एका खटल्याची गोष्ट

सर्वसाधारण लोक सहसा कोर्ट-कचेर्री करायच्या फंदात फारसे पडत नाहित.
माझाहि स्वभाव मूलतः भांड्खोर नाहि अन कोर्ट-पोलिस यांच्या कहाण्या ऐकुन, मी स्वतः कधी या फंदात पडेन असे वाटले नव्हते, अन इतक्या छोट्या गोष्टिकरता तर खचितच नाहि ..
पण कधीतरी तुम्हालाच तुमच्या स्वतः विषयी नवीन कळते !

तर .. ही गोष्ट आहे अशाच एका खटल्याची.
मला अमेरिकेत येउन एखादेच वर्ष झाले असावे. रोज मुलाला शाळेत गाडीने पोचवून मग कामावर जाण्याचा माझा क्रम असे.
शाळा भरण्याच्या वेळी अशा गाडीने सोडणार्या अन पायी मुलांना सोडणार्या लोकांची, मुलांची भरपूर गर्दी असे.
त्या गर्दीला नियंत्रीत करण्यासाठी, रोज शाळेच्याच मुलांचे एक रहदारी नियन्त्रक पथक तेथे असे. ही मुले, साधारण चौथी/पाचवीतली असत.
रहदारी थांबवण्यासाठी एका पाईपवर "स्टॉप" असे लिहिलेले मोठे दिशादर्शक हातामधे घेउन हि छोटीशी मुले ते अवडंबर कशी-बशी सांभाळत आपले काम करत असत.
शाळेच्या आत जायच्या रस्त्यावर तीन बाजूनी रहदारी असल्याने, त्या मुलांचे तीन ग्रुप करुन प्रत्येक दिशेला थांबलेली असत. आपापसातले संयोजन करण्यासाठी ती मुले शिट्टिने एक-मेकाला संकेत देत असत.
एके दिवशी मी असाच सकाळी शाळेत जाताना अशा स्टॉप साईन पाशी एका बाल-नियंत्रकाने मला थांबवले. मी नेहमीप्रमाणे थांबलो.
साधारण २ मिनिटांनतर त्या बाल-नियंत्रकांचा एक-मेकात संकेत झाला अन माझ्याइथल्या मुलाने मला जाण्यासाठी दिशादर्शक दाखवला. मी निघालो अन तेवढ्यात बहुदा त्या मुलांमधे परत संकेत झाला अन त्या मुलाने पुन्हा एकदा "स्टॉप" साईन दाखवले परंतु मी पुढे गेल्यामुळे मला ते दिसले नाहि.
माझ्या दुर्दैवाने त्याच दिवशी एक पोलिस अधिकारी तिथे होती अन तिने जेव्हा पाहिले असावे तेव्हा मी तो "स्टॉप" साईनचा सिग्नल तोडुन जातो आहे असेच दिसले असावे.
पुढच्या पाच मिनिटात मी मुलाला सोडुन निघालो अन त्या पोलिस अधिकार्‍याने मला थांबवले.
मग नेहमीचे लायसन्स, इन्सुरन्स वगै. पाहण्याचे सोपस्कार पूर्ण झाले अन तिने माझ्या हाती तिकिट टिकवले !
मी नियम पाळून गाडि चालवत होतो .. वगै. हे सर्व सांगून काही फायदा नव्हता.
नंतर थोड्याच दिवसात घरी ऑफिशिअल पत्र आले ज्यात नक्कि काय नियम मोडला आहे अन त्याची श्रेणी काय आहे ही सर्व माहिती होती.
जर तुम्हाला हा आरोप मान्य नसेल तर काय करता येईल याबद्दलहि माहिती होती.
आता माझ्यापुढे २-३ पर्याय होते, दंड भरा - पत्राने अपील करा - कुणा वकिलाला अपील करायला सांगा तुमच्या वतीने किंवा तुम्हि स्वतः कोर्टात आपली बाजू माण्डा.
एकतर सर्वात पहिले जो काय दंड आहे तो भरुन टाकयचाच होता. जरी तुम्हि यावर अपील केले तरी आधी दंड भरावाच लागतो.
दंड भरल्यावर बाकी काहिच केले नाहि तर माझ्या लायसन्स वर एक पोईंट आला असता कारण हे सर्व शाळेजवळ झाले होते. अशा ठिकाणी रहदारीचा नियम मोडल्याची जास्त शिक्षा होते. असा पोईंट तुमच्या लायसन्स वर आला की तुम्हाला इन्सुरन्स, बाकि लोन्स ई. याला पुढे जास्ती पैसे भरावे लागू शकतात. असे जर ३ पोईट जमले तर तुमचे लायसन्स पण रद्द होउ शकते !
एकदा माझ्या मनात आले की कुठे हा सर्व ऊपद्व्याप करा .. जाउ दे आला तर आला पोईंट अन् जातील तीनशे डॉलर .. पण मग परत वाटले की जर आपण खरेच जर काहि नियम तोडला नाहिये तर मग का म्हणून हे सहन करा !
शेवटी पैसे भरले अन त्या सोबत अपील करण्याचा अर्ज ही भरला. म्ह्टले .. काहिच नाहि तर मनाचे समाधान तरी की आपण बिना लढता शेपूट नाहि घातले !
त्यानंतर वाचायला सुरवात केली की नक्की काय प्रोसीजर आहे अन काय काय तयारी लागेल.
जितका अभ्यास केला, जितक्या लोकांचे अनुभव वाचले त्यातून एक गोष्ट नक्की कळली की फक्त माझ्या बोलण्याने काहि होणे शक्य नाहि. कारण माझ्या शब्दासमोर एका पोलिस अधिकार्‍याचा शब्द असणार आहे, आणी तिथे माझ्या शब्दाला काहि किंमत रहाणार नाही.
काही होण्यासारखे असेल तर ते तांत्रीक बाबींमधेच !
मग मी अशा रहदारीच्या नियमांचा सपाटून अभ्यास सुरु केला. काहि नियम अतीशय रोचक होते..
जसे की , जेव्हा अशी मानव-नियंत्रीत रहदारी सिग्नल असतो तेव्हा ती जागा यांत्रीक रहदारी सिग्नल पासून कमीत कमी २५० फुट दूर असावा, अन्यथा यांत्रीक सिग्नल बंद असावा ! मग मी टेप घेउन आमच्या रस्त्यावरच्या सिग्नल पासून तो बाल-नियंत्रक जिथे ऊभा होता ते अंतर मोजले .. उफ्फ .. २७० फुट !
वेग-वेगळ्या वेळी जाउन फोटो काढले की ही मुलांची रहदारी यंत्रणा नक्की कशी चालते .. त्याबाबतचे नियम काय आहेत ..
कीती मुले असावीत अशा प्रकारच्या रहदारी नियंत्रणामधे .. ई.ई,
त्यात परत शहराच्या मुन्सिपालिटी चे नियम, राज्याच्या रहदारीचे नियम, काऊंटी म्हणजे आपल्या जिल्ह्यासारखे , त्याचे नियम .. अशा सर्व नियमपुस्तकांचे एक चांगलेसे बाड जमा झाले. वर बर्याच प्रकारचे फोटो, गूगल मॅपचे सर्व ठिकाणचे नकशाचे प्रिंट वगै. सर्व तयारी झाली.
होता करता माझी प्रत्यक्श कोर्टात जाउन जज समोर माझी बाजू मांडण्याचा दिवस आला.
क्रमशः