल, राग वगैरे नसलेली चर्चा.
वा. धागा असावा तर असा!
आम्हाला खूपच उपयुक्त माहिती मिळत आहे. चालू द्या!

खुप दिवस झाले अशी निर्भेळ चर्चा वाचुन.

माझी शंका, जेव्हा आपण एखाद्या डॉक्टरकडे बारीक सारीक तक्रारी घेऊन जातो आणि ते ४-५ गोळ्या ५ दिवस घेऊन परत दाखवायला सांगतात आणि आपण नेहेमीप्रमाने बरे वाटु लागले की औषधे आणि डॉक्टर दोन्हीला रजा देऊन कामाला लागतो. बर्‍याच वेळेला अश्या केसेस मधे तो आजार परत ऊद्भवत नाही. तर हे करणे किती बरोबर आहे.

मिपा डॉक्टर्सचे माहितीबद्द्ल मनापासून आभार.

अतिशय उत्तम धागा. वा. खू. साठविली आहे. मिपावरील सर्व वैद्यकांचे मनापासून आभार. मनातील अनेक शंकांचे आपोआप निरसन होत आहे.