युगांतर - आरंभ अंताचा! भाग २ व ३

मृणालिनी's picture
मृणालिनी in जनातलं, मनातलं
21 Jul 2019 - 7:36 pm

वशिष्ठ मुनींच्या आश्रमात एकच गोंधळ माजला होता. त्यांची आवडती गाय नंदिनी नेहमीच्या स्थानी दिसत नसल्याने ऋषीमुनी हैराण झाले होते. रानात, डोंगरावर, नदीकाठी, झाडाजवळ, सर्वत्र परिचित ठिकाणी शोधणे व्यर्थ ठरले. नंदीनी कुठेच नव्हती. वशिष्ठ ऋषींच्या मनात कोलाहल माजला. शेवटी ते ध्यान लाऊन बसले. आपली दिव्य-दृष्टी जागी करत त्यांनी नंदिनीला शोधायला सुरवात केली... क्षणातच त्यांनी डोळे उघडले. त्यांच्या कपाळावर आठ्या पडल्या होत्या. नंदिनी हरवली नव्हतीच! वशिष्ठ ऋषींच गोधन खुद्द प्रभास नामक एका वसूनेच पळवून नेलं होतं. एव्हडच नव्हे! बाकीच्या अनिल, पृथ्वी, अनला, अपा, आदित्य, सोम, धृव या सात वसुंनीही यात त्याची सहाय्यता केली होती.

वशिष्ठऋषी भयंकर संतापले. डोळ्यात रक्त उतरून आल्याचा भास व्हावा, इतपत त्यांचे डोळे आरक्त भासत होते. अष्टवसू.... पंचमहाभूते आणि सुर्य, चंद्र, नक्षत्र यांच्या देवता असूनही त्यांनी चौर्य कर्म करावे? एका साधूच्या कुटीतली गोमाता पळवावी? एका तपस्वीची ही अशी चेष्टा? असह्य! त्यांनी कमंडलूतले पाणी हातात धरले. डोळे बंद करून मंत्रोच्चार करू लागले. ऱागाच्या भरात त्यांच्या मुखातून शापवाणी बाहेर पडली.... कि नियती ने ती वदवून घेतली, कोण जाणे ?
आता अष्टावसूंनाही मृत्यूलोकात जन्म घ्यावा लागणार होता. वेदना, यातना आणि पिडांनी भरलेला जन्म.

नदी पाण्याला ओढ बसू लागली. हवेतील तप्तता अनाकलनीयपणे वाढू लागली. अवेळी सावळे मेघ भरून आले. पावसाच्या धारा प्रचंड वेगाने धरेवर आदळू लागल्या. धरेवर त्या आवेगाच्या माऱ्याने चिरा पडू लागल्या. वारा वादळाचे रुप घेउ लागला. निसर्ग जणू काही आक्रोशच व्यक्त करत होता.

वशिष्ठांच्या हातातल्या जलाचा शेवटचा थेंब भुमीवर पडला आणि अष्टवसू तिथे प्रकटले. वाशिष्ठांच्या चरणावर त्यांनी लोळण घेतली. त्यांची गाय परतवत माफी याचना करू लागले. चेहऱ्यावरची पश्चात्तापाची भावना पाहून ऋषि मावळले.

वसूंना शाप तर दिलेला होता. तो विफळ होणे अशक्य. शापाला तोड एकच - उ:शाप! वशिष्ठांनी सप्तवसूंना उ:शाप दिला. " तुम्हा सप्तकाचा जन्म वर्षापेक्षा कमी असेल." वसूंच्या डोळ्यात आलेले पाणी पाहून ऋषींचे मन द्रवले. प्रभास अजूनही मान झुकवून हात जोडून अश्रू ढाळत होता. "शापाचा परिणाम कमी करता येतो, प्रभास. मी केला. तुला मर्त्य जन्म पूर्ण करावा लागेल. पण तू आत्मक्लेश करू नकोस. तुझं हे आयुष्य आदर्श बनेल. जन युगानुयुगे तुझे स्मरण करतील. तुझ्या सामर्थ्याची स्तुती करतील." नमन करणाऱ्या अष्टवसूंना आशिर्वाद देत आपल्या गायीसोबत ऋषींनी कुटीकडे प्रस्थान केले.

मेघ पुन्हा पांढरे शुभ्र झाले. वारा आधीसारखा संथपणे वाहू लागला. सुर्यदेवांचे तापमान पुर्ववत झाले. धरा हिरवीगार दिसत होती. डोंगरावरून मेघांसोबत गंगादेवी धरेवर उतरली. पाऊस आणि ऊन यांच्या मिलनाने तयार झालेले सुंदर इंद्रधनू अंबरावर फुलले होते.

हस्तिनापुरात आनंद वार्ता पसरली. सम्राट प्रतिप यांना पुत्ररत्न प्राप्ती झाली होती. पुरुवंशाचा दिपक! बाळाला हातात घेउन सम्राटनी प्रेमाने त्याच्या तेजस्वी मुखकमलावरून हात फिरवला. "शंतनू....!" त्यांच्या मुखातून नाव बाहेर पडताच सर्वांनी युवराज शंतनू च्या नावाने जयघोष सुरु केला. ढोल-नगारे वाजवत जल्लोषाचे ध्वनी हवेच्या लहरींसोबत सर्वत्र पसरले.

युवराज शंतनू दिवसागणिक एकएक कलांमध्ये पारंगत होत होता. वेळाचे चाक बालपणापासून यौवनापर्यंतचा प्रवास करत आयुष्यातल्या एका मनमोहक वळणावर येउन ठेपले. शंतनू हस्तिनापुरनगरीचा सम्राट बनला. धर्म आणि न्यायाचे राज्य अबाधित टिकून राहावे याची संपूर्ण जवाबदारी त्यानी त्याच्या भक्कम खांद्यावर पेलली.

न्यायदानाचे कार्य पूर्ण करून वनविहाराला म्हणून शंतनू महाराज डोंगरावरून कोसळणाऱ्या नदी किनारी येउन बसले. नदीच्या पाण्याबद्दल त्यांना कायमच अनामिक ओढ वाटायची. तो शुभ्र प्रवाह, पारदर्शकता, पवित्रता.... रथअश्व तिच्या तटाकडे वळवायला शंतनूला भाग पाडायचे. नदीतटी आसनस्थ होत त्याने प्रवाहाच्या पाण्यास स्पर्श केला. त्या थंड स्पर्शाने शंतनूचे मन शहारले. कदाचित त्याचा भास असावा, पण जलसुद्धा त्याच्या स्पर्शाने शहारल्याच त्याला जाणवलं. मंत्रावल्यासारखा तो त्या पाण्याच्या पृष्टभागावरून हात फिरवत होता. प्रवाह त्याच्या हातांवर आदळून मार्ग बदलत होता.

इतक्यात पल्याडच्या तटावरचा पैंजणांचा मंजूळ स्वर त्यांच्या कानी पडला. नजर त्या दिशेने वळवत आपल्या या एकांतात मधे कोणी बाधा घालण्याची हिंमत केली ते बघायला शंतनूने मान मान उंचावली. समोर मृगनयनी श्वेत वस्त्रातली हिऱ्यांच्या दागिन्यांनी सजलेली स्त्री. साक्षात स्वर्गसुंदरीच! काळभोर विशाल नेत्र, लांबसडक वळणदार केस.... शंतनू तिच्याकडे पाहतच राहिला. 'ते रुप, ते लाघवी हास्य किती परिचयाच वाट्ट नै?' निशेसमयी अंबरात दिसणाऱ्या शांत चंद्रकोरी कडे एकटक पहावे वाटते. ही सुंदरी आणि त्या चंद्रकोरी मध्ये नेमक काय अंतर आहे? तो हरवला. तिच्या त्या विशाल नेत्रांमध्ये. आपले अस्तित्व विसरून तिच्या डोळ्यांत हरवलेला शंतनू कितीतरी घटिका तिला न्याहाळत होता. संध्या सरून रात्रीने अंबरावर लुकलुकणाऱ्या चांदण्यांचे दिवे उजळवले. त्या अंधूकशा प्रकाशात ती सुंदरी दिसेनाशी झाली. शंतनू अस्वस्थ झाला. रंजक स्वप्नातून अनैच्छिकपणे जागे व्हावे आणि ते स्वप्न एकाएकी विरून जावे, अशी स्थिती झाली. त्याने नजर तिक्ष्ण करत तिला पाहण्याचा एक व्यर्थ प्रयास केला.
हताशपणे तो रथावर चढला. रथाने महालाचा मार्ग धरला. नदीतट दिसे पर्यंत शंतनूची नजर तिला शोधत होती.

क्रमशः

©मधुरा

इतिहासलेख

प्रतिक्रिया

हे हिंदीमध्ये असलेल्या लेखाचं भाषांतर वगैरे केलं आहे का तुम्ही?

मृणालिनी's picture

21 Jul 2019 - 8:04 pm | मृणालिनी

नाही. अनुवाद अथवा भाषांतर नाही. मीच लिहिते आहे. _/\_

ओके. कधी कधी काही वाक्यरचना वाचताना तसं वाटलं.
बाकी सर्व भाग वाचते आहे.

मृणालिनी's picture

21 Jul 2019 - 9:09 pm | मृणालिनी

_/\_

मुक्त विहारि's picture

21 Jul 2019 - 11:36 pm | मुक्त विहारि

आवडलं. ..

मृणालिनी's picture

22 Jul 2019 - 7:13 am | मृणालिनी

धन्यवाद