पुराच्या पाण्यातला थरार

पुराच्या पाण्यातला थरार
*******************

पाऊस जोरात होता. मुसळधार !
संभा तशा पावसात भिजत होता . बरोबर राजा होता. त्याचा दोस्त . त्याचा कुत्रा . असा पाऊस त्यांनी कधी पाहिला नव्हता. त्यामुळे दोघेही तो आश्चर्याने पाहत होते . समोरचा परिसर उन्हात नेहमी स्वच्छ दिसायचा . तो आता पावसाने झाकला गेला होता . डोक्यावरून पदर घेतलेल्या गावातल्या बाईसारखा .
संभा येळवंडी नदीच्या काठावर रहायचा. म्हशिवली गावाजवळ . त्याच्या जवळपास दुसरी घरं नव्हती .त्याचे वडील मासे धरायचे आणि विकायचे . तो एक लुकडा पण चुणचुणीत मुलगा होता . आणि राजा ? तो एक पांढऱ्या रंगाचा , साधा पण मजबूत कुत्रा होता .
आकाश पूर्ण राखाडी झालेलं आणि सतत पडणारा मोठ्या धारांचा पाऊस . सकाळपासून लागून राहिलेला . आकाशातून बरसणारं पाणी , खाली पाणी , नदीलाही पाणी . चोहीकडे पाणीच पाणी !
असा पाऊस भयंकर असतो . काहीही घडू शकतं ... पुढे काय वाढून ठेवलंय , हे त्यावेळी संभाला तरी काय माहिती ?
अशा पावसात मासे तरी कुठले मिळायला ? त्याच्या वडलांनी थोडेफार मासे धरले होते . ते विकायला गावात गेले होते . आईला घेऊन . अशा पावसातही . नाहीतर खाणार काय ?
येळवंडी फुगतच चालली होती. लालसर गढूळ पाण्याने . त्याला त्यांच्या होडीची काळजी वाटली . ती पाण्यात वाहून गेली तर ? … त्या आकाशी रंगाच्या होडीवर त्यांचं पोट होतं . तो तिच्या दिशेने चालू लागला .
त्याच्या वडलांनी होडी आधीच अलीकडे आणली होती . एका झाडाला बांधली होती . पाणी होडीपर्यंत पोचणं शक्य नव्हतं. त्याला बरं वाटलं . तो तिच्यापासून पुढे गेला . अगदी पाण्यापाशीच .
पाण्याकडे रोखून पाहिलं तर ते स्थिर आहे आणि आपणच पुढे चाललोय असं वाटत होतं .संभा ते पाहण्याचा आनंद घेत होता . शेजारी राजा . संभा आणखी पुढे सरकला . आता तो एका दगडावर पाय देऊन उभा राहिला . एका उंचवट्यावर . खाली पाणी थोडं खोल होतं .
पलीकडे काहीतरी सळसळलं .तो एक फण्या नाग होता . मोठा आणि खतरनाक . चमकदार चॉकलेटी . चावला की सुट्टीच ! तो पुरात अडकला होता . वाहत चालला होता .त्याला या काठापाशी आधार मिळाला आणि तो वर चढला . तो मातीवर सरसरत निघाला तर नेमका संभाच्या दिशेने . आणि त्याचं लक्ष नव्हतं ... चावला तर ?
पण राजाचं लक्ष होतं .तो लगेच त्या नागावर धावून गेला. भुंकू लागला .नागाने चटकन दिशा बदलली आणि तो गेलाही .
हे सारं क्षणात घडलं होतं . पण राजाच्या भुंकण्यामुळे संभाचं लक्ष तिकडे गेलं मात्र - त्याला ते मोठं जनावर दिसलं आणि तो गडबडला . तो दगडावरून घसरला आणि धपकन पाण्यात पडला . आता ? ...
संभा पट्टीचा पोहणारा होता . पाण्याला वेग होता , तरी ठीक होतं . पण - राजाभाऊ ? त्यांनी टाकली की उडी पाण्यात. राजाही पट्टीचा पोहणारा होता . कुत्र्यांना पोहता येतंच . त्यांना पोटाला भोपळा बांधून शिकण्याची गरज पडत नाही . इतर वेळी पाणी कमी असताना दोघे पाण्यात डुंबायचे . आत्ताही राजाला तसंच वाटलं होतं बहुतेक . संभा असताना पाण्याची कसली भीती ? की संभाला वाचवायला ? …कोणास ठाऊक ? वा रे बहाद्दर ! पण आजची वेळ वेगळी होती . राजा प्रवाहात सापडला आणि तो पाण्यात वाहत वाहत पुढे जाऊ लागला .
संभा चार हात मारून बाहेर आलाही. पण राजा ? त्याचा जिवलग मित्र तर क्षणाक्षणाला दूर चालला होता . आजूबाजूला मदत करायला कोणीही नव्हतं .
अशा वेळी संभा काय करणार होता ? अशा पाण्यात होडी घालायची नसते , असं वडलांनी सांगितलेलं होतं . आज सकाळी त्यांनी स्वतः नाईलाजाने होडी पाण्यात घातली होती ; पण काठापाशीच . त्यातही संभाला त्यांनी होडीत घेतलं नव्हतंच.
मध्यभागी पाण्याला चांगलाच वेग होता . आता पाणी शिरजोर होतं .राजा जिवाच्या आकांताने पाय मारत होता . पाण्यात उतरून त्याची चूक झाली होती …
संभाच्या डोळ्यात पाणी आलं .राजा त्याचा खासमखास मित्र होता . त्याने आधी नागाचं संकट पळवून लावलं होतं . वर त्यालाच सोबत म्हणून पाण्यात उडी टाकली होती . म्हणूनच तो पुरात अडकला होता . आता ? - आता संभाची पाळी होती .
त्याने तिरमिरीत होडी सोडली . ढकलत आणली अन घातली की पाण्यात . त्याने वल्ही सावरली व ती मारायची सुरुवात केली . वडलांबरोबर तो होडी वल्हवायला शिकला होताच . तो काटक होता .अंगात असलेल्या साऱ्या शक्तीनिशी तो होडी चालवत होता .
राजा पुढे गेला होता . होडी चालवता येत असली तरी पुराची ताकद वेगळीच होती . आता संभाला कळलं, वडलांनी पुरात होडी घालायची नसते , असं का सांगितलं होतं ते . होडी आपोआप पुढे जात होती . फक्त त्याला ती राजाजवळ काही नेता येत नव्हती . पण संभाने जोर लावून होडी त्याच्यापर्यंत नेली . खरं तर ते अजिबात सोपं नव्हतं . पण त्याच्या अंगात आता वेगळीच शक्ती संचारली होती . मित्राला पाहताच राजा ओरडू लागला . आधी घाबरलेला तो आता आनंदी झाला . पण ते पुरेसं नव्हतं ना . त्याला होडीत घ्यायचं कसं ? काठ धरून वर चढून यायला तो काही पोरगा नव्हता . मग त्याला उचलून घ्यावं लागणार होतं . पण तो जड होता . संभासाठी ते अवघड होतं . त्याला उचलणं काही जमेना . तो त्याच्या गळ्यात असलेला पट्टा धरून ओढण्याचा प्रयत्न करत होता . होडी आणि राजा दोघेही पुढे पुढेच चाललेले .
पुढे खेचणारं पाणी , वाहत जाणारी होडी , धडपडणारा राजा आणि छोटा संभा , त्यात आजूबाजूला मदतीसाठी कोणी नाही . काय दुःखद दृश्य होतं ते !
संभाला वाटलं की तो नदीतून असाच वाहत पुढे जाणार आणि भाटघर धरणाच्या भिंतीला जाऊन धडकणार किंवा पाणी वाढलं असलं तर त्याच्या उघडलेल्या दरवाजांमधून खाली सांडव्यात पडणार .
भाटघर हे भोर परिसरातील एक मोठं धरण आहे . येळवंडी नदीवरचं . इंगजांनी बांधलेलं . वैशिष्ट्यपूर्ण . पाणी वाढलं की धरणाच्या भिंतीचे स्वयंचलित दरवाजे आपोआप उघडतात आणि पाणी खाली पडू लागतं .
संभा होडीत खाली बसला ,त्याने राजाचा गळपट्टा धरला आणि त्याने त्याला उचललं . पण दुर्दैव ! तो त्याच्या हातातून निसटला आणि पाण्यात पडला . एवढंच नाही तर - होडीच उलटली आणि संभाही पाण्यात पडला . दोन्ही वल्ही वाहून गेली . आता खरी परीक्षा होती .
संभाने गावातल्या मारुतीला आठवलं . तो गरजला - जय बजरंग बली ! आणि तो हात मारत होडीजवळ पोचला . होडीला धरलं आणि उलट्या होडीवर चढून बसला . तो पुढे गेला . राजाजवळ . आता त्याने त्याचा पट्टा धरला आणि ओढलं त्याला होडीवर . जमलं ! या झटापटीत ती शहाणी पुन्हा सुलटी काही झाली नाही . आणि उलट्या होडीवर राजाभाऊ आरामशीर चढू शकले . हे तर ब्येस काम झालं ! पण एक काम झालं, पुढे काय ? पाणी पुढे नेत होतं . हाताशी वल्ही नव्हती .
त्यात गंमत ! राजा ओलं अंग झटकू लागला .केसातून पाणी निथळण्यासाठी . मग संभा त्याला ओरडला - ए , वरून पाणी कमी पडतंय म्हणून तूही पाणी उडव . पुन्हा पडायचंय का पाण्यात ? तेव्हा तो गप्प बसला .
संभाचं डोकं पाण्यापेक्षा वेगात पळू लागलं . तो आजूबाजूला पाहू लागला . पाण्यातून येणारी एक मोठी फांदी त्याने उचलली . झालं वल्हं तयार . पण पाणी त्याच्या मनाप्रमाणे होडीला ओढत होतं . मग ? संभाने पुन्हा डोकं चालवलं . पुढे एक झाड होतं . त्याने निकराचा प्रयत्न केला आणि होडी तिकडे नेली .कशासाठी ? झाडावर चढण्यासाठी ? तो चढला असता ; पण झाडावर राजा कसा चढणार ? नाही . त्याची युगत तशी नव्हती .
होडी त्या झाडाला जाऊन अडकली . त्याला तेच हवं होतं . त्याने सुटकेचा निःश्वास सोडला . त्याने नजर फिरवली आणि अंदाज बांधला की ते टाळं - म्हशिवली असावं . पुढचं गाव . एकंदर त्यांच्या त्या भयंकर पूरप्रवासाला टाळं लागलं होतं.
त्याने तोंडावरचं पाणी पुसलं . जरा दम खाल्ला . पलीकडे काठावर माणसं दिसत होती . त्याने हाका मारल्या ; पण नाही . पावसाच्या रपारप आवाजात त्याचा आवाज पोचला नाही . मग राजा भुंकू लागला . तरीही नाही . मग संभाने अंगातला केशरी टी शर्ट काढला आणि हवेत फिरवायची सुरुवात केली . आणि एकदाचं त्या माणसांचं लक्ष यांच्याकडे गेलं . त्या ढगाळ वातावरणात तो केशरी रंग उठून दिसत होता . त्यांनी तो म्हशिवलीच्या ढोल पथकाचा टी शर्ट ओळखला . त्यांचा गलका सुरु झाला - पोरगं पुरात अडकलंय म्हणून
लोक जमा झाले . दुसरी एक होडी पाण्यात घातली गेली . त्यामध्ये काही माणसं . ते यांच्याजवळ आले . यांना त्या होडीत घेण्यात आलं . त्यांची होडी झाडातून सोडवण्यात आली . ती सरळ करून त्यामध्ये दोघे जण बसले . मग दोन्ही होड्या किनाऱ्यावर आणण्यात आल्या . लोक संभाला ओरडले . पण त्याची हकीकत ऐकून त्यांनी देवाचे आभारच मानले . संभा राजाला मिठी मारून रडत होता .
त्याची होडी तिथे बांधून ठेवण्यात आली . मग दोन माणसं त्याला घरी सोडायला आली . आता काठाकाठाने पायीच प्रवास होता .
त्याचे आई-वडील झोपडीच्या बाहेरच उभे होते . आश्चर्य करत - की हे दोघे कुठे गेले असावेत ?
संभा आईला जाऊन बिलगला . राजा वडलांच्या अंगावर उड्या मारू लागला . आलेल्या माणसांनी सगळं सांगितलं . वडलांना काय बोलावं सुचेना . आईच्या डोळ्यांत पाणी . आईने नदीला हात जोडले . जिवावरचं संकट टळलं होतं . तिने दोघांच्या अंगावरून मीठमोहरी उतरवून टाकली .
गरमागरम जेवण झाल्यावर संभा मस्त गोधडीत शिरला . राजा त्याच्या कुशीत . खूप थंडी भरली होती दोघांना .
झोपेत संभाला स्वप्न पडलं . तो पाण्यात वाहून चाललाय . मग त्याला एक होडी दिसली . तो तिच्यावर चढून बसला . खरं म्हणजे तो राजाच्या अंगावर चढून झोपला होता . राजाला झालं ओझं. त्याने त्याला खाली पाडलं . स्वप्न सुरूच होतं . संभा पुन्हा पाण्यात वाहून जाऊ लागला म्हणून तो ओरडला - राजा !
राजाने त्याच्या कानात नुसतं कुंई केलं. त्याला म्हणायचं होतं - झोपू दे ना यार ! जरा गप पड आता . एकदम शांत !