प्रेम म्हणजे प्रेम असतं...

रमा-माधव !

....

प्रेम म्हणजे प्रेम म्हणजे प्रेम असतं... तुमचं आमचं सेम असतं. मग ती इतिहासातली पात्रं असली तरी प्रेम हे प्रेमच असतं. एखाद्या निर्मात्या दिग्दर्शकाला अशा प्रकारचा ऐतिहासिक विषयावरचा चित्रपट करावासा वाटणं त्यातही जिथे प्रेक्षकसंख्या मर्यादित आहे अशा मराठीत करावासा वाटणं हीच कौतुकाची गोष्ट आहे. (कृपया ध्यानात घ्या हे रमा-माधव या चित्रपटाचे परीक्षण नाही. तो माझा अधिकारही नाही. चित्रपट पाहिल्यावर सामान्य प्रेक्षक म्हणून मनात आलेले विचार मांडण्याचा हा प्रयत्न आहे)

रमाबाई-माधवराव पेशवे

चित्रपटाची जमेची बाजू म्हणजे उत्तम सेट्स, वेशभुषा. खर्च करताना कुठेही हात आखडता घेतलेला नाही. हे जाणवत राहतं. मृणाल कुलकर्णी यांची अभिनयाची सुरुवात स्वामीमधील रमेच्या व्यकतिरेखेने झाली. इतक्या वर्षानंतरही त्यांचे त्या भूमिकेचे चिंतन थांबलेले नाही. ही लक्षात घेण्याजोगी बाब आहे.

या चित्रपटामधे इतिहास आहे, पण हा ऐतिहासिक चित्रपट नाही. युद्ध आहे, पण हा युद्धपट नाही. राजकारण आहे, पण हा राजकीय चित्रपट नाही. ही प्रेम कहाणी आहे. तिला संदर्भ इतिहासाचे आहेत.

आलोक राजवाडे, पर्ण पेठे हे रमा-माधव. अमोल कोल्हे, श्रुती मराठे हे सदाशिवराव भाऊ पार्वतीबाई ही पात्र निवड अगदी योग्य आहे.

खूप कष्ट घेऊन चित्रपट बनवला असला तरी हा चित्रपट सगळ्यांच्या मनाची पकड घेइल असे नाही. कारण काही चित्रपट सगळ्यांसाठी नसतात. काही चित्रपटांसाठी मनाची एक वेगळी तयारी लागते. प्रत्येकाची चित्रपटाकडून वेगळी अपेक्षा असते. त्यामुळे प्रत्येकाला या चित्राकडून काही मिळालं असं होणार नाही. परिणामकारकतेच्या बाबतीत चित्रपट कमी पडतो.

यात अनेक प्रसंग येतात. पण चित्रपटाचं नेमकं सूत्र काय हे कळत नाही. कुठलाही प्रसंग नीटपणे दाखवला जात नाही. तो पटकन कट केला जातो आणि दुसरा प्रसंग येतो. प्रसंगांची विजोडपणे जोडलेली मालिका आहे. त्यात सलगता नाही. पाहणार्‍याच्या विचार प्रक्रियेतही त्यामुळे व्यत्यय येत राहतात. त्यामुळे दिग्दर्शकाला नेमकं काय दाखवायचं आहे हे एखाद्या चोखंदळ प्रेक्षकालाच खूप शोध घेतल्यानंतर समजू शकतं. जे दाखवायचं आहे तो भाग अगदी शेवटी शेवटी येतो. ते प्रसंग हेलावून टाकणारे आहेत. एकाग्रतेने पाहणारे अनेक प्रेक्षक डोळे पुसताना दिसतात. सती प्रथेवर टिका वगैरे ठीक आहे पण माधवानंतर माधवाशिवायच्या जगात अजिबात राहू नये असं जर रमेला वाटलं असेल तर ती भावना समजून घेतली पाहीजे.

प्रतिक्रियावादी सुधारकांना मात्र यात सती प्रथेवर टिका करण्याची नामी संधी चालून आलेली आहे. हा चित्रपट आला नसता तर आपल्या सुधारकीपणाचे प्रदर्शन ते कसे बरे करू शकले असते !

सध्याच्या काळात मराठीमधे गीत-संगीत उत्तम असण्याची अपेक्षा कुणी धरत नाही. हा चित्रपटही अपवाद नाही. यातली गाणी चुकूनसुद्धा लक्षात राहत नाहीत.

टि व्ही चॅनेल्सवर मराठी सण समारंभ अति भपकेबाजपणे दाखवण्याची पद्धत आहे. इथेही तसेच काही प्रसंग आहेत. त्यामुळे त्याकाळच्या स्त्रिया केवळ भोंडला, हळदी कुंकू यात गुंतून पडलेल्या होत्या असा समज होण्याचा संभव आहे. वास्ताविक त्या काळात अनेक कर्तुत्ववान स्त्रिया होवून गेल्या. उदाहरणे अनेक सांगता येतील.

जोडीदाराच्या जाण्यानंतर राहीलेल्या जोडीदाराला जगण्याची अजिबात इच्छा उरू नये. असे दाखवण्याचा प्रयत्न केलेला आहे. त्यावरून का कोणास ठावूक गोनीदांच्या 'शितू'ची आठवण आल्याशिवाय राहत नाही. संधी मिळाल्यास गोनीदांच्या नातीला आम्ही याबाबत जरूर विचारणार आहोत.

हिंदीतला सल्तनत किती जणांनी पाहीला, अबोध किती जणांनी पाहीला ? हे चित्रपट चालले नसले तरी यामधून जुही चावला, माधुरी दिक्षीत अशा अभिनेत्री मिळाल्या. त्याचप्रमाणे रमा-माधवमधून आलोक राजवाडे आणि पर्ण पेठे असे कलाकार मिळाले. असे म्हणावे लागेल...

पार्वतीबाई

-होणार सून मी त्या घरची...
पडद्यावरची कहाणी पडद्यापुरती सिमित न राहण्याचे सध्याचे दिवस आहेत. पाहू या रमा-माधव हा चित्रपट प्रत्यक्षातल्या कोण कोणत्या कहाण्यांना जन्म देतो !

आलोक राजवाडे, पर्ण पेठे

ashu jog