माहिती हवी: चौसोपी वाडा व इतर मराठी वास्तु प्रकार

मराठा आर्किटेक्चर नामक एक पीडीएफ नुकतीच जालावरून उतरून घेतलीये. ती आर्काईव्ह.ऑर्ग वरती चढवतो अन तुम्हांला लिंक देतो.

इन अ‍ॅडिषन, मराठा टाऊन प्लॅनिंग या नावाचा एक पीएचडी थेसिस इथे पाहता येईल.

http://shodhganga.inflibnet.ac.in/handle/10603/2476

प्रत्येक चॅप्टरची वेगळी पीडीएफ आहे फ्री डौनलोडला.

टीपः हे दोन्हीही मी वाचलेले नाही तस्मात नेमके सांगू शकत नाही. तरी पाहून सांगा काय कसे वाटते ते.

शिवाय मंदा खांडगे यांनी लिहिलेले "वैभव पेशवेकालीन वाड्यांचे" हे पुस्तकही वाचनीय आहे, ते आप्पा बळवंत चौकात रसिक साहित्यमध्ये मिळून जावे.

सरतेशेवटी एकदा विश्रामबागवाड्यात जाऊन येणे. तिथे मॉडेल ठेवले आहे वाड्याचे. शिवाय वाड्याच्या आतबाहेर फिरून पाहता येईल काय कसे आहे इ.इ.

sidney toy नामक एका इंग्रजाने खास भारतीय मिलिटरी आर्किटेक्चरबद्दल काही पुस्तके लिहिलेली आहेत, उदा. द स्ट्राँगहोल्ड्स इन/ऑफ इंडिया, फोर्टिफाईड सिटीज़ इन इंडिया, इ.इ. ते मात्र कुठे जालावर उपलब्ध दिसत नाही. भाइसंमं च्या लायब्ररीतच जाऊन बघावं लागेल त्याकरिता.

म्हणजे चार सोपे (पडव्या) असलेला वाडा. यात चारी बाजूंना लांब पडव्या/खोल्या आणि मध्यभागी छोटे अंगण अशी रचना असते. अंगणात तुळस असते. या अंगणाला राजांगण म्हणतात. अशी घरे कोकणात, गोव्यात अजून आहेत. बाकीबाब बोरकरांचे घर असेच आहे आणि सुस्थितीत आहे.

कोकणातल्या घरांचे जे वैशिष्ट्य की मंगलोरी कौलांची दोन्ही बाजूंना उतरती छपरे ती या घरांतून बघायला मिळतात. विहीरसुद्धा घराच्या एखाद्या खोलीत असते.

मलाही माझ्या प्रकल्पासाठी वाड्याची माहीती हवी होती पण शेवटी गुगल व आठवणीत असलेला एक वाडा यावरच भागवावे लागले.
जर तुम्हाला नव्या बांधलेल्या वाड्यांबद्दल माहिती हवी असेल तर प्रसिद्ध बल्लवाचार्य विष्णु मनोहर यांनी नुकताच वाडा बांधून घेतला आहे..

स्वदेस चित्रपटात जे घर आहे शाहरुख खानच्या आईचे ते चौसोपी आहे.
सोपा हा पूर्णपणे खुला असतो. त्याला दरवाजे वगैरे अशी कन्सेप्ट असत नाही. सोपा हा समोरील बाजूने लाकडी खांबांवर तरलेला असतो तर मागील बाजूने भिंतीवर. जर तो दुघई सोपा असेल म्हणजे मागे आणि पुढे दोन्ही बाजूला सोपा असेल तर खांबांच्या तीन रांगा असतील.
दोन खांबांमधील अंतरास खण असा शब्द आहे. (आमच्या गावाकडे त्याला आखण असे पण म्हणतात). एका खणाची रुंदी साधारण ३.५ फूट असते. (चुकत असेल तर दुरुस्त करावी).
सोपा झाला कि आत माजघर किंवा माळी किंवा माळवद असते. याला दरवाजे असतात तसेच मधून भिंतींच्या पडद्या करून खोल्याही केल्या असतील. आतली रचनाही साधारण तशीच असते. जर माजघर १०-१५ फुट रुंद आणि ६-७ खण लांब करायचे असेल तर खांबांची गरज पडणार नाही. परंतु जर हि रुंदी वाढवायची असेल तर मात्र दोन भिंतींच्या मध्ये अजून एक खांबांची रांग लावावी लागेल. अशी काही माजघरे मी पाहिली आहेत.
हे सर्व लाकडी बांधकाम असल्याने छतावरती करल (याचा नेमका उच्चार मला माहिती नाही पण आमच्याकडे असाच केला जातो. शाडू माती म्हणावे का त्याला?) टाकले जाते. थोडीशी वाळू पण मिक्स केली जाते. अलीकडे लोक कोबा किंवा तत्सम गोष्टी छतावर करू लागले आहेत.

दुघई आणि चौसोपी हे मी शनिवारवाड्याच्या संदर्भात जे रेफ़रन्स आले त्यातून लिहित आहे. काही दिवसांपूर्वी मी लेखमाला इथेच मिपावर लिहायला सुरुवात केली होती. त्याचा अभ्यास करतेवेळी चौसोपी, दुघई असे शब्द वाचण्यात आले. तुम्ही अजून पण शनिवारवाड्यात गेलात आणि मधला चौक आहे तिथले खांबांचे निशाण पाहिलेत तर समजून येईल कि तिथे दुघई आणि चौसोपी असण्याची शक्यता आहे.
पूर्वीच्या घरामध्ये ढेलज, देवडी वगैरे असत. मी माझ्या मावशीच्या घरी ढेलज पाहिली आहे. ढेलजेमध्ये लोक बसण्याची व्यवस्था वगैरे असे.
देवडी ही घरच्या नोकरांसाठी असावी असे वाटते. माझ्याच गावातील एका जुन्या घरामध्ये पेव होते आणि ते घराच्या खाली होते असे काही ऐकले आहे. आम्ही मोठे होईपर्यंत तो वाडा नष्ट झाला आणि आता तिथे भूतबाधा वगैरे आहे म्हणून कुणी जातही नाही.

(वरील माहिती मध्ये काही चुकीचे असेल तर कृपया करेक्ट करावे)

माझा जन्म मुंबईतला आणि गाव नाहीच त्यामुळे गावातली घरे ही फक्त बाहेरूनच येता/जाताना पाहिलेली. खुपश्या कथा कादंबर्यात माजघराचा उल्लेख आढळतो. मुंबईच्या भाषेत बोलायचे झाल्यास माजघर म्हणजे नेमकी कोणती खोली ? हॉल, बेडरूम, किचन की ह्यांच्या शिवाय एखादी वेगळीच खोली ? खुप दिवसांपासून ही शंका मनात होती, ह्या लेखाच्या निमित्ताने पुन्हा उफाळून वर आली.

सव्यसाची म्हणतायत तो बहुतेक खालील प्रकारचा वाडा.

किंवा असा

आणि पैसाताई म्हणतायत तो खालील प्रकारचा असावा. फक्त विहीर बाहेर आहे.

माझे लहानपण वरुडला ब्राह्मणवाडा या भागात गेले. जुन्या मराठी चित्रपटांमध्ये जसे शंभर सव्वाशे वर्ष जुने वाडे दाखवायचे तसे अनेक वाडे तिथे होते. बर्‍याच वाडयांमध्ये काही फारशा वापरात नसलेल्या खोल्या असायच्या ज्यांचा उपयोग लहान मुलांना भिती दाखवण्यासाठी केला जायचा.

माझ्या माहितीप्रमाणे माजघर म्हणजे स्वयंपाकघराशेजारी जेथे कुटूंब एकत्र बसून जेवते ती जागा. ती वेगळी खोली असेलच असे नाही.

माझ्या आजोबांचा जळगाव जिल्ह्यात जामनेर या गावी वाडा आहे. हा वाडा थोड्या उंचावर असलेल्या गढीचा एक भाग आहे.
गढीतल्या विहिरीच्या थोडं पुढे गेल्यावर हा दुमजली वाडा लागतो. दरवाजात उभं राहिल्यावर समोर अंगण आणि त्याच्यापलीकडे प्रशस्त बैठक. डावीकडे मुख्य घर. बैठकीच्या भिंतीत अनेक गोखले (भिंतीतले कप्पे - नीट शब्द सुचत नाहीये.) होते.

अंगणाच्या उजव्या बाजूला सव्यासची यांनी म्हटल्याप्रमाणे नोकर बसण्यासाठीची जागा होती. डाव्या बाजूला मुख्य घर. यात चौकाचे घर, त्याला लागून एका बाजूला रांधणी आणि दुसऱ्या बाजूला देवघर आहे. रांधणी आणि देवघर यांच्या मध्ये सामान ठेवण्यासाठीचं माजघर होतं. रांधणीच्या छताला उजेड येण्यासाठी आणि चुलीचा धूर जाण्यासाठी 'सानं' होतं.

चौकाचं घर आणि देवघराचं छत लाकडी असल्यामुळे खान्देशातल्या उन्हाळयातही खोल्या गार असायच्या. खिडकीजवळ बसण्यासाठी ऐसपैस जागा. उंचीवरच्या खिडकीत बसून बाहेरचं जग बघणं, हा या बंदिस्त वाड्यातला विरंगुळा होता. खोल्यांच्या आकाराच्या मानाने खिडक्या लहान असल्यामुळे घरात उजेड कमी असतो.

दुसऱ्या मजल्यावर एक मोठं दालन आणि बऱ्याच खोल्या आहेत. या वाड्याच्या रचनेत शत्रूला हुलकावणी देण्यासाठी काही वैशिष्ट्यपूर्ण योजना होत्या. वरच्या मजल्यावरच्या एखाद्या खोलीचा दरवाजा उघडल्यावर पुढे पायऱ्याच नाही, पुढे पाय टाकल्यास कपाळमोक्ष ठरलेला. संकटकाळी सुरक्षित ठिकाणी जाण्यासाठी केलेली सोय म्हणून वाड्यात एक भूयारही होतं.

माझघर हा घराचा मधला म्हणजे मध्यघर. त्यावरून माझघर. पैसाताईने म्हटल्याप्रमाणे पडवी, ओटा ओलांडून पुढे आले की मध्यभागी माझघर आणि त्याच्या दोहोंबाजूंना लहान लहान खोल्या. पूर्वपश्चिमेनुसार बहुतेक वेळा घरात शिरल्यावर माझघराच्या एका डाव्या हाताला देवघर, मग त्याला लागूनच सोवळ्याचे स्वयंपाकर,पुढे कोठीची खोली, माझघराच्या उजव्या बाजूला, क्रमाने खोल्या, त्यात सोवळ्याचे आणि उंची कपडे,कागदपत्रे वगैरे. खास लोकांच्या झोपण्याची व्यवस्था इ. मग उजव्या बाजूला सर्वात शेवटी काळोखाची खोली (ही बहुधा बाळंतिणीसाठी असे), त्याला लागूनच एक छोटी न्हाणी-हीही बहुधा बाळ-बाळन्तिणीसाठी असे-इ. आम न्हाणीघर मागच्या बाजूला, थोडे प्रशस्त आणि वरून उघडे असे. त्याला जवळ पडेल अशी पाणी तापवण्याची चूल, पाणी साठवण्याची( घंगाळे, डोण्या ठेवण्याची) जागा वगैरे. अगदी मागे पुन्हा सोपे, पडव्या. मध्ये एखादा चौक.
जाता जाता- मुंबईतले माझगाव हे जुन्या मुंबईतल्या सात बेटांपैकी महत्त्वाच्या अशा मुंबई आणि परळ या बेटांमधले छोटे बेट होते. मधले गाव म्हणून माझगाव. मत्स्यग्राम वगैरे व्युत्पत्ति चुकीची आहे. कारण दोनशे वर्षांपूर्वी हे बेट शेतीप्रधान होते. फेरीव्हार्फ वगैरे मासळीबंदरांची बांधणी गेल्या शंभरदीडशे वर्षांतली आहे.

चौसोपी म्हणजे चारी बाजूंनी खोल्या नि मध्ये अंगण किंवा मन्दिर किंवा तुळस वगैरे. वर सगल्यांनी सांगितल्याप्रमाणं.
अशा प्रकारचे वाडे वाई आणि परिसरात अजूनही आहेत. 2000 साला पर्यन्त खूप होते. पडझड़ झालेले तरी दिसायचे पण् आता तिथं इमारती उभ्या झाल्या आहेत.
स्वदेस चं चित्रीकरण तिथलंच आहे. इश्किया, गंगाजल, मृत्युदंड मधले वाडे वाई आणि भागातले च आहेत.
अनेक पेशवे कालीन वास्तु आणि हेमादपंथी शैलीतली मन्दिरे वाई मध्ये आहेत. फलटण ला देखील असे वाडे आहेत.

छान विषय आणि एकसेएक प्रतिसाद!

त्र्यम्बकेश्वर ला अजूनही असे वाडे आहेत. दगडी, चारी बाजूनि खोल्या मध्ये मोकळी जागा आणि त्यातच चौकोनी विहीर, असा एक पाटनकरांचा वाडा पाहिलाय.

शाडू मध्ये वाळु आणि पिंजर घालून केलेला गिलावा निघता निघत नाही आमच्या वाड्याचा.
वाडा!
पहिला समोर ही भली मोठी भिंत, त्याला आत बसायला एक कट्टी, कट्टीला लागून दरवाजा. दरवाजा ओलांडून आत आल की एक माचा टाकलेली बाहेरच्यांनी बसावं म्हणुन असलेली ओसरी. ओसरी नंतर एक मसूरीटाकिच्या दगडांच चौंगाण. हे वरुन ओपन! पावसाच पाणी त्यातुन केलेल्या दगडी पन्हाळ्यातुन घराखालून मागे परड्यात बाहेर पडाअयच. अशी चार चौंगाणं घराच्या चार बाजूला. हे बाहेरच चौंगाण ओलांडल की लागायचा सोपा! यावर बरेच खांब! अन त्या सोप्ञाच्या भिंतीला एक कोरीव शाडुत नक्षिकाम केलेलं गणपतीच मंदिर किंवा गणपतीची देवळी. या देवळीच्या एका बा़जूला घराचा खिळेबंद दरवाजा, त्याला आडणा आहे. अन त्याच्या उंबरा दिडफुट उंच! दोन्ही बाजूला घोड्यांची मुंडकी! अन दुसर्‍या बाजूला देवखोलीच दार. मुख्य दारातुन घरात गेलं की माळी. माळीला देवखोलीत जाण्यासाठी एक दरवाजा, अन त्या दरवज्या जवळ वर जायचा जिना. दगड मातीचा भरीव. माळीत जिन्याखाली एक भिंतीतली खोली कम कपाट कम समथिंग. आत मध्ये निवांत शिरता येतं. मग माळी संपली की माजघर. माजघराला लागून अंधार खोली. ही बाळंतीणीची. या खोलीत भिंतीत देवळ्याच देवळ्या. माजघर आणी स्वैपाकघर यांच्या मधल्या मिटरभर भिंतीत एक आरपार खिडकी. सहा बाय सहा फुटाची. तिला पण दार होतं. माजघराच्या अंधार खोलीच्या विरुद्ध बाजूला एक खोली तिला दार. मग मागे स्वैपाकघर. त्यात भिंतीत कपाटे. ताकाचा खांब. चुलीजवळ मागच्या चौंगाणात पहायला आणखी एक अशीच सहाफुटी खिडकी. घागरींचा कट्टा. पिंपाचा कट्टा. चुलीजवळ राख ठेवायला खड्डा. एक दुधाचा काय बर नाव? येथे चुलीतली गरम राख सरकवत रहायच. अन त्या गरम राखेवर कायम दुध ठेवायच म्हणे. स्वैपकघराच्या मागे तुळशी कट्ट्याच अंगण. तेथे कोपर्‍यात एक छोटा चुन्यात घडवलेला दगडई मोरीसारखा कोपरा. चुळा भरायला, अन रात्री मागे परड्यात न जाता सोय व्हावी म्हणुन. हे चौंगाण संपल की मग मागच्या पडवीत एका बाजूला कोठार, अन एका बाजूला न्हाणी घर. न्हाणी पुन्हा घडिव दगडांची, बाजूला चुलवाण. पण दरवाजा इल्ले! धुर कोंडू नये म्हनुन असावं.
त्या मागे जळणाची खोली, मग गोठा आणि मग परडं!
देवखोलीच्या दुसर्‍या बाजूला आणि एक प्रशस्त दरवाजा, त्या मागे मात्र नुसत्या खोल्या आणि मध्ये एक पॅसेज हा पॅसेज न्हाणीला येउन मिळायचा.

लेख आणि माहिती चांगली परंतू रेखाचित्रे नसल्याची उणीव जाणवते. आता वाडे मालकांकडून फोटो दूर राहिले आमंत्रण येण्याची शक्यता नाही .पुण्यातल्याच एका जोडप्याने वाड्यांचे दरवाजे जमवले आहेत त्याबद्दल मटात लेख होता.इथलेच वाडे हा आग्रह नसेल तर एका मल्याळम चानेलवर शनिवारी संध्याकाळी एक चांगला कार्यक्रम असतो.

संदीप जी, तुम्ही हा विषय मांडलात आणि खूप चांगली चांगली माहिती आपल्या मिपाकारांकडून मिळाली. तुमचे तसेच सर्व प्रतिसाददात्यांचे खूप खूप आभार.

पुण्यातले राजा दिनकर केळकर संग्रहालय ज्या वास्तुमध्ये आहे तीदेखील जुना वाडाच आहे. संबंधीतांची परवानगी मिळाली तर संग्रहालयासोबत वाड्याचेही निरिक्षण तुम्हाला करता येईल.

वेगळा विषय आणि जाणकारांनी दिलेली अभ्यासपूर्ण माहिती.धागाकर्ता आणि प्रतिसादाकांचे आभार.

वास्तुपुरुष , एक डाव भुताचा या चित्रपटांचेही चित्रिकरण चौसोपी वाड्यांमध्ये झाले आहे.

कोकणात आजही असे वाडे पहायला मिलतात
स्टार प्रवाह वर अग्निहोत्र मालिकेतील वाडा

दुपाखी चौपाखी असे प्रकार आठवले. सर्वात उंच मुख्य आडवा वासा आणि त्याच्या दोन्ही बाजूंना उतरते होत गेलेले छप्पर 'दुपाखी' आणि एका बिंदूपासून चारी बाजूंना उतरती होत गेलेली छपरे चौपाखी.

सर्वच प्रतिसाद आवडले.

वाड्यांची तशी फारशी माहिती नाही. पूर्वी लोकसत्तेच वास्तुरंग पुरवणीत जुन्या भव्य वाड्याविषयी असे सदर चालू होते.

माझा स्वतःचा वाड्याविषयक अनुभव मंचर - भीमाशंकर रस्त्यावर असलेल्या घोडेगावचा.
आत्याचा वाडा. भला प्रशस्त, तीमजली. काळवत्री दगडांनी बांधलेला. वाड्याला दरवाजाच्या बाहेरच्या बाजूला दोन्ही बाजूंना ओसरी. ओसरीतल्या कठड्याला बाजूने पितळी रिंगा, घोडे वगैरे बांधायला. मध्यभागी भव्य प्रवेशदरवाजा. त्यातच लहानसा दिंडी दरवाजा. ये जा सगळी दिंडी दरवाजानेच. आत प्रवेश केल्यावर मध्ये मोकळा चौक व इतर तिन्ही बाजूंनी खण. प्रवेशद्वाराच्या समोरील बाजूस मुख्य खोली, त्याच्या बाजूलाच बाळंतिणीची अंधारी वाटणारी लहानशी खोली. डाव्या बाजूस अंगचाच जिना त्यावर वरचा मजला. जिन्याच्या शेजारी लहानशा खोलीत केलेले स्वतंत्र देवघर. मुख्य खोलीतूनच जमीन खोदून केलेले एक तळघर तर तळघरातून वाड्याच्या बाहेर पडायला केलेला एक स्वतंत्र आणि गुप्त दरवाजा.
सर्व खोल्यांची प्रवेशद्वारे साधारण ५ फूट उंचीची. खोल्यांत प्रवेश करताना वाकूनच जावे, जणू वाड्याला नमन करून विनम्रतापूर्वकच आत जावे म्हणून अशी रचना.
मुख्य खोली आणि माजघर यांचेमध्ये दुसर्‍या मजल्यावर नेणारा अजून दरवाजा. तिथ ३ खोल्या. त्याहीवर अजून एक पोटमाळा. माळ्यावर २ बळदं. बळदात धान्याचा साठा करून ठेवायचा. लागेल तितके धान्य काढून घ्यायला मुख्य खोलीत दोन गोलाकार छिद्र. लाकडी ओंडक्याने बंद केलेली. धान्य हवे तेव्हा लाकडी ओंडका काढून घ्यायचा. आणि धान्य भरुन घ्यायचे.

बळदाच्या पोटमाळ्यावर गच्चीवर जाण्यासाठी लहानसा दरवाजा व पुढे लहानशीच गच्ची व त्याच्या चारी बाजूंनी वाड्याचे कौलारु छत. कौले शाकारण्यासाठी जायची केलेली सोय.

१५० वर्षांपूर्वीचा हा वाडा अजूनही तितकाच भक्कम आहे.

दापोली-जालगाव येय़े डाँ.वागळे यांचा असा वाडा आहे.येथे काही मालिकांचे चित्रीकरणही झाले आहे

माझे आजोळ (आईचं गाव) व वडिलांचे गांव दोन्ही १० कि.मी परिघात असून तेथे असे चिरेबंदी वाडे लहानपणी दर ऊन्हाळी सुट्टीत अनुभवले, भाग्यंच. सोलापूर, उस्मानाबाद जिल्ह्यात असे कैक वाडे बालपणी लग्न समारंभ निमित्ताने पाहता आले.
आज हा धागा सापडला त्याचे कारण वाडा दुरुस्तीसाठी शोध करत होतो. आज गावी गेलो होतो तेव्हा आत फक्त ३ जणी उरल्यात वाड्यात, त्यातली १ माझी आजी (आईची आई) बाक़ी सारे गाव सोडुन शेतावर खोल्या बनवुन राहतात. जेथे ५०-६० माणसे रहात होती पण पडझड, डागडुजीचा अभाव व वाढती गरीबी, आतबट्टयाची शेती, जुण्या बांधकाम जाणत्या कारागिरांचा तुटवडा, नवीन तंत्र जुन्याच्या मुळावर या सर्वांचा एकत्रित परिणाम वाडे नामशेष होताना दिसत आहे, मनात हळहळ ऊरते.

कृपया मला पेशवेकाळातील विश्रामबागवाड्याचे महत्व द्या ना ? प्लिज मला खूप गरज आहे.. कृपया मला whtsapp करा ..8421060808

यासाठी अब मधली दुकाने , दुकानदार तुम्हाला मदत करु शकतील .

छान माहिती. माझ्या मावशीचा आध्रप्रदेश मध्ये चाैसाेपी वाडा आहे. लहानपणी आम्ही उन्हाळ्यात नेहमी जात. तेथे आेसरीवर बंगई आहे. दुपारी मागील परसात आम्ही मावसभाऊ खेळत असू. आंब्याच्या रसाची पाेळी तयार करीत. खूप मजा यायची.

विश्रामबागवाड्याचे त्या पेशवेकाळात काय महत्व होते ते हवे आहे... मला कॉलेजला प्रोजेक्ट आहे ...वाड्यांविषयी माहीती भेटली आहे पण महत्व काय होते याविषयी माहीती हवी आहे

http://www.narendradengle.in/images/Publications/essays/pdf/The-Introver...

भोरचा राजवाडा पहा. उत्त्म स्थितित असलेला आहे. बर्याच चित्रपटामालिकांमधे असतो.

काही फोटो असतील कोणाकडे तर डकवता येतील का? जसं की बळद, खोलीतली विहीर, भुयारी मार्ग इ इ

कोकणात अशा प्रकारचे वाडे पहायला मिळतात.

माझ्या माहितीत एक वाडा मालगुंड , जिल्हा रत्नागिरी येथे आहे.
हा पूर्वी श्री लिमये यांचे घर होते ,शिक्षणा साठी आणि मग पुढे नोकरीनिमित्त घरातील मुलं तालुक्याबाहेर पडली त्यामुळे नंतर हा वाडा बंदच होता.
काही वर्षांपूर्वी श्री रमानंद लिमये यांनी पुन्हा गावी जाऊन त्याची योग्य डागडुजी करून त्याला जतन केले आणि हा वाडा एक ऐतिहासिक वारसा सांगणारा असल्यामुळे त्यांनी तो सर्वाना दाखवावा या हेतूने खुला केला
मालगुंड येथे कवी केशवसुत यांच्या स्मारकाजवळ हा वाडा आहे.

त्याचे नाव लिमये चौसोपी वाडा असेच आहे
सम्पर्का साठी . श्री लिमये यांचा दूरध्वनी क्रमांक डेट आहे - श्री रमानंद लिमये - ९८६०७८०९७३
फोन - ०२३५७-२३५१९२ , +९१ ८२७५९००९८१

ऐतिहासिक वातावरण आणि घरंदाज पाहुणचार अवश्य अनुभवा

सव्यसाचीजी पुर्वी कमी पावसाच्या प्रदेशात धाब्याची घरं बांधत. मातीच्या किंवा दगडी जाड भिंती.लाकडी खांबावर आडवी सागाची खांडं. मध्ये वासे असायचे. त्याच्यावर किरळी ही काटेरी वनस्पती अंथरुण त्यावर पांढरीची खारी माती ओली करुन छत तयार करायचे. श्रीमंत लोक चुना व वाळू घाण्यात मळून त्याचा कोबा करत. आजही गावोगाव पडके वाडे खिंडाररूपाने उभे आहेत.करंट्या लोकांना हा वारसा वाचवता येत नाही.
पर्यावरणपुरक अशी ही वास्तू जाऊन सिमेंटकाँक्रीटची जंगलं यांनी माणसाला माणसापासून दूर नेले आहे.

संदिप भाऊ नाशिक चा सरकारवाडा वाचवण्यासाठी नाशिककरांनी काहीच केले नाही. अजूनही काही वाडे अशोकस्तंभ ते रविवार कारंजाच्या उत्तर बाजूस नदीकाठी असे वाडे आहेत. चांदवडला रंगमहाल हा होळकरांचा राजवाडा जवळ पडेल तुम्हाला.

पेशव्यांचे एक सरदार बहुतेक खासगीवाले यांचाही वाडा असावा. शंभर जिलब्या खाऊन जाड चांदीचं ताट हाताने चोळामोळा करत. एकदा सतरंजी अंथरण्यासाठी वाड्याचा खांबच त्यांनी वर उचलला होता.

तनमयी खुप छान माहिती.