अर्थक्षेत्र : टेक्निकल अनालिसिस : भाग - १

अर्थक्षेत्र : टेक्निकल अॅनालीसीस : भाग – १अर्थक्षेत्र : टेक्निकल अनालिसिस : भाग - ०
शेअर मार्केटमध्ये सुरुवात करण्याआधी अॅनालीसीस हा प्रकार समजून घेणे आणि तोही फारसा गहन न करता हे खूपच आवश्यक असते. कारण अनालिसिस हा जगण्याचा श्वासच आहे. जर हा श्वास घेणे जमले नाही तर गैरसमजाचा लागणारा दम आपला जीव घेतो हे पक्के गाठीशी बांधूनच सुरुवात करावी.
इतर अन्य व्यवसाय धंदे आणि शेअर मार्केट थोड्याफार फरकाने सारखेच असते. त्यामुळे दोन्ही ठिकाणी करावा लागणारा अॅनालीसीस हाही थोड्याफार फरकाने सारख्याच साच्यातून जाणारा असू शकतो. पण आज जेव्हा आपण मार्केटच्या चरणाशी येऊन उभे राहिलो आहोत त्याठिकाणी आपल्याला मार्केटकडून काय हवे आहे हे आपल्याला पक्के माहित आहे. पण कसे हवे आहे आणि काय काय मिळू शकते हेही आपल्याला ठाऊक असणे आवश्यक आहे.
तर, समोरच्या मार्केटकडे बघताना १९८८ साली माझ्या मनातला विचार हा होता कि हे आपल्याला स्वीकारेल का? आणि आज इतक्या वर्षाने त्याने आपल्याला स्वीकारावे म्हणून मार्केटची माझ्याकडून काय अपेक्षा होती? ह्या दोन्ही गोष्टी स्फटिकासमान पारदर्शक रितीने क्लियर झाल्या आहेत.
मार्केटमध्ये पाउल ठेवण्याआधी करावयाचे अॅनालीसीस हे दोन प्रकारचे आहेत हा माझा अनुभव आहे. इथे मी कुठल्याही मोठ्या लेखकाच्या पुस्ताकांचे संदर्भ देऊ इच्छित नाही कारण माझ्यासारख्या सामान्य माणसाचा प्रवास जर मी इथे मांडला तर तो कदाचित एखाद्यासाठी मार्गदर्शक ठरू शकेल आणि हि आत्मप्रौढी नसून एक प्रामाणिक प्रयत्न आहे.
तर अॅनालीसीस मुख्यतः दोन प्रकारचे असतात. १) सेल्फ अॅनालीसीस किंवा स्वतःची पूर्ण ओळख.
२) मार्केट अॅनालीसीस किंवा मार्केटची पूर्ण ओळख.
सेल्फ अॅनालीसीस म्हणजे बरेच जण आपली आर्थिक परिस्थिती असा गैरसमज करून घेतात आणि “ पाच एक लाख टाकू शकतो मार्केटमध्ये !” ह्या अविर्भावात बोलतात.
पण आपली मानसिक जडणघडण हि सेल्फ अॅनालीसीसचा पहिला टप्पा आहे. मी धंद्याला कशा रितीने लायक आहे ? मला असे का वाटते ? इथून सुरु होतो सेल्फ अॅनालीसीस.
इथे पुन्हा एकदा मागील भागातील भाजीचेच उदाहरण घेऊ जेव्हा मी १८-१९ वर्षाचा होतो तो पर्यंत माझी इंटर्नशिप आईच्या हाताखाली सुरूच होती पण आई अधूनमधून ते काम पूर्णतः माझ्यावर सोपवत असे. आणि अनेक वर्ष भाजीला जाताना माझी निरीक्षण शक्ती चांगलीच बळावली होती. बाजारातील १०% भाजीविक्रेते जे पूर्वी जमिनीवर वाटे लावून बसत होते त्यांनी आता एक छोटेसे दुकान सदृश मचाण रस्त्याच्या कडेला आणि मागे असलेल्या कुठल्यातरी सरकारी इमारतीच्या कम्पाउंड वॉलला खेटून, उभे केले होते हि त्यांची प्रगती त्यांच्या नीटनेटके पणात होती असे प्रथम दर्शनी वाटत होते. पण त्याहीपेक्षा भाजी आकर्षक पद्धतीने मांडून ठेवण्यात त्यांच्या यशाचा ७५% वाटा होता असे वाटते. हिरव्या पालेभाज्यांच्या टोपल्या आणि लालबुंद टोमोटे ह्याची जागा दरवेळी बदलती असायची. प्रत्येक भाजीवर पाणी मारून ठेवलेले असायचे. हा प्राथमिक सापळा लावून तुम्हाला खेचून घेण्याचा एक छोटासा प्रयत्न किंवा आपला धंदा व्यवसायातून आपल्याला इतर स्पर्धाकांपेक्षा जास्त मिळाले तर उत्तम ही भावना असावी. पण लाल – हिरव्या रंगाचा वापर तुमची नजर खेचून घेण्यासाठी करताना, त्यांची नजर तुमच्यावर असायची. तुम्ही नवखे असलात कि हमखास न संपणारा माल ते तुमच्या गळ्यात मारणारच हे कळू लागले. तुम्ही रंगसंगतीमध्ये गुंतलेले असतानाच तो अगदी थोड्यावेळा करता (म्हणजे एखादी विशिष्ठ भाजी घेण्यासाठी तो आपल्या मागे लागला आहे हे जाणवणार नाही इतपतच ) तो कन्व्हिन्स करण्याचा प्रयत्न करी किंवा एखादी भाजी तुमच्या हातात कोंबून “ले जाव पैसा बादमे देना” असा आग्रह धरी. माझे सगळे अनुभव उत्तर भारतीय भैय्यांबरोबर असल्याने कदाचित मुंबई बाहेर ते चुकीचे वाटू शकतात किंवा ते माझे गैरसमज हि असू शकतात कारण मी खूप संशयी आहे. पण आजही मी एकाग्र चित्ताने भाजी घेतो आणि काही ठरलेल्या भैयांकडूनच घेतो. असो, तर मुद्दा हा कि त्या गिऱ्हाईक आकर्षून घेण्याच्या पद्धती शेअर मार्केटमध्ये प्रकर्षाने जाणवतील अशा पद्धतीने आपल्या समोर सतत येत असतात. त्या आकर्षणाला रेझिस्ट करण्याची ताकद आपल्यात आहे का ? हा प्रश्नच चुकीचा वाटावा इतकी ती असायलाच हवी हा नियम आहे.
इथे टिप्स देणारे, दिशाभूल करणारे, दुप्पट चौप्पट करून देतो (ह्याचा अर्थ तुमचे पैसे घेऊन माझे चौपट करून तुमचे परत करतो.) म्हणणारे जितके चुकीचे आहेत तितकेच मार्केटमध्ये तुम्ही फसवले जाल, पैसे जातीलच म्हणून सांगणारे पण आहेत. आपण ह्या दोन्ही पासून लांब राहावे. तात्पर्य, जे तुम्हाला आकर्षित करते आहे त्यापासून लांब राहा नाहीतर मग लग्नाची तयारी ठेवा. (इथे लग्न म्हणजे नसते शेअर्स गळ्यात पडणे हे लक्षात घ्यावे. )
सेल्फ अॅनालीसीसमध्ये दुसरा टप्पा चोखंदळ असणे हा आहे. कुठले शेअर्स घ्यावेत आणि का घ्यावेत ह्याचे स्वतः पुरते तरी उत्तर माहित असलेच पाहिजे आणि ते उत्तर स्वतःच्या अभ्यासातूनच तयार व्हायला हवे. कुणीतरी सुचवले म्हणून घेतले तरी त्या चुकीचे किंवा बरोबर आले तर त्याचे क्रेडीट आपलेच असले पाहिजे. तक्रारीला वावच नाही इथे. दुसऱ्याचे ऐकून घेतलेल्या निर्णयालाही फक्त आपले आपणच जबाबदार असतो. त्यामुळे दुसऱ्याच्या ओंजळीने कधीच पाणी पिऊ नये.
तिसरा टप्पा आपण कोण आहोत हे ठरवणे. ट्रेडर, इन्व्हेस्टर कि आणखी काही. ह्या ठिकाणी आपली मानसिकता जर भक्कम असेल तर आणि तरच आपण मार्केटमध्ये टिकू शकतो.
चौथा टप्पा आपली आर्थिक बाजू. आपल्याकडे किती पैसे आहेत? त्याचे व्यवस्थापन आपण कसे करू शकतो ? मार्केट आपल्याकडून किती पैशांची अपेक्षा ठेऊन आहे तितके आपल्याकडे आहेत का ? आपण कुठल्या मार्केटमध्ये किती पैसे आणि तितकेच का गुंतवणार आहोत? किती नफा झाला तर मी हुरळून जाण्याची शक्यता आहे (हुरळून गेल्याने तोटा होणारे दिवसाला १०० मिळतात.)आणि किती तोट्याला माझी झोप, आरोग्य पणाला लागू शकते ?
स्वतःच्या स्वभावाचा आणि सवयींचा केलेला उहापोह म्हणजे सेल्फ अॅनालीसीस ज्यातून स्वतःची स्ट्रेंग्थ(S), विकनेस (W), जर कळले तर बाह्य जगतातल्या ऑपरच्यूनिटीज (O), आणि थ्रेटस(T) कळायला मदत होते.

काही भाग रटाळ होतील / वाटतील करणा विषयच रुक्ष आहे. पण जे ह्या रुक्षपणातही रुजतील तेच फोफावतील हा माझा ठाम विश्वास आहे. त्यामुळे प्रयत्न गोड मानून घ्यावा हि विनंती.

एक गृहपाठ :
जॉन एक शेत मजूर होता. दिसायला किंचित उग्र, राकट हातांचा, उंच पुरा जॉन रोज मजुरी करून येणाऱ्या पैशात खर्च भागत नसल्याने किंवा थोडी ज्यादा इन्कम व्हावी ह्या करिता जोड धंदा म्हणून किरकोळ स्वरुपात टोपलीभर अंडी विकण्याचा, व्यवसाय करत असे. बाजारात त्याच्या बरोबरीने अंडी विकणारे इतरही काहीजण होते; पण जितकी अंडी ते विकत त्या मानाने जॉनकडे असलेली अंडी निम्म्यानेदेखील विकली जात नसत ह्यावर त्याला कुणीतरी “तू अंडी विकण्यासाठी तुझ्या बायकोला इथे बसव असे सुचवले.” आणि काही दिवसाने त्याची बायको नाजूक सुंदर, गोऱ्या देहाची मॅटिल्डा अंडी विकायला येऊन बसू लागली आणि अंड्याचा खप इतरांच्या बरोबरीने होऊ लागला नव्हे थोडासा वाढलाच. हे असे का झाले असावे ?

ह्या मागचा तुमचा अॅनालीसीस काय ते प्रतिसादात द्यावे.