बरबटलेले साहित्यक्षेत्र

तथाकथित पुरोगामी साहित्तीक,,, जातिच्या बाबतीत अत्यंत दुधखुळे आणी तितकेच दांभिक असतात, ह.मो.मराठेही तस्सेच आहेत. त्यांच्या पुरोगामित्वाची इतिश्री म्हणजे, इतक्या वर्षांच्या त्यांच्या हयातीत त्यांना जात सोडणे म्हणजे काय..? हेच नीट कळलेलं नाही... त्यामुळे जे त्यांच्या मनात आहे,ते इतरत्र उघडं पडणारच....!

बाकी चालू द्या...!

शतकासाठी शुभेच्छा
आता बघा जातीवरून काय रणकंदन सुरु होईल :)

दलित साहित्य संमेलन वेगळे सुरु झाले तेव्हा जातीचे राजकारण सुरु आहे असे वाटले नाही का हो तुम्हाला? त्यावेळेस साहित्यक्षेत्र बरबटल्यासारखे नाही का वाटले?

दलित शोषिताच्या अन्याया विरुद्ध आवाज उठवणारा .. बोलणारा तो पुरोगामी
इस्लाम इसायांच्या अन्याया विरुद्ध आवाज उठवणारा ..सेक्क्युलर .
हिंदू व ब्राह्मणाच्या अन्याया विरुद्ध आवाज उठवणारा ..तो प्रतिगामी..जातीय वादी..देश तोडणारे लोक..
अश्या लोका विरुद्ध देश द्रोहाच गुन्हा का लावत नाही.. म्हणून ब्रिगेडी आंदोलन छेडणार आहेत

सर्वप्रथम एक विनंती: मिपाची आकाशवाणी करून नये. अर्थात प्रतिसादांशी संवाद ठेवावात. मते वेगळी असणे यात गैर नसते पण संवाद न करणे हे काही योग्य नसते, विशेष करून जर कोणी स्वतःस विचारवंत समजत असेल तर. असो,

"जात नाही ती जात" ह्या वाक्याचा चावून चावून चोथा झाला आहे. पण जात अजून अनेकांच्या मनातून जात नाही हे वास्तव आहे.

"असे करणे म्हणजे 'मी नाही त्यातली, कडी लावा आतली' हा प्रकार होतो", असे एक विधान मी केले.

सहमत.

ह.मो. जर निवडून आले तर संमेलनावर ब्राह्मणी सावट असेल, असे मत चॅनलवर मांडले गेले.
हे वाक्य आपण म्हणाले आहे का? (उत्तर मिळाले नाही तर, आपण म्हणले असेच गृहीत धरूया). जर आपण म्हणले असले तर आपण पण जातीच्याच चष्म्यातून पहात आहात असे वाटत नाही का? आपण म्हणले नसले तर त्या वाक्याला त्या कार्यक्रमात आपण आक्षेप घेतला होता का?

माझ्या मते जातीचे राजकारण हे केवळ राजकारण्यांनी केलेले नाही तर त्याला जीवंत ठेवणारे माध्यमे आणि निधर्मी विचारवंत पण तितकेच जबाबदार आहेत. आता जे काही साहीत्यक्षेत्रात दिसत आहे ती या सगळ्याची अनेक वर्षात झालेली परीणीती आहे असे वाटते.

अ.भा.म. साहित्य संमेलनाच्या बाबतीत अगदी कानातल्या कानात तर कधी जाहीर असं विचारपीठावरही नेहमीच बोलल्या गेलं आहे की अभामसासं हे ब्राह्मणी साहित्य संमेलन आहे. विद्रोही साहित्य संमेलन, आदिवासी साहित्य संमेलन, मुस्लिम मराठी साहित्य संमेलन, वगैरे आपापले प्रत्येकाचे इथे संमेलने आहेत पण त्यातल्या त्यात अभामसासं हे सर्व मराठी माणसाचे आहे, असा एक आपल्या सर्व मराठी माणसाचा समज आहे तो किती खरा आणि खोटा ते सांगायला माझ्याकडे कोणताही विदा नाही. साहित्यसंमेलनाशिवाय मराठी माणसाचं काही अडत नाही हा भाग वेगळा. काही चर्चा, परिसंवाद, काही वादविवाद, काहींचे कौतुक, काहींना महाराष्ट्र शासनाच्या काही पदावर मिरवायला मिळालं म्हणजे साहित्य संमेलनाचं सूप वाजत असतं.

प्रत्येक थोरा मोठा साहित्यिकांचे साहित्याच्या बाबतीत आपापले झेंडे आहेत. अभामसासंमेलनात ब्राह्मणेतर साहित्य संमेलनाध्यक्ष झालाच नाही असं काही नाही. शंकरराव खरात, केशव मेश्राम हे दलित तर मुस्लीम म्हणुन यु.म. पठाण सर यांचं नाव घेता येईल. पण जाती-पाती सोडुन या निवडणुका होतात असं म्हणनं जरा धाडसाचं होईल. साहित्यसंमेलनात जातीची गटबाजी असते. आपापल्या प्रदेशाची गटबाजी असते. विद्वत्तेतील सिनियर-ज्युनियर असा वाद आहे. विविध अशा गटातटाचे राजकारण साहित्याला नवे नव्हे.

ह.मो.मराठे यांनी जरा घाईच केली. काहीही न बोलता त्यांना संमेलनात 'आपली' ठराविक मतं पडणारच होती. ब्राह्मणद्वेष कसा होतो त्यासाठी साहित्यिकांना पत्रक काढत मजकुर लिहिणे थोडं अतिच झालं असं माझं मत आहे. ब्राह्मणाचा कसा द्वेष होतो, ब्राह्मणांनी संघटन केले पाहिजे , ब्राह्मणांनी काय सुधारणा केल्या वगैरे मुद्दे साहित्य संमेलनाच्या अध्यक्षपदाच्या मतांसाठी आवश्यक होते, असे मला वाट्त नाही. आणि ते ज्यांना आवाहन करीत होते ते लेखक मंडळी अशा आवाहनाला जाहीर प्रतिसाद देतील हा विचार त्यांच्या मनात आलाच कसा हे न उलगडणारे कोडे आहे. साहित्यिक म्हणुन ते मराठी सारस्वताला परिचित आहेत. जातीय द्वेष पसरविल्या जात आहे असे सिद्ध होणारच होते, माफी मागूनही त्यावर पडदा पडला नाही, असे दिसतच आहे.

-दिलीप बिरुटे

ह. मो. मराठे "विद्वेषाच्या विरोधात जागृती" करण्याचे काम करताहेत, साहित्यक्षेत्र बरबटविण्याचे काम नव्हे! त्यांच्या कार्याला शुभेच्छा देणे होत नसेल तर विरोध तरी करू नका!

बरबटल्याची जाणीव फारच लवकर झाली....
मराठ्यांचे यासाठी आभार मानायला हवेत.

मुळात आजकालच्या मराठी साहित्यक्षेत्रातील (जे एक डबके आहे असे आमचे वैयक्तिक मत आहे) घडामोडींचा मराठीसाठी, महाराष्ट्रासाठी, काही उपयोग आहे का? अध्यक्ष व्हायचे ही केवळ वैयक्तिक आकांक्षा घेत कंपूबाजी, अड्डेबाजी करत मीच किती प्रतिभावान, बाकीचे छचोर असली वैचारीक (!) बैठक असलेली अत्यंत संकुचित विचारसरणी, संकुचित सामाजिक जाणीव आणि तद्दन सुमार वकुबाची मंडळी साहित्यसंमेलनाच्या मार्फत आपली टिमकी ढोल असल्यासारख्या वागत असतात. त्यांच्यावाचून त्यांच्या घरच्यांचे सुद्धा अडत नसेल तर बाकीच्या जनतेला काय फरक पडतो !

असो. एक करमणूकीचा तमाशा एवढेच त्याचे महत्व ! घ्या मजा पाहून !! ;)

बाकी, धागे जसे येतात तसेच इतर धाग्यांवर प्रतिसाद पण दिले तर सदस्यत्व रद्द होत नाही हे धागाप्रवर्तकांना समजावून सांगायाची गरज पडत आहे असे वाटते :)

मुळात आजकालच्या मराठी साहित्यक्षेत्रातील (जे एक डबके आहे असे आमचे वैयक्तिक मत आहे) घडामोडींचा मराठीसाठी, महाराष्ट्रासाठी, काही उपयोग आहे का?

हाही एक प्रश्न आहेच..!

'ब्रा' हा शब्द टंकताक्षणीच प्रतिसाद वा धागा उडवला जाईल अशी काही तांत्रिक व्यवस्था या संस्थळावर करता येईल का ?
पुढचा सगळा त्रास वाचेल.

-- ब्राशिंगराव बरबटे

१. तुम्ही खेडेकर आदी प्रभूतींची पुस्तके वाचली आहेत का ?
२. एखाद्या समाजाला टार्गेट करून त्या वर हीन टीका करणे योग्य आहे का ?
३. जर त्या टीकेला त्या समाजा मधल्या ज्येष्ठ साहित्यिकाने ( किंवा समाजा मधल्या कोणीही ) उत्तर दिले तर ते चुकीचे आहे का ??
४. एखाद्या समाज घटकासाठी दिलेले योगदानाचा उल्लेख करणे चुकीचा आहे का ?
( शाहु , फुले यांनी दलितांसाठी काम केले ...हा उल्लेख जातीवाचक आहे का ? )
५. जात सांगणे चुकीचे आहे तर मग संभाजी बिग्रेड कोणते राजकारण करत आहे ?
६. साहित्या मध्ये दलीत साहित्य असा उल्लेख केला तो योग्य आहे का ?
७. स्वताच्या जातीचा उल्लेख करणं यात काय गैर आहे ? जात ही भारतीय संविधानाने मान्य केलेली आणि सध्या समाज मान्य आहे ( आदर्शवादामधे मान्य नसेल तरीही )... आणि स्वताच्या जातीविरुद्ध विद्वेष पसरवणार्या विरुद्ध विरोध केला तर त्यात काय चुकले ..
८. दलीत समाजा साठी, हिंदू समाजासाठी , मुस्लीम समाजासाठी जे कार्य करतात त्यांचा उल्लेख चालतो ??

आणि ब्राह्मणांना विरोध म्हणजे 'पुरोगामीपणा' असे तुम्हाला वाटत आहे का ?

बाकी तुम्हाला खरडी मधून काही दुवे देतो ..ते पहा ..मग ह मों नी विरोध का केला ते कळेलच ..

ह.मो. मराठे, असीम त्रिवेदी आदींना एफ.आय.आर. दाखल झाल्यावर लगेचच अटक करण्याची तत्परता दाखवणारे पोलीस हीच तत्परता एफ.आय.आर. दाखल झालेले श्री. अशोक चव्हाण, श्री. राजेंद्र दर्डा, श्री. विजय दर्डा, सुरेश कलमाडी यांच्या बाबतीत का दाखवत नाहीत????

तुका म्हणे उगी रहावे,
जे जे होईल ते ते पहावे

आम्ही साहित्यसंमेलनाला हजेरी पुस्तकं विकत घेण्यासाठी लावतो. इतर तमाशे चालू द्यात!

"इंटरनेट वरती फोरम्स ( पक्षी: मिसळपाव) असताना वेगळे साहित्य संमेलन भरवायची आणि खर्च वाढवायची गरज आहे का?" असा एखादा धागा काढावा का? ;)

बाकी चालू द्या.

ह.मो. ए़क्झॅटली काय म्हणाले, ज्या वरुन एव्हढा गदरोळ उठला आहे

ह.मो. ए़क्झॅटली काय म्हणाले, ज्या वरुन एव्हढा गदरोळ उठला आहे

धागा सुरू करणार्‍या बाई, भांडणं लाऊन, कुठे गेल्या?

अजुनही, मिपावर, जातीवाचक चर्चांचा धागा काढावयास परवानगी आहे?

धर्म, जात या वैयक्तिक बाबी आहेत, आणि त्या तशाच असू द्याव्यात असे मला वाटते.

साहित्य संमेलनच नाही तर कुठल्याही सार्वजनिक क्षेत्रात काम करताना, केवळ आपण भारतीय आहोत असेच समजून वावरावे, वागावे. (आणि सगळ्यानीच असे केले) तरच सामाजिक एकोपा निर्माण होऊ शकतो.

नाही तर असे वाद कधीच संपणार नाहीत.

कोणी काही म्हणो, आम्हाला मात्र हा धागा आण लिखाण प्रचंड आवडले.

अहो, आजकालच्या ह्या धकाधकीच्या जीवनात हास्याचे चार क्षण मिळवून देणारे साहित्य तसे नष्टच होत चालले आहे. ह्या लेखनाने मात्र मनमुराद हसवले.

पुन्हा एकदा धन्यवाद.

बाकी, जात, पात, धर्म, त्यांचे अभिमानी - दुराभिमानी इत्यांदींना काही एक समज देणारी सुचना मधे स्वगृहाच्या पानावरती पाहिली होती. हा धागा अजूनही इथेच पाहता, त्या सुचनेची अंमलबजावणी होताना मात्र दिसणार नाही हे स्पष्ट जाणवत आहे.

आता लहान तोंडी मोठा घास घेत पुन्हा एकदा विचारावेसे वाटते, की ठरवून दिलेल्या काही एक धोरणांची, निर्णयांची अंमलबजावणी करण्यासाठी दरवेळी नीलकांत येण्याचीच किंवा त्यानेच हस्तक्षेप करण्याची खरंच आवश्यकता आहे का ? 'कातडी बचाव' किंवा 'बाकीचे बघून घेतील' अशी भुमीका सोडून, नेमलेले अधिकारी लोक स्वतः कारवाई करायला कधी पुढे येतील का ?

कविता महाजनांनी कांही 'निवडक' प्रतिसादांना उत्तर दिले ही आनंदाची बाब आहे. पण अजून कांही, खालील जोडण्यांवर विचारलेल्या, प्रश्नांची उत्तरे अपेक्षित आहेत.

http://www.misalpav.com/node/22731#comment-425450

http://www.misalpav.com/node/22731#comment-425455

http://www.misalpav.com/node/22731#comment-425509

http://www.misalpav.com/node/22731#comment-425525

http://www.misalpav.com/node/22731#comment-425560

हमोनी आत्मपरिक्षण केले असावे त्यांनी सपशेल माफि मागितली या वरुन वाटते
असो इथे प्रतिसादांची नुसतीच झोंबाझोबी दिसते
त्या दिवशीची चर्चा मी सुद्धा ऐकली आहे
कविता महाजन यांनी योग्य मते मांडली आहेत
अर्थात, तरीही हमोंची भुमिका ही तेवढि चुकिची आहे असे वाटत नाही
कारण त्यांच्या जागी इतर जात-धर्मिय असता
आणि तशी परिस्थिती असती तर त्यांनी सुद्धा तेच केले असते
जे हमों नी केले,(मला ते नैसर्गिक आणि समर्थनिय वाटते)
मात्र त्याची जागा साहित्या क्षेत्रासारख्या ठिकाणी नसावि

त्यामुळे नेहमीच वादासाठी कुप्रसिद्ध असलेले आणि शासनाचे २५ लक्ष अनुदान लाटणारे हे मंडळच बरखास्त करावे असे वाटते

कोण हा ह. मो. मराठे आणि कसले साहित्य संमेलन ? बोंबलेनात का तिथे ?
सामान्य माणसाच्या आयुष्यात त्याने काय फरक पडतो देव जाणे.
जे सांप्रतच्या काळाशी सुसंगत लिखाण करतात (उदा. गिरीश कुबेर, अच्युत गोडबोले, अतुल कहाते आणि असे असंख्य) ते कधी असल्या चिखलात लोळताना दिसत नाहीत. शिवाय
त्यांना बहुधा साहित्यिक म्हणायचे नसते असे वाटते.

ह. मो. मराठे यांना विरोधकरणारे कोण तर संभाजी ब्रिगेडवाले जे मराठ्यांसाठी लढतात.
फारच विनोदी योगायोग आहे हा.
:-)

बाकी चालू द्या.

ब्राह्मणी सावट!!

वाह! जबरदस्त. शब्द प्रचंड आवडला!!

लिंक

वरील लिंक पहा . यामधे धागाकर्त्याने उल्लेख केलेली चर्चा आहे.

जेणेकरुन विषय समजायला सोपा जाइल.

१. हमो मराठे यांचं लेखन हे अध्यक्ष पदाच्या दर्जाचं आहे का? ( इतर ललित गद्य लेखन)
त्यांच्या आततायी पणाचा नाही पण ब्रिगेडच्या हीन प्रचाराचा आणि गलिच्छ भाषेचा विरोध करण्याच्या भूमिकेचं मी समर्थन करतो.
त्यांच्या एकूण चार पानांच्या बायो डेटा (मराठी?) त्यांच्या साहित्य सेवे बद्दल माहिती असावी ज्या अनुषंगाने त्यांचं अध्यक्षपद योग्य ठरेल. ते सोडून त्यांनी लिहिलेल्या काही लेखांवर का इतका वाद होतो आहे?
ते जर तितके विशेष लेखक नसतील तर पडतील. इथे भले भले लेखक पोळलेले आहेत. हमोंचं काय विशेष?
त्यांनी जर भावनांना हात घालून ब्रिगेडविरोधाचा मुद्दा जातीवर नेऊन मते मिळवण्याचा प्रयत्न केला असेल तर तो अत्यंत फालतू दर्जाचाच म्हणावा लागेल.
किमान साहित्य संमेलनाला तरी यातून वगळावं.

महाबळेश्वरला काय झालं हे सर्वांना माहीत आहे. जर हमो असे वागत असतील तर तेही त्याच रांगेत आहेत.

२. कविता ताई - शिवरायांच्या बदनामीची केंद्रे हे प्रकाशित पुस्तक आहे ... पत्रक वगैरे नाही.
शिवधर्म ही कायमस्वरुपी वेब साईट आहे. अत्यंत गलिच्छ आरोप, घाणेरडी भाषा वापरली गेली आहे आणि अजूनही वापरली जात आहे.
आनंद यादवांच्या बाबतीत जे घडलं तेही जगजाहीर आहे.
एकच प्रश्न आहे की त्या वेळी तुम्ही कुठल्याही चर्चेत भाग घेतला होता का, प्रिंट, चॅनेल्स किंवा इतर कुठल्याही माध्यमातून तुम्ही तेव्हा संमेलनाशी थेट संबंध नसताना त्याचा पूर्ण विचका करणार्‍या कोनालाही काहीही प्रश्न विचारले होते का. किंबहूना हीच "बरबटलेपणाची" भूमिका तेव्हा मांडली होती का?
(असेलही. असल्यास स्पष्ट करावी ही विनंती. या मागे हमो बरोबर आणि ब्रिगेड तेवढी चूक असा माझा दावा नाही. पण दोन्ही extremist (मराठी ?) वृत्तींना एकच वागणूक दिली जावी. )

वरील दोन्ही प्रश्न आहेत, मुद्दे नाहीत (मला उत्तरे माहीत नाहीत..)

चर्चे दरम्यान महाजन बाईंचे छद्मी आणि श्री. बागवे ह्यांचे गालातल्या गालात हसणे बरेच 'बोलके' होते.

खि:खि:

कविता मॅडम कव्हरेज क्षेत्राच्या बाहेर गेल्या वाट्टे..

जातीचे विषारी फूल
निवडणुकीत फुलणार
साहित्य संमेलनही
मागे कसे राहणार ?

कामगिरी फत्ते झाली की
दिलगिरी येते पाठोपाठ
कुणाचे हीत कुणाचे मिलन
सर्वांना आहे तोंडपाठ

अमोल केळकर

हमोंचे ते वादग्रस्त पत्रक इथे उपलब्ध करून देण्यात आले तर त्या पत्रकाचा अभ्यास करून उत्तरे देता येतील. कारण कविता महाजन आणि श्री. नरके ह्यानी ते पत्रक तपशीलवार वाचले आहे (असे वाटते) आणि मिपा सदस्य फक्त 'त्या' मुलाखतीचा तपशीलच जाणतात. त्यामुळे चर्चा विषम पातळीवर होते आहे. पत्रक वाचून श्री. नरके ह्यांनी जे अर्थ लावले आहेत ते कितपत योग्य आणि कितपत अयोग्य आहेत हे कोण आणि कसे ठरवणार?

ह.मो. जर निवडून आले तर संमेलनावर ब्राह्मणी सावट असेल, असे मत चॅनलवर मांडले गेले.

कविता महाजनांच्या लेखातील त्यांचे वरील विधान, आशू जोग ह्यांनी दिलेली 'लिंक' पाहता, असत्य असल्याचे जाणवते. ह.मो. निवडून आल्यास संमेलनावर बाह्मणी सावट असेल का? असा प्रश्न प्रसन्न जोशींनी उपस्थित केला होता. 'सावट असेल' असे विधान केलेले नाही. डॉ. सदानंद मोरेंनीही ह्या प्रश्नाचे उत्तर नकारार्थी दिलेले आहे. श्री. बागवेंनीही नकारार्थी उत्तर दिले आहे आणि श्री. विठ्ठल वाघ ह्यांनीही 'नाही' असेच उत्तर दिले आहे. जिथे पुराव्यादाखल लिंक असताना स्वतःचा मुद्दा पटविण्यासाठी 'असत्य' विधाने केली जातात तर जे पत्रक मिपा सदस्यांनी पाहिले नाही, वाचले नाही त्यातील मुद्दे स्वतःच्या समर्थनार्थ, असत्याचा आधार घेऊन, कसेही वाकविता, वळविता येतील.

मला तर सगळ्या चर्चेतुन एवढंच कळालं की, कविता महाजनांना एबिपि माझावाहिनीवर चर्चेसाठी बोलावलं होतं. एवढं सांगण्यासाठी एक धागा आणि अजुन एकाने पुणे ते रत्नागिरी जाण्याचा काढलेला धागा यात काही फरक वाटला नाही असो..

बाकी हा धागा अजुन टिकुन का आहे याचे आश्चर्य वाटते, उघड उघड भ्रष्टाचाराचे आरोप होणारे मंत्री लाल दिव्याच्या गाडीतुन फिरताना बघुन होतं तसे.

मिसळपाव.कॉम, हे मराठी साहित्य क्षेत्राशी विविध मार्गानं संबंधित असलं तरी आज जसा इथं एबिपि माझा वरच्या जातीयतेच्या चर्चेमुळं धुराळा उडतो आहे, तसं उद्या इथले संदर्भ दुस-या माध्यमांत बिनासंदर्भाचे वापरले जाउन नयेत अशी इच्छा.

फक्त ५० यांच्याशी सहमत >>>>>> +१०१%

या मजकूरात त्यांनी धोरण स्पष्ट केले आहे, त्यात आक्षेपार्ह काही दिसत नाही.
अटकेचे कारण मलातरी अजून कळत नाहीये.

हमोंचे पत्रक वाचले. त्या पत्रकाचा दुवा दिल्याबद्दल आभार. पत्रकातले खालील उल्लेखही मह्त्वाचे वाटतात. इथे मला त्या ओळी चिकटवता येत नाहीत. माऊ, कसे केलेस गं?

पान ३ -

१. पहिल्या ३ ओळी. (आणखी एका विषयाबद्दल .... शंका येते)
२. १४ ते १९ ह्या ओळी - (त्याच किंवा त्याच्या दुसर्‍या दिवशी.... ही अनिष्ट प्रवृत्ती आहे.)
३. २९ ते ३२ ह्या ओळी - (माझी एकूण भूमिका... अशी माझी भूमिका आहे)

ह्या ओळींबद्दल आणि मध्ये, जी हमोंची भूमिका आहे, ज्यात काहीच विद्वेषमूलक वगैरे खरेच वाटत नाही, सुविद्य लेखिकेचे काय मत?

२. त्याउलट ज्या हरी नरके ह्यांची (तुमच्या मतांशी जुळणारी किंवा व्हाइसवर्सा) जी प्रतिक्रिया तुम्ही इथे चोप्य पस्ते केली आहे त्यात ही जी काही वाक्ये आहेत, ती वाचताना मला पडलेले प्रश्न.

१. हमोंनी निवडणुक प्रचारात स्वता:ची जात "मोडुन खायला" सुरुवात केली आहे.{आपले आडनाव ’मराठे’ असले तरी} आपण "ब्राह्मण" आहोत - आडनावावरुन नेहमीच जात पात लक्षात घेत असतील का हे नरके? कदाचित उघड बोलून दाखवत नसतील, पण मनातल्या मनात नोंदवत असतील का?

२. "गेल्या दिडशे वर्षांपासुन महाराष्ट्रात ब्राह्मणद्वेषाचे वातावरण पद्धतशीरपणे तयार करण्यात येत असुन सध्या त्याचा कळस गाठण्यात येत आहे." याचा अर्थ हमोंचा रोख महात्मा फुले आणि सावित्रीबाई फुले यांच्याकडे आहे.दिडशे वर्षांपुर्वी त्यांचे स्त्री व दलित शिक्षणाचे काम सुरु झाले होते. हमोंचा अंगुलीनिर्देश तिकडेच आहे. - विनाकारण फुले व सावित्रीबाईंचे नाव वापरुन जनमानस उचकावणे. समाजात तेढ अशीच पद्धतशीर पसरवतात का?

३. कष्टक-यांना जमिनीची मालकी देणा-या कुळकायद्यालाही हमोंचा विरोध आहे. - हे मला कुठे दिसले नाही हमोंच्या पत्रकात. माझ्या नजरेतून सुटले असल्यास क्षमस्व.

४. संभाजी ब्रिगेडसारख्या अतिरेकी आणि जातीयवादी मराठा संघटनांना जेम्स लेनचे कोलीत देवुन चिथवायचे हे कोणी मला समजावून सांगता का? ह मोंनी जेम्स लेन ह्यांना पुस्तक लिहायला आमंत्रित केले होते का? ह मोंच्या सांगण्यावरुन भांडारकरवर हल्ला झाला का? काहीतरी गोंधळ वाटतो आहे. आपल्या सोयीने वडाची साल पिंपळाला टाईप्स.

५. प्रबोधनकार ठाकरे यांच्या "माझी जीवनगाथा" या आत्मचरित्रात एक आठवण दिलेली आहे.१९२३ च्या राजकीय निवडणुकीत भास्करराव जाधव यांनी, "सातारा जिल्हा मराठा मतदारांचा असुन आपण मराठा आहोत सबब मराठ्यांची मते मराठ्यासच मिळाली पाहिजेत" असे प्रचारपत्रक काढले होते.{पान.२४४}
आज कायदे बदललेले आहेत. असा थेट जातीय प्रचार करता येत नसल्याने आजच्या "आडनावांच्या मराठ्यांनी"अधिक चतुर मार्ग वापरला आहे इतकेच. - ही वाक्ये सुविद्य लेखिका ह्यांना जातीयवादी वाटताहेत का? आणि हीच वाक्ये हमोंनी म्हटली असती तर सुविद्य लेखिकेला ती जातीयवादी वाटली असती का?

असो. बाकी चालूदेत. एक सामान्य वाचकाच्या सामान्य मनात उठलेले हे बाळबोध, वेडेवाक्डे, ओबडधोबड प्रश्न समजा. कदाचित ह्या गदारोळामागे खूप काही असण्याची शक्यताही असू शकते. भविष्यावर नजर ठेवून केलेली बेगमीही असू शकते. अजूनही साहित्य संमेलने व्हायची आहेत, नाही का? आणि अजूनही माझ्यासारख्या सामान्य वाचकाच्या आकलनापलिकडचे बरेच काही असेल.

चालूद्या.

बहुतेक सगळ्या प्रतिक्रिया वाचल्या. एवढंच समजलं की "ब्राह्मणांनी स्वजातियांबद्दल कै चांगलंचुंगलं लिहिलं की ते जातिय तेढ निर्माण करणारं ठरतं".

बाकी ब्रिगेड वगैरे धुराळा चालु द्या.

सुरुवातीस हा धागा वाचुन आणि एकुणच जो गदारोळ चालु आहे ते बघुन मला असे वाटत होते की "मी ब्राह्मण आहे म्हणुन मला मत द्या" अश्या आशयाचे नसले तरी आपले ब्राह्मण्य सांगुन मत मागण्याचा काही प्रकार असावा असे वाटले. आणि ते मला बरोबरही वाटले होते. ही निवडणुक लोकशाही मार्गाने चाललेली आहे आणी लोकशाही म्हटल्यावरा जातिधारि मत मागणे काही नविन नाही. जातिधारित राजकीय पक्ष आहेत तर यांनी का मत मागु नये असे माझे आपले मत होते. जोपर्यंत हमोंनी इतर जातिंवर टीक केलेली नाही तोपर्यंत ते ठिक आहे असे माझे मत होते.

परंतु हमोंचे पुर्ण पत्रक वाचल्यावर त्यांच्यावर टीका करणारे ठार मुर्ख आहेत असे माझे मत झाले आहे. ब्रिगेडी केवळ मुर्ख नाहित तर अक्कलशुन्य, गाढव, जात्यंध आणि अजुन बरेच काहीकाही आहेत याबद्दल दुमत नसावे. पण कविता महाजनांसारख्या ज्येष्ठ आणी श्रेष्ठ लेखिका असे काहितरी लिहितात आणि चक्क चुकीच्या बातम्या पसरवतात तेंव्हा खरेच मनापासुन दु:ख होते.

हमोंनी जे काही लिहिले आहे ते फक्त त्यांच्या लेखनामागची त्यांची भूमिका स्पष्ट करण्यासाठी म्हणजे त्याचा वापर करुन कोणी त्यांच्याविरुद्ध अपप्रचार करणार नाही. आता या लेखनाचाही विपर्यास होइल अशी अटकळ बांधण्याएवढी त्यांची मनोवृत्ती किडकी आणि सडकी नाही हे त्यांचे दुर्दैव.

३ पानी पत्रकात इतर गोष्टी न दिसता या जात्यंधजाना त्यात केवळ जातिवाचक प्रचार दिसतो हे मराठी समाजाचे दुर्दैव. हमोंनी स्वत:च्या लेखनाविषयी स्पष्टीकरण देताना हे स्पष्टपणे लिहिले आहे की:

" माझी अकुण भूमिका ब्राह्मण श्रेष्ठत्वाची किंवा चातुर्वर्ण्याची तरफदारी करण्यची नाहीच नाही, इतर जातींच्या विरोधातही नाही. हजारो जाती, धर्म, भाषा, परंपरा असलेल्या संमिश्र भारतीय समाजात जाति जातित निर्वैर सामंजस्य नांदले पाहिजे तरच भारतीय समाज एकसंध राहु शकेल. "

इतके स्पष्ट लिहुनही कोणाला असे वाटत असेल की हमो जातीचा हवाला देउन मतांचा जोगवा मागत आहेत तर तो त्या माणसाच्या सडक्या मनोवृत्तीचा प्रश्न आहे. आम्ही फक्त योग्य त्या मानसोपचार तज्ञाचा पत्ता देऊ शकतो आणि एवढेच म्हणू शकतो:

पत्रकात इतर गोष्टी न दिसता या जात्यंधजाना त्यात केवळ जातिवाचक प्रचार दिसतो हे मराठी समाजाचे दुर्दैव.

'ब्राह्मणांनी ब्राह्मणेतरांवर अत्याचार केले' ह्या अपप्रचाराने प्रेरीत ब्राह्मणेतरांनी सर्व ब्राह्मणांना सर्व क्षेत्रातून पद्धतशीर रित्या हुसकाऊन लावणाचा प्रयत्न गेली अनेक वर्षे चालविला आहे. शिक्षणातील आरक्षण, नोकरी आणि नंतर बढती मिळविण्यामधील आरक्षण, राजकारण आणि आता साहित्यक्षेत्रातील ब्राह्मणांचे अस्तित्व टोचू लागल्याने तिथूनही ब्राह्मणांना हुसकाऊन लावायचा चंग कांही ब्राह्मणेतरांनी बांधलेला दिसून येतो. आता ह्या उदात्त हेतूसाठी दिसेल तिथे, आणि जिथे दिसणार नाही तिथे असत्याचा आधार घेत, ब्राह्मण्याची लेबले चिकटवित आपला लढा चालवायचा असा ह्या कांही ब्राह्मणेतरांच्या स्वयंघोषित मसिहांचा प्रयत्न दिसून येतो. पूर्वीच्या काळी कांही ब्राह्मणांनी आपल्या वर्चस्वाच्या लढाईत काही चुका केल्या त्याची शिक्षा आताच्या जातियतेपासून दुर जाणार्‍या ब्राह्मणांना द्यायची आणि त्यांना पुन्हा ह्या जातियतेच्या चिखलात ओढून आणायचे असे हे चित्र आहे. म्हणजेच जातीयतेला खतपाणी घालण्याचे आणि एकूण समाजातील जुन्या कल्पनांना, विचारांना, रिती-रिवाजांना सतत उजाळा देत जातीयता जागृत ठेवायची असा प्रयत्न कांही ब्राह्मणेतरांकडून केला जात आहे आणि स्वार्थासाठी 'उलट्या बोंबा' मारीत ब्राह्मणांनाच बदनाम करीत राहायचे.

आजही ब्राह्मणेतरांमध्ये, त्यांच्या जातीतीलच, उचनिचतेचे विचार ऐकले आणि प्रथा पाहिल्या की जातीयता कोण पसरवीत आहे ह्या बाबत संभ्रम निर्माण होतो. पण, जातियतेला मागे टाकायचे असेल तर त्यावर नुसत्या चर्चा करून जातीयता जिवंत ठेवण्यापेक्षा कृतीतून ती मागे टाकणे गरजेचे आहे.

एक लेखक म्हणून ह.मो. संमेलनाध्यक्षपदासाठी योग्य असले तरी त्यांनी जे जातीचे मुद्दे अकारण मध्ये आणले, त्यामुळे वातावरण गढुळले. हे मुद्दे मध्ये आणले नसते, लेखन पाहता तेकमेव बरे नाव होते.

वरील एका प्रतिसादात हे विधान करणार्‍या कविता महाजन ह्यांनी वाहिनीवरील चर्चे दरम्यान मात्र हमोंवर 'वैचारिक दारिद्र्या'चा आरोप केला आहे. म्हणजेच, 'वैचारिक दारिद्र्य' असणारा 'एकमेव' उमेदवारच संमेलनाध्यक्ष पदासाठी त्यांना आता योग्य वाटतो आहे. ह्याला दुटप्पी धोरण म्हणावे काय?

ह.मों.चे पत्रक होते प्रचारासाठी. त्यात त्यांच्या साहित्यविषयी कामगिरीचा आढावा घेणे इतपत ठीक होते. ब्राह्मणांविषयीच्या कार्याविषयी इथे लिहिण्याची गरज नव्हती. साहित्य संमेलनाचे व्यासपीठ केवळ साहित्यासाठीच वापरायला हवे होते.

आणि जरी त्यांनी चूक केली तरी त्यात अटक करण्याइतके आक्षेपार्ह काही आढळलं नाही.
या लेखनाला जर अटक होणार असेल तर खेडेकरचा पुस्तकाबद्दल अजामीन पात्र गुन्हा मानावा लागेल.

अशाप्रकारे पोलिस दलाला अनावश्यक कामात गुन्तवण्यापेक्षा इतर कितीतरी महत्वाची कामे त्यांना करण्यास भाग पाडणे असे गृह खात्याला/ संबंधित अधिकार्‍याना वाटत नाही ही मोठी शोकांतिका आहे..

त्यात त्यांच्या साहित्यविषयी कामगिरीचा आढावा घेणे इतपत ठीक होते. ब्राह्मणांविषयीच्या कार्याविषयी इथे लिहिण्याची गरज नव्हती.

मतदार साहित्यिक हमोंच्या फक्त साहित्याचाच विचार करून मतदान करणार असतील तर अत्यंत न्याय्य विधान मानावे लागेल. पण, हमोंची भिती (जी पूर्वानुभवावर आधारीत आहे) अशी आहे की त्यांच्या भूमिकेमुळे अपप्रचाराला संधी मिळेल आणि त्यांना निवडणूकीत पाडण्यासाठी त्याचा गैरवापर केला जाईल. तसे काही घडू नये म्हणून त्यांनी त्याची भूमिका विशद करून मांडली आहे.

असेही, नुसत्या साहित्याचा विचार करायचा झाला तर जे साहित्य त्यांनी ब्राह्मणांची बाजू मांडण्याकरीता प्रसवले आहे, ज्याला ते वैचारीक साहित्य म्हणून संबोधितात, ते 'साहित्य' नाही का? त्या साहित्याला, त्यांच्या एकूण साहित्यिक प्रवासात, मान नाही का? वर लिमाउजेट ह्यांनी इथेदिलेल्या उतार्‍यात हमोंनी व्यक्त केलेल्या भावना जातीयवादाला खतपाणी घालणार्‍या आहेत का? ब्राह्मणेतर लेखकांनी त्यांच्या जातीवर होणार्‍या/झालेल्या अन्यायांवर लेखन केले नाहीए का? 'झाडाझडती','उपरा' ह्या कादंबर्‍या त्या लेखकांच्या साहित्यिक कर्तृत्त्वात बसत नाही का?

जे साहित्यिक कार्य आहे तेच हमोंनी दिले आहे. त्यातील ब्राह्मण जाती बद्दल लिहिलेले जे साहित्य आहे, त्यामागची फक्त त्यांची भूमिका मांडली आहे. ती ही तशी गरज होती म्हणून. मला तरी त्यात काही गैर वाटत नाही.

ह्या धाग्याची, एवढी जास्त, पात्रता नसताना फक्त धागाकर्ती एक ज्येष्ठ लेखिका आहे म्हणून एवढी चर्चा झाली. पण आता त्या स्वतः ह्यात सहभागी होत नसल्याने ह्यावर अजून चर्चा करावी असे मला वाटत नाही. दूसर्‍या धाग्यांनाही न्याय द्यावा असे वाटते.

ज्या लेखनावरून गोंधळ सुरू आहे
ते साहीत्य मानावे का मूळात प्रश्न आहे ?

त्यामुळे साहित्यबाह्य गोष्टींना खरेच काही महत्व नाही.

--