स्त्री पुरुष समानता म्हणजे काय?

अदिती,
तुझा कळवळा समजू शकतो. नक्कीच.
पण मी स्वत: माझ्यापासून सुरुवात करत नाही, तोपर्यंत ती समानता माझ्या कुटुंबात, आई/बहीण/बायको यांच्यापर्यंत पोहोचणार कशी? हाच विचार जसा घरी, तसाच हापिसातदेखील व्हायला हवा.
मुळात हे प्रत्येकालाच, म्हणजे प्रत्येक स्त्री-पुरुषाला स्वत:हून वाटायला हवं. माझ्या परीने मी माझ्या आई/बहीण/बायकोला समान वागणूक देतो का हे महत्वाचं. बाकी तिकडे जगाचे रुल्स काही का असेना.
आणि एकमेकांना पूरक असणं हे कुठेही वाईट नाही. कुणा एकाला सतत पडती बाजू घ्यावी लागत असेल तरच, नाहीतर यासारखी मजा नाही.

आणि ज्या माणसाला धाकटी बहीण असेल तो तर समानतेच्या लाटेत आपोआपच सामील होऊन जातो. पर्यायच नाही. अनुभवावरुन सांगतोय. समानता येणार असेल तर बरंच आहे एका अर्थी. घरात आमच्या मताला एखादा टक्का तरी किंमत येईल. :-)

--असुर

तुमच्या सारख्यांनी निर्माण केलेल्या पुरुषप्रधान संस्कृतीमुळेच हो!

तथाकथित पुरुषप्रधान संस्कृतीच्या निर्माणात व्यक्तिशः माझा सहभाग आहे हा माझ्यासाठीही नवा शोध आहे.

सैतान आमच्यावर प्रसन्न आहे, पण या संस्कृतीमुळे हडळींना प्रसन्न करायचं कसब काही आम्हाला आत्मसात करता आलं नाही हो. नाहीतर हडळींवर प्रेम करायला आमची काही ना नाही! आहेत का काही क्लृप्त्या तुमच्याकडं?

सैतान आणि हडळ दोन्ही वृत्ती नकारात्मक आणि विघातक आहेत असे माझे मत असल्याकारणाने चांगल्या, सकारात्मक आणि विधायक वृत्तींना वश करण्याकडे माझा ओढा आहे. मग तो देव असो अथवा देवी. मी लिंगभेद करीत नाही.

मुली आईकडे बघून प्रभावित होतात यात हॉर्मोन्स का महत्त्वाचे?
शरीररचनाशास्त्राचा माझा फारसा अभ्यास नाही, पण माझ्या माहितीप्रमाणे मुली आणि मुलांचे लैंगिक गुणविशेष दाखवणारे हॉर्मोन्स ८-१० वर्षांच्या आधी शक्यतोवर स्त्रवत नाहीत. मुलगा आणि मुलगी यांना एकमेकांमधे फरक आहे हे साधारण काय वयामधे समजतं?

दोन वर्षांच्या नातीला भातुकलीही द्या आणि खेळण्यातल्या गाड्या, स्क्रूड्रायव्हरही द्या. तिच्यासमोर आई रोजच्यारोज पोळ्या लाटते तसेच वडील, आजोबा, काका, मामा (स्त्री नातेवाईकांनी केल्यास अधिकच उत्तम) कोणीतरी घरातली बिघडलेली उपकरणं दुरूस्त करू देत. तिला भातुकलीच दिली तर ती गाड्या आणि स्क्रूड्रायव्हरने खेळणार कशी? त्यातून एका मुलीवरून समस्त किंवा बहुतांश स्त्रियांबद्दल निष्कर्ष काढल्यास ते चुकीचे ठरण्याचीच शक्यता अधिक.

मोठा भाऊ असेल तर बहिणींनी त्याचं अनुकरण करणं आणि बहिण असेल तर भावाने तिचं हे अगदी सर्रास दिसतं. मोठ्या भावांच्या बहिणींनी (घरचे काच करणारे नसतील तर) मुलग्यांचे कपडे घालणे, "मी आलो, गेलो" असं म्हणणे आणि बहिणींच्या भावांना फ्रॉकची आवड, "मी आले, गेले" असं म्हणणं कित्येक घरांमधे पाहिलेलं आहे. मोठं भावंडं सख्खंच पाहिजे असंही नाही, शेजारच्या मुलांशी घनदाट मैत्री असेल तर पिअर फॉलोइंग अगदी लहानपणापासूनच होतं.

माझ्या ओळखीत दोन-तीन लहान मुलगे आहेत, ते रोज आई-आजी पोळ्या लाटताना, भांडी घासताना शेजारी उभे रहातात. असं करता आलं नाही तर रडून घर डोक्यावर घेतात. माझ्या ठाण्यातल्या शेजारच्यांच्या नातवाला, वय वर्ष चार-साडेचार असल्यापासून रोज घरी एकतरी पोळी लाटायची असते. अशा सवयी नसलेल्या मुलग्यांना वाढवण्यात त्यांचे आई-वडील, आजी-आजोबा चुकले म्हणायचं का? नाही. हा मुलगा आजीजवळ बराच काळ असतो, आजीबद्दल त्याला अधिकच प्रेम आहे आणि म्हणून आजीची नक्कल करायला त्याला फार आवडते.

आजूबाजूला लोक काय म्हणतात हे लहान मुलांना चांगलंच समजतं. सुदैवाने किंवा दुर्दैवाने ही लहान मुलं आपल्या घरातले मोठे, विशेषतः जे त्यांची अधिक काळजी घेतात त्यांना, ऑलमोस्ट देवच समजतात. मोठे लोक काय बोलतात तेच्च प्रमाण मानतात. आणि मग मोठ्यांच्या स्त्रियांचं काम, पुरूषांचं काम अशा समजूती असल्या की मुलांना तेच खरं वाटत रहातं. दोन वर्ष हे असं काही समजण्यासाठी खूप मोठं वय झालं. दहा-बाराव्या महिन्याचे असताना मुलांना इगोही असतो.

पेठकरकाका,
मुले, ही खेळणी घरात असूनही, त्याकडे आकर्षित होत नाहीत. त्यांना बॅट-बॉल, बंदुक आणि इतर मैदानी खेळांचे आकर्षण वाटते.
माझा मुलगा अगदी चार वर्षाचा होईपर्यंत स्वयंपाकघरातील भांडी, कांदे, बटाटे (सुरी, कात्री, किसणी सोडून बाकी सगळ्या वस्तू) यांच्याबरोबर मनसोक्त खेळायचा. नजर चुकवून धान्य डब्यातून काढणे, भिरकावणे, डिशवॉशरमध्ये भांडी जमतील तशी टाकणे असे करायचा. आई करतिये ते सगळं करून बघायचं. इतकच काय दोन वर्षाचा असताना शेजारणीकडे जाऊन तिच्या मुलीचे कपडे घालायला हवेत म्हणत होता. नंतर बांगड्याही मागितल्यावर विचित्र वाटले. बघू तरी काय करतोय म्हणून पुढे ठेवल्यावर निघून गेला. बाबा जे काही करतात तेही सगळे करून पाहिले. मुख्य म्हणजे ही दोन मोठी माणसे करतायत ते सगळं मलाही मिळालं पाहिजे ही भावना. नंतर मात्र कांद्याचा बॉल झाला आणि चार गोष्टी फुटल्यावर सगळं हळूहळू बंद झालं. आता फक्त आणि फक्त मैदानी खेळ. पण एका घरात फक्त मुले असतानाही डॉल्स हाऊस आणि किचन सेटस असे प्रकार होते. ती मुले भरपूर खेळायचीही.
माझ्या भावाची मुलगी चार वर्षाची आहे पण भातुकली वगैरे फारच कमी खेळते. दंगा मात्र भरपूर. आम्ही मारे बाजारातून 'मुलींना (जास्त करून आम्हाला) आवडणार्‍या' गोष्टी (बांगड्या, पिना इ.) घेऊन आलो तर फारसा उत्साह दाखवला नाही. अजून काही वर्षांनी ती हे सगळं करेलही पण सगळेचजण मुलगा किंवा मुलगी असल्यामुळे मुलाचे अथवा मुलीचे खेळच खेळतील असे सांगता येत नाही असे म्हणण्यास वाव आहे.
मी कॉलेजला जायच्या दिवसांमध्ये नवरा स्वयंपाक करीत असे त्यावेळी माझ्याच मुलाला नव्हे तर मुलाच्या मित्रांनाही वावगे वाटत नसे. उलट आज मुगाची खिचडी करा ना म्हणायची त्याची आठवण झाली. ज्या मुलांच्या घरी वडील 'बायकी' समजल्या जाणार्‍या कामाला हात लावत नसत ती मुले अचंबित होत व आपापल्या घरी सांगत व ज्यांच्या घरी वडील नेमानं स्वयंपाक करतात ती मुले जणू हे नेहमिचेच ;) अशी वागत असत. मोठ्यांचे वागणे एकवेळ नाटकी म्हणता येईल पण मुलांना काय म्हणणार? ती खर्‍या भावनाच दर्शवतात.

+१
पिलियनच्या मताशी पूर्णत सहमत

कधीपासून याच मुद्द्यांवर लिहायचे होते,
पण ......
फक्त एकच टिप्पणी करतेय...
अनेक घरांमधून दिसणारी गोष्ट आहे. जेंव्हा एखाद्या घरात मुलीला 'परकी' होनार म्हणून कमीपणाची वागणूक आणि मुलाला मात्र 'आपला सांभाळ' करणार म्हणून 'प्रेमाची' वागणूक मिळते तेंव्हा तिथे दोन्हीकडेही 'अर्थकारण'च असते. मुलाला काही 'निरपेक्ष प्रेम' वगरै मिळालेले नसते.
त्याच्यापुढची आव्हाने वेगळी असतात.
थोडक्यात मुलीला डायरेक्ट एरंडेल आणि मुलाला मात्र शुगर कोटेड जुलाबाची गोळी इतकाच फरक असतो!

मूळ मुद्दा हा आहे, की माणसे प्रेमाची, वात्सल्याची नैसर्गिक अंतःप्रेरणा विसरून अती-भौतिक होतात, तेंव्हा वेगवेगळ्या मुद्द्यांवरुन हे असे तट पडतात.

किचेन ताई तुमची मते चांगलीच जहाल आहेत.

शहरांमध्ये आर्थिक परिस्थिती साधारण असलेल्या घरात मुलगी शिकली तर तिला उच्चशिक्षित आणि चांगल्या पगाराचा नवरा मिळेल या अपेक्षेने शिकवले जाते.(हेही नसे थोडके.) परिस्थिती चांगली असेल तर मुलीला तिच्या आवडीच्या खेत्रात करिअर करण्याची पूर्ण मुभा असते.

करिअर करण्याची मुभा असते, म्हणजे तो त्यांचा हक्क नसतो का?

एखाद्या घरातील जेव्हा करता माणूस हरोपतो तेव्हा घर चालवण्याची जबाबदारी त्या घरातील मुलावर येऊन पडते.मग तो थोरला असो कि धाकटा.अनेकांना आपल शिक्षण अर्धवट सोडून जे मिळेल ते काम करून पोटापाण्याची सोय करावी लागते.पण असे भाऊ मात्र बहिणींना शिक्षणासाठी फुल सपोर्ट करतात.

माझ्या पहाण्यात अशी काही उदाहरणे आहेत की बहीणीने स्वतः अविवाहीत राहून घर सावरले. जेव्हा घरावर एखादी आपत्ती येते तेव्हा घरातील प्रत्येकजण आपापल्या परीने त्याचा मुकाबला करतात. त्यात मुलगा, मुलगी असा भेद नसतो.

मोठ्या पदांची स्वप्न सगळेच बघतात.पण संधी त्यांनाच मिळते ज्यांच्याकडे गुणवत्ता असते.जर हि चर्चा स्त्र पुरुष समानतेवर चालू असेल तर गुणवत्तेचे निकष हे दोघांकरिता एकचं हवेत.जर तुमच्यात गुणवत्ता, निर्णय घेण्याची क्षमता आणि त्या पोजिशन साठी लागणार न्यान असेल तर तुम्हाला कोणीही अडवू शकणार नाही.

हे जरी खरे असले तरी तडजोड करायची वेळ आली तर ती स्त्रीलाच करावी लागते.

प्रत्येकवेळेस मुलांकडे वंशाचा दिवा म्हणून बघितले जात नाही.जसा जसा मुलगा मोठा होतो तसं तसं ह्या वंशाच्या दिव्यच रुपांतर म्हतार्पांच्या काठीत होत.बहिणीची लग्न झाली कि मुलगा हा आई बाबांचा एकमेव आधार असतो.मग कधी मोतीबिंदू,कधी हिअरिंग एड , डायबेटीस, दवाखाने सगळ्या गोष्टींमध्ये मुलगा आई वडिलांची सेवा करतो. हे जाणीवपूर्वक लोक का विसरतात?दवाखान्याची बिल लाखांमध्ये येतात.त्यामध्ये मुली का ५०-५० करत नाही?वाटणीच्या वेळेस येतात मात्र ५०% पाहिजे म्हणत.

या मुद्द्याचा तुम्हीच विचार करा. म्हणजे त्यातला विरोधाभास कळेल. मुलीचे लग्न झाले की तिचा माहेरशी संबध कारणपरत्वे असतो. तसेच मुलीच्या सासरी आई वडिल सारखे सारखे जाऊ शकत नाही कारण लगेच त्यांना "लेकीकडे जाईन, तुपरोटी खाईन, धष्ट पुष्ट होईन ..." इत्यदि कथा + टोमणे ऐकवले जातात. पण हेच आईवडिल स्वतःच्या मुलाकडून आणि सुनेकडून फक्त सेवा घेत नाहीत तर त्याच्या संसाराला सर्वोतोपरी मदत करतात. काही लेकुरवाळे आजीआजोबा माझ्या माहीतीमधे आहेत जे आपले वय, दुखणी विसरून नातवंडांचे संगोपन करतात, घरच्या सर्व जबाबदार्‍या पार पाडतात. आणि निवृत्तीच्या वयात देखील घरातील कामे करत नाही म्हणून मुलाची आणि सुनेची बोलणी (काही जण) ऐकून घेतात. मुलीप्रमाणेच मुलाच्याही शिक्षणाला, लग्नाला खर्च येतोच. मग त्या मुलाने आईवडिलांसाठी काही केले तर त्याची एव्हढी जाहिरात करण्याचे काय कारण ?
राहता राहीला प्रश्न ५०-५० करण्याचा. बहीणीने मागीतले तर तिला लालची म्हणता, आणि त्याच भावाच्या पत्नीने तिच्या वडिलांच्या संपत्तीतून मागीतले तर तो मात्र तिचा हक्क?

(मी कराटे खेळायचे.आणि ह्यामध्ये माझा मासिक धर्म कधीही मध्ये आला नाही.माझाच नाही तर माझ्याबारोर्च्या इतर मुलींनाही कधी मासिक धर्म म्हण्जे कटकट वगैरे वाटला नाही.)

असा मुद्दा मांडताना तुम्ही फक्त स्वतःचा विचार करता आहात. व्यक्ती तितक्या प्रकृती असतात हे तुम्हाला सांगायला हवे असे नाही. तुम्हाला त्रास झाला नाही/होत नाही म्हणजे इतरांना तो होत नसेलच असे नाही ना?
आणि या व्यतिरिक्त इतरही कारणे आहेत. गर्दीमधे ,प्रवास करताना स्त्रियांना (भारतात) अनेक त्रास होतात. त्याचा अगदी शब्दशः उल्लेख करायची जरूरी नाही. त्यामुळे अशा तर्‍हेचे आरक्षण जर स्त्रियांसाठी असेल तर ते योग्यच आहे. फक्त यात स्त्रियांनी थोडे तारतम्य दाखवायला हवे. प्रत्येक ठिकाणी केवळ अधिकार गाजवू नये.

शेवटी काय समानता हवी असेल मी स्त्री आहे हे बाजूला ठेवून मी एक माणूस आहे अस बोलायला शिकलं पाहिजे.

हे लाखमोलाचे वाक्य आहे. पण हे फक्त स्त्रियांनी बोलून उपयोगी नाही तर पुरूषाना देखीत ते कळले पाहिजे.

१.सरकारने गर्भलिंग चाचणीवर बंदी घालूनही गर्भलिंग निदान केले जाते आणि त्यात अनेक मुलींचा बळी जातो हि अतिशय लांच्छनास्पद गोष्ट आहे.

बर मग?? ह्याला असमानता म्हणायचं की नाही?? तुमच्या लक्षात येतंय का, इथेच सगळी सुरवात झालीये? म्हणजे कसय ना ताई... बस मधली जागा ह्या पेक्षा ह्या मुद्द्यवर जास्त बोलायला हव होतत तुम्ही... तुमची जहाल आणि विस्त्रुत मतं आवडली असती वाचायला...

२.वरच्या इयत्तांमध्ये होणारी गळती हि ग्रामीण भागात जास्त असते.ग्रामीण भागात मुळातच पुस्तक वाचल्यान पोट भरणार नाहीये हे तत्वाद्यान असत.अनेक शाळांमध्ये मुलं आणि मुली फक्त हजेरीलाच असतात.नंतर हळूच पळून जाऊन मुल, मुली गुर राखायला, शेतीच्या कामाला घरच्यांना मदत करतात.त्यामुळे मुलांचही शिक्षण थांबत आणि मुलींचाही.

अभ्यास वाढवा... तुमचं जर हे मत असेल की याही बाबतीत मुला-मुलिंना समान निकष आहेत तर कमाल आहे.. तेही ग्रामीण भागात? इथे शहरात माझी कामवाली बाई १० वीत मुलीच लग्न लावुन देते का तर डोक्याला ताप नको आणि मुलाला मात्र परवडत नसुन इंग्लिश मिडियम मध्ये घालते.. तर तुम्ही काय सांगताय... ती पोरगी पण पुढे धुणि-भांडी करणार.. आणि हो, ग्रामीण भाग म्हणजे फक्त गुरं हाकायला जातात का लोक?? मग सरपंच इ खुप पैसा असणार्‍या घरी स्त्रिया एक्दम खुप शिकत असतील ना? त्यांची काही १६-१८व्या वर्षी लग्न होत नसतील.. आणि नोकरी पण करत असतील त्या... (राजकारणा बद्दल तर बोलुच नका.. कारण कुणाच्या हातात 'खरी' सत्त असते हे सगळ्यांना माहित आहे.

३.शहरांमध्ये आर्थिक परिस्थिती साधारण असलेल्या घरात मुलगी शिकली तर तिला उच्चशिक्षित आणि चांगल्या पगाराचा नवरा मिळेल या अपेक्षेने शिकवले जाते.(हेही नसे थोडके.) परिस्थिती चांगली असेल तर मुलीला तिच्या आवडीच्या खेत्रात करिअर करण्याची पूर्ण मुभा असते.

समजा घरात परिस्थिति वाईट आहे, एक मुलगा आणि एक मुलगी आहे... कुणाला शिकवतात हो?? आणि मुलींच्या लग्नाचा आणि शिक्षणाचा संबध काय?? एखद्या मुलीला नुसतंच शिकायच असेल तर? लग्न नको असेल तर..सौदा घाट्यात का??

४. एखाद्या घरातील जेव्हा करता माणूस हरोपतो तेव्हा घर चालवण्याची जबाबदारी त्या घरातील मुलावर येऊन पडते.मग तो थोरला असो कि धाकटा.अनेकांना आपल शिक्षण अर्धवट सोडून जे मिळेल ते काम करून पोटापाण्याची सोय करावी लागते.पण असे भाऊ मात्र बहिणींना शिक्षणासाठी फुल सपोर्ट करतात.

भले शाब्बास... वर तर लिहिलय की मुलीला चांगल्या नवर्‍याच्या अपेक्षेने शिक्वायच.. तिला "हे काही तुझं घर नाहि" , " लग्ना नंतर आई-वडिल मुलीच्या घरच पाणी पण पित नाहीत" असले फलतु विचार शिकवायचे.. आणि मग म्हणायच की 'तु थोडिच आमचा आधार होणारेस"... ।याच..असल्याच गलिच्छ मानसिकतेतुन मुलिंना गर्भात मारतात, त्यांना शिकु देत नाहीत, संपत्तीमध्ये वाटाही देत नाहीत, इकडे सासरी काडिचीही सत्ता नाही..दिलेला हुंडा -सोनं पहायला पण मिळत नाही..
काहो, जर मुलीला शिकवलं आणि समानतेने वागवलं तर त्या आई वडिलांना सांभाळ्णार नाहीत??? तुम्ही स्वतःच लग्न थांबवुन भावाच शिक्षण करणार्‍या बहीणी पाहिल्या नाहिएत?? (मी पाहिल्यात..) मला बहीणच आहे.. भाउ नाही.. मग अता आमच्या आइ-वडिलांच काय?? हे असले दरिद्री विचार माझ्या आई वडीलांनी केले असते तर जन्मलो असतो का आम्हि? नाही तर ढिग भर बहीणी नंतर एक "वंशाचा दिवा" उगवला असता आमच्याही घरात... आज माझ्या आई -वडीलानी मला शिकवलं आणि मुलगी म्हणुन बिनकामचे विचार माझ्या डोक्यात भरले नाहीत, म्हणुन मी त्यांनी अपेक्षा न ठेवता पण मी त्यांना सांभाळान्याच्या पुर्ण तयारीत आहे..

५. मोठ्या पदांची स्वप्न सगळेच बघतात.पण संधी त्यांनाच मिळते ज्यांच्याकडे गुणवत्ता असते.जर हि चर्चा स्त्र पुरुष समानतेवर चालू असेल तर गुणवत्तेचे निकष हे दोघांकरिता एकचं हवेत.जर तुमच्यात गुणवत्ता, निर्णय घेण्याची क्षमता आणि त्या पोजिशन साठी लागणार न्यान असेल तर तुम्हाला कोणीही अडवू शकणार नाही.

तर मग नाहिये का बायकां मध्ये "गुणवत्ता, निर्णय घेण्याची क्षमता आणि त्या पोजिशन साठी लागणार न्यान"??? ताई, शिकुच दिलं नाही तर येणार कुठुन? नोकरी करुच दिली नाही तर पोझिशन मिळणार कुठुन? आपल्या घरासठी खुप तडजोड करतात बायका... नोकरी मध्ये आधी घराला प्राधान्य देतात..कारण मुख्य हे असतं की " सामान्यतः" नवरा हे करत नाहि ....

मी आधीही तुम्हला दिलेल्या प्रतिसादात लिहिलं होतं, परत लिहिते...
पुरुषांना दु:ख नाहीत, ते जवाबदारी पार पाडत नाहीत, ते स्तियांवर फक्त अन्याय करतात असं नाहीये..
पण त्यांच्या दःखापेक्षा "बाई म्हणुन असणारी दःख" खुप जास्त आणि खुप मोठी आहेत...
तुम्ही 'स्टुपिडीटी' अशा उथळ शब्दात त्याची वासलात लावलीत... नक्कीच परिस्थिति अशी नाहीये..
मुलगा "म्हातार पणाची काठी, वंशाचा दिवा" तरी असतो.. त्या स्वर्था साठी तरी तो जन्मला येतो...मुलगी जन्मायच्या आधी पासुन्च "ओझं" असते.. तिलाही आवडेल ना "म्हातार पणाची काठी, वंशाचा दिवा" बनायला..पण ती संधी सुद्धा मिळत नाही... देउन बघा.. सोनं असतात मुली...
(एका ८० वर्षाच्या खेड्यातल्या आजोबांनी माझ्या बाबांना विचारलं होतं की तुम्हला किती मुलं?.. बाबा म्हणाले "दोन मुली".. मी "मुलीच? मुलगा नाहि????" ह्या वाक्याची तयारी ठेवली होती...तर आजोबा म्हणाले "सुखी आहात... मुलगीच प्रेमानी सांभाळते... तिला माया असते ना" )

आणि हो.. एवढ्या मोठ्या प्रतिसादा नंतर सुद्धा " स्त्री-पुरुष समानता " हा मुर्खपणा आहे असं आपलं मत आहे की नाही हे नीटस कळालं नाहि... म्हणजे भ्रुणहत्या, बलत्कार, हूंडाबळि असं काही नाहिचे का?? की त्यलाही पॅरेलल पुरुषांचे त्रास सांगणार अता?

बहिणीची लग्न झाली कि मुलगा हा आई बाबांचा एकमेव आधार असतो.मग कधी मोतीबिंदू,कधी हिअरिंग एड , डायबेटीस, दवाखाने सगळ्या गोष्टींमध्ये मुलगा आई वडिलांची सेवा करतो. हे जाणीवपूर्वक लोक का विसरतात?दवाखान्याची बिल लाखांमध्ये येतात.त्यामध्ये मुली का ५०-५० करत नाही?वाटणीच्या वेळेस येतात मात्र ५०% पाहिजे म्हणत.

ह्या साठी स्पेशल प्रतिसाद...
म्हणजे एकंदरीत काय... मुलगी जन्मु द्यायची नाही... जन्मलीच तर मुलींना जास्त शिकवायचे नाही... परत "हे घर तुझे नाही" असं बिंबवायच... मुलगा हाच आमचा आधार असं मानायच... तिचं लग्न करताना "नोकरी करणार नाही" अशा अटी मुलीच्या वतीने स्वतःच मान्य करायच्या... हुंडा-सोनं द्यायचं आणि "हाच तुझा संपत्तीतील वाटा" असं म्हणायचं.. तिकडे नवर्याकडे तर आनंदी-आनंद... नोकरी नाही.. सत्ता नाही... स्वतःचा असा पैसा नाहिच हातात तर कुठुन म्हणायचं भावाला "५०-५०" % खर्च करते??????? आणि अशा घरात जेव्हा मुली ५०|% वाटा मागतात तेव्हा शक्यतो सासरचा दबाव असतो...
आता..ज्या घरात मुली शिकतात... तुमच्या-आमच्या सारख्या.... का हो..तुम्ही नाही करणार भावाला मदत खर्चात?? मी तर नक्कीच केली असती.. (मला भाउच नाहीये..त्यामुळे सगळाच मी करते)
आणि अता त्या मुली ज्या नोकरी करत असुन मदत करत नाहीत पण वाटा मागतात... असं तर बरीच मुलं पण करतात.. आई-वडिलांकडे बघतही नाहीत आणि वाटा मिळावा म्हणून भांडत बसतात.. परत एकदा.. हा "व्यक्तीसापेक्ष" मुद्दा आहे.. "लिंगसापेक्ष" नाही....

.

किचेन ताई, मस्त प्रतिसाद आहे. यातले काही मुद्दे आधी असे अधोरेखित झाले नव्हते (माझ्यापुरते बोलत आहे).

शेवटी काय समानता हवी असेल मी स्त्री आहे हे बाजूला ठेवून मी एक माणूस आहे अस बोलायला शिकलं पाहिजे.

लाख रु की बात कही है !!!

मी कराटे खेळायचे

point noted.... आजपासून मस्करी बंद.. ए सगळ्यांनी नोंद घ्या रे ;-)

(मी वेगळ्याच प्रतिसादाला उत्तर देत आहे. पण माझा प्रतिसाद चुकीच्या ठिकाणी येत आहे. तांत्रिक मंडळाने लक्ष द्यावे.)

किचेनताई,

तुमची एकूणच सगळी मतं पाहता तुम्हाला अभ्यास वाढवण्याची गरज आहे असं सांगावसं वाटत आहे. आपण आपल्या भोवतीची(च फक्त), चार (सोयीस्कर) उदाहरणं पहायची. त्यावरून काहितरी निष्कर्ष काढायचा. असा एकूण प्रकार वाटतो.
त्यामागे ओपन माइंड ठेवून चर्चा करण्याची बिलकूल तयारी दिसत नाहिये. (तसे नसते तर बलात्कार, हुंडाबळी, स्त्रीला घराबाहेर पडताना वाटणारी आणि दिवसेंदिवस वाढत जाणारी असुरक्षितता याबद्दल तुम्ही मौन पाळले नसते.)
आणि तुमच्याकडे रोजचे वर्तमानपत्र अजिबात येत नसावे असा अंदाज आहे :-)

रात्री बेरात्री कामावरून परततानाचा बस, लोकल, ट्रेन ने प्रवास करणारी स्त्री सुरक्षित आहे का?. इतकच काय कंपनीच्याही कॅबने प्रवास करणं सुरक्षित राहिलं आहे का.
आणि जीव गेला तरच फक्त त्रास होतो असं नाहिये हो. येता-जाता सार्वजनिक ठिकाणी (संधी मिळताच) स्त्रीला (कमेंट पास करणे, लगट करणे, ..............इत्यादी) अनेक प्रकारचे त्रास (केवळ स्त्री असल्याने) सहन करावे लागतात त्याबद्दल तुम्हाला काय म्हणायचे आहे.

>>१.सरकारने गर्भलिंग चाचणीवर बंदी घालूनही गर्भलिंग निदान केले जाते आणि त्यात अनेक मुलींचा बळी जातो हि अतिशय लांच्छनास्पद गोष्ट आहे.>>
बसं. संपल?? तुमच्या लेखी एवढीच सिविअ‍ॅरिटी आहे या गोष्टीची. हे इतक साधं, सरळ, सोपं नाहिये.
जाऊ दे परत रिपिट नाही करत.
http://www.misalpav.com/node/20997#comment-380517
हे वाचा. आणि या प्रश्नांची उत्तर द्या अशी विनंती आहे.
१)स्त्री आणि पुरूष दोघांना समाजात समान (सारखचं) स्थान असेल, तर ज्यांना असे वाटते त्यांनी स्त्री-भ्रूण हत्येचे रूट-कॉज अ‍ॅनालिसिस करावे आणि का लोकांना मुली नकोशा झाल्या आहेत ती कारणे स्पष्ट करावीत आणि त्यावर काय उपाय करता येतील सुचवावेत.
२)अगदी भ्रूणहत्या तर लांब राहिली, मुलगी झाली की ज्यांना मुलगी झाली आहे ते माता-पिता, बाळाचे आजी-आजोबा, नातेवाईक यासगळ्यांच्या मनात काय भावना येते?, पहिली प्रतिक्रिया काय असते?, ते खूष होतात का दु:ख्खी होतात?. जर समान स्थान असतं तर का वाईट वाटलं असतं लोकांना.
[याला अपवाद असतात. नाही असं मी म्हणत नाही. पण %चा विचार करा.]
मुलगी झाली की लोकांना वाईट का वाटतं? किंवा का वाईट वाटत असेल याचा विचार करा. याचाही रूट-कॉज अ‍ॅनालिसिस करा ना. काय कारण आहेत? ती दूर करणं आवश्यक आहे की नाही.

>>२.वरच्या इयत्तांमध्ये होणारी गळती>>
या विषयावर माझा जास्त अभ्यास नाहिये. म्हणून तूर्तास मुद्दा बाजूला ठेवत आहे.

>>३.शहरांमध्ये आर्थिक परिस्थिती साधारण असलेल्या घरात मुलगी शिकली तर तिला उच्चशिक्षित आणि चांगल्या पगाराचा नवरा मिळेल या अपेक्षेने शिकवले जाते.(हेही नसे थोडके.)
परिस्थिती चांगली असेल तर मुलीला तिच्या आवडीच्या खेत्रात करिअर करण्याची पूर्ण मुभा असते.>>
असं सरसकट विधानं करणं चुकीचं आहे.

>>४. एखाद्या घरातील जेव्हा करता माणूस हरोपतो तेव्हा घर चालवण्याची जबाबदारी त्या घरातील मुलावर येऊन पडते.मग तो थोरला असो कि धाकटा.अनेकांना आपल शिक्षण अर्धवट सोडून जे मिळेल ते काम करून पोटापाण्याची सोय करावी लागते.पण असे भाऊ मात्र बहिणींना शिक्षणासाठी फुल सपोर्ट करतात.>>
असं काही नाहिये. जर घरातील करता माणूस हरपला तर पहिली जबाबदारी त्याच्या वैवाहिक सहचर्‍यावर येऊन पडते. आणि आई आणि वडिल दोघही निर्वतले आणि मुलं लहान असतील तर सर्वात मोठ्या अपत्यावर (मग मुलगा असो किंवा मुलगी) घरची जबाबदारी येऊन पडते. तेव्हा त्याला/तिला अकाली मोठं होऊन घर आणि भावंड सांभाळावं लागतं. मुलींनीही हे केलेलं नक्कीच पाहिलं आहे.

>>५. मोठ्या पदांची स्वप्न सगळेच बघतात.पण संधी त्यांनाच मिळते ज्यांच्याकडे गुणवत्ता असते.जर हि चर्चा स्त्र पुरुष समानतेवर चालू असेल तर गुणवत्तेचे निकष हे दोघांकरिता एकचं हवेत.जर तुमच्यात गुणवत्ता, निर्णय घेण्याची क्षमता आणि त्या पोजिशन साठी लागणार न्यान असेल तर तुम्हाला कोणीही अडवू शकणार नाही.>>
हे अगदी मान्य आहे.

पण हेही तितकच खरं आहे की,
लग्नानंतर करियर करताना स्त्रियांना अनेक अडथळे येतात आणि मग नाइलाजाने काही वेळा करियरला दुय्यम स्थान द्यावे लागते. (यामध्ये स्त्रियांची दोन्हीकडून मानसिक ओढाताण होत असते. करियरला दुय्यम स्थान दिले तरी आणि नाही दिले तरी.)
१) नवरा आणि बायको वेगळ्या ठिकाणी(शहरात/देशात) नोकरी करत असतील तर लग्नानंतर मुलींना आपली कष्टाने मिळवलेली, रूळलेली, जम बसवलेली, स्वत: प्रयत्न करून मेहनत घेऊन स्वतःचे काही स्थान निर्माण केलेली नोकरी सोडून दुसर्‍या जागी जावे लागते. तिथे परत (नोकरी मिळवण्यासाठी, तिथे जम बसविण्यासाठी) शून्यातून प्रयत्न करावे लागतात. स्ट्रगल करावं लागतं. म्हणजे बॅक टू स्क्वेअर वन. कारण अशा वेळी नवीन नोकरी धरताना काही वेळा (नवीन ठिकाणी आधीपेक्षा कमी पगार मिळणे, कमी पद मिळणे, सिनिअ‍ॅरिटी नसणे(प्रमोशनसाठी वगैरे), नव्या पॉलिटिक्सचा सामना करणे, तिथे नवा जम बसवणे,) काही तडजोडी कराव्या लागतात.

२)लग्नानंतर जर नवरा घरकामात पुरेसा हातभार लावत नसेल तर परत शारिरिक आणि मानसिक ओढाताण. आणि ओव्हर एक्जर्शन.

३)मुलं झाल्यावर तर मग काय कथा सांगावी.
(प्रेग्नन्सी आणि डिलीव्हरी या नैसर्गिक गोष्टी असल्या तरी त्यामुळे येणार्‍या मर्यादांमुळे पण करियरला ब्रेक लागतो. मुलं दोघांच म्हणून जन्माला येणार असलं तरी करियर फक्त आईच बाजूला रहातं. पण हे तूर्तास बाजूला ठेवू.)
मुलं लहान असताना त्याच्या संगोपनासाठी बर्‍याच आयांना करियरमधून ब्रेक घ्यावा लागतो. ह्यामुळे करियरमध्ये गॅप पडते, करियर पुन्हा सुरू करताना परत बॅक टू स्क्वेअर वन. पुन्हा नोकरी मिळवण्यासाठी तिच स्ट्रगल, तिथे स्थान मिळवण्यासाठी स्ट्रगल. यामुळे करियरमध्ये तडजोड करावी लागते.

बर हे करताना पॅरलली मुलांच करणं, घर सांभाळणं. (यामध्येही नवर्‍याचा सहभाग असेल तर ठीक नाहितर अजून लोड) मुलांचं दुखणं-खुपणं, आजारपणं, यासाठी रजा घ्या. सणावारासाठी रजा घ्या नाहितर स्वतःची लिमिट्स स्ट्रेच करून ऑफिसमधून आल्यावर हे सगळं करा. मुलांचा होमवर्क घ्या. आल्यागेल्याच बघा. हे सगळ आलं. साधी कामवाली आली नाही तरी त्रेधा-तिरपीट उडते कारण घरी आल्यावर वेळ आणि एनर्जी कमी असते. हे सगळ सांभाळून (घरीच द्यायला वेळ नाही तर) ऑफिसमध्ये द्यायला एक्ट्रॉ टाईम कोठून द्यायचा मग काय तडजोड आलीचं ना.

>>प्रत्येकवेळेस मुलांकडे वंशाचा दिवा म्हणून बघितले जात नाही.जसा जसा मुलगा मोठा होतो तसं तसं ह्या वंशाच्या दिव्यच रुपांतर म्हतार्पांच्या काठीत होत.>>
मुलांच्या आई-वडिलांना निदान म्हातारपणीची काठी तरी आहे.आणि मुलीच्या किंवा फक्त मुली असणार्‍या आई-वडिलांच्या म्हातारपणीच्या काठीबाबत तुमचं काय मतं आहे. त्यांना कोणती काठी. त्यांनी पण मुलींना जपलं, वाढवलं, शिकवलं, मोठं केलं. मग आता त्यांनी म्हातारपणीची काठी म्हणून कोणाकडे पहाव?

>>बहिणीची लग्न झाली कि मुलगा हा आई बाबांचा एकमेव आधार असतो.>>
प्रत्येक दांपत्याला एक तरी मुलगा असतोच. ह्या गृहितकाला धरून तुमचं सर्व बोलणं चालू आहे/असतं. कमाल आहे तुमची. फक्त मुली(किंवा १ मुलगीच) असणार्‍या आई-वडिलांना तुमच्या मते कोणी आधार द्यावा.

>>मग कधी मोतीबिंदू,कधी हिअरिंग एड , डायबेटीस, दवाखाने सगळ्या गोष्टींमध्ये मुलगा आई वडिलांची सेवा करतो. हे जाणीवपूर्वक लोक का विसरतात?दवाखान्याची बिल लाखांमध्ये येतात.>>
तुमच्या मते फक्त मुली(किंवा १ मुलगीच) असणार्‍या आई-वडिलांची सेवा कोणी करावी? खर्च कोणी करावा? हे सगळ करू शकणार्‍या आणि करू इच्छिणार्‍या मुलींच्या नवर्‍यांचा याला किती सपोर्ट असतो?

>>त्यामध्ये मुली का ५०-५० करत नाही?वाटणीच्या वेळेस येतात मात्र ५०% पाहिजे म्हणत.>>
जी अपत्य सेवेच्या वेळेस येत नाही आणि फक्त वाटणीच्या वेळेस येतात त्या अपत्यांचा निषेध. असं वागणं चूकच आहे. (मग तो मुलगा असो वा मुलगी)
मी तरी खूपशी उदाहरणं पाहिली आहेत ज्यामध्ये बहिणींनी आपल्या वाट्याची मालमत्ता स्वखुशीने भावांच्या नावावर केली आहेत.

>>बसमध्ये उभ्या/बसलेल्या प्रत्येक बाईला मासिक धर्म असतोच का हो?एखादे वृध्द आजोबा जर उभे असतील तर तुम्ही त्यांना बसायला जागा करून द्याल कि स्वतःचा मासिक धर्म साम्बालात बसाल?बर हाच मासिक धर्माचं कौतुक करत बसलात तर उच्चपदस्थ व्हायची स्वप्न कधीच प्रत्यक्षात येणार नाहीत.ह्या चार दिवसात घरी बाजूला बसवलं तर तो अन्याय आणि बसमध्ये बसूला बसण्यासाठी तर आम्ही सदा रेडी असतो.>>
१)मासिक धर्माचं कौतुक कोणालाच नसतं. झालाच तर त्रास असतो. आणि तो प्रत्येकीला कमी जास्त प्रमाणात होतो. तुम्ही खूप त्रास अनुभवला नसेल तर चांगलचं आहे. पण त्यावरून उगाच टिपण्णी करू नये. काही काही जणींना त्या दिवशी ऑफिसला/शाळेला सुट्टी घेण्यावाचून पर्याय नसतो, प्रचंड विकनेस येतो, काहिंना एक क्षण उभं रहाताही येत नाही हे पाहिलं आहे.
२)शिवाय बसमध्ये मुलींना त्रास देणे, छेडछाड, लगट करणे हे प्रकारही सर्रास चालू असतात ना.
३)आणि बसमध्ये प्रेग्नंट स्त्रिया, लेकुरवाळ्या स्त्रिया असतातच ना. ज्यांना बसायला जागा मिळणे/देणे अत्यावश्यक आहे.
हेही मान्य आहे कि अपंग/वृद्ध, स्त्री/पुरूषांनाही बसायला जागा मिळणे/देणे अत्यावश्यक आहे.

आणि जितक्या सहजपणे तुम्ही एखाद्या वृद्ध आजोबांना तुम्ही एक माणूस म्हणून समजून घेता आणि ते वृद्ध असल्याने जे प्रोब्लेम आहेत ते समजून घेता. तसेच स्त्रीलाही ती एक स्त्री आहे म्हणून फेस करावे लागणारे प्रोब्लेम समजून घेतले पाहिजेत.

>>शेवटी काय समानता हवी असेल मी स्त्री आहे हे बाजूला ठेवून मी एक माणूस आहे अस बोलायला शिकलं पाहिजे.>>
एक माणूस म्हणूनच जो सगळ्यात बेसिक अधिकार आहे जन्म घेण्याचा. तोच मिळत नाहिये, तर बाकीच्या अधिकारांची काय कथा.

प्र.का.टा.आ.