तुम्ही डावीकडुन -> उजवीकडे का आलात ?

डावे आणि उजवे याच्या ‘तुमच्या’ व्याख्या स्पष्ट केल्या तर अधिक नेमकी उत्तरे मिळतील.

तसेच, तुंम्ही ‘डावीकडून -> उजवीकडे’ का आलात असा प्रश्न विचारला आहे. तुंम्हाला उजवीकडून -> डावीकडे जे गेले आहेत त्यांच्या प्रवासात रस नाही का? का हेच ते उजवेपण?

भारत आणि पाश्चिमात्य लोकशाही ( कानडा, यु एस , यु के, ऑस्ट्रेलिया , न्यू झीलण्ड ) या दोन्ही तील दावे आणि उजवे यांचे रंग वेगळे आणि पोत थोडे वेगळी असते असा माझा अनुभव आहे त्या अनुषंगाने विचार कार्याचा झाला तर अनेक स्थलान्तरित भारतीयांप्रमाणे ( सरसकटीकरण ) माझा प्रवास साधारण असा
१) भारतात उजवा मधय ( पण धर्मांधतेचा तिटकारा असणारा)
२) पाश्चिमात्य देशात दावा ( पण त्यातील अति दाव्याच्या विचारसरणीचा आणि खास करून भारताबद्दल चाय काही गैरसमजुतींचा विट असणारा )

विचारसरणी पुढे दावे कधी कधी देश या संकल्पनेला तडा जाईल असे वागतात म्हणून दाव्यानं भारतात विरोध पण येथील दावे त्या मानाने इकडे तसे कमी वागतात म्हणून इकडे दाव्यानना पाठिंबा आणि येथील उजवया विचारसरणी मागील लपलेला गोरा वर्णद्वेष यामुळे येथे उजवाण्या पाठिंबा नाही असे हे त्रांगडे आहे

असो जास्त विचार करून सविस्तर लिहिले पाहिजे

तेथील डावे आणि उजवे भारताविरोधात मात्र एकत्र असतात
ह.....म..... नाही
फरक असतो थोडा

तरी पण हा धागा चांगला सुदृढ व्हावा अशी शुभेच्छा. धागा जवळपास हलायचा थांबला की "किती झोडपणार आहात हिंदूंना" या नावाचे पुस्तक काढावे आणि धाग्यातील निवडक रत्नांचा वापर करावा असा एक सल्ला.

१. सतत एक बाजु दुसर्‍यावर अन्याय करते आहे.
२. अतिशय निवडक आणि खोट्या बातम्या पसरवणे.
३. दांभिकपणा.
ही वैशिष्ट्ये दोन्ही बाजूंकडे दिसतात. सध्यातरी बहुसंख्यांकवादाचे समर्थन उजव्या बाजूचे लोक करताना दिसतात. महागाईवरुन कानठळ्या बसवणारी भाषणे करणारे व त्या वरुन २४-७ कथित पत्रकारिता करणारे उजवीकडेच कललेले होते असे दिसते. हेच पत्रकार आता निवडक बातम्या देत आहेत. व खोट्या बातम्याही पसरवत आहेत.

मी सुरुवाती सुरुवातीला माईल्ड उजवा कसा होतो ते सांगतो.

अटलास श्रगडचा खूपच प्रभाव पडलेला. ऑब्जेक्टिव्हिसम हेच फक्त तार्किक आणि बाकी सगळं अतार्किक असे वाटलेले. नास्तिक तर आधीच होतो, ते ऑब्जेक्टिव्हिस्ट विचारात बसणारं आहेच. घरात, शाळेत सावरकरांबद्दल भरपूर ऐकलं होतच. स्वतः फर्स्ट हॅन्ड सावरकर वाचले नव्हते, पण त्यांची शाळेत म्हणायचो ती गाणी फार आवडायची. (जयोस्तुते,ने मजसी ने इ.) त्यामुळे सावरकरांवर केवळ असहमती दर्शवून न थांबता, माफीवीर वैगेरे टीका करणे आजिबात आवडले नाही (अजूनही आवडत नाहीच.). आणि सावरकर बाकी स्वातंत्र्यसैनिकांच्या पासून नक्की काय बाबतीत वेगळे आहेत- त्यांच्याबद्दल आकस का आहे हे समजण्याइतकी मॅच्युरिटी तेव्हा नव्हती.

अर्थात मी उजवा असलो तरी लिबरटेरियन होतो- शेवटी आयन रँड फ्यान. म्हणजेच हिंदू खतरे मैं है, मुस्लिम बॅड इत्यादी कधीच नाही. उजवे असणे कोणाबद्दल तरी द्वेष बाळगून किंवा कोणाचीतरी भीती बाळगून नव्हते. फ्रीडम ऑफ स्पीच तेव्हा सुद्धा पुरस्करणीय वाटायचेच.फक्त व्यक्तीचे समाजाप्रती दायित्व वैगेरे काहीही नसते असे मला वाटायचं. हॅंक रिअर्डन चे वाक्य भयंकर आवडायचे तेव्हा (अटलास श्रगड चे सार म्हणून हे वाक्य चालू शकेल-)

‘तुम्ही स्वतःचं हित लोकहितापेक्षा अधिक महत्त्वाचं लेखता?’
‘हा प्रश्न केवळ नरभक्षकांच्या समाजातच उद्भवू शकतो असं मी लेखतो.’
‘काय म्हणायचंय काय तुम्हाला?’
‘मी असं मानतो की, जी माणसं कष्ट न करता पैसे कमावण्याचा विचारही करत नाहीत त्यांच्यात हितसंबंधांचा संघर्ष उद्भवत नाही. जे समाज मानवी आहुती मागत नाहीत त्यांच्यात हा प्रश्न उद्भवत नाही.’

आता मोठा झाल्यावर विचार बदलले. आता अन्न, वस्त्र, निवारा, शिक्षण, आरोग्य ह्या वस्तूंपासून वंचित कोणीही राहू नये असे मला वाटते. म्हणून मी आता राईट चा लेफ्ट लिबरटेरियन झालो.

आणि आता समजले की अटलास श्रगड ही एक परीकथा आहे.
कोणीतरी म्हणलंय-

लहान मुलांच्या जीवनात दोन पुस्तकं फार मोठा परिणाम करणारी असतात. एक अटलास श्रगड आणि दुसरं लॉर्ड ऑफ द रिंग्स. त्यातल्या एका पुस्तकामध्ये अविश्वसनीय दुष्ट खलनायक, अविश्वसनीय सामर्थ्यवान आणि नैतिक नायक, पूर्णपणे काल्पनिक जग आहे. आणि दुसऱ्या पुस्तकात दैत्य आणि एल्फ आहेत. :)

हा प्रश्न मला लागू नाही कारण मी पहिल्यापासूनच उजवा होतो आणि आजही उजवाच आहे. तरीही एक गोष्ट लिहित आहे. ही गोष्ट आर्थिक बाबतीविषयी आहे- राजकीय नाही. राजकीय दृष्ट्या उजवे (भाजप, संघ वगैरे) आर्थिक विचारांनी पण उजवेच असतील असे गृहित धरून अनेकदा अप्रस्तुत प्रश्न विचारले जात असतात. निदान भारतात सार्वजनिक जीवनात आर्थिक उजवे कोणीच नाही. भाजपची राजकीय धोरणे उजवी असली तरी आर्थिक धोरणे उजवी नाहीत- अर्थात ती कम्युनिस्टांइतकी डावी नाहीत पण भाजपला आर्थिक दृष्ट्या उजवे म्हणता येणार नाही. विशेषतः मोदी सरकारच्या शेकडो योजना लक्षात घेता. डावे-उजवे यावर कोणतेही भाष्य करताना हा महत्वाचा फरक लक्षात घेतला पाहिजे असे वाटते. तो लक्षात न घेतल्यास दिशाभूल करणारी अनुमाने निघतील.

राजकीय पक्षांमध्ये मी आर्थिकदृष्ट्या डावा का नाही? वरकरणी असे दिसते की आर्थिक डावे कोणतीही मागणी चुकीची करत नाहीत. सगळ्यांना आरोग्यसेवा, अन्न वगैरे मूलभूत गोष्टी मिळाल्या पाहिजेत. यात आक्षेप घेण्यासारखे काय आहे? नसेल तर मग जगात सर्वत्र डाव्या राजवटी असतात तिथे हुकूमशाही का असते? किंवा वेनेझ्युएलाप्रमाणे अर्थव्यवस्थेचे वाटोळे का होते? त्यावर माझा दावा असा आहे की सत्तेत येण्यापूर्वी हे लोक नेहमीच 'लेफ्ट लिबर्टेरिअन' असतात. लिबर्टेरिअन म्हणजे माणसाच्या स्वातंत्र्यावर विश्वास ठेवणारे आणि कोणत्याही सक्तीला विरोध करणारे. पण सत्तेत आल्यावर मात्र तेच लोक लेफ्ट ऑथोरिटॅरिअन बनतात आणि हुकुमशहा बनतात. म्हणजेच माझा दावा आहे की लेफ्ट लिबर्टेरिअन ही सत्तेत आल्यावर स्थिरावणारी गोष्ट नाही तर वाटचाल ऑथोरिटॅरिअ‍ॅनिझमकडेच होते. असे का होते?

याविषयी अर्थतज्ञ फ्रेडरीक हायेक यांनी एक खूप सुंदर गोष्ट लिहिली आहे. मुळात परीच्छेद अर्थात इंग्लिशमध्ये आहे. त्याचे स्वैर भाषांतर करतो. त्यात कंसात माझ्याही कमेंट लिहितो.

"मी या देशाच्या अर्थव्यवस्थेची वाट लावणार या उद्देशाने कोणीही सुरवात करत नाही. तर अशा सत्ताधीशाचे देशातील गरीबांची स्थिती बघून हृदय पिळवटून जाते. मग काय करायचे? तर आर्थिक विषमता कमी करण्यासाठी प्रयत्न करायचे. हे करायचा सगळ्यात सोपा मार्ग म्हणजे लोकांमध्ये पैसे वाटायचे. (वेनेझ्युएलामध्ये हेच झाले. भारतात राहुल गांधींच्या न्याय या व्यवस्थेतही हेच करायची क्षमता होती). त्यातून पुढचा प्रश्न जन्माला येतो. मनी सप्लाय वाढला की महागाई वाढते. महागाई वाढली की लोकांना आवश्यक गोष्टी परवडेनाशा होतात. त्यावरही अशा सत्ताधीशांकडे उपाय असतो. समजा ब्रेड महाग व्हायला लागला तर ब्रेडच्या किंमतीवर नियंत्रण टाकायचे. आणि ब्रेड महाग विकून लोकांना लुबाडल्याबद्दल बेकरीवाल्याला भांडवलदार म्हणून शिव्या घालायच्या. पुढे काय होते? तर ब्रेड एका नियंत्रित किंमतीपेक्षा जास्त किंमतीला विकता येणार नाही पण ब्रेड बनवायला लागणारे पीठ मात्र महागच होत चालले आहे. अशावेळेस ब्रेड विकणे न परवडल्याने बेकरीवाले ब्रेड बनविणेच बंद करणार. मग पुढे काय करायचे? तर पीठाची किंमत अशीच नियंत्रित करायची. पीठाची किंमत नियंत्रित केल्यावर त्या उद्योगात गुंतलेल्यांना त्या किंमतीत पीठ विकणे परवडेनासे झाले की मग ते पीठाऐवजी दुसर्‍या गोष्टी विकायला लागतात.

मग काय करायचे? तर बेकर्‍याच ताब्यात घ्यायच्या (राष्ट्रीयीकरण करायचे) आणि आपल्या पक्षातील मर्जीतल्या लोकांना बेकर्‍या आणि पिठाच्या चक्क्या चालवायला द्यायच्या. या मंडळींना त्या उद्योगातील काहीही माहित नसल्याने त्यांच्याकडून कारभार व्यवस्थित होत नाही. मग वेगवेगळ्या गोष्टींची टंचाई निर्माण होते. लोकांमध्ये असंतोष निर्माण होऊन मग हिंसाचार सुरू झाला की मग काय करायचे? हिंसाचार करणारे भांडवलदारांचे हस्तक आहेत असे म्हणत त्यांना शिव्या घालायच्या. मग हिंसाचार काबूत आणायला लष्करी बळ वापरायचे. लष्करी बळाची ताकद जरा ढिली पडली की परत परिस्थिती हाताबाहेर जाऊ लागते. त्यामुळे पोलादी पंजा कायम ठेवायचा."

म्हणजे होते काय? की चांगल्या हेतूने सुरवात केलेली असते त्याचा परिणाम हा असा होतो. थोड्याबहुत प्रमाणात जगभर डाव्या राजवटींमध्ये हेच बघायला मिळेल.

मग नवेनवे लाल रंगाच्या छटा असलेले लोक पुढे येतात. चे गव्हेराने केलेला हिंसाचार आम्हाला मान्य नाही पण तो हिंसाचार वगळून सगळ्या जनतेचे भले व्हावे असे म्हणणारे बर्नी सँडर्स सारखे लोक पुढे येतात. इट वॉस नॉट रिअल कम्युनिझम हे त्या लोकांचे नेहमीचे पालुपद असते. पण मग ज्या भांडवलशाहीमुळे जनतेचे हाल झाले असे ते म्हणतात ती उजवी पध्दत तरी कुठे 'रिअल उजवी' असते? जगात परिपूर्ण असे काहीच नसते. तेव्हा तुलना अपूर्ण उजवी पध्दत विरूध्द अपूर्ण डावी पध्दत अशीच असते. पण चित्र असे उभे केले जाते की तुलना अपूर्ण डावी विरूध्द परिपूर्ण उजवी यात असते. तसे अजिबात नाही. दोन अपूर्ण पध्दतींमध्ये डावी पध्दत मात्र पूर्ण अपयशी ठरते आणि लोकांच्या हालअपेष्टांमध्ये भर टाकते हा आजवरचा इतिहास आहे.

खुप उत्तम धागा आहे !

मुळात , माझ्यामते डावे उजवे ह्या संकल्पना केवळ अर्थशास्त्रीय दृष्टीकोनातुन पहाव्यात , त्यात समाजकारण , राजकारण , धर्मकारण वगैरे घुसडले की सगळा घोळ होतो.
त्यामुळे भाजप , शवसेना , कॉंग्रेस , राष्ट्रवादी , सावरकर , गांधी , हिंदु अन शांततेचे धर्म वगैरे फाटे फुटतात अन मुळ मुद्दा बाजुला रहातो. (तेही मह्त्वाचे मुद्दे आहेत नाहीत असे नाही पण सरमिसळ करुन चर्चा करण्यात काय ? त्यावर स्वतंत्र धागे निघावेत.)

आता मुळ प्रश्नाकडे :

तुम्ही डावीकडुन -> उजवीकडे का आलात ?

मी मुळात कधी डावीकडे अर्थात कम्युनिझम कडे नव्हतोच , पहिल्यापासुनच कॅपिटॅलिझमच एकदम नॅचरल आणि लॉजिकल वाटत आले .
मुळात कम्युनिझम चा पाया "समाजात कायमच दोन गट असणार एक शोषक आणि दुसरा शोषित. आणि त्यांच्यात कायमच क्लास स्ट्रगल होत रहाणार , आणि देअर विल्ल बी ब्लड , अर्थात तो संघर्ष रक्तरंजित असणार " असल्या बाष्कळ आयडेंटिटी पॉलिटिक्सवर आणि विनाकारणच हिंसेला प्रोत्साहन देणार्‍या संकल्पनेवर उभारलेला आहे. आणि हे असे भेद कुठेही कसेही सोयीनुसार घडवता येतात , जसे मार्क्स ने युरोपात श्रीमंत वि गरीब केले , अमेरिकेत काळे वि गोरे, फेमीनाझींनी एक पाऊल पुढे जाऊन स्त्री वि पुरुष केले, आपल्याकडे उच्चवर्णिय वि दलित केले . हे असली बाय-पार्टिशन सिटीम उभारुन लोकांची माथी भडकावणे अन त्यांना अर्थिक संमृध्धी पासुन वंचित ठेवणे खुप्प सोप्पे आहे !
एकदा का तुमच्या मनात रुजवले की तुम्ही शोषित आहात अन दुसरा कोणी तरी शोषक की मस्त आग पेटते आणि आपण सहज सत्ता काबीज करुन उपभोगु शकतो इतके सोप्पे गणित आहे ! कित्येक निष्पाप लोकांच्या हत्येचे प्रत्यक्ष कारण असलेला चे गव्हेरा चे प्रिंट असलेले टीशर्ट घालुन लोकं मिरवतात तेव्हा खरेच त्यांच्या अज्ञानाची आणि निर्बुध्दपणाची कीव वाटते !

कॅपिटॅलिझम नॅचरल वाटते ! ज्याच्याकडे कॅपिटल असेल तो जिंकेल. मग ते आर्थिक असेल बौध्दिक असेल सामाजिक असेल की शारिरिक असेल ! कितीही क्रुर वाटत असले तरीहा अल्मोस्ट निसर्गाचा फिजिक्स चा नियम असल्यासारखे सत्य आहे ! तुम्ही कितीही त्रागा करा , रिलायन्स अंबानी अडाणी वगैरेंच्या नावाने त्रागा करा काहीही उपयोग नाही , त्यांच्याकडे इतके प्रचंड कॅपिटल आहे की ते सहज सर्व काही मॅनेज करु शकतात ! धिस इज दि फॅक्ट . त्रागा करुन तुम्ही स्वतःला मन्स्ताप करुन घ्याल स्वतःची एनर्जी अन आयुष्यातील मौलिक वेळ वाया घालवाल , त्यापेक्षा तेच तुमचे कॅपिटल आहे असे तुमच्या लक्षात आले तर तुम्ही त्या कॅपिटल चा बेस्ट वापर करुन एकेक पायरी पुढे जाल अन काय सांगता , तुम्हाला कदाचित त्या लेव्हल ला जाण्याची संधीही मिळेल ! Its all like chess. White may have a minor advantage of making first move, but that doesn't mean white always wins. The only one who makes best use of available recourses wins! and then he creates his monopoly . this all makes perfect sense to me.
लहानपणी ज्यांनी व्यापार हा खेळ खेळला आहे आणि त्यात कसे जिंकायचे हे समजुन घेतले आहे त्या सर्वांनाच कॅपिटॅलिझम एकदम स्वाभाविक वाटेल !

म्हणुनच मी कधीच लेफ्टिस्ट / कम्युनिस्ट नव्हतो... काय्मच उजवा अर्थात कॅपिटॅलिस्ट होतो !
पण
कोव्हिड २०१९ चिंतनांमध्ये एक मोठ्ठा साक्षात्कार झाला ! Communism is not an enemy of capitalism, it is just a tool of capitalism !
त्यामुळे जे मला आपले वाटतात त्यांना मी कॅपिटॅलिझम अभ्यासायला सांगतो , केन्स वि हायेक वाचायला सांगतो, अ‍ॅडम स्मिथ वाचायला सांगतो, जॉन नॅश गेम थेअरी , माकियाव्हेली , सन झु , मार्कस ऑरेलियस आणि नजीकच्या काळात जॉर्डन पीटर्सन चे १२ रुल्स फॉर लाईफ सुचवतो.

आणि जे मला आपले वाटत नाहीत त्यांना कम्युनिझमच प्रीच करतो , जावा , शिका , संघटित व्हा, संघर्ष करा , संप करा , मोर्चे काढा , सत्ता उलथवुन टाका , तुमच्यावर अण्याव झाला आहे , सूड घ्या , पेटुन उठा कॉम्रेड्स !

कॅपिटॅलिस्ट लोक्स, आपल्याला एवढा वेळ नाहीये : शिका , संघटित होऊ नका , संघर्ष करायचा तर करायचा विचारही करु नका, मस्त कॅनडा , अमेरिका , ऑस्ट्रेइलया , जर्मनीला जा, भारतातच रहाणार असाल तर मोठ्ठ्या शहरात रहा , मस्त मोठ्ठा ५५ इंची टीव्ही घ्या (अ‍ॅमेझॉन वरुन तोही एम.आय चा), संप, मोर्चा, बंदचे व्हिडीओ बीयर अन पॉपकॉर्न खात पहा , अन्याय , सूड वगैरे फालतु गोष्टी आहेत , उडीदामाजी काळेगोरे , दुनियेत हे वर खाली रहाणारच , कुठे रडत बसता सारखं , भेंचो, एक जिंदगी आहे , लिमिटेड वेळ अन लिमिटेड ब्रेन आहे हेच आपले कॅपिटल आहे , तेच वापरा पुरेपुर , कष्ट करा , पैसे कमवा, सुखाने जगा !

-

आर्थिक दृष्टया समाजाची रचना कशी असावी या पुरतेच जर हे डावे उजवे बोलायचे तर
- जबाबदार भांडवशाही हि अति टोकाचाय डाव्या विचारसरणी पेक्षा जास्त यशस्वी झालेली दिसते
२ उद्धरणे
१) सिंगापोर, = मुक्त अर्थवयवस्था अमेरिकेला हि लाजवेल असे भांडवलशाही उद्योगानं प्रोत्साहन पण त्या बरोबरच ७० जनतेला "मकान " मिळेल हि व्यवस्था.. ( ७०% जनता सरकारी घरात राहते )
२) ऑस्ट्रेल्या आणि न्यू झीलंड = भांडवशाहानं भोवळ येईल असा ४५% आयकर दर कंपनी आयकर दर ३०% , बेकारी भत्ता , जगातील एक बऱ्यापकी समाधानकारी व्यद्यकीय सेवा ( उजवे सरकार असून , कोविड काळात १०० पेक्सह जास्त बिलियन डॉलर ( रुपये ५३-५५) खर्च
४ आठवडे सुट्टी ( अमेरिकेत २ आठवडे ते ३ ), उत्तम रस्ते
पण त्याच बरोबर बहुतेक गोष्टी खाजगी मालकीच्या

थोडक्यात काय भांडवशाही जगात भांडवशाही सरकार ला काही ना काही सामाजिक फायद्याच्या गोष्टी करावय्याचं लागतात !
जर समाज आणि ग्राहकाचं खिशात काहीच नसेल तर भांडवलशहा चा धंदा कसा चालणार?

टोकाचा ( डॉग ईट डॉग) भांडवषयी आणि टोकाची डावी वृत्ती हे दोन्ही घातक

आता यात देश आणि धर्म आणला तर मग हे खूपच गुंतागुंतीचे होते उदाहरण बरेच भाजप समर्थक धर्मानंदः हिंदुत्वाच्या विरुद्ध आहेत.... त्यांचा पाठींबा आहे तो "हिंदूंना मान द्या , अवहेलना करू नका " या विचारांना ...

माझे ते माझेच आणि तुझे तेही माझेच...

सगळ्या साम्यवादी लोकांना, उत्तर कोरिया मध्ये 5-6 वर्षे काम करायला पाठवायला पाहिजे ... आणि उदारमतवादी हिंदूंना सौदीत...

Communist until you get rich. ]

Feminist until you get married.

Atheist until the airplane starts falling.”

हे वाक्य बहुसंख्य उदारमतवादी दांभिक लोकांची वस्तुस्थिती दर्शवणारे आहे.

मी पूर्वी डाव्या विचारांनी प्रभावीत होतो.
उदा : वारसाहक्काने सम्पत्ती मिळू नये , प्रत्येक श्रीमंतीमागे काहीतरी गैरकृत्य असतेच , श्रीमंत गरीबांची पिलवणूक करतात , प्रत्येकाला अन्न मिळालेच पाहिजे
धर्म ही अफूची गोळी आहे, समाजात प्रर्त्येकजण सारखाच आहे , राष्ट्राच्या सम्पत्तीवर सर्वांचा हक्क आहे. संपत्ती म्हणजे सर्वनाश , लुळ्यापांगळ्या श्रीमंतीपेक्षा धट्टीकट्टी गरीबी चांगली वगैरे वगैरे वर माझा ठाम विश्वास होता

काळाच्या ओघात यातले धर्माबाबतचे विधान सोडले तर इतर बाकी विधानांतील फोलपणा हळूहळू अनुभवाला येत गेला.
कष्ट , बुद्धी यामुळे समृद्धी येते, समृद्धी मुळे चांगले जगणे जगता येते.
जे गरीब आहेत त्यांच्याबद्दल वाईट वाटते पण काम न करता जगणारांबद्दल चीड येते.
साधनसंपत्ती निर्माण करण्यासाठी श्रीमंती ( भाम्डवल ) हवेच हे पटत गेले.
आज मी धार्मीक नाही पण इतरधर्मीयांचा कट्टरपण , शिक्षणाबद्दलची अनास्था , धर्माच्या नावाखाली काहीच न करता सर्वसामान्यांचा बुद्धीभेद करणे हे अनुभवतो.
यामुळे मी डावी कडून उजवीकडे येतोय असे मला वाटते.
गरीबांना गरीब ठेवण्यापेक्षा त्यांचे कष्ट बुद्धी वापरून त्यामुळे नवे भाम्डवल ( समृद्धी ) निर्माण करण्यात भांडलवदारांचे हीत आहे हे आता पटत चालले आहे.
शंतनुराव किर्लोस्करांचे एक वाक्य आठवते.
एखाद्या विणकराने कष्ट करून विणलेल्या रेशमी वस्त्राला कोणी विकत घेतले तर त्या विणकराचे पोट भरते. ते वस्त्र कोणी विकत घेतलेच नाही तर केवळ विणकरच नव्हे तर त्याचे कुटुंबीय आणि त्यांवर अवलंबून असणारे सर्वच जण नष्ट होतील. एक अर्थव्यवस्था उध्वस्त होईल.

ती अफूची गोळी तुम्हाला गुंगीत ठेवते. आसपासच्या इतर गोष्टींची जाण तुमच्यापर्यंत पोहोचूच देत नाही

काही लोक उजवीकडे -> डावीकडुन जाताना दिसतात.
रामजन्मभुमी आंदोलनात सहभागी होणार्‍या काही कार्यकर्त्यांचे आत्मकथन वाचण्यात आले होते. या चळवळीतील दांभीकपणा काही वर्षांनंतर लक्षात येऊन ते दुसर्‍या प्रवाहाकडे आकर्षित झाल्याचे म्हटले होते !

आज हा धागा वाचला.
चंसूकू खूप छान मुद्दे मांडले आहेत. चर्चेच्या स्वरूपात मांडलेले मुद्दे जास्त भावतात. असे मुद्दे मांडायची संधी कधी सोडू नका.
तुमचे अभ्यासपूर्ण मुद्दे मला वाचायला मिळतात या कारणासाठी मला पुरोगामी, समाजवादी आवडतात. ;)

हा प्रतिवाद या चर्चेत / मिपावरील इतर कोणत्याही चर्चेत सहभागी झालेल्या कुणा विशिष्ट सदस्याचा उपमर्द करण्याच्या हेतूने लिहिलेला नाही.

हिंदूंनी समान नागरी कायद्याचा आग्रह धरणे यावरूनच हिंदूंच्या दुरावस्थेला हिंदूच जबाबदार आहेत हे माझे अभ्यासांती बनलेले आणि मी यापूर्वी वेळोवेळी मांडलेले मत योग्यच आहे हे दिसते.

खरेतर भारतातील हिंदूंनी, अहिंदूंच्या तुलनेत हिंदूंना अधिक अधिकार देणारा असा असमान नागरी कायदा तयार करून त्याची ताबडतोब अंमलबजावणी करण्याचा आग्रह धरायला हवा आणि तो प्रत्यक्षात येईल यासाठी तन मन धन अर्पून प्रयत्न करायला हवेत.

तसे झाले नाही तर पुढच्या काही दशकांनंतर, "एके काळी या भूभागावर हिंदू नावाची एक धर्मनिरपेक्ष, सहिष्णू, शत्रूवरही प्रेम करणारी (खरंतर स्वघातक, शहामृगी, कसायाला गाय धार्जिण वृत्तीची) एक जमात राहायची" अशी आठवण देखील कुणी करणार नाही.

अशक्य वाटतेय? पर्शिया नामक देशात पहिला मुसलमान आल्यानंतर शंभर वर्षांच्या आत तेथील सर्व पारशींचा समूळ नाश झाला. त्यांची आता तिथे कुणी आठवणही करत नाही.