श्रध्दा की अंधश्रध्दा ?

अनिस चे कार्य बुवाबाजीच्या विरोधात आहे ते नक्कीच चांगले आहे. पण उठ सुट तोंड सुख घेणे किती योग्य आहे याचा विचार त्यांचे आजी आणि माजी कार्यकर्ते घेतील असे वाटते.

भलत्याच अपेक्षा बघा तुमच्या :)

काहीसे विस्कळीत

अंधश्रध्दा निर्मूलन म्हणजे नक्की कशाचे निर्मूलन याची व्याख्या पक्की होत नाही तोपर्यंत या अनिसवाल्या मंडळींना माझा तरी पाठिंबा अजिबात नाही. करणी, भानामती इत्यादी गोष्टींविरूध्द ही चळवळ असेल तर काहीच हरकत नाही पण अनेकदा "डोळस श्रध्दा असे काही नसतेच", "न बघितलेल्या किंवा सिध्द करत्या न येण्याजोग्या गोष्टीवरील विश्वास म्हणजे अंधश्रध्दा" असे काही म्हटले जाते तेव्हा यांना अंधश्रध्देची जी व्याख्या अभिप्रेत आहे तीच सर्वांना असावी असा काहीसा दुराग्रह वाटतो.

एडिसन हजारेक अयशस्वी प्रयत्नांनंतर लाईट बल्ब यशस्वीपणे बनवू शकला असे वाचले आहे.इतक्या वेळा त्याला अपयश येत असतानाही आपल्या मनातील अमूर्त कल्पनेला आपण मूर्त स्वरूप देऊ शकतो याच विश्वासाने (श्रध्दा) त्याला परतपरत प्रयत्न करायला प्रेरणा दिली असणार यात शंका नाही.लाईट बल्ब प्रत्यक्षात यायच्या आधी तो एक कल्पना होता.पण एडिसनने या "न बघितलेल्या" किंवा "सिध्द करता न येण्याजोग्या" कल्पनेवर विश्वास (श्रध्दा) ठेवला आणि म्हणूनच लाईट बल्ब प्रत्यक्षात आला.मग एडिसनही अंधश्रध्दाळू आणि विवेकहिन झाला का?

एडिसनने वीजेच्या दिव्याचा शोध लावला त्यावेळी वीजेच्या संदर्भातील शास्त्रीय तत्वांची बैठक तयार झाली होती की नाही याची कल्पना नाही.पण राईट बंधूंनी पहिले विमान उडविले १९०३ मध्ये आणि ज्याला एरोस्पेस इंजिनिअरींग म्हणतात त्याचे अगदी मूलभूत तत्व "बाऊंडरी लेअर" ची संकल्पना मांडली लुडविग प्रॅन्ड्टलने १९०४ मध्ये.तेव्हा राईट बंधूंनी विमानाचे उड्डाण केले तेव्हा विमानाच्या संदर्भातील शास्त्रीय तत्वांची बैठक तयार झाली नव्हती असे म्हणायला हरकत नसावी.मग आपल्या कल्पनेतील विमान आपण प्रत्यक्षात आणू शकतो या भावनेने राईट बंधूंना भारावले असेल तर ती त्यांची श्रध्दा की तत्कालीन शास्त्रीय तत्वांप्रमाणे अशक्य असलेल्या गोष्टीवरही विश्वास ठेवणारी अंधश्रध्दा?

मागे एकदा अशाच गोष्टीवर काही मित्रमंडळींमध्ये ई-मेलवर संवाद झाला. त्यावेळी अंधश्रध्दा म्हणजे नक्की काय हा प्रश्न विचारल्यावर "ज्या व्यक्तीने आणि संस्थेने एवढी वर्षे या क्षेत्रात काम केले आहे त्यांनी अंधश्रद्धा म्हणजे नक्की काय याची स्पष्ट व्याख्या केली नसेल असं गृहित धरणं माझ्या मते तरी योग्य नाही." अशा स्वरूपाचे विधान झाले होते. या विधानात दाभोळकरांविषयी एक प्रकारचा विश्वास ध्वनीत होतोच.असा विश्वास वाटण्यात काहीही गैर नाही. पण जर एखाद्याने "ज्या ABC बाबांच्या मठात हजारो-लाखो भक्तगण गेली ५० वर्षे येतात ते बाबा पाजी कसे असतील" असे म्हणत ABC बाबांविषयी याच धर्तीवर विश्वास व्यक्त केला तर त्यात त्याचे नक्की काय चुकले?

अनेकदा या अंधश्रध्दा निर्मूलनवाल्यांचा "आमचा तो शास्त्रीय दृष्टीकोन आणि इतरांची ती अंधश्रध्दा" हा होलिअर दॅन दाऊ असा दृष्टीकोन असतो तो मात्र भयंकर डोक्यात जातो.

सगळ्याच श्रद्धा सुरुवातीला अंधच असतात.
ज्या श्रद्धा मुळे कुणाचंही (प्राण्यांसकट सर्व जीव) शारीरिक, मानसिक, आर्थिक नुकसान होतं त्यांना 'विकृत श्रद्धा' मानावं.

प्रयत्न करणं आणि यश मिळेल अशा विश्वासाने आपण काम करतो आहोत आणि दोन्हीमधला कार्यकारणभाव आपण समजून घेऊन काम करत आहोत - तोपर्यंत ती श्रद्धा आहे आणि असा कार्यकारणभाव नाकारला, उदाहरणार्थ आपलं काम झालं नाही तर आपले प्रयत्न कमी पडले असं म्हणण्यापेक्षा मांजर आडवी गेली म्हणून काम झालं नाही असं म्हणणं ही अंधश्रद्धा आहे - असं माझं मत आहे.
लेखात उपस्थित केलेले मुद्दे हे वैयक्तिक अनुभव असल्यामुळे त्याबद्दल चर्चा करण्यात काही अर्थ नाही. (याचा अर्थ अनुभवाची सत्यता नाकारतोय असं नाही.)

तुमच्या वयाच्या हिशोबात कांहीं गफ़लत आहे. ती आपण तपासावी.
आपला अनुभव पटला. पण कार्यकारणभाव पटला नाही. आपल्याला कोणत्याहि इतर डॉक्टरांच्या
औषधाने गुण आला नाही,मग आपण कंपनीतील डॉक्टरांना दाखविले व त्याना दाखविण्याची बुद्धि आपल्याला महाराजानी दिली,
ही बुद्धि महाराजानी पुर्विच कांं दिली नाही,किंबहुना एक होउ घातलेला भक्त आहे त्याला अपघातापासूनच महाराजानी कां
वाचविले नाही. आपल्याला योग्य उपचार करावेत ही बुद्धि महाराजानी इतरडॉक्टराना कां पहिल्यांदाच कां दिली नाही?
हे प्रश्न मनात न येऊ दिल्यास आपली श्रध्दा उचित ठरते.
पण प्रत्यक्षात असंहि घडू शकत नां कि अखेरच्या डॉक्टरांच्याकडं आपण सुरवातीस गेला असतात तर इतर डॉक्टरांच्या
प्रमाणंच त्यांचेहि उपचार असते कांही कालानधीनतरच त्यानी कल्चर वगैरे केलं असतं,उलट सुरवातीला एकच चांगला डॉक्टर
आपण धरून राहीला असता तर त्यानीहि कल्चर वगैरे केलं असतंच.
आपल्या श्रध्देला हानी पोहचवावी असा माझा बिल्कुल हेतु नाही.
माझीहि अनेक श्रध्दा स्थानं आहेत. एक गमतीचा भाग सांगू ? मी अशाप्रसंगी होमियोपैथी उपचार घेतले असते.
शेगाव ला आमच्याकडूनहि महिन्यातून एकदा जाणारेहि अनेक लोक आहेत. महाराष्ट्र एक्सप्रेस थेट जाते ना.तुम्ही चांगली माहीति दिली आहे.
जाता जाता शेवटचं " कॉंटि. प्रकाशनाचं ---परमेश्वरावर मात---(किमत पूर्वी फक्त₹५/-)हे (पाने फक्त २५) उपलब्ध झाल्यास वाचावे.

गजानन महाराज मंदीराचा अनुभव खरच नेहमीच चांगला आलेला आहे.कुठेही बाजारीकरण झालेले नाही. मंदीरात सेवा देण्याची खूप इछा आहे पण अजून योग आला नाही. बाकी विदर्भातला असल्यामूळे महाराजांवर श्रध्हा आहेच.

||गण गण गणात बोते||

कोर्टात उभे रहा तुम्हाला ईश्वरसाक्ष शपथ घ्यावी लागते. का बर ?
रच्याकने-- न्यायालयात आपण धर्म किंवा देव मानत नाही असे म्हणालात तर आपल्याला गीतेवर(कुराण/ बायबल) वर हात ठेवून शपथ घेणे आवश्यक नाही. मी माझ्या सद्सदविवेक्बुद्धिला स्मरून शपथ घेतो अशी शपथ घेता येते.
बाकी चालु द्या

प्रश्न ईश्वरसाक्ष शपथ घेण्याची मुभा आहे याचा. हे जर धर्मनिरपेक्ष राष्ट्र आहे तर कोर्टात गीता आणि बायबल हा ऑपश्न कशासाठी ? कारण कायद्याला हे अपेक्षीत आहे की ईश्वराचे नाव घेतले की किमान बुध्दीप्रामाण्यवादी सोडले तर तमाम जनता खरे बोलण्याची शक्यता जास्त आहे.

दिवाकर कुलकर्णी यांनी योग्यच म्हटले आहे,सहमत.
कंपनीतील डॉक्टरांना दाखविण्याची बुद्धि,महाराजांनी पुर्विच कांं दिली नाही??किंबहुना एक होऊ घातलेला भक्त आहे त्याला अपघातापासूनच महाराजानी कां वाचविले नाही. आपल्याला योग्य उपचार करावेत ही बुद्धि महाराजानी इतर डॉक्टराना कां पहिल्यांदाच कां दिली नाही?

याबद्दल विचार करा.

शेगाव च्या लोकांची सेवावृत्ती निर्विवाद चांगली आहे.

आपल्या तो बाब्या दुसऱ्याचं ते कार्ट या न्यायाने माझी ती श्रद्धा इतरांची ती अंधश्रद्धा! माझी श्रद्धा ही समाजाला हानिकारक नाही म्हणून ती अंधश्रद्धा ठरत नाही. श्रद्धा ही आत्मिक बळ देते. श्रद्धा असावी पण अंधश्रद्धा नसावी. या पद्धतीची मांडणीही समाजात होताना दिसते.
परंतु तसे पाहिले तर श्रद्धा ही मुळातच अंध असते. त्या मुळे अंधश्रद्धा म्हणजे पिवळा पितांबर म्हटल्या सारखे आहे. चिकित्सेशिवाय ठेवलेला विश्वास म्हणजे श्रद्धा. तसेच चिकित्सेशिवाय एखाद्या गोष्टीवर विश्वास ठेवण्याचे नाकारणे ही पण एक श्रद्धाच! विश्वास हा पुराव्यावर आधारलेला असतो. त्यामुळे त्याची चिकित्सा होउ शकते. श्रद्धेची चिकित्सा होत नाही.
मेंदुच्या मनात या पुस्तकात लेखक सुबोध जावडेकर म्हणतात," जगण्याच्या लढाईत अंधश्रद्धा आदिमानवाला उपयोगी पडल्या असणार. कठीण परिस्थितीत मनाला उभारी देण्याचे काम त्यांनी केल. कल्पना करा, लाखो करोडो वर्षांपुर्वी माणसाचा पूर्वज जंगलात एकटाच आहे. त्याच्या टोळीपासून त्याची ताटातूट झालीय.चहू दिशांना घनदाट काळोख. दुरुन वन्य प्राण्यांच्या डर्काळ्या कानावर येताहेत. आणि..... शेजारच्या झुडपातून कसली तरी खसखस ऐकू येते. या भीतीदायक परिस्थितीत कशाच्या आधारावर त्याने उभं राहावं? अशी एखादी गोष्ट ( लकी हाडूक? ) त्याच्यापाशी असेल आणी त्यामुळे आपण संकटातून तरुन जाउ अस त्याला वाटत असेल, तर त्याला बोल कसा लावणार? त्याच्या अंधविश्वासाच्या जोरावरच तो तगून राहिला आणि तो विश्वास नसणार्‍याने केवळ भीतीनंच 'राम' म्हटला. अशा अंधश्रद्ध आदिमानवाचे आपण वारस आहोत! अंधश्रद्धा समाजात का टिकून आहेत त्याच हे स्पष्टीकरण आहे, अंधश्रद्धेचे समर्थन नव्हे!"
दाभोलकरांनी जीवनाच्या खडबडीत रस्त्यावर अंधश्रद्धा शॉक अबसॉर्बर सारखे काम करतात असेच म्हटले आहे. आता काहींच्या दृष्टीने असलेल्या श्रद्धा या दुसर्‍याच्या दृष्टीने अंधश्रद्धा असतात हा भाग वेगळा.

परंतु तसे पाहिले तर श्रद्धा ही मुळातच अंध असते. त्या मुळे अंधश्रद्धा म्हणजे पिवळा पितांबर म्हटल्या सारखे आहे. चिकित्सेशिवाय ठेवलेला विश्वास म्हणजे श्रद्धा.

इथे तुम्ही चिकित्सा करण्याची साधनं उपलब्ध आहेत हे गृहीत धरताय. जर ती साधनं उपलब्ध नसतील तर? उदाहरणार्थ वर्तमानपत्रात आलेल्या बातम्या. इथे सामान्य माणसांकडे चिकित्सा
करण्याचा कुठलाही मार्ग नसतो. त्यामुळे पेपरात छापून आलंय ना? मग ते खोटं कसं असेल? असा विचार आपण करतो. आता याला विश्वास म्हणायचं की श्रद्धा?
अनुभवावरून बनवलेल्या मताला काय म्हणणार? लेखकाचं नाव पु.ल. देशपांडे असलं की लोक पुस्तक विकत घेणार ही प्रकाशकाची श्रद्धा का विश्वास? आणि डोळस का अंध?
दूर कशाला जायला पाहिजे? इथे मिपावर तुम्ही, रामदासकाका, इएकाका, भानस, मकीताई, गवि, मुवि अशा अनेक आयडींचं लिखाण लोक नाव पाहिलं की वाचतात कारण ते चांगलं असणार ही त्यांची श्रद्धा की त्यांचा विश्वास? आणि डोळस की अंध?

शेगाव हे एक अतिशय सुंदर देवस्थान म्हणून उदयास येत आहे . येथील स्वच्छता , स्वयंसेवक , सुविधा खरंच वाखाणन्याजोग्या आहेत.
गजानन महाराजावर श्रद्धा असेल तर एक तीर्थक्षेत्र म्हणून जाऊ शकता . श्रद्धा नसेल तर फिरायला म्हणूनही जाऊ शकता. "आनंद सागर" हे उद्यान खरोखरच अतिशय सुंदर आहे.
अंधश्रद्धेबद्दल माझे मत असे आहे की जोपर्यंत कुणा दुसऱ्या व्यक्तीला दुखापत होत नाही तोपर्यंत ठीक आहे. पण कुणी जर नरबळी सारखा प्रकार श्रद्धेच्या नावाखाली करीत असेल तर मात्र त्याला शिक्षा व्हायलाच पाहिजे .

लेख आवडला.
तुम्ही साडेसातीचा उल्लेख केलात म्हणून सांगतो, श्री शनी हे दीर्घकाळ टिकणारे आजारपण, जखमा सडणे, दूषित होणे, अशा गोष्टींचे कारक ज्योतिषशास्त्रात मानले जातात. श्री शनी महाराजांचे कार्यच हे आहे की जीवाला यातना देऊन त्याला इतरांविषयी माणुसकीचा दृष्टी़कोन ठेवणे, गोरगरीब-गांजलेले यांची दु:खे समजून घेणे, त्यांना शक्य तितकी मदत करणे, इ. इ. आहे.
याबाबत अनेक आचरट उपाय ज्योतिषी सांगतात. ते आपण सर्वांनीच कुठे न कुठे तरी वाचले असतील. पण श्री शनी महाराज याने प्रसन्न होणारे नव्हेत. त्याऐवजी अनाथ, दीन दुबळे, रस्त्यावर तळमळत पडलेले आजारी लोक, वृद्धाश्रम अशा ठिकाणी आपआपल्या शक्तीनुसार आवर्जून मदत करावी. तेव्हांच त्यांचा खरा आशीर्वाद तुम्हाला मिळेल.

मुळात श्रध्दा आणी अंधश्रध्दा असा फरक कोणतेही अध्यात्म करत नाही. विज्ञान तर अजिबात करत नाही मग तुम्ही आम्ही भेंडी कोण लागुन गेलो असा फरक करणारे ?

श्रध्दा आणी अंधश्रध्दा असा फरक फक्त अशी संस्था अथवा लोक करतात ज्यांना श्रध्देच्या नावाखाली होणारी फसवणूक/पिळवणूक/शोषण मान्य नसते. म्हणूनच त्यांनी आणलेला कायदा फार सुस्पश्ट आहे ढोबळमानाने बोलायचे तर अशी कोणतीही श्रध्दा ज्यातुन ती बाळगणार्‍याचे शारीरीक, मानसीक, आर्थीक, सामाजीक, शोषण/फसवणूक/नुकसान केले जाते ती अंधश्रध्दा होय.

म्हणजे मी जर मुलाला शुभंकरोती म्हण अथवा नमाज अदा कर असे म्हटले तर ती अजिबात अंधश्र्ध्दा ठरत नाही पण मी जर शुभंकरोती न म्हटल्याबदल चाबकाने फोडुन काढले, त्याचे आर्थीक, सामाजीक नुकसान केले, तर मात्र तो अंधश्रध्देचा गुन्हा ठरतो. तुम्ही कोणत्याही बाबा/बापुच्या नादी लागा नमस्कार करा, स्वेछ्चेने ब्राम्हण भोजन घाला तुम्हाला ती मोकळीक्/स्वातंत्र्य १००% आहेच. पण जर यामधुन तुमचे (शारीरीक, मानसीक, आर्थीक, सामाजीक,)शोषण केले जात असेल तरच तो गुन्हा. अथवा त्याची कृत्ये शोषणाच्या हेतुने असतील अन मग तुम्ही कीतीही सश्रध्द असलात तरी शोषण करणारा गुन्हेगारच.

कोणत्याही सश्रध्द अथवा विज्ञानवादी व्यक्तीने श्रध्दा आणी अंधश्रधा या दोन वेगळ्या गोष्टी आहेत असे मानणॅ खचीतच गाढवपणाचे आहे. आणी लोकांच्या श्रध्दा बाळगण्याच्या मुलभुत अधिकाराला जराही धक्का न लावता त्याचा गैरफायदा घेणार्‍या गुन्हेगारांना अशा परिस्थीतीतही चाप लावण्यासाठी तितकाच समर्थ कायदा निर्माण करणार्‍या दाभोलकर सरांचे समस्त सश्रध्द वृत्तीच्या लोकांवर जे उपकार आहेत ते कधीही फिटणारे नाहीत. त्यातुन जे योग्य आहे तेच कस लागुन बाहेर येणार आहे.

श्रध्दा आणी अंधश्रध्दांबाबत यापलिकडे काही विचार मी करु शकेन असे मला वाटत नाही.

आपला व्यक्तिगत अनुभव सांगून हा विषय संपला असता असे वाटले. आपण बरे झालात, आपला त्रास कमी झाला हे वाचून खुप चांगलं वाटलं. पण, पुढे श्रद्धा अंधश्रद्धा या विषयावर तुम्हाला चर्चा करायची आहे असे दिसते. माझं मत विचाराल तर 'या मुळे असं झालं आणि त्यामुळे तसं झालं हे मला पटलं नाही.

बाकी चालु द्या.

-दिलीप बिरुटे

"जेनूवीन पावर वाले लोक कमी झाले आणि दूप्लिकेट चमत्कारी वाढले म्हणून हे वाद चालू झाले आहेत. आमच्यावेळी हे असं नव्हतं!", असं नुकतचं एका १२ व्या, १४व्या आणी १६व्या शतकातील सत्पुरूष एकदमच अंगात येण्णार्‍या महाराजांणकडूण ऐकण्यात आलय. आम्ही नेमक्या कोणत्या शतकात हे असं नव्हतं आणि हा प्रोब्लेम नेमका चालू कधी झाला हे विचारण्याच्या फंदात पडलो नाही, न जाणो १८व्या शतकात म्हणायचे आणि नविनच लफडं होउन बसायचं.
सगळं मट्रियल परत छापायला लागेल ना!

देव आहे.........

___/\___

चिकित्सा श्रद्धा व अन्धश्रद्धा या विषयावर दुसर्‍याचे डोके खाणे हा माझा आवडता छंद आहे. मी मोकळा आहे. व्यनि करावा मग भेटायला यावे. मजा येईल. बाकी जे बदलू शकते ते अनुमान म्हणजे श्रद्धा हे पेटकर काकाण्चे म्हणणे पटले मण्डळी ! रस्त्यावर उतरवून टाकलेल्या लिम्बात ही सायट्रीक आसिड व क जीवनसत्व असते. हे अनुमान आहे. त्यात म जीवनसत्व ही असते असो कोणी सिद्ध केले तर हे वाक्य म सहही लिहिता येईल सबब लिम्बू सरबत करताना माणूस दरवेळी केमिक॑ल ल्याब गाठून घटकांचे प्रमाण मोजत बसणार नाही ही झाली श्रद्धा !
(असे उतवलेले लिबू धूवून मी त्याचे सरबत करून लहानपणी प्यालो व अजूनही भूत लागायचे बाकी आहे यात सारे आले ना ?) फिअर इज ओफन मदर ओफ फेथ !

सॉरी कोणाच्या श्रद्धेबद्दल मी काहीही बोलू इच्छित नाही, पण प्रत्येक गोष्टीच्या मागे विज्ञान असते असे माझे ठाम मत आहे. कोणतीही वस्तू जादूने घडत नाही आणि बिघडतही नाही. अंनिसवाल्यांची विचारसरणीसुद्धा यावरच आधारलेली आहे. फरक इतकाच कि ते फक्त अंधश्रद्धा कोणती हे दाखवून जनजागृती करतात तर मी मुळात श्रद्धेलाच मानत नाही. कारण अदृश्य गोष्टीवर असलेल्या श्रद्धाच अंधश्रद्धेला निर्माण करतात.

खर तर मी इतका त्रासलो होतो की या डॉक्टर साहेबांनी मला कोहळा टांगायला सांगीतला असता. उतारा टाकायला सांगीतला असता किंवा कोंबडा कापायला सांगीतला असता तरी मी तितक्याच श्रध्देने ते केले असते. (!!!!)

आता तुमच्या लेखात तुंम्ही स्वतःच उल्लेख केला आहे कि डॉक्टरांनी दिलेल्या (योग्य) मेडीसीनने तुमची तीन महीन्यांची जखम तीन दिवसात बरी झाली!

त्यांनी त्या दोन पैकी एका अ‍ॅन्टीबायोटिक्सचा गोळ्यांचा तीन दिवसांचा कोर्स मला सांगीतला आणि जी जखम तीन महिने बरी झाली नाही ती तीन दिवसात बरी झाली.

मग आता सांगा इथे महाराजांचा काय चमत्कार? महाराजांना नवस बोलणे आणि त्याच वेळेस डॉक्टरांनी तुंम्हाला मेडिसीन बदली करुन देणे या निव्वळ योगायोगामुळे तुंम्ही हे काम महाराजांनी केलं असं म्हणता?
नाही- तुमची मानसिकता समजू शकतो मी, कारण माझा एक मित्रही अशाच प्रसंगातून गेला होता, औषधे वगैरे करुन वैतागला होता. त्यावेळी त्याने चर्चला जायला सुरवात केली आणि त्याच वेळी त्याचा ब्लड कॅन्सर बरा झाला! ही गोष्ट वेगळी कि त्या दरम्यान त्याच्या औषधांचा कोर्सही पुर्ण झालेला होता!
तर- आता जे झालं ते फक्त येशूमुळेच झालं असं त्याचं ठाम मत झालं आणि तो येशूचा भक्त झाला! आजही तो येशूचा फोटो खिशात घेऊन फिरतो!
आता ही जर श्रद्धा असेल आणि खरंच येशूनं चमत्कार केला असेल तर त्याला डॉक्टरांकडे जाऊन विस हजार रुपये का घालवावे लागले? हे माहीती असूनही कि त्याची परिस्थिती खुपच हालाकीची आहे. येशूने त्याला मदत का केली नाही? का त्याने श्रद्धेच्या जोरावर किंवा त्या मित्राच्याच भाषेत सांगायचं तर- "चमत्काराने" त्याला बरं केलं?

असो- सांगायचं तात्पर्य काय- तर उत्तर आपल्या जवळच असतात फक्त न कळणार्‍या गोष्टी आपण एखाद्या अदृश्य शक्तींशी जोडतो आणि अंधश्रद्धेच्या भोवर्‍यात अडकत जातो.
कधी वेळ भेटला तर 'पिके' सिनेमा बघा, एलियन वगैरे काल्पनिक गोष्टी सोडल्या तर देव आणि धर्माच खरं वास्तव त्यात दाखवण्याचा प्रयत्न केला आहे!
आणि हो- वर अंनिसचा काढलेला विषय बघून मला 'खुपते तिथे गुप्ते'च्या या एपिसोडची तिव्र्तेनं आठवण झाली.

मला एक प्रश्न पडलाय बॉ...

देव बीव, जपजाप, मंत्रतंत्र न मानणारी लोकं संकटात असतांना काय करतात?

(मी तर सरळ विपश्यना करायला गेलो, बराच मानसिक फायदा झाला)

श्रद्धा व अंधश्रद्धा यात फरक नाहीच.

शरीरातील रेझिस्टंसमुळे व औषधातील बदलामुळे फरक पडला, तर त्याचे श्रेय कोणत्या तरी महाराजांना देणे हे योग्य नाही.
बाकी पाणी स्वस्तात मिळणे हा तर आपला हक्कच, ते काही कोठल्या मठाचे काम नाही. पण बाहेरची बजबजपुरी पाहिली की आपल्याला त्यांचे कार्य मोठे वाटते.
श्रद्धा व अंधश्रद्धा यात फरक नाहीच. एखाद्याच्या म्हणजे कुटुंबातील वडलांच्या किंवा आईच्या श्रद्धेमुळे मुलांनाही तसेच वळण लागते. संस्कारांच्या नावाखाली हे सारे चालते. उपासतापास, व्रते, परीक्षेआधी देवाला नवस वगैरे हे प्रकार तसे हार्मलेस वाटले तरी माणूस कळतनकळत या गोष्टींच्या आहारी जातो. त्यावरची उपाययोजनादेखील कुटुंबाच्या हिताचीच नसेल असे नाही.
शिवाय नसलेल्या देवावर श्रद्धा ठेवणे म्हणजे केवळ आपली बुद्धी गहाण ठेवण्यासारखेच असते. सुरूवातीला मनाला आधार म्हणून चांगला वाटणारा (शिवाय त्यातून वाईट तरी काही होणार नाही ना अशी धारणा असलेला) हा प्रकार आपल्या बुद्धीलाच केव्हा गुलाम बनवतो हेही कळत नाही.
अशा देवभोळ्यांच्याच भावनांचा आधार घेऊन अाज गुंडप्रव्ृत्तीच्या राजकारण्यांनी धर्म रस्त्यावर आणलेला आहे आणि आता आपल्यालाच त्याचा उपद्रव सुरू झालेला असूनही त्यावरचा काही उपाय दिसत नाही.
यामधून होणारे कौटुंबिक व सामाजिक पातळीवर होणारे दुष्परिणाम आपल्याला डोळे असूनही दिसत नाहीत, हे दुर्दैव.

होमियोपैथी च्या बर्याच साधक बाधक चर्चा या आधीच्या प्रतिक्रिया तून झाल्या आहेत.
त्या बद्दलचे मी अनेक चिकित्सक पणानं घेतलेले अनुभव सांगू शकतो.
1)गैंगलीआॉन (अचूक उच्चार डॉक्टरनी पहावा) माझ्या ८ वर्षाच्या मुलाला मनगटावर बाहेरच्या बाजूस
१ से मी ची गाठ झाली होती, अनेक अैलो.डॉक्ट.नी छोटं ऑपरेशन सुचवलं होतं,होमियोपैथी नं ,लक्षात ठेवा
साबु.गोळ्यानं ते कायमचं बरं झालं
२)दुसर्या लहान मुलाला सतत डोळ्याखाली फोड उठायचे अैलो.डॉक्ट. ते फोडायचे, ते पुनः पुन
व्हायचे साबु.गोळ्यानं ते कायमचं बरं झालं
३)माझ्या स्वताच्या बाबतीत अनेक अनुभव आहेत,युरिन इन्फे जे अैलोपैथिने हायर अैंटीबायोटीक्सने बरे व्हायचे नांव
घेइना होमियोपैथी ने ४ दिवसात बरे झाले,इथं हे सांगण महत्वाचं आहे कि आमच्या होमियोपैथंनं पहिलं माझ्या अैलो गोळ्या
बंद केल्या
असे अनेक अनुभव मी सांगू शकतो
होमियोपैथी जे बाजारी करण झालेलं आहे त्याच्या विरोधातच आमचा होमियोपैथ असतो, खोटे दावे उदाहरणार्थ
मानेवरचं ९इंचाचं आवाळू घालवतो इत्यादि खोटं आहे तो म्हणतो, आणि अशा भंपक दाव्यामुळं होमियोपैथी
बदनाम झाली आहे असं तो मानतो
तान्हया बाळापासून ८० वर्षाच्या आजोबापर्यंत त्यांचे पेशंट असतात,आपला नंबर यायला कमीतकमी दोन तांस लागतात,
एव्हडी गर्दी असते,
ही अतिशयोक्ति नव्हे, (आय स्वेअर) कांहीं नामवंत अैलोपैथ त्यांच्या स्वताच्या ट्रीटमेंट साठी त्यांच्या कडं आलेलं
मी पाहिलेले आहेत,
एकाच प्रिमायसेस मध्ये आमच्या होमियोपैथचा व त्याच्या भावाचा एम बी बी एस दवाखाना होता (ते भाऊ आता हयात नाहीत)
भावांचा दवाखाना बिलकुल चालायचा नाही,
हे सगळं सविस्तर सांगण्यात माझा वैयक्तिक स्वार्थ कांही नाही कुठल्याचं पैथीतलं मला कांही च कळत नाही,
यात श्रध्दा अंध श्रध्देचा कांही भाग नाही , लहान कळत्या न कळत्या मुलाना जेव्हां इथं हमखास गुण येतो तेव्हां अंध श्रध्देचा
प्रश्न कुठे येतो इति लेखनसीमा