दिवाळी अंक २०२१ : कथा माझ्या ड्रायव्हिंग टेस्टची

body {background-image: url("https://i.postimg.cc/52VQjg83/bg-main.jpg");}

.navbar-fixed-top {
background-color: #000011;
border-bottom: 1px solid #111;
}
.node-info {background-color: #f5f5f5;padding:8px;}
.page-header {background-color: #008080;color: #ffffff;text-align:center;border-bottom: 0px solid #111;box-shadow:0 2px 5px 0 rgba(0,0,0,0.16),0 2px 10px 0 rgba(0,0,0,0.12);}
/* जनरल */
h1, h2, h3, h4 {font-family:'Eczar',serif}
p {font-family: 'Noto Sans', sans-serif; font-size:16px; text-align:justify;}
h5 {font-size:15px!important; text-decoration:underline;}
/* Hidden Items*/
.input-group {display: none !important;}
.page-header { padding-top:16px !important;}
/* फोटो */
.field-items img {background-color: white;border: 1px solid #eee;padding:6px;box-shadow:0 2px 5px 0 rgba(0,0,0,0.16),0 2px 10px 0 rgba(0,0,0,0.12);max-width:100%;height:auto!important;}
.author-type-posted, .field-items a:link {color:#660000;}
.left {float:left;display:inline-block;margin-right:10px;margin-top:16px;}
.right {float:right;display:inline-block;margin-left:10px;}
.center {margin: auto;}
.portrait { margin-bottom:10px;max-width:450px;}
.landscape { margin-bottom:10px;max-width:800px;}
.kavita p{text-align:center}
.title {text-align:center;margin-bottom:32px;margin-left:24px;margin-right:24px;}
.col-sm-9 {padding:16px;background-color:#fefefa;box-shadow:0 4px 10px 0 rgba(0,0,0,0.2),0 4px 20px 0 rgba(0,0,0,0.19)}

.anklogo {float:left; max-width:300px;margin-top:4px;margin-right:16px;}
.voilet {background-color: #9900cc;color:#ffffff;}

२००४ साली अमेरिकेत, ह्युस्टनला पाय ठेवला. ह्युस्टनला पत्नीचे आई-वडील आणि एक मामा राहत होते, त्यांच्याकडे राहायला लागलो. ह्युस्टन भौगोलिकदृष्ट्या फार मोठे आणि पसरलेले शहर. त्यात पब्लिक ट्रान्सपोर्ट अत्यंत कमी किंवा ‘न के बराबर’. स्वतःच्या गाडीशिवाय येथे पर्यायच नाही, ड्रायव्हिंग येणे कम्पल्सरी, त्यामुळे ह्युस्टनमध्ये पाय ठेवल्यापासून, ड्रायव्हिंग टेस्ट देण्यासाठी सासरेबुवांनी लकडा लावला. नुसता लकडाच लावला असे नाही, तर ते त्यांनी ती जबाबदारी आपल्या मेहुण्यांवर, म्हणजेच माझ्या पत्नीच्या मामांवर टाकली. मामांचे वय पासष्टच्या वर होते, तरीदेखील एखाद्या तरुणाच्या उत्साहाने ते मला ‘इथले’ ड्रायव्हिंग शिकवायच्या मागे लागले.

‘इथले’ अशासाठी म्हटले की येथे लेफ्ट-हँड ड्रायव्हिंग, भारताच्या अगदी उलटे, त्यामुळे पहिले कित्येक दिवस येणारी प्रत्येक गाडी आपल्याच अंगावर येते आहे किंवा आपणच उलट्या बाजूने चालवतोय असे वाटायचे. लेफ्ट-हँड ड्रायव्हिंगमुळे गाडीतील सर्व कंट्रोल्स उलटे, डाव्या-उजव्या बाजूला वळण्याचा सिग्नल द्यावा तर वायपर्स चालू होत आणि वायपर्स चालू करायला गेलो, तर चुकून वळण्याचे सिग्नल दिले जात. बहुतेक गाड्या ऑटोमॅटिक असल्याने गिअर शाफ्ट आणि क्लच पॅडल नसतेच, फक्त ब्रेक्स आणि अ‍ॅक्सिलरेटर, त्यामुळे हात सारखा नसलेल्या गिअरकडे आणि पाय सारखा नसलेला क्लच दाबायला पुढे होई. आपल्याकडे खूपशा चौकांत डावीकडे ‘स्टॉप एंड गो’ असतो, तर इथे तो उजवीकडे. ह्याच्याशिवाय टू-वे स्टॉप साइन्स, फोर-वे स्टॉप साइन्स, यील्ड वगैरे आपल्याकडे बघायला न मिळणाऱ्या वेगवेगळ्या ट्राफिक साइन्स दिसत. भारतात गाडी चालवताना पूर्णपणे ‘रिअर व्ह्यू मिरर’ आणि ‘साईड मिरर’वर भिस्त, तर येथे ‘लूक ओव्हर द शोल्डर’ची आणखी नवीन भानगड. जर वळताना किंवा ओव्हर टेक करताना 'ओव्हर द शोल्डर’ बघितले नाही, तर परीक्षेत सरळ नापास. आणि सर्वात महत्त्वाचे म्हणजे ‘हॉर्न न वाजवणे’, कारण एखाद्या कारचालकाने काही चूक केली, तर ती त्याच्या निदर्शनास आणून देणे एवढाचा त्या हॉर्नचा उपयोग. ह्या सर्व गोष्टींमुळे अगदी भांबावून जायला होत असे. त्यामुळे पहिले काही दिवस हे कंट्रोल आणि कायदे समजण्यातच गेले.

अमेरिकेतील इतर राज्यांतील ड्रायव्हिंग टेस्टची कल्पना नाही, पण टेक्ससमध्ये तीन स्टेजेसमध्ये ड्रायव्हिंग टेस्ट घेतली जाते. सर्वप्रथम, एक शंभर मार्काची लेखी परीक्षा ज्यात उत्तीर्ण होण्यासाठी कमीतकमी ७५ मार्क्स मिळवावे लागतात. ही लेखी परीक्षा पास झाल्यावर एक टेम्पररी लायसन्स मिळते, जे फक्त तीन महिन्यांसाठी व्हॅलिड असते. त्यानंतर फॉर्मल ड्रायव्हिंग शिकायचे आणि टेस्ट देण्याचा कॉन्फिडन्स आला की टेस्ट द्यायला येथील ‘डी.पी.एस.’ (डिपार्टमेंट ऑफ पब्लिक सेफ्टी) - म्हणजेच आपले ‘आर.टी.ओ’मध्ये जायचे. येथे सर्वप्रथम, इन्स्पेक्टर (बाई किंवा बुवा कोणीही असू शकतो) गाडीपासून दूर उभे राहून, टेस्ट देणार्‍या ड्रायव्हरला गाडीचे कंट्रोल्स ऑपरेट करायला सांगतो, उदा., उजवा टर्न सिग्नल दे, आता डावा दे, ब्रेक्स मारून दाखव वगैरे, हेड लाइट ऑन कर वगैरे.

हे सर्व सुरळीत पार पडल्यावर, पुढची स्टेज असते ‘पॅरलल पार्किंग’ म्हणजेच फुटपाथला (त्याला अमेरिकेत कर्ब म्हणतात) समांतर गाडी पार्क करणे. ह्यात दोन काल्पनिक गाड्यांच्या मध्ये आपली गाडी, कमीत कमी वेळा पुढे-मागे करून, योग्य ते डावी-उजवीकडचे सिग्नल्स दाखवून, कर्बला समांतर पार्क करायची असते. ह्यात कोणतीही चूक झाली तर तुम्हाला पुढची टेस्ट देऊ देत नाहीत. हे ‘पॅरलल पार्किंग’ नीट झाल्यावरच, तो किंवा ती इन्स्पेक्टर आपल्या गाडीत बसते आणि पाचएक मैलाचा फेरफटका मारायला लावते. हे सर्व सुरळीत पार पडल्यावरच ‘ड्रायव्हर्स लायसन्स’ मिळते. पण ह्या ‘पॅरलल पार्किंग’मध्येच बहुतेक लोक फेल होतात आणि मग त्यांना जास्त नीट प्रॅक्टिस करण्यासाठी दोन आठवड्यांचा वेळ दिला जातो. मी भारतात जवळजवळ दोन लाख किलोमीटर गाडी चालवली असली, तरी इथल्या वेगळेपणामुळे, मामांनी माझ्याकडून हे ‘पॅरलल पार्किंग’ चांगलेच घोटवून घेतले होते. असे असले, तरीदेखील दहापैकी दोन वेळा तरी ते चुकायचेच, त्यामुळे त्यांना व थोडीफार मलादेखील मनातून धाकधूक होतीच.

शेवटी माझ्या टेस्टचा दिवस उजाडला. मामा मला घेऊन ‘डी.पी.एस.’मध्ये पोहोचले. माझा नंबर आल्यावर आफ्रिकन-अमेरिकन वंशाच्या एका इन्स्पेक्टरबाईंनी माझी परीक्षा घ्यायला सुरुवात केली. आधी सर्व लाइट्स उघड-बंद करायला लावले, ब्रेक्स मारायला लावले आणि शेवटी तेथून ज्या ठिकाणी ‘पॅरेलल पार्किंग’ची टेस्ट घेतली जायची तेथे आणले. हा भाग म्हणजे ‘डी.पी.एस.’ ऑफिसच्या मागचा शंभर-सव्वाशे मीटर्सचा रुंद असा एक रस्ता होता. कोणतीही व्यक्ती चुकून अशा नवशिक्या ड्रायव्हरसमोर येऊन अपघात होऊ नये, म्हणून ह्या रस्त्याच्या दोन्ही बाजूंनी जाळीचे कुंपण लावले होते. टेस्ट देणाऱ्या व्यक्तीचे नातेवाईक, मित्रमंडळी, हितचिंतक, जर एखाद्या ड्रायव्हिंग स्कूलमधून तुम्ही ड्रायव्हिंग शिकला असाल तर ते शिक्षक, अशी मंडळी ह्या कुंपणापलीकडे उभी राहतात. एखाद्याने ‘पॅरलल पार्किंग’ नीट केले की टाळ्या वाजवून त्याला शाबासकी द्यायची आणि जर एखादा चुकला की, “ओह, आय एम सॉरी, ट्राय अगेन, यू कॅन डू इट” असे ओरडून त्याला उत्तेजन द्यायचे, असा सगळा प्रकार तेथून होत असे. मामादेखील जाळीच्या पलीकडे उभे राहून हा त्यांचा विद्यार्थी काय दिवे लावतोय हे पाहत होते. जाळीच्या पलीकडे वेगवेगळ्या रंगाचे, वयाचे, जातिधर्माचे स्त्री-पुरुष टेस्ट देणार्‍याकडे उत्सुकतेने पाहत उभे होते. आता माझ्या छातीतदेखील धडधडू लागले होते. प्रॅक्टिस सेशनमध्ये माझा वीस टक्के ‘फेल्युअर रेट’ होताच, त्यामुळे माझा नंबर आल्याबरोबर देवाचे नाव घेऊन गाडी सुरू केली. इन्स्पेक्टरबाई गाडीपासून लांब उभ्या राहून माझ्याकडे पाहत होत्या. त्यांच्या इन्स्ट्रक्शनप्रमाणे गाडी चालवायची असल्याने, ड्रायव्हरकडील खिडकीची काच उघडीच होती. गाडी ज्या ठिकाणी ‘पॅरलल पार्क’ करायची होती, त्याच्या थोडी पुढे मी ती नेली आणि पॅरलल पार्क करण्यासाठी रिव्हर्स घेऊ लागलो, त्याबरोबर मामांनी जाळीच्या पलीकडून ओरडून रनिंग कॉमेंट्री सुरू केली.

“हो, बरोबर आहे, बरोबर आहे,... घे, अजून थोडी मागे घे, बास्स, आता डावीकडचा सिग्नल दे. अरे माझ्या देवा.. मी डावीकडचा म्हंटलं. गध्ध्या, तो उजवीकडचा झाला रे, आणि वायपर का रे चालू केलास? आँ? पाऊस पडतोय का?.. जाऊ दे.. जाऊ दे, जाऊ दे... अजून थोडी मागे. आता वळव, लगेच आत वळव रे माकडा.. अरे, त्या खांबाकडे बघ ना शुंभा, ठोकशील ना रे गाढवा...” माझं पूर्ण लक्ष गाडी पॅरलल पार्क करण्याकडे होते, तरीदेखील मामांचा आवाज कानी पडतच होता आणि त्यामुळे आणखीनच गोंधळायला झाले. आणखी थोडा वेळ गेला असता, तर जगातील सर्व प्राण्यांच्या नावाने लाखोली वाहून झाली असती. इतक्यात ती इन्स्पेक्टरबाई पुढे आली आणि मला थांबायला सांगितले.
“हू इज दॅट गाय बिहाइंड दि फेन्स?” - इन्स्पेक्टरबाई.
“ही इज माय मामा.” - मी.
“बट ही इज अ गाय, हाऊ कॅन ही बी युअर मम्मा?” - ‘एलजीबीटीक्यू’ची भानगड त्या काळी एवढी चालू झाली नव्हती, त्यामुळे इन्स्पेक्टरबाई कन्फ्यूज्ड.
“ओह, नॉट मम्मा, ही इज माय अंकल.” – इन्स्पेक्टरबाईंना ‘मामा’ माझी ‘मम्मा’ वाटली होती, पण मी लगेच ते कन्फ्यूजन दूर केले.
“गेट डाउन, कम विथ मी.” मला घेऊन ती मामा जिथे उभा होता त्या कुंपणाजवळ गेली. खूण करून तिने मामाला बोलावले, त्याबरोबर कावराबावरा होत मामा जवळ आला.
“डोन्च्यू नो दॅट यू आर नॉट सपोज टु गिव्ह एनी इन्स्ट्रक्शन्स टु द स्टुडंट ड्रायव्हर व्हाइल गिव्हिंग टेस्ट?” – इन्स्पेक्टरबाई.
“येस, येस मॅम..” – मामा चाचरत उत्तरला.
“अँड व्हॉट डू यू थिंक यू वेअर डुइंग? यू थिंक युअरसेल्फ टु बी स्मार्ट, इन्स्ट्रक्टिंग इन नेटिव्ह लँग्वेज?”
“नो, नो, मॅम, इट वॉज......” - मामा
“कम टुमॉरो.” माझे सर्व पेपर्स माझ्या हातात देऊन आणि मामाकडे एक तीक्ष्ण कटाक्ष टाकून ती म्हणाली.
“बट मॅम” – मी काहीतरी बोलायचा प्रयत्न केला.
“कम टुमॉरो.” परत असे बोलून ती ताडताड चालत निघूनही गेली.
“अहो मामा, तुम्ही कशाला उगाचच मला इन्स्ट्रक्शन्स देत होतात? मी पार्क करत होतो ना नीट?” मी थोडेसे चिडूनच विचारले.
“अरे, पण मला वाटले तिला मराठी कळणार नाही, म्हणून मुद्दाम मराठीतूनच तुला इन्स्ट्रक्शन्स देत होतो.” – मामा
मी कपाळावर हात मारला.
“मामा, येथे उभ्या असलेल्या, जगातील कानाकोपऱ्यातून आलेल्या प्रत्येक व्यक्तीला तुम्ही काय सांगत होता ते बरोबर कळले आहे, मग मराठी येवो किंवा न येवो, आणि इन्स्ट्रक्शन्स द्यायची गरजच काय होती? मी पार्क करत होतो ना नीट?”
“वा, वा, असं कसं जावईबापू? तुम्ही नापास झाला असतात तर तुमचे एक जाऊ द्या, मला घरी तोंड दाखवायला जागा तरी उरली असती का? तुमच्या सासर्‍यांनी माझी जगभर नाचक्की केली असती ना!”
ह्यावर हसावे की रडावे तेच मला कळेना. मी टेक्निकली टेस्ट नापास न झाल्यामुळे मामा घरी त्याचे तोंड दाखवू शकला असावा बहुतेक.

दुसऱ्याच दिवशी मी ड्रायव्हर टेस्ट पास झालो व जगभरातून मला अभिनंदनपर फोन येऊ लागले. आजही पत्नीचे मामा “माझ्यामुळेच संजयला ड्रायव्हर्स लायसन्स मिळाले” असे मिशीला तूप लावून सगळ्यांना सांगत फिरत असतात.
 
संजय