आर्किटेक्चर आणि मी !

सर्वप्रथम तुमच्या जिद्दीला सलाम...घरच्या परीस्थितीला जुळवून घेत तुम्ही तुमच्या पायावर उभे राहीलात याचे कौतूक वाटले. (तुमच्या पुढे आमचे कष्ट फारच तोकडे वाटतात).

आक्रिटेक्चर या क्षेत्रासी फारसा संबंध नाही पण एकच सुचवेन की मनातली आस सोडू नका. पार्ट टाईम कोर्स करता येतो का ते पहा. कोठल्यातरी आक्रिटेक्चर फर्म बरोबर विकांताला जॉब करता येतो का ते पहा. यातून पुढचा मार्ग नक्कीच सापडेल. माझ्या माहीतीतल्या लोकांशी बोलून तुम्हाला कळवतो.

मला mechanical design engineer बनायचे आहे.कोणी आहे का मिपा वर

एकदा ठरवल्यावर आणि प्रयत्न केल्यावर सगळं कांही शक्य आहे.
तंत्रशिक्षणास वयोमर्यादा नाही, हे चांगलं आहे. प्रयत्न सुरू ठेवलेत तर यश नक्की.
दोन महत्वाच्या गोष्टी साम्गितल्या नाहीत. एक आपण विवाहित आहात का? असल्यास पार्टनरचं त्याबाजूने मत आणि सहकार्य आवश्यक आहे. दुसरे- तुम्ही कोणत्या गावात रहाता ते महत्वाचे. वर सांगितल्याप्रमाणे एका विशारदाकडे काम सुरू करू शकता. अर्थिक स्थितीनुसार पांच वर्षे पूर्णवेळ शिकून त्याच वेळी नोकरीही करू शकता. (मी असेच शिकलो म्हणून म्हणत आहे)

दक्षिण भारतातील चारही राज्यांत दूरशिक्षणाद्वारे 'बी आर्च' करता येते. जरा गुगलून पहा.
आणि अगदी सोप्पा मार्ग पाहिजे तर आपले इंदिरा गांधी मुक्त विद्यापीठ आहेच!

त्यामुळे फॉर्मल डिग्रीचा हट्ट सोडा. पहिल्यांदा एखाद्या आर्किटेक्टकडे पार्ट-टाईम जॉब बघा. तिथं कामं कशी केली जातात ते पाहा. तुम्हाला कंप्युटरची माहिती आहे तर डिजाईन सॉफ्टवेअर वापरुन काम सोपं होईल का पाहा. जिथे प्लान सँक्शन लागतं तिथे आर्किटेक्ट लागतो पण डिजाईन स्टेजला कुणीही काम करु शकतं. मग जमल्यास यथावकाश डिग्री घेता येईल.

आणखी एक शॉर्ट कट आहे. एखाद्या इंटीरीअर डिझाईन ऑफिसमधे पार्ट-टाईम जॉब बघा. त्याला क्वालिफिकेशन लागत नाही पण तिथे क्रिएटिविटीला जोरदार स्कोप आहे. माझा मुलगा आर्टीस्ट आहे पण नुकतंच त्यानं एक संपूर्ण कॅफे (एक्स्टीरीअर प्लस इंटीरीअर डिजाईन केलंय), धमाल माहौल केलायं.

तुमच्या धडपडीला शुभेच्छा.

मला फ्रॉम अ स्क्रॅच प्रोग्रामिंग शिकायचे आहे, सी लँग्वेज पासून सुरुवात करावी म्हणतो, कोणी मदत करू शकेल का? मला व्यवसायभिमुख शिकायचे नाहीये सर्टिफिकेशन वगैरे नसले तरी चालेल, फक्त उत्तम प्रोग्रामर व्हायचे आहे, प्रोग्रामिंगमुळे सुस्पष्ट विचार करायला मदत होईल असे वाटते. कानिटकर ह्यांचे लेट अस सी विकत आणले पण प्रामाणिकपणे सांगता मला त्यातला काही सुधरेना.

कोणी मदत करू शकले तर उपकृत होईल हेवेसांन :)

आर्कीटेक्चर हे शिक्षण कला आणि तंत्र ह्यावर जास्त अवलंबून असते. हौशेने चित्र काढणारे खूप जण असतात. चित्रकला महाविद्यालयात ५ - ५ वर्षे शिकवतात ते काय शिकवणार असेच वाटते. पण अनुभवाने सांगतो ती ५ वर्षे कमी पडतात. चार नॉर्मल लोकात चांगला चित्रे काढणारा असणे अन आपल्यासारख्या सगळ्या चित्रं जमणार्‍यातच राहून शिकणे ह्यातला फरक तेथे कळतो. आपल्या कलेचा कस लागतो. आर्कीटेक्चरचे तसेच आहे (जेजे चे आर्कीटेक्चर आणि आर्ट हे म्हणून संलग्न आहे.)
तुम्ही एमसीए केले आहे, सॉफ्टवेअरचे अन अ‍ॅप्लिकेशनचे ज्ञान आहे. त्याचा तुम्हाला फायदा होईल. चारपाच वर्षे आर्थिक स्थितीला हँडल करु शकत असाल तर अवश्य शिका.
ह्यातले कॉन्स असेकी, लग्न, करीअर, स्थिरता हे सारे तुमच्या सध्याच्या वयातच गाठून येते. ह्या वेळेत असा धाडसी निर्णय घेणे म्हणजे ह्याचा परिणाम ज्या कुणा आप्तेष्ट, कुटुंबिय ह्यांच्यावर होईल त्यांना कल्पना देऊन, डिस्कस करुन ठरवणे.
एक सुवर्ण मध्य म्हणजे थ्रीडी (मॅक, माया) प्रायव्हेट इन्स्टिट्युट्मध्ये शिकून थ्रीडी रेंडरिंग, वॉकथ्रु, प्लान्स अशी फ्रीलान्स कामे करणे. एखाद्या आर्कीटेक्टबरोबर अ‍ॅटॅच्मेंट घेऊन कामे मिळू शकतात. पैसाही मजबूत मिळतो. आपला स्वतःची नोकरी सांभाळून फावल्या वेळात करण्यासरखा हा व्यवसाय आहे.

ए. एम आय ई सारखे आर्किटेक्टची पण मला वाटते परिक्षा/मेंबरशिप असते. आताही असेल. ती सरकारमान्य आहे. कृपया चौकशी करावी. मला वाटते ती परिक्षा आपल्या सारख्या लोकांसाठीच आहे...

मी पहिली ते ११ वी शाळेतील सर्वात हुशार विद्यार्थी होतो. पण अचानक ११ वी च्या परीक्षेत गणिताचा पेपर अवघड गेला व एकदम सरासरी ७८ वरून ६८ वर आली. ( त्याकाळी ८२ टक्के वाला मुलगा पहिल्या पन्न्नसात येत असे. सबब ७८ टक्के हा स्कोर हुशार विद्यार्थ्याचाच. मी काहीतरी वेगळे करायचे म्हणून व थोडीफार चित्रकला बरी म्हणून पुण्याला अभिनव मधे नाव घातले. त्यावेळी महिन्याची फी कॉलेजची रूपये ५० व रहाण्याजेवण्याचा महिन्याचा खर्च ५० होता. २५ पैशाला अप्सरा पेन्सील
मिळत असे इम्पिरियल पेपर ५० पैसे.

शिकवायला काही हुशार शिक्षक होते पण त्यांची खाजगी प्रॅक्टीस फार चाललेली आहे असे चित्र नव्हते. ( डफ्फड वकील न्यायाधीश होतो असे म्हणतात ). इथे हुशारांना धन्दा मिळत नसे. त्यावेळी ५ वर्ष सलग पास होणे हे दुरापास्त होते. एकूण ३७ विषय ५ वर्षात शिकावे लागत. त्यामाने बी ई सिव्हील हा कोर्स फारच साधा असे. जवळ जवळ आठवड्याला दोन ते तीन या दराने सबमिशन करावी लागत. मी तो कोर्स दोन वर्षानंतर सोडून दिला. कारण २ र्‍या वर्षाला मी एकाच विषयात ५ मार्काने नापास झालो( अप्लाईड मेकॅनिक्स) .त्या अभ्यासक्रमात ५० टक्के ला पासिंग होते. व सर्व विषयात कमीत्यकमी ५० टक्के तरच वर्ष सुटणार असा कडक नियम. नो ए टी के टी.. ७५ टक्के उपस्थिती नसेल तर परीक्षेतला परवानगीच नाही. व कोणत्याही तासाला रॅन्डम रोलकॉल असायचा. एक तास अबसेण्ट म्हणजे एक दिवस अबसेंट.

आता मी ज्या स्थितीला आहे त्यापेक्षा माझे त्या कॉलेजमधील वर्ग मित्र यांनी फार मोठे मैदान आयुष्यात मारले आहे असे नाही. या क्षेत्रात डिझाईनचे बक्शिस ब्राह्मण अर्किटक्टला पण कामाचे टेडर मराठा आर्किटेक्टला याचा अनुभव अनेक वेळा घेऊन माझ्या एका मित्राने प्राध्यापकी स्वीकारली. मोठमोठ्या गाजलेल्या डोक्टरला मोठा व्यवसाय पुढे अपोपाप मिळत जातो तसे इथेही आहे. माझ्या त्याच मित्राला मोठी कामे मिळण्यासाठी जवळ जवळ १९८० ते २००८ इतका काळ वाट पहावी लागली. एकाच आयुष्यात जी डी आर्क, एम ई. व एल एल बी अशा तीन क्षेत्रातील पदव्या असलेल्या या मित्राची आता कोठे कीर्ती होऊ लागली आहे. आता बरेच आर्किटक्ट इन्टेरिअर डेकोरेटर होऊन होतात. यात पैसा मिळतो. पण पाच वर्षे जर घासायची तर ती इन्टेरिअर साठी का.... ? असा प्रश्न आहे. आजची काही डिझाईन पाहिली की याना कुणी पास केले असा प्रशन पडतो. अर्थात बिल्डर च्या लेखी वास्तुविदाची किंमत शून्य असते. केवळ सहीचा धनी.

थ्री इडियट्स सिनेमात मूळ रणछोडदास चांचडचा बाप म्हणतो कि समोर सगळे सलाम करतात पण पाठीमागे अंगुठा छाप म्हणतात. ते दुःख काय असते ते त्या माणसालाच समजेल.
एक वर्ष मेडिकल चा प्रवेश हुकला तेंव्हा काय वाटते ते मी प्रत्यक्ष अनुभवले आहे. डॉक्टर व्हायचे असेल तर डॉक्टरची पदवीच पाहिजे. बाकी कामातील अनुभव इ आपल्या जागी आहेत त्याचे महत्त्व कमी होत नाही तरीही .
सी ए च्या कार्यालयात काम करणारी पण सी ए न झालेली (आर्टिकल करून परीक्षेच्या वाऱ्या करणारी) मुले पहा. ३०००-४००० रुपये महिना वर्षानुवर्षे राबवून घेतली जातात. शेवटी काय होते. पदवी हातात पडली तर ठीक अन्यथा वेठबिगारी आहेच

सौजन्यपूर्ण भाषेत वार्तालाप करणे नसते का? असा सहज एक प्रश्न पडला, का संक्षीचे नावही कानफाट्या पडलंय ?

(गोंधळलेला) फेदूदा

लष्करी पठडीत सुरुवातीची भाषा नेहेमी आणि सौजन्यपूर्णच असते. प्रतिसाद पहिल्यापासून नीट वाचा.
पण थापा मारणे, या बोटावरची थुंकी त्या बोटावर करणे, लोकांची दिशाभूल करणे अशा वागण्याला ज् रा कडक भाषाच वापरावी लागते.

सर्व प्रथम तुमच्या जिद्दी ला अनेक सलाम आणि पुढील वाटचाली साठी शुभेच्छा.
या धाग्यावरची चर्चा वाचली. काही अनुभवाचे ..बोल सांगावेसे वाटले. मी गेले १५ वर्षे पुणे इथे अंतर्गत रचना कार ...सजावट कार नव्हे..म्हणून काम करत आहे. माझा एक खांबी तंबू आहे. वास्तू विषारदाचं आणि माझं काम यात खूप फरक आहे. मला एखाद्या घराचा किंवा कार्यालयाचा इंच इंच लक्षात घ्यायला लागतो. वा.वि. मोठ्या स्केल वर काम करतात. पण दोघे ही क्लायंट ची गरज, पैसे आणि raw मटेरियल ची उपलब्ध ता यांचा मेळ बसवत आपली रचना सुंदर आणि सर्वांत वेगळी कशी असेल याचा प्रयत्न करत असतात. हे काम शिक्षण (formal education) घेतल्या शिवाय शक्य नाही.
चांगली रचना/डिझाईन हे फक्त अनुभव किंवा आवडीतून तयार होत नाही.
तुम्हाला वा.वि. चे formal education घेणं शक्य असेल तर नक्कीच घ्या.
शुभेच्छा.

तुमची 'आर्किटेक्चर' हि खरेच पॅशन असेल, आणि पुढे जाऊन तुम्हाला जर याच क्षेत्रात करिअर करायचे असेल, तर तुम्हाला 'डिग्री'ला ऍडमिशन घ्यावेच लागेल. B Arch हि पूर्णवेळ 'पदवी' असून, त्यासाठी तुम्हाला 'प्रवेश' परीक्षेपासून सुरुवात करावी लागेल... तुमचे सध्याचे काम सांभाळत हि पदवी मिळवण्यासाठी तुमच्याकडे पुढील पर्याय आहेत... १. काही मुक्त विद्यापीठे पण हा कोर्स देऊ करतात असे मी ऐकले आहे, तुम्ही त्याची चौकशी करू शकता. २. अशा कॉलेज मध्ये प्रवेश घ्या कि जिथे तुम्हाला पूर्ण वेळ कॉलेज करावे लागणार नाही. शुभेच्छा!!!

स्वतन्त्र,

चर्चा वाचल्या. माझं मत देतो. मी वास्तुविशारदशास्त्राशी (=आर्किटेक्चरशी) आजीबात संबंधित नाही.

तुम्हाला हे शास्त्र स्वान्तसुखाय शिकायचं असेल तर खुशाल संजय क्षीरसागर म्हणतात ते अंमलात आणा. ते जगातल्या बहुतेक गोष्टींचा स्वान्तसुखाय पद्धतीने अर्थ लावू पाहतात. वर प्रसाद_कुलकर्णी यांनी बी.आर्च. या पदवीची महती विशद केली आहे. अशा वेळेस संजय क्षीरसागर म्हणतील की पदवीच्या मागे लागू नका. सरळ पुस्तकं वाचून, सहअध्यायींचा व्हॉट्सप गट स्थापून त्यात चर्चा करून, विशारदाकडे काम करून त्यातून शिका. आणि हे शिकंत असतांना प्रक्रियेचा आनंद घ्या. पुढे प्रक्रियेत निपुणता आली की तुम्ही तुमच्या मनाप्रमाणे काम हाती घेऊ शकाल. या आगमात (=अप्रोचमध्ये) चुकीचं काही नाही. पण तो बहुतांश लोकांच्या पचनी पडंत नाही. कारण की या सर्व घडामोडींत संजय क्षीरसागर केवळ स्वत:लाच जबाबदार आहेत.

याउलट तुम्हाला जर करियर करायचं असेल तर तुम्ही इतरांना जबाबदार असाल. निदान सुरुवातीला तरी. अशा वेळेस पाठीवर पदवीचा छाप असलेला बरा पडावा. स्वयंपाकाची आवड असलेला उत्तम आचारी असेलंच असं नाही. मोजक्या आप्तेष्टांसाठी जेवण बनवणे आणि त्रयस्थ शंभर लोकांसाठी जेवण बनवणे या दोन सर्वस्वी विभिन्न प्रक्रिया आहेत. तसेच उपाहारगृह (=हॉटेल) चालवणे हे या दोहोंहून पार वेगळं आहे. असाच प्रकार वास्तुविशारदशास्त्रांतही होत असावा. तुमची वास्तूसंकल्पनाची (=बिल्डींग डिझाईनची) ओढ निवांत वेळेतली आहे (असं तुम्ही लिहिलंय). भविष्यात तुम्हाला यांतून धंदा चालवायचा आहे. कुठला धंदा ते लेखातून स्पष्ट होत नाही. अशा वेळेस गणितं साफ म्हणजे साफंच बदलू शकतात. आपल्याला या क्षेत्रातलं नक्की काय आवडतं ते चाचपून पाहण्यासाठी माझ्या मते पदवीचा उपयोग व्हावा.

आ.न.,
-गा.पै.

संजय क्षीरसागर,

एकूण व्यावसाय काय आहे याची पूर्ण माहिती असल्याखेरीज, आधी डीग्री घेण्याचा सल्ला देणं निर्बुद्धपणाचं आहे.

व्यवसायाचा एकंदरीत आवाका ध्यानी येण्यासाठी पदवीचा उपयोग पडेल असा अंदाज मी बांधला होता. तर पदवीऐवजी प्रत्यक्ष काम करून तो अनुभवून घ्यावा असं तुमचं म्हणणं पडलंय. हाही एक सुयोग्य मार्ग आहे. मला वास्तुविशारदशास्त्रातलं फारसं काही ठाऊक नसल्याने तुमचा सल्ला शिरसावंद्य.

मात्र हे करतांना काही दिवस (दोनेक वर्षे?) काम करावं लागेल आणि नंतरच पदवीचा विचार करता येईल. हातात प्रमाणपत्र यायला उशीर होईल. तितका वेळ आर्थिक नियोजन ताणलं जाईल.

आ.न.,
-गा.पै.

तोच उशीरा नाव मिळालेला मित्र म्हणाला " माझा मुलगा न नापास होता सलग पाच वर्षे पास झाला .... हे काही विशेष नाही ..हल्ली नापास होणे वा करणे ही बाब तंत्र शिक्ष्णात राहिलेलीच नाही." पण १९७० ते १९८० या काळात एम डी होण्यापेक्षाही आर्किटक्ट होणे अवघड होते ही बाब सत्य आहे. तोच माझा मित्र कसाबसा ५ वर्षे सलग पास होऊन जी डी आर्क झाला पण त्याला एम ई होणे सोपे गेले. यात बी ई सिव्हील पेक्षा त्याकाळी अर्किटेक्ट होणे कठीण होते असे दिसून येईल. फार पूर्वी सीए होणे ही असेच कठीण होते. दुसरे अर्किटेक्चर ह्या करियरचे असे आहे की याचे क्लासेस नसतात त्यामुळे दुय्यम दर्जाच्या शिक्षकांची भर बाहेर होत नाही.

मेडीकल मधे पॅथलॅब डॉ चे जसे वेगवेगळे स्तर असतात तसेच आर्किटेक्चरल प्रॅक्टीस मधेही. म्हणजे बंगले स्पेशालिस्ट यात डिझाईन ला भरपूर वाव कारण थेट मालकाशी संपर्क. मग १ बीच के टू बी एच के च्या पाट्या टाकणारे- बिल्डरच्या कृपेखाली काम करणारे..... तिसरे फक्त प्लान पास करून आणणारे.. काही व व्हॅल्यूअर पण सर्वात उच्च कोटी म्हणजे अगदी मोठी सुंदर प्रमाणबद्ध , फिनिशेशवर तुफान खर्च केलेली प्रोजेक्ट करणारे.
आर्किटेक्ट होऊन हे इन्टेरिअर चेच काम करतात त्यांच्या करीयरला माझा सलाम नाही.

मलाही आर्किटेक्चर चे आजही आकर्षण आहे पण मी या करीयरला सुटेबल नव्हतोच असा माझा दावा आजही आहे. आवड व अभिक्षमता दोन गोष्टी भिन्न आहेत. एखाद्याला सी ए व्हायचे आहे पण आकडेमोडीचा कंटाळा आहे. एखाद्याला वकील व्हायचे आहे पण फारसे बोलायला आवडत नाही . अशी आपली केस आहे का हे पडताळून पहावे. नुसत्या सौंदर्याने उत्तम नटी होता येत नाही त्यासाठी अभिनयाची एक नैसर्गिक अदा आपल्यात असायला लागते.

काहीही होण्यासाठी नैसर्गिक अभिक्षमता, मेहनत व नशीब या तिन्ही गोष्टी लागतात या सर्व एकत्र येतात त्यावेळी यश चालत येते.

खुप चांगली माहितीपुर्ण चर्चा आणी प्रतिसाद . "आयुष्यात काहि दोर हे कापावेच लागतात ." असे एका महान लेखकाचे वाक्य आहे . अर्थात तरिही शक्य तेवढे प्रयत्न करणे हे आपल्या हातात आहे .

गळक्या इमारती बांधल्या म्हणून हफीज कॉन्ट्राक्टरला पुण्यातल्या एका मोठ्या संस्थापनाने हाकलले हे खरे आहे का ? वर कुठेतरी हा उल्लेख आला आहे म्हणून विचारले.

ह्या सगळ्या वर्षात मला architecture करायचा राहूनच गेल.पण अजूनही मन स्वस्थ बसू देत नाही.मला अजूनही त्या क्षेत्राची ओढ वाटते.
आत्ताही मी निवांत वेळेस डिजाईन करतो ,फ्लोर प्लॅन्स आखतो.ती ओढ मला स्वस्थ बसू देत नाही,मानसिक रित्या सुद्धा.
साहेब, आयुष्यात सगळ्याच गोष्टी आपल्या मनासारख्या होत नाहीत.
तुम्ही कष्ट करुन एमसीए केले आहे आणि कित्येक वर्षे कामाचा अनुभव आहे. डेटा एन्ट्री ऑपरेटर चे टीम लीड झालात. ते कष्ट आणि तो अनुभव वाया जाउ देउ नका. या क्षेत्रात तुम्ही नक्कीच खूप पुढे जाल.
इतक्या वर्षांनंतर आर्किटेक्चर पूर्ण जरी केले तरी आत्ता मिळवता तशी सॅलरी मिळायला किती वर्षे जातील हा व्यवहार्य विचार नक्कीच करा. एकदम ५०-६० % सॅलरी डेप्रिसिएशन खूप मानसिक त्रास देते.
'थ्री इडियट्स' चित्रपट एक करमणूक म्हणून पाहणे वेगळे आणि रोजचे जगणे वेगळे.
चित्रकला छंद वगैरे साठी जोपासणे नक्कीच शक्य आहे.

भंपक वास्तुविद्या म्हणजे दिशा, मालकाचा व्यवसाय ई. अतर्क्य गोष्टी चा पाया धरून केलेली रचना. मग त्यात पूर्वाभिमुख व्हरांडा ई आचरट पणा असतो. खरी वास्तुविद्या म्हणजे ,भूगोलावरील योजित वास्तूचे स्थान, स्थानिक मालाची उपलब्धता, प्लॉटचा आकार व उंचसखल पणा, जमीनीचे काठिण्य, वर्षभरातील वायुची दिशा व आवेग, हवामान दमट की कोरडे ? वास्तुचा उद्देश खाजगी की सर्वजनिक ? वर्षभराततील सूर्यभ्रमणाचा तपशीलवार अभ्यास, ई ई घटक तर असतातच पण ग्राहकाची धार्मिक पार्श्वभूमी, ग्राहकाची रंगाची आवड निवड, त्याचे घरातील इतर सदस्यांशी असलेले नातेसंबंध यांचाही डिझाईनवर परिणाम होतो. ग्राहकाचे स्वतःचे व्यक्तिमत्व या सर्वाचा विचार प्राथमिक बैठकीत करावा लागतो. आता आहे की नाही माहीत नाही पण त्याकाळी टाईम सेव्हर स्टॅन्डर्ड नावाची एक ज्ञानेश्वरी, शुक्ला ग्रेवाल किंवा ग्रेज अनॉटोमी या धर्तीवर मिळत असे. त्यात चमच्या पासून लिमोसिन पर्यन्त सर्व गोष्टीची मापे दिलेली असत. मानवी शरीर , त्यातील डोके धड व मांडी इ, च्या मधील प्रमाणाला वास्तूशास्त्रातच काय सर्व प्रकारचा वस्तूंच्या डिझाईन मधे फार महत्व आहे .त्या अर्थाने त्या पुस्तकाचा उपयोग होत असे. कारण खर्‍या वास्तुविद्यत असे तत्व आहे की गरज- आकार -अंतर्गत भाग- बाह्य भाग असा प्रवास डिझाईनचा झाला पाहिजे. आधी रूम १० बाय १० असे ( अर्थात दहा बाय दहा या आकराला ही तर्क आहे ) ठरवायची मग इनटेरिअर वाल्याला त्यात डिझाईन कोम्बायला भाग पाडायचे हा उलटा प्रवास झाला. मला वाटते मानवी शरीरात अवयव पहिले तयार झाले मग डोके धड दोन हात दोन पाय असे झाले.व आता दिसते तशी मानवी ठेवण तयार झाली.

यातून मग पुढे स्टक्चरल डिझाएनर चा रोल सुरू होतो. आमचे एक सर म्हणत बीमचा स्पॅन काय पुणे ते लोणावला असाही करता येईल तिची उंची किती होईल याचा विचार केला का ? म्हण्जेच समजा वास्तूविदाने ठरविले की मला ४० फूट स्पॅन हवाच तर इंजिनिअर तो करून देइलही पण मालक म्हणेल 'एवढे पैसे मला स्टील व
कॉन्क्रीट मधे हे घालायचे नाहीत डिझाईन मधे तडजोड झाली तर चालेल. एकेक खाम्ब वीस फुटावर आला तरी चालेल.
सध्या मी ज्या सोसायटीत रहात आहे त्या आर्किटक्टची २०० एक प्रोजेक्टस चालू आहेत तरी आमच्या येथील दोन बिल्डिंगचे डिझाईन भंगार आहे असे माझे मत आहे.
त्याच्याशी बोललो असता त्याने एकच शब्द उच्चरला " जसे पैसे तसे डिझाइन" अर्थात तडजोड.

स्वतन्त्र यांचा धागा आणि त्यावरच्या खूप रंजक प्रतिक्रिया वाचून प्रतिसाद दिल्या वाचून राहवत नाहीय. गेली १० वर्ष architecture ह्या क्षेत्रात काम करत आहे आणि काही नामवंत महाविद्यालयात त्या विषयाचे अध्यापन (visiting faculty) देखील करत आहे म्हणून हा प्रतिसाद द्यायच धाडस दाखवतो.
धाग्यावर आलेल्या प्रतिसादांवर बोलण्या आधी धाग्याच्या गाभ्यावर प्रतिक्रिया देतो. @ स्वतंत्र : आधी तुम्हाला architecture ची का आवड आहे ह्याचा विचार करा. बर्याच वेळेला मला drawing ची आवड आहे/होती किंवा माझ drawing चांगला आहे म्हणून लोक architecture ची निवड करतात. पण architecture हे फक्त drawings किंवा प्लान्स एवढाच सीमित नाही आहे. architecture हि वास्तु / बिल्डींग्स (वास्तूशास्त्र वाला वास्तू नव्हे) निर्माण करण्याची कला (art) आणि विज्ञान (science) आहे. त्यामुळे एकच वेळी आर्किटेक्टला ती कला आणि त्यामागचे शास्त्र अवगत करावे लागते. फक्त चांगली चित्रे / drawings काढता आली म्हणून बिल्डींग्स उभ्या राहू शकत नाहीत आणि फक्त शास्त्र आले म्हणून बिल्डींग्स सुंदर दिसू शकत नाहीत. आर्किटेक्ट हा त्या बिल्डींग्स बनवण्याच्या तंत्राचा वापर करून एका कलाकृतीचा निर्माण करत असतो. त्यामुळे जर तुम्हाला खरच शास्त्र आणि कला दोन्ही शिकायच्या असतील तर औपचारिक शिक्षणाला पर्याय नाही.
आता औपचारिक शिक्षणाची कल्पना देतो. architecture चे औपचारिक शिक्षण ५ वर्षांचे पूर्णवेळ आहे. ह्यात जवळपास दरवर्षी १० -१२ असे एकूण ४०-४५ विषय शिकवले जातात. ह्या विषयात अगदी visual आर्ट्स पासून applied mechanics, बिल्डिंग constructions, हवामान शास्त्र, काही social sciences चे भाग ते अगदि history ऑफ architecture पर्यंतचे अनेक विषय शिकवले जातात. बऱ्याच वेळेला फक्त drawings ची आवड आहे म्हणून आलेल्या विद्यार्थ्यांना हे बाकीचे इंगीनीरिंग शी निगडीत किन्व इतर विषय खूप अवघड जातात. परविशाय्स्।सर्व विषय शिकल्याशिवाय चांगला architect designकरू शकत नाही
कुणाही architect च्या office मध्ये part time काम करून हे सगळे विषय शिकणे अशक्य आहे. एक चांगला architect उपलब्ध तंत्रद्यानाचा वापर करून, त्या ठिकाणच्या हवामानाचा, समाज जीवनाचा, आर्थिक निकषांचा, तेथील संस्कुतीचा मेळ घालून एक सुंदर वास्तु निर्माण करेल. अर्थात पुन्हा हि एक कला असल्यामुळे ती व्यक्तीसापेक्ष आहे. एखादी वास्तू मला आवडली म्हणून ती सगळ्यांनाच आवडेल असे नाही.
architects चा आणखी एक प्रकार म्हणजे बिल्डर्स साठी फक्त FSI ची गणिते जमवून ती सरकार दरबारी सम्मत करून आणणारा त्या वर्गाबद्दल मी काहीच बोलत नाही.
दुसरा भाग म्हणजे हा ५ वर्षांचा कोर्स प्रचंड workload असणारा आणि खर्चिक आहे. त्यामुळे architecture हि खरच passion असेल आणि तो ताण (आर्थिक आणि शारीरिक) झेपणार असेल तर नक्की चांगल्या महाविद्यालयात दाखल व्हावे. कारण architecture चा, निर्मितीचा आणि त्या मागच्या तत्वज्ञानाचा आनंद खूप वेगळा आहे.

त्यामुळे architecture हि खरच passion असेल आणि तो ताण (आर्थिक आणि शारीरिक) झेपणार असेल तर नक्की चांगल्या महाविद्यालयात दाखल व्हावे. कारण architecture चा, निर्मितीचा आणि त्या मागच्या तत्वज्ञानाचा आनंद खूप वेगळा आहे.

+१००
ज्जे बात

इतक्या पॅशनेटली धागा काढून मदत मागणाऱ्या खुद्द लेखकाचा मात्र संपूर्ण लेखावर एक सुध्दा प्रतिसाद नाही !

एक सांगतो...

1. पुढे जायचे असेल तर, योग्य ते शिक्षण हवेच आणि ते पण अहोरात्र कष्ट करायची तयारी असेल तरच...

2. तुम्ही जे शिक्षण घेणार आहात, त्याचा एक फायदा म्हणजे, तुम्ही मनांत असे पर्यंत काम करू शकता... वकील, डाॅक्टर, सीए, गुरू, ह्या सारख्या ज्ञानी मंडळींना, निवृत्तीसाठी वयाची अट नाही. कधीही व्यवसाय उत्तमच असतो..

त्यामुळे, तुमचा निर्णय अतिशय योग्य आहे. हे माझे वैयक्तिक मत आहे...

दुर्दैवाने, B. Arch. साठी उत्तम काॅलेज कोणते? हे माहीत नाही.

तुमची धडपड पाहता, आज नाही तरी उद्या, नक्कीच यशस्वी व्हाल, याची खात्री आहे...