विपरीत

मी-दिपाली's picture
मी-दिपाली in जे न देखे रवी...
13 Aug 2021 - 10:38 am

1

चित्रसौजन्य- शलाका देगवेकर

विपरीत

दरवळे धुंद केवडा, न हो उलगडा, सुगंधी सडा कोण हा घाली?
केसांत खोवुनी पात, नार झोकात, चालते वाट जणू मखमाली।
भर दुपारचा तो प्रहर, उन्हाचा कहर, सावरी पदर, चिंब भिजलेला,
डौलात पडे पाऊल, नसे चाहूल, उडे का धूळ अशी बाजूला।

वाटेत डोलतो नाग, काढुनी माग, म्हणे तो, 'सांग कुठे तू जाशी?'
ती म्हणे होवुनी धीट, 'सोड तू वाट, तुझा हा थाट असो तुजपाशी !'
पाहून तिचा हा रंग, होतसे दंग, लागला अंग, त्वरेने घुसळू,
जायचे मला रे पैल, असा तू सैल, नको हा खेळ, जीव अळुमाळू।

घरट्यात बिचारी पोर, लागला घोर, मुखी चतकोर तरी तिज चारी।
ना कळे अकल्पित क्षणी, काय ये मनी, वळे तो बनी, निघे माघारी।
सर्पाची असुनी जात, मोडली रीत, दिली रे मात मानवी वंशा।
विसरून मानवी धर्म, विटाळी कर्म, तुला ना शरम, करीतो दंशा॥

वृत्त - मदनतलवार
मात्रा - २,८,८,८,८,४ (३८)

- दिपाली
१.७.२०२१

कविता

प्रतिक्रिया

सर्पासारखे नागमोडी, हे मदनतलवार वृत्त म्हणजे तलवारीच्या धारेवर तोल सांभाळत कसरत करणे आहे.

लय सुटल्याची एखादी चूक सापडेल अशा छिद्रान्वेषी नजरेतून वाचले. पण सराईतपणे अवघड वळणे पार केलेली दिसतात. शब्दांवर हुकुमत दिसते. चित्रदेखील चपखल.

शुभेच्छा.

Bhakti's picture

13 Aug 2021 - 4:43 pm | Bhakti

मदनतलवार वृत्त ! अप्रतिम काव्य

प्रचेतस's picture

14 Aug 2021 - 10:02 am | प्रचेतस

अत्यंत सुरेख.

गॉडजिला's picture

14 Aug 2021 - 10:10 am | गॉडजिला

वृत्त - मदनतलवार

वृत्त म्हणजे काय ?

कोणी विस्तारून स्पष्ट करेल का

पाषाणभेद's picture

14 Aug 2021 - 10:18 am | पाषाणभेद

वृत्ताची तांत्रीकता जरी समजत नसली तरी जे काही डोक्याला जाणवले ते कवितेच्या विषयाप्रमाणेच भन्नाट आहे. गवी म्हणतात त्याप्रमाणे कवितेला एकप्रकारचा घाट आहे.

चित्रदेखील छान आहे. चित्रातल्या ललनेच्या डोळ्याचा आकार, अन इतर अंगे दोन भिन्न शैलीत असावीत असा अंदाज आहे. जाणककारांनी विवेचन करावे.

मका म्हणे's picture

14 Aug 2021 - 10:40 am | मका म्हणे
मका म्हणे's picture

14 Aug 2021 - 10:52 am | मका म्हणे
मका म्हणे's picture

14 Aug 2021 - 10:53 am | मका म्हणे
मका म्हणे's picture

14 Aug 2021 - 10:56 am | मका म्हणे
मका म्हणे's picture

14 Aug 2021 - 10:59 am | मका म्हणे
सौन्दर्य's picture

18 Aug 2021 - 10:40 pm | सौन्दर्य

काव्य आणि चित्र दोन्ही अप्रतिम. मानव व प्राण्यांतला फरक छान मांडलात.

हे काव्य लावणी किंवा पोवाड्याच्या चालीवर म्हणू शकू का ?

प्राची अश्विनी's picture

21 Aug 2021 - 1:28 pm | प्राची अश्विनी

वाह! क्या बात!

प्रा.डॉ.दिलीप बिरुटे's picture

23 Aug 2021 - 7:23 pm | प्रा.डॉ.दिलीप बिरुटे

क्या बात है रचना आवडली. खरं तर अशा वृत्तात (नियमात) लिहिणे नेहमी कठीण काम असतं. आपण सहजपणे असे वेगवेगळे वृत्त प्रकार हाताळता. मस्तच.
सर्वच ओळी खास आहेत, शेवटच्या चार ओळी अधिक आवडल्या. आपण लिहिते राहावे.

-दिलीप बिरुटे

प्रसाद गोडबोले's picture

24 Aug 2021 - 10:01 am | प्रसाद गोडबोले

मस्तच !

खूपच छान . वृत्त हाताळणे , तेही इतके अवघड वृत्त म्हणजे साधी बाब नव्हे . आपले ह्या बद्दल कौतुक करावे तितके थोडे .

बाकी शेवटच्या कडव्याचा अर्थ लागला नाही !

आणि अवांतर म्हणजे : हा मदन तलवार शब्द ऐकुन नटरंग मधील अप्सरा आली ही लावणी आठवली : शेलटी खुणावे कटी , जशी हनुवटी मदनतलवार ! त्या लावणीतही हेच वृत्त आहे बहुतेक . खुप अन छोट्याछोट्या यमकांमुळे गेयता येते आहे रचनेला !

पुढील लिखाणास शुभेच्छा !

स्वलिखित's picture

24 Aug 2021 - 11:33 am | स्वलिखित

बातमी बातमी

इरसाल's picture

26 Aug 2021 - 12:17 pm | इरसाल

"राजसा जवळी जरा बस जीव हा पिसा" ची चाल व्यवस्थित बसत आहे.( ते गाणं पण या वृत्तावर आधारीत तर नाही???)

नेत्रेश's picture

29 Aug 2021 - 10:56 pm | नेत्रेश

खुप छान!

नि३सोलपुरकर's picture

13 Sep 2021 - 12:40 pm | नि३सोलपुरकर

सर्पाची असुनी जात, मोडली रीत, दिली रे मात मानवी वंशा।
विसरून मानवी धर्म, विटाळी कर्म, तुला ना शरम, करीतो दंशा॥

अप्रतिम ,...___/\___

खिलजि's picture

14 Sep 2021 - 6:45 pm | खिलजि

फर्मास इन चातुर्मास