"शुद्ध' काही जीवघेणे...

आपल्या अभिजिता,

मनमोकळेपणाने विचार मांडले आहेस, हे आवडले. लिहिण्याचा ढंगही आवडला.परंतु त्यातल्या विचारांशी मी सहमत नाही!

अरे भाषेला, शब्दांना असे ठरावीक चौकटीत कोंडून ठेवू नका रे!

व्यक्तिश: मला विचारशील तर अमूक एक नियम म्हणजेच तो भाषेचा अंतीम नियम आहे असे नव्हे! म्हणजे निदान असे मी तरी मानत नाही!

आता तू दिलेल्या उदाहरणांबद्दलच बोलायचं म्हटलं तर मी तरी पोळीला नेहमी हटकून चपाती असंच म्हणतो. माझ्या घरी, नातेवाईकांत सगळे पोळी असंच म्हणतात परंतु मला मात्र चपाती हाच शब्द वापरायला आवडतो. मला तो अधिक आपला वाटतो!

हां, आता भाषेचे, शुद्धलेखनाचे, व्याकरणाचे काही ढोबळ नियम आहेत, जे लहानपणी घरच्यांकडून म्हणा, किंवा शा़ळेत शिकताना म्हणा, जे माझ्या कानावरून गेले ते मीही मानतो. परंतु कुणी त्याचे स्तोम माजवलेले मी तरी ऐकून घेत नाही!

आमच्या घरी आमटीला आमटीच म्हणतात, परंतु त्याकरता कुणी डाळ हा शब्द जरी वापरला तरी तो मला आवडतो. 'मस्तपैकी डाळभात जेवलो!', किंवा 'डाळचावल खाल्ले' ही दोन्ही वाक्य मला सारखीच प्रिय आहेत! :)

माझ्यामते 'भाषा' हे केवळ एक साधन आहे, साध्य नव्हे! तुम्ही लोकांनी तिला साध्य मानल्यामुळे तुमच्यावर ही अशी डोकं धरून बसायची वेळ आली! :)

अरे भाषेला, शब्दांना, असं बंदीस्त करू नका रे! भाषेला जसं बागडायचं तसं बागडू द्या रे!

बरं का अभिजिता,

कुठलीच भाषा वाईट किंवा चुकीची नसते! चांगले-वाईट असतात ते त्या भाषेत व्यक्त केलेले विचार! भाषा ही सगळ्यांचीच आहे. कुणा एका माणसाकडे/समूहाकडे तिचे नियम ठरवण्याचा अधिकार नाही,एवढं तू लक्षात घ्यावंस असं वाटतं!

आता आमच्या गाण्यातलंच एक उदाहरण घे! जसे एखाद्या भाषेत व्याकरणाचे, शुद्धलेखनाचे काही ढोबळ नियम असतात तसेच नियम आमच्या रागदारी संगीतातही असतात आणि शक्यतोवर ते पाळावेत या मताचा मीही आहे. नाही असं नाही! परंतु जर एखाद्या रागात एखादा वर्ज्य स्वर किंवा एखादी अनवट सुरावट जर कुणी गाऊन गेला आणि ती कानाला छान वाटली तर तिथे कुणी गाण्याचं व्याकरण आणू नये असं मला वाटतं, किंबहुना त्या माणसाला गाण्यातली खरी गंमतच कळलेली नाही असं मी म्हणेन! अहो २+२=४ हे गणितात ठीक आहे हो! भाषेत किंवा गाण्यात ते उपयोगी नाही! अरे अभिजिता, दर दहा कोसावर भाषा बदलते असं म्हणतात! चांगलंच आहे की ते. अरे म्हणूनच तर आजतागायत भाषेतला गोडवा, त्यातली विविधता टिकून आहे!

हां, आता राहता राहीला प्रश्न, 'भाषेचं काय होणार?', 'भाषा कशी टिकणार?' असे गळे काढणार्‍या डुढ्ढाचार्यांचा! तर त्याची काळजी नको. अरे तुम्हीआम्ही जाऊ, भाषेच्या शुद्धतेचा मक्ता घेतलेले ते गळेकाढू डुढ्ढाचार्यही जातील, परंतु भाषा ही नेहमीच राहील. कारण माझ्यामते भाषा अमर आहे! शुद्धलेखनाचे आणि व्याकरणाचे सोकॉल्ड नियम भाषेला त्यांच्या कायमस्वरुपी बंधनात कधीच अडकवून ठेऊ शकणार नाहीत!

बरं का अभिजिता, एकदा आमच्या मन्सूरअण्णांचं काय बिनसलं होतं कुणास ठाऊक! ते मैफलीत मारवा गात होते आणि एकसारखा कोमल गंधार लावत होते! बरं मन्सूरअण्णांसारख्या दिग्गजाला विचारणार तरी कोण? गाणं तर रंगलं होतं!

अखेरीस मैफल संपल्यानंतर आमच्या गोविंदराव पटवर्धनांनी हळूच त्यांना विचारलं,

"काय हो अण्णा? हा कोणता राग? मारव्यासारखा वाटत होता!"

मन्सूरअण्णा म्हणाले, "अरे तो मारवाच होता!"

त्यावर गोविंदराव बिचकत म्हणाले, "अण्णा, पण तुम्ही तर सारखा कोमल गंधार लावत होतात!"

आमचे मन्सूरअण्णा म्हणजे महामिश्कील बरं का, ते गोविंदरावांना हसून म्हणाले,

"ठीक आहे. मग आपण त्याला कोमल गंधाराचा मारवा म्हणू! किंवा मारव्या अंगाचा तोडी म्हणू!" :)

"पण जे काही गायलो ते तुला आवडलं किंवा नाही तेवढं बोल! ते महत्वाचं!":)

तात्पर्य काय, तर डाळभात म्हटलं काय, डाळचावल म्हटलं काय, किंवा आमटीभात म्हटलं काय! उत्तम चव लागल्याशी आणि पोट भरल्याच्या तृप्तीशी तेवढा आपाला मतलब!

असो..

तात्या.

म्हणतात ते अगदि खरंय.. भाषेला बंधनात बांधून ठेऊन काय उपयोग?
आमच्याकडे " तो डाव्(वाढणीसाठि लागतो तो) की ती डाव" असा वाद असतो. तसेच मॅगी (२ मिनिटात तयार होणारे).. ते मॅगी की ती मॅगी...??
चालायचंच..

- प्राजु

" स्थळ : अमृततुल्य हॉटेल कम टपरी. (इथे फक्त चहा आणि चहाच मिळतो. अगदी डोक्‍यावरून पाणी म्हणजे साधं बिस्कीट आणि क्रीम रोल.)
तिथे आपण एकटेच चहा प्यायला गेल्यावर, कळकटातला कळकट वेटर खुणेनंच विचारतो ः"एक' का?(म्हणजे बोटानं फक्त "एक'ची खूण. संभाषण नाहीच.)"
अहो बिचारा वेटर असेल मौनव्रतधारी पण म्हणून असा पाणउतारा करायचाका बिचार्‍याचा? च्यामारी गांधीबाबाने केले कि मौन आणि पुणेकराने केला कि माज ही कुठली तर्‍हा? :)

"बाकी तो लसूण की ती लसूण,
तो ढेकर की ती ढेकर"
आला तर तो ढेकर आणि आली तर ती ढेकर तसेच खाल्ला तर तो लसूण आणि खाल्ली तर ती लसूण.. स्त्रीमुक्ति चळवळीमुळे असे काही भेद हे सुधारक पुणेकरांनी मान्य केले आहेत. :)

भाषा-सुधारक
डॅनी.
पुण्याचे पेशवे

भाषा, शुद्धलेखन, शब्द,व्युत्पत्ती, व्याकरण, वृत्त, हे आमचे सध्या नावडते विषय असल्यामुळे अशा लेखनाचे आम्ही केवळ वाचक आहोत :)

समजते ते सर्व शुद्ध संप्रदायाचे ह.भ.प.
प्रा.डॉ.दिलीप बिरुटे

तात्याशी १००% सहमत.

मला वेगवेगळे बोलीभाषेतील शब्द ऐकायला मजा वाटते. ते गोड वाटतात.

लोटांगण घालावेसे नाही वाटत.

आपण कुठल्या कृत्रिम साचेबद्ध नाटकी जगात नाही तर दिलखुलास माणसांमध्ये आहोत असे वाटते.

ज्याच्याशी ज्याच्या-त्याच्या style मध्ये बोलण्यात मला आपलेपणा वाटतो!

(पुणेकर) मनस्वी

छान लिहिलेत. व्याकरणाशी आपले (माझे) शत्रुत्व नाही की खास मित्रत्व नाही.
पुलंनी म्हटल्याप्रमाणे, एखाद्या दुबळ्या राष्ट्राने बलवान राष्ट्रांशी मिळून मिसळुन रहावे त्यातलाच प्रकार. :)

शुद्धलेखनाचे आणि व्याकरणाचे सोकॉल्ड नियम...
तात्या,
भाषेला व्याकरण आणि नियम हे असावेच लागतात असे मला तरी वाटते. भाषा अमर असते हे खरे, पण तिची वाताहत झालेली बघवत नाही. वानगीदाखल व्याकरण नियम धाब्यावर बसवणारे आजच्या मराठीतील रूढ शब्द
'गहूचा डबा'
'गणितची वही'
'चपाती खाल्या',
ही व अशी मराठी तुमच्या कानांना गोड वाटायला लागली तर 'मी मराठी' म्हणवून घ्यायला लाजच वाटेल.

आपला
हैदर अली

मोजकेच अंतर ठेवून सैनिकी शिस्तीत चालत नाही तसेच भाषेचे आहे. ती बोलणा-याच्या व ऐकणा-याच्या सोयीनुसार बोलावी. अर्थ एकच, नेमका व अचूक असल्याशी कारण. बोलीतील मजा लेखी भाषेला नाही. हे खरेच आहे.

पण काही बाबतीत मी तुमच्याशी सहमत नाही.

पुण्याची मराठी वैय्याकरणिकदृष्ट्या शुद्ध नाही बरे का. उच्चभ्रू पुणेकर देखील 'तो म्हणला' असे पुण्यात म्हणतात. 'तो म्हणाला' हे बरोबर आहे. मुंबईचीच मराठी शुद्ध आहे. इतरहि अनेक प्रयोग आहेत येथे एकच दिला आहेत.

अरे बैला, मी काय तुझ्याकडे "सुपरपॉवर रिन' विकायला आलोय? एकटा चहा प्यायला आलेलो दिसतोय ना? मग (शक्‍य असेल, तर बोटं बुडवून) चहाचा कप बोडक्‍यावर आपट, नाहीतर तोंडानं विचार ना! खाणाखुणा कसल्या करतोयंस?

मी फक्त पत्ता विचारायला आलो आहे.

आज सुटी का? म्हणजे सुटीच आहे की वेगळी शिफ्ट आहे की सुटी घेतली? का कामावरून काढून टाकले?

काही इतर धेडगुजरी प्रयोगः
कागद (कागदे) कापली.
बोट कापल आणि खून आल.

कानाला गोड वाटलं ते बरोबर, हे संगितात चाललं तरी भाषेत चालत नाही. सामान्यरूप ही संकल्पना हे मराठीचे वैशिष्ट्य आहे. तेच विसरायचं म्हटलं तर त्या भाषेला मराठी न म्हणता धेडगुजरी म्हणावे लागेल. परंपरेने किंवा अज्ञानातून उद्भवणारी अशुद्ध भाषा आणि अनास्थेतून उद्भवणारी अशुद्ध भाषा यांमध्ये फरक आहे. शेतकरयाचे मळक कपडे आणि कारकुनाचे मळके कपडे यात फरक आहे.

अभिजितराव,
मी तुमच्याशी सहमत आहे. आणखी काही वाक्प्रचार...

नाही व्हायला पाहिजे. (व्हायला नको)
मी आली / गेली / भेटली / बोलली (ले)
पतंगी उडवल्या, इत्यादी.

केसं, बुटं, दगडं, गुलाबं...
तात्यांना समदं ग्वाड वाटतंया !!

बोलीभाषा ह्या भाषेची खुमारी वाढवत असल्या तरी जर भाषा म्हणून जतन करावयाची असेल तर भाषेला नियम, व्याकरण, उच्चारण हे पाळावेच लागतात.
यावर कोणी काही म्हटले तरी चालेल. कोणीतरी कणखर राहून हे नियम, व्याकरण जपले म्हणून ते टिकले आणि आपल्यापर्यंत पोचले ज्याना ते पुढे चालू रहावे असे वाटत असेल त्यानी कसोशीने त्याचे पालन करून ते पुढच्या पिढीपर्यंत पोचवावे.
बाकी ज्याना गोडी चाखण्यासाठीच भाषा आहे असे वाटते त्यानी गोडी चाखित रहावे. ज्ञानोबांनी म्हणून ठेवलेच आहे 'जो जे वांछील तो ते लाहो'.
पुण्याचे पेशवे

पण चालण्याजोगे ढोबळ नियम कुठे संपतात आणि नसती ट्याँव ट्याँव कुठे सुरू होते हे ही कोण्या दुढ्ढाचार्यानेच ठरवायला पाहिजे का इतर कोणी?....

अजून काही चुकीचे वापर...
१. मी तुझी मदत केली...( तुला मदत केली, तुझी मदत घेतली).. ( हे ऐकून आमचे डोके फिरते, पण आता हा शब्द अगदी सगळेकडे ऐकू येतो, यात काही चूक आहे हे कोणालाही वाटत नाही....)
..आता हे ही कानाला गोड लागते का असेच बघायचे का?

"आमचा किसन माळी, आमची साधना कोळीण ही मंडळी तुम्ही आम्ही जे मराठी वापरतो, जे नियम वापरतो ते नियम ही मंडळी पाळत नाहीत, नव्हे त्यांना असे काही नियम असतात हेच मुळी माहिती नाही! मग काय तुम्ही असं म्हणणार का की आपण जी लिहितो,बोलतो तीच काय ती शुद्ध भाषा आणि किसन माळी, साधना कोळीण वापरतात ती अशुद्ध भाषा? कुणी दिला हा अधिकार तुम्हाला? त्या चार दीडदमडीच्या व्याकरणवाल्या डुढ्ढाचार्यांनी??"
तात्या अशुद्ध ते अशुद्धच.. त्याला तुम्ही म्हणा शुध्द हवे तर.
'जो जे वांछील तो ते लाहो' असे ज्ञानोबांनी आधीच म्हटले आहे.
आपण उल्लेखिलेल्या बहीणाबाईंच्या वचनाचा भाव आम्ही देखील बघतो त्यातले शुद्धलेखन नाही. पण म्हणून शुद्ध भाषेला देखील एक गोडी आहेच की. ती पंतोजींच्या कवितांमधून पहावयासही मिळते. प्रत्येक मराठी भाषिकाने शुद्ध मराठीच बोलावे असा आमचा आग्रह नाही. पण शुद्ध मराठी म्हणून पण काही गोष्ट आहे आणि ती जपायचा प्रयत्न केला तर त्याला वाईट म्हणण्याचा अधिकार आपल्याला तरी कोणी दिला ???
(तथाकथित मोठ्या मनाच्या लोकांच्या छोटेपणावर हसणारा)
-डॅनी.
पुण्याचे पेशवे

गल्लत वरील चर्चेत झाली आहे असे वाटते.
पोळी = चपाती हा समानार्थी झाला, ज्याच्या त्याच्या आवडीप्रमाणे वापरावा.
मंत्र = मंतर
आणि इतर तत्सम शब्द..

पण निदान अनेकवचन, लिंग, प्रत्यय वगैरे बाबतीत 'कोणतीही मोडतोड' ही कानाला गोड (ग्वाड) मानून घ्यावी हे योग्य नाही.
प्रत्येक इमारतीचा काही मूळ आराखडा असतो त्यात प्रमाणाबाहेर बदल केले की ती दिसायला आकर्षक दिसू ही शकेल, पण रहायला धोकादायक ठरू शकते! त्याचप्रमाणे भाषेतली टोकाची अव्यवस्था भाषेबद्दलची शिकण्याची ओढ कमी करायला कारण ठरेल असे वाटते. काहीही चालते असे झाले की दर्जा घसरतो हे सत्य नाकारता येणार नाही.

आजच्या इ-सकाळ मधलेच एक उदाहरण घेऊ - "दक्षिण कोरियाचा राष्ट्रीय प्रतिक भस्मसात" अशी बातमी मुख्य पानावर आहे.
हे खरेतर "दक्षिण कोरियाचे राष्ट्रीय प्रतीक भस्मसात" असे हवे. नाहीतर त्याचा अर्थ दक्षिण कोरियामधली "प्रतीक" नावाची व्यक्ती भस्मसात झाली असा निघतो. (आत्ताच्या चर्चेसाठी "प्रतीक" मधल्या "ती" चे र्‍हस्व, दीर्घ सोडून देऊ.)

तेव्हा अर्थाचा विपर्यास होणार नाही ही काळजी घेणे अगत्याचे वाटते. शेवटी ऊस मुळापासून खाणे योग्य नाहीच कितीही गोड लागला तरी!

चतुरंग

भाषेचे आणि व्याकरणाचे अनेक नियम आहेत आणि ते प्रांतानूसार बदलतात. तेव्हा आमचे तेच बरोबर असे कोणी म्हणु नये आनि समजू तर मुळीच नये
पण ज्याने त्याने आपापले नियम पाळावेत असं वाटतं.. उद्या मराठीच्या शिक्षकांनी प्रमाणभाषा सोडून गावरान भाषा वापरली तर नक्कीच खटकेल आणि तात्यांच्या किसन माळी/साधना कोळीण यांनी प्रमाणभाषा वापरली तर मला तरी त्या व्यक्ती "त्या" वाटणार नाहित. तेव्हा माझ्यामते नियम वगैरे पाळावेत पण प्रत्येकाचे नियमच वेगळे आहेत :)

-ऋषिकेश

श्री. अभिजित,

आपण आत्तापर्यंत मांडलेल्या सर्व मुद्द्यांशी व तुम्हाला पाठिंबा देणारया सर्वांशी मी पूर्णपणे सहमत आहे.

संस्कृत हा शब्द नीट लिहिण्यासाठी के दाबा. मग शिफ्ट + आर आणि नंतर यू दाबा

तसेच शक्य असल्यास मिसळपाववर 'देणारया' शब्द नेमका कसा नीट लिहीता येईल तेदेखील कळवा

आपला नम्र,
पाणी पुरी

मित्रहो .... अपल्या सगळ्यान्चे मराठी वरचे प्रेम पाहून खूप बरे वाटले....

तात्या तूमच्या " आम्ही मायमराठीला शुद्धलेखनाच्या आणि व्याकरणाच्या आणि प्रमाणभाषेच्या शृंखलांतून मुक्त करण्यास कटिबद्ध आहोत! "
या विचाराशी मी सहमत आहे. प्राजुताईनी सांगितल्या प्रमाने----
बोलताना जे शब्द प्रचलित आहेत तेच वापरले जातप्रांतवार आणि काळवार बदलणार. त्यात लिंग, वचन सगळंच आलं. काहींच्या मते "ते पेन" आणि काहिंच्या मते "तो पेन".भाषाही पाऊलापाऊलावर बदलते. मराठीला ही वेगवेगळ्या बाजाची आहे.. कोल्हापूर भागात बोली भाषा बोलताना एक ३ अक्षरी शिवी सारखी असाते.. अगदि ए़खादा बाप आपल्या मूलाचे कवतूक(?) करताना सूद्दा .......तो 'ति' वापरण्यास हयगय करत नसतो ..... मुलावरील प्रेमाचाच तो एक भाग आहे. असो सांगयचा मुद्दा हा की प्रांतवार आणि काळवार बदलते. भाषेला व्याकरणाच्या बेडीत न अडकवता तिचा अधिक वापर कसा होईल ...त्यात अधिकाधिक नवे शब्द कसे येतिल याचा प्रयत्न व्हावा. नवे शब्द यावेत पण ते येताना जुन्या शब्दांना विसरता काम नये नाहितर पोटच्या पोरांना सोडुन दत्तक पोरांचे अधिक लाड होवुन ती डोक्यावर बसतील.

........ आपला बड्या

तात्या तूमच्या " आम्ही मायमराठीला शुद्धलेखनाच्या आणि व्याकरणाच्या आणि प्रमाणभाषेच्या शृंखलांतून मुक्त करण्यास कटिबद्ध आहोत! "
या विचाराशी मी सहमत आहे.

बन्ड्या,

जियो......!!!

भाषा ही सगळ्यांची आहे, सगळ्यांकरता आहे! तिच्यावर कुणा एकाची मालकी नाही त्यामुळे तिचे शुद्धलेखनाचे वगैरे नियम ठरवण्याचा अधिकार कुणालाही नाही! आम्ही तो अधिकार कुणालाही दिलेला नाही!

प्रमाणभाषेचं तुणतुणं वाजवणार्‍या आणि शुद्धलेखनाच्या नावाखाली नाय ती शाणपत्ती करून भाषेचं सौंदर्य घालवू पाहणार्‍या आणि एखाद्या छानश्या नदीप्रमाणे कुठल्याही वळणाने बागडणार्‍या स्वच्छंद भाषेला जर कुणी संकुचित करू पहात असेल, प्रमाणभाषेच्या आणि शुद्धभाषेच्या स्वार्थी आणि एकाधिकारशाही अट्टाहासापायी तिला बेड्यात जखडू पाहात असेल तर आम्ही ते सहन करणार नाही व त्यांना फाट्यावर मारू!

तात्या.

(पुणेरी व्याकरणकार सोडून सगळ्यांच्या खातर)
हांव गोयांत ल्हानाचो व्हड जालो, तेन्ना जायती लोकां म्हणतली की कोंकणी ही मराठ्येची बोली, विंगड भास ना. गोंय राज्य जाले आणि कोंकणी गोंयची राजभास जाली तेन्ना मुजरतच हांव गोंयाभायेर गेल्लो. म्हजे धाकटेपणांत हांव "मराठ्येची बोली" म्हूण शिकिल्ली उतरां आता मिसळपावाचेर बरवून उपकरता हे आयकून हांव धादोस जालो. तात्या तुजे हे सामके खरे की भास म्हटल्याक न्हय, ती सोबीत वळणां घेत जाय तशी वतली. ही "प्रमाणभास" म्हणपी लोकां तिचेर धरणां बांधपाक सोदतात. तुजे हेंय खरे की अशे करप म्हणल्या मायेंक बेडियो घालप. पुणून माका हाजे वायट दिसता, की तू कोकणियेन बरयना, पुणून पुणेकरांच्या भाशेन बरयता. ते कित्याक? म्हजो तुका येवकार आसा की तू कोकणियेन बरवन या प्रमाणभाशेक नाचवपी लोकांक सायडी घालपाचो फुडाकार घे. पुणेरी बोलीतून तू म्हणता ते तुजे म्हणप म्हटल्याक फकत उतरां. तुज्या घरच्या बोलियेन तुएं तीच उतरां बरयल्यार ती बदल घडवपाखातरची खरी क्रिती.

(पुणेरी व्याकरणवाल्यांसाठी [फक्त] सबटायटल्स. बाकीच्यांना नाहीतरी कळतेच.)
मी गोव्यात लहानाचा मोठा झालो, तेव्हा खूप लोक म्हणत की कोकणी ही मराठीची बोली, वेगळी भाषा नाही. गोवा राज्य झाले, आणि कोकणी गोव्याची राज्यभाषा झाली तेव्हा लवकरच मी गोव्याबाहेर गेलेलो होतो. माझ्या लहानपणात "मराठीची बोली" म्हणून शिकलेले शब्द आता मिसळपावावर लिहून चालतात हे ऐकून मी आनंदित झालो. तात्या तुमचे हे अगदी खरे, की भाषा म्हणजे नदी, ती सुरेख वळणे घेत वाटेल तशी जाईल. ही "प्रमाणभाषा" म्हणणारे लोक तिच्यावर धरणे बांधायला बघत आहेत. तुमचे हेही खरे की असे करणे म्हणजे मायभाषेला बेड्या घालणे. पण मला एक वाईट वाटते, की तुम्ही कोकणीत न लिहिता पुणेकरांसारखे लिहिता. ते कशासाठी? माझे तुम्हाला आमंत्रण आहे, की तुम्ही कोकणीत लिहून या प्रमाणभाषेला नाचवणार्‍या लोकांना बाजूला पाडण्याचा पुढाकार घ्यावा. पुणेरी बोलीत तुमचे हे म्हणणे म्हणजे केवळ शब्द. तुमच्या घरच्या बोलीत तुम्ही तेच शब्द लिहिल्यास ती बदल घडवणारी खरी कृती होईल.

लेखात उल्लेखिलेली बोलीभाषेची वैशिष्ट्ये बव्हंशी जण्रल पच्चिम म्हाराष्ट्राची म्हनून सांगिटली जातात. पुनेरी म्हंजे पुन्यातली आसं असलं तरीबी ते बामनांशी जास्त निगडित का काय ते हाय. तेच्यामुळं पुन्यातली जण्रल भौजन जंता काय म्हंते तेच्याशी लोकास्नी काय देनंघेनं न्हवतं. जौद्या तेचायला तेच्या. आमच्या येळी आसं न्हवतं बगा.

(सांगली-मिरज-कुपवाड म्हाणगरपालिकेतला प्रमुक उंदीरमार) ब्याटम्यान.

पुण्यात तारांगण सोसायटीच्या जवळ एका पोळी भाजी केंद्राबाहेर फलक होता. `दहि' मिळेल. मी जाऊन म्हटलं की एक चूक आढळली, `दही'तली ही दुसरी असते. त्याने मानलं नाही ते. उलट मला कुचकटपणे `हो का !?!' असं म्हणून मान फिरवली.