रांगो - एक विलक्षण ऍनिमेटेड कथा

रांगो - एक विलक्षण ऍनिमेटेड कथा

काहींना पर्वत आवडतात, तर काहींना नदीकिनारा, काहींना फेसाळणार्या अथांग सागराचे प्रेम असते तर विलक्षण भव्य मानवनिर्मित गोष्टींचे. मला मात्र लहानपणापासून वाळवंट खूपच आवडत आले आहे. आणि ते सुद्धा सौदी अरेबियन किंवा आपल्या राजस्थानी पद्धतीचे वाळूचे नाही तर कोलोरॅडो किंवा मोहावे वाळवंटाचे प्रेम. डोंगर, नदी, समुद्र ह्यांत सजीवता असते, एक गतिशीलता असते. इथे जीव आहे, इथे काळ ह्या प्रकाराला महत्व आहे. समुद्राची प्रत्येक लाट आपल्यासोबत काळ कसा निघून जात आहे ह्याची जाणीव घेऊन येते. पण वाळवंटाचे तसे नाही. इथे काळ जणू थांबलेला असतो. ह्यांत एक गूढ आहे. जीवन बहुतेक करून नसतेच आणि असेलच एखादे झाड तरी ते विरक्त वाटते. बहुतेक लोकांना म्हणूनच वाळवंट आवडत नाही. पण मला तेच प्रचंड आवडते. म्हणूनच रांगो हा चित्रपट मला भयंकर आवडला.

रांगो हा नेवाडा मधील वाळवंटावर आधारित चित्रपट आहे. ह्यांत वाळवंट आहे म्हणूनच मला तो आवडला का ? नाही. फक्त त्यासाठी नाही. नेवाडा मधील ह्या मोठ्या वाळवंटातून भरधाव वेगाने एक गाडी जाते. गाडींत एक टॅंक आहे आणि त्यांत आहे कुणाचा तरी पाळलेला सरडा. हा ह्या कथेचा नायक. चुकून हा सरडा गाडीतून हवेंत फेकला जातो आणि कसा बसा त्या शुष्क वाळवंटात फेकला जातो.

कथेच्या ओघांत आपला हा नायक रांगो हे नाव धारण करतो. हे सुद्धा प्रतीकात्मक आहे कारण त्या पालतू सरड्याला आपले असे नाव नव्हतेच. खरे तर त्याला आपली अशी ओळख नव्हतीच. आणि कदाचित म्हणूनच सरडा हा आपला नायक आहे कारण बाहेरील परिस्थितीनुसार आपला रंग बदलणारा हा प्राणी त्याची आपली खरी ओळख काय ? हीच चित्रपटाची मुख्य कथा आहे.

तर आपला नायक चालत चालत डर्ट नावाच्या एका छोट्याश्या वेस्टर्न गावांत पोचतो. जुन्या स्पॅघेटी चित्रपटांची आठवण करून देणारे हे छोटेसे शहर इथे अनेक प्रकारचे प्राणी असतात. तर इथल्या सलून मध्ये जाऊन हा सरडा बढाया मारतो आणि बोलण्याच्या ओघांत रांगो हे नाव धारण करतो. वरून विचित्र वाटणारे हे शहर आणखीन गूढ होत जाते. ह्या शहरांत पाण्याची समस्या आहे. एक जुनाट कासव इथला मेयर आहे तर खलनायक आहे एक मोठा रेटल स्नेक. आपल्या बढाईखोर नायकावर अचानक ह्या शहराचा शेरीफ बनण्याची जबाबदारी येऊन पडते.

कथा तशी नेहमीच्या थाटाची वाटली तरी तशी नाही. पहिली गोष्ट ठळक पणे लक्षात येते ती म्हणजे संगीत. ह्यांत अचानक घुबडणाचा एक थवा येऊन मारियाची थाटाची मस्त गाणी म्हणतो. हि गाणी थोडी "नरेटर" प्रकारची आहेत.

प्रत्येक प्राणी हा इतर चित्रपटाप्रमाणे "क्युट" नाही तर उलट प्रत्येक प्राणी हा काही प्रमाणात अपंग आहे. आपल्या नायकाचा एक डोळा मोठा तर मान वाकडी आहे. ह्याला स्वतःची ओळख नाही तर तो आपली ओळख बनवतो, खोटी खोटी. त्यांत तो एक पराक्रमी हिरो आहे. पण जेंव्हा तो रेटल स्नेक पुढे पोचतो, तेंव्हा त्याचे पितळ उघडे पडते. साप हा इथे मृत्यूचे प्रतीक आहे. अचानक रांगो आपण हिरो नसून एक घाबरट सरडा आहे हे मान्य करतो आणि चालत वाळवंटातून जातो.

इथे चित्रपट थोडा डेव्हिड लिंच मार्गाने म्हणजे "surreal" होतो. रांगो आपल्याच विचारांत वाळवंटातून हायवे पार करतो. भरधाव वेगाने जाणार्या रस्त्याला पार करणे म्हणजे एका अर्थाने रंगो ने मृत्यूवर मात केली आहे असे दाखवले जाते. रस्त्याच्या दुसऱ्या बाजूला त्याची भेट "spirit ऑफ the वेस्ट" म्हणजे क्लिंट ईस्टवूड शी होते. वेस्टर्न चित्रपटांचा हा महानायक रांगो ला सल्ला देतो. "कुठलाच माणूस आपल्या स्वतःच्या कथेतून पळून जाऊ शकत नाही. लोकांना काय वाटते किंवा आपल्याला लोकांना काय भासवायचे आहे हे महत्व नाही. जे करण्याची गरज आहे ते आपण करावे, लोकांसाठी, स्वतः साठी नव्हे." ह्या भेटीनंतर रांगो चा "अहं" नष्ट होतो.

पुढे काय होते ते मी सांगणार नाही.

ह्या चित्रपटाची दुसरी महत्वाची जमेची बाजू म्हणजे जबरदस्त ऍक्शन. इतकी चांगली ऍक्शन मी कुठल्याच ऍनिमेटेड चित्रपटांत पहिली नाही. आणि हे प्राणी असल्याने तर ती आणखीन मजेशीर होते. एके ठिकाणी आपले गावकरी चक्क डुकराने ओढलेल्या गाडीवरुन भरधाव वेगाने गोळीबार करत जातात आणि त्यांच्यावर हवेतून वटवाघुळांवर बसलेले मोल (घूस) हवाई हल्ला करतात. ह्यांत मला एवेन्जर्स, मॅड मॅक्स, वंडर वूमन ह्या सर्व चित्रपटांची आठवण आली.

एकूणच मुद्धाम पाहावा असा हा चित्रपट आहे.