पुण्यातील माहिती अधिकारी कार्यकर्त्याच्या हत्येचे गूढ

तुम्ही पण आमच्याच पंगतीतले दिसता.

ताजा कलम....

पुढच्या महिन्यात आमचा एक नातेवाईक पण देश सोडून चालला आहे.तो बहूदा परत येणार नाही.

असो,

तुमच्याकडे, सत्ता आणि पैसा असेल, तर आणि तरच, ह्या देशांत तुम्ही समाधानाने राहू शकता.

न्याय म्हणजे काय? कधी, कुठे आणि कसा मिळत असतो म्ह्णे तो?

वाचून अतिशय वाईट वाटले, चीडही आली. :(

मोठ्यांच्या वाटेला जाऊ नये, सिम्पल. आपण आपली नोकरी मान खाली घालुन करावी, निवृत्त व्हावे,म्हातारे व्हावे, मरावे. बदल घडवायचे आहेत तर मोठ्यांच्या वाटांना वळसा घालून बदल घडवावेत. भारतात काम करण्यासारखी, बदल घडवण्याजोगी क्षेत्रे भरपूर आहेत.

या प्रकरणामधल्या मूळ तपास अधिकार्‍यांनाच अटक झाली आहे ( न्यायकृपेने ते जामिनावर बाहेर सुद्धा आले ).
द्रुतगती महामर्गाशेजारील संपादीत जमीनीचे प्रकरणच या मागे आहे हे गावामधला उघड सत्य आहे . तरीसुद्धा स्थानिक पोलीसांनी कित्येक वर्ष तो तपास भलत्याच दिशेला नेला .

काही दिवसांपूर्वी या प्रकरणातील एकमेव प्रत्यक्षदर्शी साक्षीदाराचा ( बस ड्रायव्हर ) मृत्य्पू झाला .

सरकार भाजपा किंवा काँग्रसचा नसता तर धनदांडग्यांचाच असता .

मध्य प्रदेशात " व्यापम " घोट्याळ्यात तर ३० ते ३५ साक्षीदार " मरण ( ? ) " पावले म्हणतात ! कुणाचा तरी जबरदस्त वरदहस्त असल्याशिवाय , असे काहीही घडत नसते असे मानण्यास जागा आहे. मुळात 'कायदा गाढव असतो ' हे पुन्हा पुन्हा सिद्ध होतेच आहे. कायद्यातील पळवाटा जोपर्यंत नष्ट केल्या जात नाही , तोपर्यंत काहीही करणे म्हणजे दगडावर डोके आपटून घेण्यासारखे आहे असेच वाटते. कायद्याचा धाक कुणालाच नाही, शेवटी एकच म्हणावेसे वाटते की " पराधीन आहे जगती, पुत्र भारताचा , दोष ना कुणाचा "
.

कोल्हापूरमधील रस्त्यांचे काम म्हैसकरांच्या आयआरबी याच कंपनीला दिले होते. त्या कंपनीने कोल्हापूरमध्ये प्रवेश करणार्‍या सर्व रस्त्यांवर टोल आकारायला सुरूवात केल्यावर स्थानिकांनी गोविंद पानसरे व एन डी पाटील यांच्या नेतृत्वाखाली अनेक महिने आंदोलन केले. टोल पूर्ण रद्द करावा अशी त्यांची मागणी होती. आंदोलकांनी अनेकवेळा टोलबूथ उद्ध्वस्त केले तरी टोल सुरूच राहिला. उच्च न्यायालयाने देखील टोल रद्द करण्याचा आदेश देण्यास नकार दिला.

पानसरे टोलबंदीच्या आंदोलनाबरोबरच हिंदुत्ववादी संघटनांविरूद्ध सुद्धा जाहीर भाषणे देत होते. २६/११ च्या मुंबईतील हल्ल्यामागे रा. स्व. संघाचा हात होता असा तद्दन मूर्खपणाचा आरोप असणारे पुस्तक कोल्हापूरातील माजी पोलिस निरीक्षक मुश्रीफ यांनी लिहिले होते (हा हल्ला पाकिस्तान पुरस्कृत आहे हे भारतातील सर्व न्यायालयात सिद्ध होऊन कसाबला फाशी दिल्यानंतर सुद्धा असले पुस्तक लिहिणे हा नालायकपणाचा कळस होता). त्या पुस्तकाच्या प्रकाशन समारंभाला पानसरे व आचरटशिरोमणी कोळसे पाटील उपस्थित होते. त्या सर्वांनी प्रकाशन समारंभात संघावर भरपूर टीका केली. तद्दन मूर्खपणाचे आरोप असलेल्या पुस्तक प्रकाशन समारंभाला उपस्थित राहून व त्या समारंभात भाषणे करून पानसरे व कोळसे पाटील यांनी पुस्तकातील आरोपांना एकप्रकारे संमतीच दर्शविली होती.

या समारभानंतर काही दिवसातच पानसरेंचा खून झाला व खुनाचे बालंट सनातन प्रभातवर लादण्यात आले. खुनानंतर ७ महिन्यांनी समीर गायकवाड नावाच्या सनातनच्या एका साधकाला अटक केली. त्याला अटक करून जवळ्पास ११ महिने होऊन गेले तरीसुद्धा त्याच्याविरूद्ध पुरेसे पुरावे मिळालेले नाहीत व त्यामुळे त्याच्याविरूद्ध न्यायालयात आरोपपत्र दाखल करून खटला सुरू करणे लांबणीवर टाकले जात आहे.

पानसरे जसे हिंदुत्ववादी संघटनांवर टीका करीत होते तसेच ते कोल्हापूरमधील आयआरबी ने लावलेल्या टोलविरूद्ध सुद्धा जोरदार आंदोलन करीत होते हा मुद्दा पोलिसांनी जाणूनबुजून नजरेआड केलेला दिसतो. विशेषतः सतीश शेट्टीच्या खुनाशी आयआरबीचा संबंध जोडलेला जात असताना हाच संबंध इथे का जोडला नसावा हे गूढ उलगडणे अवघड नाही.

हल्ला होणारच आहे;र्ह्याची खबर असल्याने आधीच तयार असलेल्या
क्या बात है
हे हिंदू अतिरेकी तर मोसादच्या तोडीचे असावेत. जे लष्कराला किंवा गुप्तहेरखात्याला माहित नव्हते तेही याना माहित होते.
मग दाऊदचा काटा काढायला त्यांना सुपारी का देत नाही? उगाच त्यांच्या विरुद्ध खटला भरून त्यांचे खच्चीकारण वर सरकारचा पैसे आणि न्यायालयाचा वेळ फुकट घालवत आहेत.
इतका "आचरटपणा"चा आरोप असल्याने त्यांच्या अब्रुनुकसानीच दावा तरी कसा लावावा. मुश्रिफना "आचरट शिरोमणी" हा किताब द्यावा
हसावे कि रडावे हेच कळेनासे झाले आहे.

पुस्तकाचे नाव हु कील्ल्ड करकरे असे आहे. काहीही लिहीले आहे. म्हणे पोलिसांनी बनाव करून अतिरेकी म्ह्णून कसाबला सादर केले. तो अतिरेकी नव्ह्ताच. सीएस्टी वरचे फूटेज दाबुन ठेवले वगैरे . अजून बरच काही लिहिलेय. बरं ते काही संशोधन करून लिहीलेय असेही नाही. प्रारंभीच उल्लेख केलाय की वर्तमानपत्रांतील बातम्या, न्युज च्यानेलच्या वार्ता यावरून निष्कर्ष काढलेत.
त्या पुस्तकातील एक चांगली गोष्ट म्हणजे भारतातील मुसलमानांना काही उपदेश केलाय. बाकी सगळा भाग हिंदू षडयंत्र वगैरे वरच आहे.

सुनील शेट्टीच्या पिक्चरमधला एक डायलॉग आहे,त्याला उद्देशून,"साले तुझे ईमानदारी का कीडा काटा है!
तस्मात या देशात ईमानदारीचा कीडा काट्वून घेणे चुकीचे आहे.मी तर म्हणतो सर्वांनीच भ्रष्ट व्हावे,मग या देशात नाडले गेलेल्यांच्या नक्षल सारख्या संघटना अनेक संघटना स्थापण होतील,त्या राजकारणी ,उद्योजल यांच्याकडून करोडोच्या खंडण्या गोळा करतील,लोकं मारतील .अराजक माजेल .मग या देशातल्या कंपन्या बाहेर जातील् ,पैसा आटेल.मग या देशात भ्रष्टाचारासाठी काहीच पैसा शिल्लक राहणार नाही.हाच भ्रष्टाचारावर रामबण उपाय आहे,भ्रष्टाचारच भ्रष्टचाराल मारेल.

तुमच्याकडे, सत्ता आणि पैसा असेल, तर आणि तरच, ह्या देशांत तुम्ही समाधानाने राहू शकता.

>> हे मात्र शंभर टक्के खरं आहे मुविकाका, अमेरिका, जापान, इत्यादी सगळे विकसित देशांकडे भरपुर या त्या मार्गाने मिळवलेला पैसा आहे आणि जगावर सत्तादेखील आहे, त्यांचे लांगुलचालन करणारे इतर देशही बर्‍यापैकी समाधानाने जगत आहेत.

मुविकाका ह्या विषयात आपले एकमत होणे नाही! असो!

संपूर्ण व्यवस्था बदलू शकत नसाल तर स्वतःला बदला....

ज्याला जायचेय त्याने जा. मी थांबणारेय इथेच.

'भारत माझा देश आहे. सारे भारतीय माझे बांधव आहेत. माझ्या देशावर माझे प्रेम आहे...'

हा एक खदखदनारा विषय आहे, आज वाईट आणि भ्रष्ट् लोकांचं खूप मोठ नेटवर्किंग दिसत ते एकमेकांना सांभाळून घेतात मग ते कोणत्याही पक्षाचे असो किंवा विचारसरणीचे असो। चांगल्या लोकांचं मात्र नेटवर्किंग होत नाही आणि झालं तरी जास्त वेळ टिकत नाही। जेंव्हा जेंव्हा चांगल्या लोकांचं एकजूट झाली तेंव्हा तेंव्हा चांगले बदल पाहाय मिळाले आहेत। IRB ची मुजोरी कोल्हापूर च्या लोकांनी पाहिले आहे , सतेज पाटील हसन मुश्रीफ यासारख्या मंत्र्यांच्या आश्वासन आणि आवाहनाला IRB ने केराची टोपली दाखवली होती कारण एकच सगळी सरकारी यंत्रणा manage करायचं कसब आणि क्षमता। कोल्हापूरात ND पाटील, गोविंद पानसरे यासारखे खमके आणि प्रामाणिक नेते होते म्हणून irb चा पडाव झाला। सलमान खान च प्रकरण सुद्धा न्यायवस्तेवरील विश्वास कमी करणार प्रकरण आहे।

सुरुवातीला प्याद्यांचा बळी जातो मग हत्ती घोडे आणि उंट येतात. "शेवटी" राजाला वाचवण्यासाठी वजिराचाहि बळी दिला जातो. पण त्याची वेळ यावी लागते. सुरुवातीलाच "वझिराच्या" मागे लागल्यास डाव "उलटण्याची" शक्यता असते.

अश्याच कित्येक केसेस बाकी आहेत. अनेक वर्ष हे चालू राहतं. पिढ्यानपिढ्या हे चालत राहू शकतं. आपण बदल करू शकतो ह्या भ्रमात भरपूर लोक आहेत आणि होऊन गेलेत. भारतीय सिव्हिल फोर्सस मध्ये काहीही बदल होणार नाहीत हे लक्षात घ्या. उत्तरोत्तर हे सगळं खराब होत जाणार आहे. ह्यात बदल होण्या साठी जहाल मतवादी विचारांची गरज आहे. गुळमुटे धोरण काहीही कामाचे नाही. आपल्या भारतात कायदा आणि सुव्यवस्था हि खिळखिळी झालेली आहे. वरील लेखन हे त्याचे उत्तम उदाहरण आहे.

मुवि, तुम्ही हा देश सोडून जा. जिथे जाल इथे काही खटकेल मग तोही देश सोडून दुसरीकडे जा.जिथे जाल तिथला पत्ता मला
कळवा. मी तुमच्याकडे राहायला येईन घरातली कामे मला सगळी येतात. ( भाकरी मस्त करतो मी ... हे एक वानगी दाखल)
मला फक्त भाकरी पिठले भात वरण असा बेत चालतो. मग मी आजूबाजूची प्रेक्षणीय स्थळे ( सर्व प्रकारची) पाहीन.
केल्याने देशाटन होईल.. पंडित मैत्री म्हणजे तुमचा सहवास आहेच. बघा कसा वाटतो बेत.

कोणत्याही संवेदनाशील भारतीय माणसाला अत्यंत खिन्न करणारी पोस्ट आणि त्यावरचे काही (सगळेच नव्हेत) बाष्कळ, भरकटलेले, कॉलेजच्या नाक्यावरच फक्त चालतील असे, किंवा मूळ लेखातील एखादाच बारीकसा मुद्दा घेऊन त्यावरून लेखकाला धोपटणारे प्रतिसाद आणि प्रतिप्रतिसाद.
काही प्रतिसाद खरोखरच चांगले असतात म्हणून आम्ही वाचतो पण दाणे थोडे आणि फोलपटे भाराभर असे होऊ लागले तर वाचकांचा प्रतिसाद वाचावायाचा उत्साह कमी होत जाईल ह्याचे भान ठेवावे अशी नम्र विनंती आहे.
लिहिण्याजोगे काही नसेल तरीही लिहिलेच पाहिजे असे नाही.

आयाम कन्फ्युज्ड.

साल १२९०: माझा एक पूर्वज दुर्गादेवीच्या दुष्काळात 'जगण्यासाठी' म्हणून कर्नाटकातून महाराष्ट्रात आला. आडनावातली कानडी छटा वगळता कर्नाटकात आता काहीही उरलेलं नाही.

साल १९०५: माझे पणजोबा गावातल्या शेतीपेक्षा पुण्यातल्या नोकरीत जास्त उत्पन्न मिळतं म्हणून पुण्यात आले. गावात आता काहीही उरलेलं नाही.

साल २०१x: पुण्यातल्या नोकरीपेक्षा भारताबाहेर 'क्वालिटी ऑफ लाईफ' चांगली आहे म्हणून मी भारतात सगळी निरवानिरव करून परदेशात स्थायिक झालो, तर ही घटना १२९० आणि १९०५ च्या घटनेपेक्षा वेगळी कशी?

ते ट्रक च्या मागे लिहिलेलं असतं ते

"१०० में से ९९ बेईमान,
फिर भी मेरा भारत महान"

अजून एक

“ सरफरोशी की तमन्ना है तो सर पैदा कर
तीर खाने की हविस तो जिगर पैदा कर “

आपल्या समाजाला दीडशे वर्षाची गुलामगिरी सुरवातीला जड गेली असेल पण नंतर बहुदा आपल्याला सवय झाली असावी. कदाचित समाज म्हणून आपल्याला त्यातच सुख वाटतं असावे. इथले नेते (राजकीय पुढारी, नोकरशहा, NGO,”विचारवंत”) ह्या देशाला आपण घडवायचे आहे विसरून लुबाडायचे आहे असे समजतात. त्यांना काय दोष द्यायचा आपण सामान्य माणसं तेच करतो जिथे आणि जेंव्हा शक्य असेल तसं. आपणच कळत न कळत झेंडे मिरवतो यथा राजा तथा प्रजा का उलटं काय माहित. अपवाद असतातच.

मागे एका जागतिक अर्थशास्त्रज्ञाचे नजीकच्या भविष्यात भारत महासत्ता बनेल का यावरचे मत वाचले. तो म्हणतो जे राष्ट्र स्वातंत्र मिळाल्यावर आधी “रिसोर्सेस वाढवण्यावर भर देण्याऐवजी डिस्ट्रीब्यूशनचंच प्लानिंग करतो तो सहजासहजी महासत्ता बनू शकतं नाही”.

मला उत्तर माहित नाही पण हे माझं घर आहे जेवढं आणि जिथे शक्य आहे तिथे माझ्या कुवतीप्रमाणे मी दुरुस्त करायचा प्रयत्न करेन.

तिकडे तरी गडबड आहे, माझ्या समजण्यात नाहीतर समजवण्यात कुठे तरी लोच्या आहे.
जर आल ईज वेल आहे तर इथे काही जण हताश होवून देश सोडून निघालेत. त्यांची कारणं पण चूकीची वाटत नाहीत. ते ब्रेनड्रेन का काय ते भास काय वो.

तिकडं युरोप मधून बाहेर पडायचे स्वतःचे प्रश्न पडलेले असताना ईंग्रज इथल्या पुलाच्या देखभालीच्या उसाभरी करतोय . आम्हाला जिवंत माणसापेक्षा मेलेल्या गाईंची लैच काळजी, पडंनाका पूल नवीन काढुकी टेंडर. झालंच तर नविन कर्ज काढून प्रत्येक शहरात ब्यारटी काढू, प्रत्येकदिवशी दोनदा मरणार्या माणसाला हेल्मेट घालू.
इथं रीसोरसेस म्हणजे फक्त नैसर्गिक नाय वो.

संदीप उन्नीकृष्णनचा वर कोणीतरी उल्लेख केला आहे त्याच्यासारखी उमदी तरूण मुले हकनाक ब़ळी जातात तेव्हाही खूप वाईट वाटतं. राजकीय सोयीसाठी पर्यावरणाचा बळी दिला जातो तेव्हाही वाईट वाटतं. या सगळ्याला आपण एकेकटे काही उपाय करू शकत नाही म्हणून हतबलता येते; जिचा तसा काही उपयोग नसतो. पण तरीही आपले मध्यमवर्गीय संस्कार मुलांना अशा भ्रष्ट व्यवस्थेशी जुळवून घ्यायला शिकवू शकत नाहीत. जमेल तेवढा प्रतिकार करावा पण आपल्या देशातल्या व्यवस्थेशी, आपल्याच लोकांशी लढताना हुतात्मा व्हायचीही गरज नसते. त्यातून काहीही साध्य होत नाही. आपले मन, संवेदना जिवंत ठेवणे एवढेच आपल्या हातात आहे. आज उद्या नाही, कदाचित काही पिढ्यानंतर अशा जिवंत अनेक मनातून एखादी ठिणगी पडेल, त्यातून उत्पन्न झालेला अग्नि सगळे हीण जाळून टाकेल.

उपाशीपोटी माणसाला उद्योग करुन १० रुपयाचे १५ रुपये करणं, पुस्तकं घेणं, स्वच्छतेची साधनं गोळा करणं वगैरे शक्य नसतं. तो त्या पैशातुन आधि पोट भरेल. आपलं तेच रडगाणं आहे. जगावर अनेक युद्ध लादुन, करायचा तो सर्व सत्यानाश झाल्यावर आलेल्या शहाणपणातुन (काहि) विकसीत राष्ट्रांच्या अर्थव्यवस्था व समाजव्यवस्था प्रगल्भ झाल्या आहेत. त्यांच्याशी भारताची वन टु वन तुलना करणंच चुकीचं आहे.

आरटीआय, व्हिसलब्लोअर्स, एन. जी. ओ. वगैरे संस्थांची गळचेपी होताना आपण बघतो, कायद्याचे धिंडवडे निघताना बघतो तेंव्हा फार काहि अचंबीत करणारं होतय असं आपल्याला वाटतं. पण अ‍ॅक्च्युली ते तसं नाहिच. कायदा पुरेसा सुदृढ असता आणि मोडला गेला असता तर आश्चर्य वाटायला हवं. पण कायद्याचं मनगट अजुन मातिचच आहे म्हटल्यावर ते मुरगळणाच. अश्रु गाळुन कायदा मजबूत होणार नाहि. (विकसीत राष्ट्रांमधे एन.जी.ओ वगैरेची जितकी साळसूद गळचेपी होते त्याला तोड नाहि. बकरा हलाल करा वा खटका, त्याच्या नशीबातली सुरी चुकत नाहि. तो वेगळा मुद्दा आहे.)

परकीय परिपक्व सिव्हिलाइज्ड सोसायटीशी तुलना करताना त्यातील मुल्यात्मक बाबींकडे झोळेझाक करुन फायदा नाहि. मुल्य जर नाकारली तर दृष्य परिणाम कधिच अवतरणार नाहि. मग रस्त्याच्या कडेला कितीही कचराकुंड्या ठेवा, त्याच्या आजुबाजुलाच कचरा होईल. हे मुल्यात्मक बदल व्हायला लागायचा तेव्हढा वेळ लागेलच.

थोडक्यात काय, तर अजुन फार लांबचा पल्ला गाठायचा आहे. आता कुठे सुरुवात झाली आहे.

याच प्रकरणाची दुसरी बाजू लौकरच लिहीतो .
( सध्या ट्रेलर दाखवायची फॅशन आहे)

मु.वि. काकांनी जे मुद्दे उपस्थित केलेत ते योग्य आहेत.

एक उदाहरण द्यायचं झाले तर -
तुम्ही भारतात कार चालवत आहात आणी अचानक चुकीच्या बाजूने गाडी चालवत येणारा एक बाईक वाला तुम्हाला धडकला.
--- 100 लोक गोळा होतील. कुणाची चुकी आहे हे बघणं प्रश्नच नाही. तुमची गाडी मोठी आहे त्यामुळे चूक तुमचीच. मग काही जण तुमच्यावर हात टाकतील आणी बाकीचे सगळे जण वाहत्या गंगेत हात साफ करून घेतील. तुमच्या कार वर पण दगड मारून काचा फोडून टाकतील. (10 पैकी 9 वेळा हेच होईल).

हीच गोष्ट एखाद्या विकसित देशात घडली उदा. इंग्लंड.
-- (मुळात चुकीच्या बाजूने कुणी गाडी चालवणाराच नाही.) आपण समजू की दोघेही योग्य बाजूने गाडी चालवत आहेत आणी तरी पण बाईक वाला तुम्हाला धडकला.
कार आणी बाईक वाला दोघेही शांत असतील. पोलीस येतील. ज्याची कुणाची चूक असेल तो चूक मान्य करेल. दुसऱ्या व्यक्तीची माफी मागेल. जो काही दंड असेल तो भरून टाकेल. दोघेही निघून जातील.

हा फरक आहे विकसित देशातल्या लोकांच्या मानसिकतेचा आणी भारतातल्या लोकांच्या मानसिकतेचा. तुमची चूक नसताना देखील लोक तुम्हाला मारझोड करू शकतात. (मुळात तुमची चूक असली तरी तुम्हाला शिक्षा करायचा अधिकार लोकांना नाहीच).

त्यामुळे ज्याला आपल्या देशातले वातावरण चालत असेल आणी जो त्यात तग धरू शकतो त्याने इथे राहावे. ज्याला विकसित देशात जाऊन (जिथे भारतापेक्षा फार मोठ्या प्रमाणात कायदा पाळला जातो) राहायची इच्छा आहे त्याने शक्य असेल तर तिथे जाऊन स्थायिक व्हावे.

शेवटी प्रत्येकाचे आयुष्य हे स्वतः:चे असते. ते कोणत्या देशात, कोणत्या वातावरणात घालवायचे हा ज्याचा त्याचा प्रश्न आहे. लोक काय का म्हणेनात तिकडे.

शेवटी काय ठरलं? या देशात राहायचं की जायचं? To stay or not to stay?

पण काळ सोकावतोय!
ही कळकळ आहे लेखात जागोजागी.
राजकारणी लोक, भ्रष्ट अधिकारी व पोलिस या अभद्र युतीचा पुढील कार्यक्रम मुंबई -पुणे द्रुतगती मार्गाचे रुंदीकरण करण्याचा घाट घातला जातोय, तेव्हा याच जमिनी सरकार चढ्या दराने विकत घ्यायला भाग होईल. इतका सरळ हिशोब न घाई न गोंधळ. पण शेट्टींचे खरे देशप्रेम नडले, व ते प्राण पणाला लागले कारण त्यांचा देशावर, कायद्यावर, पोलिस व न्याय व्यवस्था, पत्रकारिता यावर असलेला विश्वास. परंतु जनता (वरील मिपाकर जे विषयान्तरण व गांभीर्य दूर करण्याचे सत्कर्म करता करता हे भान ही विसरले की श्री शेट्टी यांचे बलिदान व्यर्थ चालले ) जागरूक रहावी ही व शेट्टी यांच्या कायदेशीर लढाईला पाठबळ देणे हा हेतु साध्य करण्यास हातभार लागावा व पाठींबा द्यावा, कायदेशीर लढा सरकारवर दबाव आणून तपासाचा वेग व दिशा वाढवावी हा आग्रह जनतेतून पोहोचवावा याचसाठी हा लेखनप्रपंच दिसतोय.
मला तरी एका सामाजिक सैनिकाची समाज कंटकांकडून निघृण हत्या जोवर खुन्यांना शिक्षा होत नाहीं तोवर हा विषय लावून धरण्यास कुठल्याही माध्यमाची मदत घ्यावी लागली तर नि:संकोच हाक द्यावी, असे वाटल्यास समर्थनच द्यावे असे वाटते.
कृपया विषय गंभीर आहे याची जाण बाळगा, अगोचर पणा थांबवा!