मंडपेश्वर लेणी, दहिसर

वाह!
सुंदरच भटकंती, पुण्यात पाताळेश्र्वर पाहून वेरूळला असल्याचा फील येतो.तसच मुंबानगरीत ही लेणी पाहून वेरूळ वाटलं :) ते समुद्राच्या भरतीच्या लाटा,मरीन ड्राईव्ह भारीच, समुद्र मात्र पुण्यनगरीत नाही ;)

इडली खाता खाता भक्तीताईचा लेख तट्टे इडली पोडी आठवला हे वेगळे सांगायला नकोच

कसलं भारी मन लावून वाचता ओ :) आनंद वाटला,धन्स!

नेहमीप्रमाणे माहितीपर लेख. मंडपेश्वरातल्या मूर्ती बऱ्यापैकी चांगल्या अवस्थेत दिसत आहेत.

दृष्टीकोन असेल जवळपास सुद्धा अनेक चांगल्या गोष्टी सापडतात.

पावगढ, गुजरात मधे लकुलिश चे मंदिर व माहीती प्रथमच कळाली. छावडा राजांनी आठव्या शतकात हे मंदिर बांधले. काही मुर्ती सुस्थितीत आहेत पण मंदिर मात्र भग्न आवस्थेत आणी दुर्लक्षित आहे.

पुरातन मुंबईची ओळख करून दिल्याबद्दल धन्यवाद.

वाह , उत्तम लेख !
आवडले !

लेख आणि वर्णन नेहमीप्रमाणेच उत्तम. लेणीची रचना बरीचशी घारापुरी आणि पाताळेश्वरासारखी वाटते आहे. ह्याचे कर्तृत्व बहुधा कोंकण मौर्यांकडे असावे.

वरील उजव्या कोपऱ्यात यक्ष/गंधर्व आहेत.

उजव्या कोपर्‍यातील शेवटची मूर्ती गरुढारुढ विष्णूची आहे.

डावीकडील वरच्या भागात ब्रह्मदेव आहे.

यातील सर्वात पहिला हत्तीवर आरुढ इंद्र आहे. इतर दिक्पाल अजिबात ओळखू येत नाहीत, शेवटचा ब्रह्माच.

या खाली डाव्या बाजूस बहुतेक लकुलीश व शिष्य असावेत

हा लकुलिश नाही, त्याची ठळक लक्षणे ह्यात अजिबात नाहीत, बहुधा राजा असावा. मूर्तीचे खूपच विदारण झाले आहे मात्र.

खाली उजव्या बाजूस तीन स्त्री प्रतिमा आहेत. त्यातील मधली पार्वती असून हा शिव पार्वती लग्नाचा पट आहे असे सांगतात पण मधली स्त्री पार्वती असावी असे वाटत नाही.

सर्वात उजव्या बाजूची पार्वती आहे, तिची दृष्टी नटराजावर खिळली असून इतर दोन स्त्रिया सखी असाव्यात. हा नटराज पट असल्याने शिव पार्वती विवाह प्रसंग हा नव्हे.

बाकी कान्हेरी लेणी प्रमाणेच येथील स्तंभही खूप झिजलेले दिसताहेत.

फिरत राहा व अशाच हटके ठिकाणांबद्द्ल लिहित राहा.

सोळाव्या शतकात हा भाग पोर्तुगीजांकडे आला. त्यांनी लेण्याचे रूपांतर चर्च मध्ये केले. एक शिल्प तोडून त्याजागी कोरलेला क्रूस याची साक्ष देतो.

हे वाचून माफ करा पण राहवत नाही म्हणून लिहितो... हा फोटू तमाम उदार मतवाद्यांना दाखवला पाहिजे , स्पीड पोस्टाने रा. गांधी यांना दिललीस पाठवून द्यवा म्हणतो ! कसे !
यावरून एक नुकताच आलेला अनुभव

एका भारतीय / बहू देशीय सांस्कृतिक कार्यक्रमात गेलो होतो ,, ठिकाण एका चर्च चे पटांगण होते ,,, बहुतेक लोक केरळ भागातील दिसत होते ,,, आणि असे समजले कि हे चर्च भारतीय सीरियन ख्रिस्ती पंथाचे आहे (पंथ हा शब्द वापरला कारण ख्रिस्ती धर्माचे अनेक भाग आहेत हे कित्येकांना माहित नसते म्हणून )
तर्‍....
फिरत फिरत चर्च च्या बाजूला गेलो तर एक उंच असा पितळ्याचा स्तंभ होता .. आणि वरती अर्थात क्रॉस होता पण स्ताम्भाची सजावट हि भारतीय पद्धतीची होती , नुसतीच भारतीय पद्धतीची होती असे नव्हे तर असा स्तंभ हा त्याचा शहरातील तामिळ हिंदू मंदिरातील स्तंभासारखाच होता... फरक फक्त वरील क्रोस आणि पायथ्यवरील चित्रे ....
म्हणजे काय कि जरी धर्माने ख्रिस्ती असले तरी त्यांचे मूळ हिंदूच आहे ( अर्थात हे ते मेनी करणार करणार नाहीत म्हणा )
चर्च = https://www.quora.com/Why-do-some-churches-in-South-India-have-a-long-to...
मंदिर = https://www.youtube.com/shorts/fcu9KsgDdKI

पुढे मी खादाड म्हणून पदार्थ विकणाऱ्याला विचारले कि हे जेवण केरळी पद्धितीचे आहे हे दिसतंय पण त्यात पण हिंदू पद्धत / ख्रिस्ती पद्धत / इस्लामी पद्धत असे काही आहे का? तर त्याने उध्दट पने उत्तर दिले कि चर्च च्या पटांगणात आहे म्हणजे ख्रिस्तीच असणार ना? मग मी त्याला दाखवून दिले कि असे काही नाही तुमचचा हा मेळावा काही धार्मिक मेळावा नाहीये तर सगळ्या जनतेचं सहभाग व्हावा असा असा मेळावा आहे त्याची जाहिरात हि तशीच आहे ,, येथे हिंदू आणि शीख स्टाल हि दिसत आहेत ,
जसे गोव्यात हिंदू आणि ख्रिस्ती जेववण्याचं पद्धतीत फरक आहे तश्या अर्थाने मी विचारत होतो ...
भारताबाहेर अनेकदा हे मी बघितलंय " आपण कसे सर्वसामान्य हिंदू भारतीय नाही किंवा त्या भारतिचे संस्कृतीशी आपला काही संबंध नाही कारण कि आपण भारतीय ख्रिस्ती किंवा मुस्लिम आहोत म्हणून " असे दाखवण्याची काहींना ओढ असते ... का कोण जाणे !
(का ते माहिती आहे म्हणा , सुन्यास अधिक सांगणे ना लागे )

उत्तम लेख, वर्णन , आणि छायाचित्रे.

मंडपेश्वर रस्त्यावर फार पूर्वी खूपच वावर असायचा. नंतर देखील तिकडून प्रसंगोपात्त येणे जाणे असते

तिथे लेणी आहेत आणि ती इतपत बऱ्या अवस्थेत आहेत हे कळून आश्चर्य वाटले. कधी अशा जागा जाऊन बघाव्या असा विचारच रूटीन मध्ये मनात येत नसावा.

महाकाली केव्हज रोड वर पूर्वीच्या एका नोकरीत मी कित्येक वर्षे रोज ये जा केली. पण तिकडे लेणी आहेत हे नावात स्पष्ट होत असूनही ते केवळ एका रस्त्याचे नाव म्हणूनच राहिले मनात. कधीही ती लेणी कुठे आहेत शोधायला गेलो नाही (आहेत का?)

तीच गत शनिवारवाड्याची. पूर्वी पुण्यात दोनेक वर्षे राहून रोज शनिवार वाड्यावरून जाऊन येऊन त्याला वळसा घालून देखील एकदाही आत गेलो नाही.

एरवी दूरदूरची पर्यटन स्थळे पैसे खर्चून आणि प्रवास करून बघितली जातात. पण रूटीनच्या रस्त्याला "अतिपरिचयात अवज्ञा" चा शाप असतो.

छान आहेत लेणी 👍
बोरिवली, कांदिवली, एस्सेल वर्ल्ड-वॉटर किंगडम इत्यादी ठिकाणी जाताना घोडबंदर रोडवरून दहिसर चेकनाकामार्गे अनेकदा जाणे-येणे झाले आहे, परंतु दहिसर आणि बोरिवली ह्या दोन्ही ठिकाणांहून जवळपास सारख्याच अंतरावर असलेल्या ह्या लेण्यांबद्दल काहीच माहिती नव्हती. बृहन्मुंबई महानगरपालिकेच्या हद्दीत, मुंबई आणि ठाणे जिल्ह्याच्या सीमेनजीक असूनही हि लेणी इतकी अप्रसिद्ध कशी राहिली ह्याचे आश्चर्य वाटले!

सुंदर परिचय
आवडला
आणि फोटोही