शेअरमार्केट ची बाराखडी... भाग १ : Fundamental Analysis

आधिचे भाग -

भाग ० : Basics - By गणेशा
भाग ०.१: मार्जिन - By बिटाकाका
--------------------------------------------

प्रथमता आपण हे लक्षात घेऊ की Fundamental Analysis हे दिर्घकालीन गुंतवणुकीसाठी केले जाते.. म्हणजे फक्त Long term portfolio बनवण्यासाठी Fundamental Analysis चा उपयोग होतो. Short term shares साठी हे Analysis लागु पडत नाही.
आणि दुसरी गोष्ट, बर्याचदा आपण Fundamental Analysis हे खुप कठीण असते, किंवा त्यात पार Account /balance sheets वगैरे अवघड गोष्टी पहाव्या लागतात असे म्हणुन आपण या गोष्टी टाळण्याचा प्रयत्न करतो पण तसे करणे चुकीचे आहे.
तर मी शक्य तितके सोप्पे करौन सांगण्याचा प्रयत्न करणार आहे, माझे उदिष्ट्य हे तुम्हाला हे ज्ञान मिळणे हेच आहे, त्यामुळे आपण थोडे सोप्या पद्धतीने जावुयात, वाटल्यास आपल्याला थोडा वेळ लागला ( किंवा काही जास्त भाग लागले ) तरी चालेल..

Fundamental Analysis basics:

तर Fundamental Analysis मध्ये ढोबळ मानाने त्या कंपनीच्या खाली दिलेल्या तीनच गोष्टी पहावयाच्या असतात. त्यात उपप्रकार आहेत. पण मुळ या तीनच गोष्टी पाहतात. आणि सेबीच्या नियमानुसार कंपणीला त्यांच्या साईट्स वर ह्या गोष्टी सांगणे बंधनकारकच असते. त्यामुळे हा सर्व डेटा तुम्हाला त्या कंपणींच्या वेबसाईट्स वरती पहायला मिळतोच मिळतो.
या basics वरती पण मी जरा जास्त सांगतो, कारण basics गोष्टी निट कळाल्यास पुढे काही अवघड वाटणार नाही.

Fundamental Analysis :-
१. कंपनीचे balance sheet - थोडक्यात कंपणीचे Assets किती आहे आणि Liabilities (खर्च,देणे) कीती आहे याचा ताळेबंद.
२. कंपनीचे Profit & Loss Account
३. Ratios (हे पुढे आपण पाहणार आहोतच)

आता या गोष्टींचा आपण पुढे अभ्यास करणार आहोत.
त्या अगोदर balance sheet मध्ये - Liabilities मध्ये काय काय येते ते थोडक्यात पाहु.
तर Liabilities मध्ये येते- १. कंपनी Promoter चे पैसे ( equity capital ) २. Reserve fund ३. कंपनीवरती असणारे कर्ज (Debt).
तर Assets मध्ये येते - १. Building २. Machineries ३. Stocks & Inventory ४. Liquid Cash ५. Receivable cash ६. कंपणीचे Investment.

तसेच
Profit & Loss मध्ये खालील गोष्टी प्रामुक्याने नमुद केलेल्या असतात..
1. Revenue ( total sales) 2. Expenses 3. Operating Profit 4. Operating Profit margin (%) 5. Other Income from other sources 6. Interests on loan 7. Depreciation 8. Profit before Tax 9. Total Tax amount 10. Net Profit 11. Earning per share (EPS) 12. Given Dividend

ह्या सगळ्या टर्म पाहुन तुम्ही गोंधळुन गेला असेल तर तशी काही काळजी करण्याची आवश्यकता नाही. कारण Fundamental Analysis मध्ये आपण प्रामुख्याने Ratios पाहणार आहे, आणि त्या मध्ये वरील balance sheet आणि Profit & Loss वापरुन आपल्याला readymade Ratios बर्याच sites देतात, आपण त्या साठी screener.in हि site पाहु.
उदा. Profitability rations , liquidity ratios असे त्याचे काही टाइप्स असतात. मी जास्त येथे न सांगता आपण ते सरळ उदा. घेवुन पुढे पाहुच.

Fundamental Analysis Advance :

खरे तर व्यवस्थीत समजावुन सांगण्यासाठी theory माध्यम थोडे अवघड आहे, परंतु आपण एक कंपनी घेवुन वरती मी काय म्हणतो आहे ते आपण थोडक्यात पाहु.
आधी मी तुम्हाला थोडक्यात सगळे ratios आणि इतर पाहु, नंतर आपण ते हळु हळु मोजकेच पाहु..

चला तर , आपण TCS ह्या IT sector मधील कंपनीचा fundamental study example म्हणुन बघु :-

फोटो १.

या फोटोत दिसत असल्या नुसार आणि तुम्ही अधिक तुमचे ratios येथे अ‍ॅड करु शकता.
या फोटोत दिसत असलेल्या main गोष्टी मध्ये promoter holding , NPM, EPS, Profit , PE ,Debt, Sales growth ect दिसत आहे, ते चांगले आहे का हे पाहुन आपण हा share, Fundamentally चांगला आहे क ते ठरवतो.. आपण पुढे हेच पाहणार आहे.
त्या अगोदर काही फोटो देतो ..

फोटो २.comparison

बर्याचदा Long term stock पाहतना , आपण त्या सेक्टर मधील Top कंपनी किंवा Fast growing कंपणी पाहत असतो, त्या साठी हि comparison पाहणे योग्य ठरते, यामुळॅ आपल्याला आपण निवडलेला stock इतर stocks बरोबर पडताळुन पाहता येतो. जर इतर stock आपण निवडलेल्या stock पेक्षा चांगला असेल तर आपण त्या stock चा अभ्यास करुन तो निवडला पाहिजे. किंवा आपण हाच stock का निवडतोय हे आपल्याला नक्कीच ठळक पणे माहीत पाहिजे.

फोटो ३.Profit & Loss report

Profit & Loss report मध्ये तुम्ही त्यातवरती नमुद केलेल्या १२ घटकांचा Historical अभ्यास करु शकता, आणी त्यावरुन तुम्हाला हे कळते की कंपनी गेल्या वर्षांपासुन त्याच्या Net profit , Earning per share अश्या मध्ये growth करती आहे का? कशी growth आहे आणि इतर.
याच प्रमाणे तुम्ही Balance sheet चा अभ्यास करु शकता.

फोटो ४. Balance sheet

आता वरची सगळी माहीती तर मिळालीच आहे , पण ती माहीती आपल्या Analysis करावी लागते, आपली मते त्यानुसार बनवावे लागतात.
प्रत्येक व्यक्ती हे वेगवेगळ्या पद्धत्तीने विचार करते, सचिन तेंडुलकर ला शिकवणार्‍या आचरेकरांनी कित्येक लोकांना बॅटींग शिकवली असेल पण ते गुण आत्मसात करण्याची प्रत्येकाची पद्धत वेगवेगळी असते.. तसेच Analysis चे असते, तरीही Fundamental Analysis हे असलेल्या माहितीवरुन केले जात असल्याने सोप्पे आणि सरळ असते ते Technical analysis प्रमाणे व्यक्तीसापेक्ष कमी असते..

आता आपण हे आपल्याला वरती मिळालेल्या Fundamentals वरुन Analysis करुयात आणि हाच या लेखाचा सर्वात महत्वाचा गाभा आहे.
आपल्याला share market मध्ये येण्यास कितीतरी गोष्टी कारणीभुत असतात, पण अभ्यास कसा करावा आणि का करावा हे ज्याला कळाले तो कदाचीत लगेच यशस्वी होणार नाही, परंतु यश त्याच्याकडे नक्कीच येइल. ह्या संपुर्ण लेखाचे उद्धीष्ट्य हा असा अभ्यास करयचा हा नसुन, तुम्ही अभ्यास केला पाहिजे हा आहे, त्यामुळॅ आपण निवडक गोष्टी येथे पाहु.. बाकी राहिलेल्या गोष्टी तुम्हीच अभ्यास कराव्यात असे वाटते...

Analysis

Analysis करताना, मी स्वता growth , safety ,Earnings per share वाढते आहे का कायम, PE ration कमी आहे का? , promoter holding ५० % पेक्षा जास्त आहे का, capital जास्त आहे का ,cash flows व्यवस्थीत आहेत का हे पाहतो.
त्या अनुशंघाने आपण आता काही Analysis पाहुयात.

A. SAFTY

१. DEBT EQUITY RATIO

A high debt equity ratio is a bad sign for the safety of investment.
ज्या कंपनीच्या निव्वळ संपत्तीच्या तुलनेत जास्त कर्ज असते अशा कंपनीला आपल्या नफ्याचा एक मोठा भाग व्याज आणि मूळ रक्कम भरण्यात खर्च करावा लागतो.
जर काही कालावधीत कर्ज कमी होत असेल तर ते चांगले लक्षण आहे. उलटपक्षी, वाढते कर्ज हे एक वाईट चिन्ह आहे. ज्या कंपन्यांचे कर्ज इक्विटी प्रमाण ०.५ पेक्षा जास्त आहे त्यांना टाळले पाहिजे.

मुळ फोटो १ मध्ये पण आपल्याला हा debt चा आकडा दिसतो. १.० debt म्हणजे जेव्हडी equity तेव्हडेच कर्ज. काही कंपनींवरती तर खुप सारे कर्ज असते, अश्या कारणांमुळेच अशोक लेलँड सारख्या चांगल्या कंपन्यांना मी घेतले नाही. कारण माझ्या साठी कर्ज नसलेल्या कंपनी महत्वाच्या आहेत.
Banking and NBFC हे मात्र या नियमाला अपवाद आहेत, कारण त्यांचे कामच एका ठिकानाहुन कर्ज घेवुन दुसर्याला जास्त कर्ज देणे आहे.

२.CURRENT RATIO

Current Ratio = Current Assets / Current Liabilities

This ratio denotes the operating financial health of the company.

कंपनीने त्वरित liabilities करण्यायोग्य मालमत्तेसह त्वरित देय देण्याची क्षमता यात मोजली जाते with Current Assets यात येते सध्याच्या मालमत्तांमध्ये रोख रक्कम, अल्प मुदतीची गुंतवणूक, प्राप्य वस्तू, यादी इ.

सध्याचे current ratio of 2 आदर्श मानले जाते. ज्या कंपन्यांचे current ratio प्रमाण 1 पेक्षा कमी आहे त्यांना टाळावे.

३. INCOME VS OPERATING CASHFLOW

Operating Cash Flow = EBIT (Earnings Before Interest & Tax ) + Depreciation & Amortization – Changes in Working Capital

For an ideal company, the operating cash flow हा सामान्यत: निव्वळ उत्पन्नापेक्षा जास्त असेल आणि शक्यतो तो उत्पनवाढी बरोबर समांतर पण असेल. म्हणजे उत्त्पन्न वाढतेय तसे operating cash flow सुद्धा वाढतो अहे असे.

जर तो समांतर नसेल आणि त्यात huge deviation असेल तर कंपनीमध्ये काही तरी गडबड आहे हे समजावे.

B. GROWTH

१. REVENUE

An increasing revenue हा एक चांगल्या कंपनीची खूण असते. या उलट decreasing revenue ची कंपनी आपण दुर्लक्षीत करावी.

२. NET PROFIT VS EPS GRAPH

Along with the revenue, the profit of the company should also grow ज्या कंपनीचा नफा स्थिर किंवा कमी होत असेल तो टाळला पाहिजे.
A company whose profit is stagnant or decreasing should be avoided.

EPS = Net Profit/Number of Shares.
Ideally both should follow the same growth pattern, unless the company has diluted its equity.

C. PERFORMANCE

१. RETURN ON EQUITY ( RoE)

Return on Equity म्हणजे कंपनीच्या निव्वळ किंमतीच्या बाबतीत नफा किती मिळतो याचे मोजमाप
RoE ज्या कंपनीची जास्त ती जास्त वेगात वाढु शकते
It is advisable to target companies that have RoE greater than 15%.

२. FREE CASH FLOW

Free Cash Flow= Cash flow from operations – Investment in operating Capital

Free Cash Flow हा कंपणीच्या विस्तारात मुख्य भुमिका निभावतो. उदा नवीन मशीनरी खरेदी, नविन गुन्तवनुक वगैरे
A consistently negative FCF म्हणजे सध्य स्तिथीत कंपनी आताच आपल्या operating गरजा पुर्ण करु शकत नाही, अश्या कंपन्यांना लांब ठेवावे.

अश्या पध्दतीने कित्येक सारे parameterआणि ratios पाहुन कंपनी फंडामेंटल कसे आहे हे आपण ठरवु शकतो. येथे आपण थोड्याच गोष्टी पाहिल्या असल्या तरी तय जास्त महत्वाच्या होत्या.. त्याच बरोबर PE ratio कमी होत जाताना आणि EPS वाढ होताना आपण भविष्यात या कंपनीच्या Shares ची किंमत अंदाजे किती जावु शकते हे आपण वर्तवु शकतो..
आता लिहुन लिहुन खुप कंटाळा आल्याने थांबतो. अभ्यासासाठी शुभेच्छा...

- गणेशा
(Owner, GPA Finance Consultancy)