गोळा भात

मधुरा देशपांडे's picture
मधुरा देशपांडे in पाककृती
2 Mar 2014 - 10:59 pm

मिपाच्या पाककृती विभागात महाराष्ट्रातील वेगवेगळ्या प्रांतातील पाककृती नेहमीच सादर होत असतात. असाच एक विदर्भात केला जाणारा पदार्थ म्हणजे गोळा भात. विशेषतः वर्धा-नागपूर या बाजूला केला जाणारा. उन्हाळ्याच्या सुट्ट्यांमध्ये जेव्हा सगळे नातलग एकत्र येतात तेव्हा गोळा भात हमखास केला जातो. आज खास मिपाकर खवय्यांसाठी ही पाकृ.

साहित्य:
१ वाटी हरभरा डाळ (चणा डाळ)
१ वाटी तूर डाळ
१ चमचा हळद
२ चमचे लाल तिखट
१ चमचा धणेपूड
१ चमचा जिरेपूड
४-६ कढीपत्त्याची पाने
१ चमचा साखर
कोथिंबीर
मीठ चवीनुसार

२ वाट्या तांदूळ भातासाठी

फोडणीसाठी:
१ वाटी तेल
२ चमचे मोहरी
३-४ लसूण पाकळ्या (आवडत असल्यास)
३-४ सुक्या लाल मिरच्या
अर्थातच आवडीनुसार लसूण आणि मिरचीचे प्रमाण कमी जास्त करू शकता.

https://lh3.googleusercontent.com/-Z8AB3qrMtf4/UxNedRky_VI/AAAAAAAACz4/9QYWKTewiXU/w866-h577-no/DSC_0699.JPG

कृती:

तूर डाळ आणि हरभरा डाळ ६-८ तास भिजवून ठेवावी. नंतर त्यातील पाणी पूर्णपणे निथळून दोन्ही डाळी पाणी न घालता मिक्सर मधून भरडसर वाटून घ्याव्या. या वाटलेल्या मिश्रणात हळद, तिखट, मीठ, धणेपूड, जिरेपूड, किंचित साखर, बारीक चिरलेली कोथिंबीर आणि कढीपत्त्याची पाने सगळे एकत्र करावे.

https://lh3.googleusercontent.com/-S06C_wCwORM/UxNedRFentI/AAAAAAAACz8/B1CFC6tZKzM/w866-h577-no/DSC_0700.JPG

या मिश्रणाचे छोटे गोळे करावे. या साहित्यात १४-१६ गोळे होतात.

https://lh6.googleusercontent.com/-yuDyYS8d6Lg/UxNecJjW6_I/AAAAAAAACzs/f6ySRKccLLY/w866-h577-no/DSC_0701.JPG

हे गोळे ढोकळा वाफवतो तसे वाफवून घ्यावे. वाफवण्यासाठी इडली पात्र, स्टीमर किंवा कुकरला शिट्टी न लावता अशा कुठल्याही प्रकारे वाफवले तरी चालतात. साधारण १०-१२ मिनिटे वाफवण्यासाठी पुरेसे आहेत. मायक्रोवेव्हचे इडली पात्र असेल तर त्यातही वाफवू शकता. मायक्रोवेव्ह मध्ये ४-५ मिनिटे लागतात.
बासमती शिवाय कुठल्याही तांदळाचा मोकळा भात शिजवून घ्यावा.
तेल गरम करून त्यात मोहरी, हिंग, सुक्या लाल मिरच्या आणि लसूण घालून फोडणी करावी.
आता भात, त्यावर हे गोळे कुस्करून आणि त्यावर फोडणी घालावी. गोळा भात तयार आहे.

https://lh5.googleusercontent.com/-ao7FJ-aBayM/UxNeh4QeHBI/AAAAAAAAC0E/YYD1YPdXq6c/w866-h577-no/DSC_0704.JPG

सोबत ताजे लोणचे असेल तर अधिकच रंगत येते. यासोबत नेहमी ताक अथवा मठ्ठा केला जातो. आज मी सोलकढी केली होती. हे कॉम्बिनेशन पण चांगले लागत होते.

प्रतिक्रिया

इन्दुसुता's picture

2 Mar 2014 - 11:46 pm | इन्दुसुता

वा! मस्तच दिसतोय गोळाभात.

सुहास झेले's picture

3 Mar 2014 - 12:19 am | सुहास झेले

यप्प.. मस्तच एकदम. माझी आजी बनवायची. अमरावतीच्या घरी सगळे असे एकदम बसायचो पंगतीला :)

खल्लास पाकृ आणि फोटू. एक शंका, भात शिजत आला की त्यावर हे गोळे ठेवतात असे ऐकले होते. या भाताच्याही अनेक रेशिप्या आहेत काय? काहीही असो, मी लवकरच हा प्रकार करून बघणार.

मधुरा देशपांडे's picture

3 Mar 2014 - 12:52 am | मधुरा देशपांडे

धन्स गं. तू म्हणतेस ते बरोबर आहे. माझी आजी अशा पद्धतीने करायची की भात शिजत असतानाच त्यावर गोळे वाफवायचे. पण त्यात वेळेचे गणित चुकून गडबड होऊ शकते. म्हणून मग वेगळे वाफवलेले मला सोपे वाटतात.

रेवती's picture

3 Mar 2014 - 6:35 pm | रेवती

ओके.

दिव्यश्री's picture

3 Mar 2014 - 2:15 am | दिव्यश्री

मानाहायीमला यावे म्हणते. देखणी पाककृती . :P :D

चवीबद्दल अनुभव घेऊन अभिप्राय देण्यात येयील . *beee* ;)

स्पंदना's picture

3 Mar 2014 - 4:17 am | स्पंदना

नविनच अन मस्ताड पाकृ.

श्रीरंग_जोशी's picture

3 Mar 2014 - 7:36 am | श्रीरंग_जोशी

ही पाककृती वाचून अनेक वर्षांपूर्वीच्या स्मृती जाग्या झाल्या.

उत्तम सादरीकरण व तपशीलवार वर्णन.

अजया's picture

3 Mar 2014 - 8:23 am | अजया

सुरेख फोटो आणि पा. कृ.!

त्रिवेणी's picture

3 Mar 2014 - 9:46 am | त्रिवेणी

मी भात शिजत असताना (हाफ) गोळे करुन टाकले होते, तुम्ही म्ह्णता तसे काहीतरी चुकले असेल कारण चागला झाला नव्ह्ता. आता या पध्तीने करुन बघेन.

आरोही's picture

3 Mar 2014 - 9:51 am | आरोही

मधुरा,
अग मला पण खूप दिवसांपासून हा भात बनवायचा होता ,बरे झाले पाककृती दिलीस, मस्त दिसतोय हा.
बनवून बघते मग तुला कळवते कसा झाला ते ..

रमेश आठवले's picture

3 Mar 2014 - 9:55 am | रमेश आठवले

विदर्भात वडा भात करतात असे ऐकले आहे. पण अजून हा पदार्थ चाखला नाही. गोळा भात आणि वडा भात यातील फरक कोणी सांगू शकेल का ?

वडा भात करताना तळलेले वडे वापरतात. माझ्याकडे मी केलेल्या वडा भाताची पा कृ आहे. सवडीने व्य नि करेन किंवा धागा टाकेन

-जयंती

रामदास's picture

3 Mar 2014 - 10:14 am | रामदास

पाककृती आणि सादरीकरण सुंदर झाले आहे.
(गोळा भातासोबत सोलकढी बघून विदर्भ महाराष्ट्रापासून दूर जाणारा नाही याची खात्री पटली.)

मधुरा देशपांडे's picture

3 Mar 2014 - 3:07 pm | मधुरा देशपांडे

रामदास काका, कंसाशी सहमत. असेच व्हावे ही खूप मनापासून इच्छा आहे.

मुक्त विहारि's picture

3 Mar 2014 - 8:05 pm | मुक्त विहारि

नाहीतर मुद्दाम सावजी मटण आणि वडा भात, गोळा भात खायला, इतर महाराष्ट्र वेडा कशाला होईल?

वेगळ्या विदर्भाची मागणी राजकारणी लोकांची आहे.जांबूवंत राव धोकटे,खोब्रागडे इ. माणसांनाच वेगळा विदर्भ हवा आहे.वैदर्भीय जनतेला तमाम महाराष्ट्रातील जनतेने कधीच वार्‍यावर सोडलेले नाही.

जावु दे,

मस्त संत्री खावू,सावजी मटणाचा बेत करू आणि गोळाभात भावून पडले राहू.ते वाळ्याचे पडदे काय उगाच नाही आणले?

पहिल्यांदाच पाहिला हा प्रकार थोडा फार डाळ वड्याचाच प्रकार फक्त तळण्या ऐवजी उडलेले.
करुन पहायला हवा हा प्रकार.
बाकी रामदासकाकांच्या कंसाशी सहमत. :)

कच्ची कैरी's picture

3 Mar 2014 - 12:56 pm | कच्ची कैरी

सोलकढी बघुन तोंडाला पाणी सुटले , रंग पण छान आलाय वड्यांना

पिलीयन रायडर's picture

3 Mar 2014 - 1:19 pm | पिलीयन रायडर

मस्त रेसेपी.. आणि सोप्पी सुद्धा.. नक्की करुन पाहीन.. नागपुरी वडा भात म्हणजे हेच का? नसेल तर त्याची सुद्धा पाकक्रुती येऊ देत!!

गिरकी's picture

3 Mar 2014 - 2:05 pm | गिरकी

आता हे करून पाहिलंच पाहिजे … वडा भाताची तळा तळी टाळून त्याच्या सारखंच काहीतरी छान खाता येईल :)

कोरडं कोरडं नाही का लागत हे फार ?

मुक्त विहारि's picture

3 Mar 2014 - 2:40 pm | मुक्त विहारि

आमच्या कडे ह्या भाता सोबत, रस्सा भाजी किंवा ढेमश्याची भाजी केल्या जाते.

मधुरा देशपांडे's picture

3 Mar 2014 - 2:49 pm | मधुरा देशपांडे

नाही. कोरडे होत नाही. त्यासाठी सढळ हस्ते तेलाचा वापर करायचा. :)
आणि ताक किंवा मठ्ठा असतोच यासोबत.

सानिकास्वप्निल's picture

3 Mar 2014 - 2:37 pm | सानिकास्वप्निल

नागपूरी वडा-भाताबद्दल माहित आहे, त्यात विविध डाळींचे वडे तळतात. शिजवलेल्या भातावर वडे कुस्करून त्यावर तयार फोडणी घालतात. हा गोळाभात पण तसाच दिसतोय फक्त ह्यात वडे वाफवलेले आहेत. ( ह्याला वडाभात पण म्हणतात का? )

वडा-भाताबरोबर कढी करायची पद्धत आहे असे ऐकले आहे.

बाकी मधुरा तुझी पाकृ आवडली हे वे सां न :)
सादरीकरण +११११११

मधुरा देशपांडे's picture

3 Mar 2014 - 3:01 pm | मधुरा देशपांडे

सानिका, जेवढे केले त्यासाठी तू आणि मिपावरच्या सुगरणी आणि बल्लवाचार्य (मृणालिनी, पेठकर काका, गणपा इ.) हे सगळे माझे गुरु आहेत. त्यामुळे याचे श्रेय तुम्हा सगळ्यांना. :)

मुक्त विहारि's picture

3 Mar 2014 - 2:43 pm | मुक्त विहारि

म्हणजे असे, की ह्याचे नांव ऐकल्यावर / वाचल्यावर , खावाच लागतो.त्याशिवाय जीवाला स्वस्थता लाभत नाही.

चला आता परत आईच्या मागे भुणभुण करायला हवी.

मधुरा देशपांडे's picture

3 Mar 2014 - 2:45 pm | मधुरा देशपांडे

पाकृ आवडल्याबद्दल सगळ्यांचे आभार!
@त्रिवेनि, गोळे भातासोबत वाफवायचे असतील तर वेळेचा अंदाज अगदी अचूक लागतो. त्यामुळे हे असे केले की बिघडत नाहीत.
वडा भात आणि गोळा भात वेगळा. वडा भात म्हणजे कुलाचार किंवा महालक्ष्म्या या स्वयंपाकात जे वडे करतात ते शेवटच्या भातावर असे कुस्करून, त्यात फोडणी किंवा कच्चे तेल घेऊन खातात. पहिले वरण तूप भात आणि शेवटचा वडा भात. हे वडे करण्याच्या बऱ्याच वेगवेगळ्या पद्धती आहेत. पाकृ देण्याचा नक्की प्रयत्न करेन.
सानिका म्हणतेय तसे वडा भातासोबत कढी असतेच.

उत्तम पाकृ आणि सादरीकरण...

एका मित्राकडुन ह्याबद्दल ऐकले होते पण अजुन तरी कधी खाण्याचा योग आला नाही... करावयास हवी लवकरच.

अनन्न्या's picture

3 Mar 2014 - 6:53 pm | अनन्न्या

फोटो पण छान आलेत गं!

निनाद मुक्काम पोस्ट जर्मनी's picture

3 Mar 2014 - 9:40 pm | निनाद मुक्काम प...

जुन्या आठवणी ताज्या झाल्या
माझा आणि माझ्या आईचा जन्म डोंबिवली पण आईचे काका
अकोल्याचे
त्यामुळे कोणाची मुंज ,लग्न कार्ये , शेगाव व माहूरगड दर्शन ह्या कारणास्तव वर्षाआड तेथे जाणे व्हायचे होते. तेव्हा अनकेदा गोळा भात खायचा योग यायचा.
आज सचित्र पाककृती पाहून जुन्या आठवणी ताज्या झाल्या.

पैसा's picture

4 Mar 2014 - 8:29 pm | पैसा

पाकृ आणि फोटो अगदी छान आले आहेत. शिवाय तळकट नसल्याने विशेष करून आवडले!

इशा१२३'s picture

5 Mar 2014 - 12:20 pm | इशा१२३

बरेच दिवसात पाकक्रुती शोधत होते गोळाभाताची...आता करुन बघते..

प्यारे१'s picture

5 Mar 2014 - 1:24 pm | प्यारे१

पाकृ आवडली!