भारतवेडी कमला

भारतवेडी कमला

आपण ऐकत आलोय स्वामी विवेकानंदांच्या आभावलयामुळे प्रभावित झालेल्या भगिनी निवेदिता किंवा महात्मा गांधींच्या सात्विक व तत्वनिष्ठेने प्रभावित झालेल्या मीराबेनची आत्मसमर्पणाची भावना. देश बंधु-बांधवांना सोडून भारताची आस धरुन आलेल्या त्यागी महिला. अशीच एक भारती वेडी महिला - कमला!

नाडीग्रंथांच्या प्रथम आंतरराष्ट्रीय अधिवेशनाच्या निमित्ताने झेक प्रजासत्ताकची राजधानी प्रागच्या वास्तव्यात अनेकांच्या व्यक्तिमत्वांची छाप आम्हावर पडली त्यातील एक प्रभावी व्यक्तिमत्व म्हणजे कमला उर्फ कॅथरिना स्लाडका.
कॅथरिन दिसायला ठेंगणी ठुसकी. गोरी, घारे डोळे, सरळ नाक व मक्याच्या कणसातून निघणाऱ्या कोवळ्या सोनेरी झुपक्यांच्या रंगाचे केस असलेली. अस्खलित इंग्रजीतून प्रभावीपणे आपले मनोगत स्पष्ट करणारी.
वारंवार भेटत राहिली. भारताविषयीच्या आपल्या आदराच्या भावनांना शब्दांकित करताना डोळ्यात आनंदाश्रू उभे करून गेली.
कॅथरिन आठवली की तिच्यासारखे भारतावर निर्व्याज प्रेम आम्ही भारतीय तरी करू शकतो का असे सहजच वाटायला लावणारी ही मुलगी. साधारण ४०चाळीशीतील असेल असे तिचे नाडी ग्रंथातील कथनावरुन मानावे लागले.
भारतातून कोणी आले की मला फार आनंद होतो. त्यांच्याशी बोलताना, त्यांचे विचार ऐकताना मला प्राचीन गौरवशाली भारतीयांच्या मनाला भेटल्याचे समाधान वाटते. मी नाडीग्रंथावरील आपल्या इंग्रजी पुस्तकाची पारायणे केली आहेत. आपली जर हरकत नसेल तर मी आपल्या सानिध्यात राहून नाडीमहर्षींच्या बाबतीतील आपले विचार ऐकायची फार इच्छा आहे. आपण बोलत रहावे.
मी तिला बोलते करायला विचारले, तुला भारताविषयी इतके प्रेम केंव्हापासून वाटायला लागले? तू भारतात केंव्हा आलीस? का आलीस?
ती म्हणाली की अगदी लहानपणापासून मी मला भारतीयच असल्याचे समजते. का? कसे? मलाही ठाउक नव्हते. मी आले ते पुण्याच्या जवळील लोणावळ्यातील एक गुरुंच्याकडून योगसाधना करायला. त्यानंतर फिरत फिरत रमणाश्रमात जाऊन तेथील तिरुवन्नमलाईच्या पर्वतावरील रम्य व गूढ वातावरणाने मला वेडे केले.
मी भारतीय नृत्य़ व अन्य कला शिकले. भारतात अनेक पवित्रस्थानांना भेटी दिल्या. अनेक संत महंतांचे आशीर्वाद मिळवले. मी इथे प्रागला आमच्या प्रॉपर्टीज् सांभाळायला राहाते. पण अमेरिकेत शिक्षणासाठी राहायला लागल्यामुळे मला इंग्रजीत बोलायचा उत्तम सराव आहे.
खरे तर मी शरीराने या झेक देशात असले तरी मनाने मी सतत भारतात वावरते. तशी मी भारतीयच मानते स्वतःला!
आज माझे नाडी ग्रंथांतील कथन ऐकून मला प्रथम धन्य वाटले की प्राचीन भारतीय परंपरा किती थोर आहे. मानवतेसाठी निस्वार्थ बुद्धीने आपली पज्ञा पणाला लावणारे फक्त भारतीयच असू शकतात हे मला आज नाडीग्रंथांतून माझ्या बाबतच्या कथनाने प्रकर्षाने जाणवले.
"महर्षी तर मला भेटायला आले होते. त्यांच्या लाडक्या मुलीला. तिचे लाड करायला. तिला तिचा पुर्वजन्मातील इतिहास कळवायला" नाडीग्रंथांतील तिची ताडपट्टी मिळाली तेंव्हा त्यातील कथनाने तिच्या आनंदाला पारावार राहिला नाही. नाडीवाचनाच्या रुमच्याबाहेर येऊन मला सांगताना तिने आपल्या पुर्वजन्माबद्दल म्हटले, "नाडी महर्षींनी कथन केले की तू त्या काळातील लोकांना आपल्या देश बांधवांना, निरपराध जनतेला परागंदा व्हायला परावृत्त केलेस. त्यांच्या यातना तुला कळाव्यात. त्यांची ताटातूट तुला अनुभवायला यावी म्हणून तू आज ऐश्वर्यात व सुखात असलीस तरी मायदेशाची ओढ तुला चैन पडू देत नाही. तुला अद्दलही घडवायची आहे आणि तुझी पारमार्थिक प्रगती करायला तुला प्रवृत्तही करायचे आहे.
ती पुढे म्हणाली, "नाडीमहर्षींनी त्यांच्या इथे येण्याची कारणमिमांसा कशी केली ते सांगते, "असे अनेक मानव आमची इथे (परदेशात) वाट पहात होते त्यांना योग्य वाट दाखवून काही काळांने त्यांना त्यांच्या आयुष्याची सार्थकता कशात आहे याची जाणीव करून द्यायची वेळ आली. आम्हाला भारताची सीमा ओलांडून तुमचा पाहुणचार घ्यायला, इथल्या काही लोकांना प्रवृत्त केले गेले. यापुढे या खंडातील अनेक लोकांना नाडी ग्रंथांचा परिचय करून देऊन आमच्या कार्याची सखोल माहिती करून द्यायला अनेकांना उद्युक्त करायचे कार्यही आमच्याकडून होत आहेत."
महर्षींच्या द्रष्टेपणाची झलक मला त्यावेळी प्रकर्षाने जाणवली. लहान बालकाला त्याच्या चालीने हातात हात धरुन त्याला रुचेल असे वागून आई-वडील ज्या आस्थेने बालकांचे पालनपोषण करतात, त्याच मानसिकतेने आम्हा सामान्यांना नाडी महर्षी ज्याच्या त्याच्या योग्यतेनुसार हिताचे मार्गदर्शन करतात. सुचवतात. काही मानतात. त्यांना उपयोग होतो.
हॉटेलात जेवताना फक्त शाकाहार व शुद्ध पाणी पिणारी, कॅथरिना फार लाघवी. गप्पिष्ठ. ती बोलायला लागली की तिची वाणी ऐकत रहावीशी वाटे. आमच्या राहत्या घरात येऊन मी आपल्याला भेटले तर आपल्याला आवडेल का? मी आपल्या सारख्या भारतीयांबरोबर क्षण न क्षण घालवायला आतूर आहे. अशा भारतवेड्या मुलीला नाही तरी कसे म्हणणार?
तिला तिच्या गुरूंनी जेव्हा “कमला” हे नामाभिकरण केले तेंव्हा ती फारच आनंदली. तिची अध्यात्मिक प्रगती पाहून तिच्या बरोबरच्यांना वाटले की तिला आपले गुरू काहीतरी खूप उच्च दर्जाचे नाव लावायला सांगतील. त्यामानाने कमला फारच अळणी वाटले. त्यावर तिने केलेले भाष्य फारच प्रभावी होते. “KAMALA MEANS LOTUS. IT IS THE FORM OF PURITY. SHOWING THE WORLD HOW ONE CAN UPHOLD ITSELF BEING IN THE SWAMP OF COMPLEX AFFAIRS OF THE NATURE.”
“भारत” म्हटल्यावर तुझ्या मनात काय येते? असे विचारल्यावर तिचे बोल होते, “COMPASSION. TOLERANCE, KNOWLEDGE AND PURITY.”
विमानातून खाली उतरल्यावर ही मुलगी नतमस्तक होऊन प्रथम भारतभूमीचे चुंबन घेण्यात धन्यता मानते.
धन्य तो देश. धन्य ती माती. धन्य ते महान लोक ज्यांनी या भारताला हे महानपण दिले. धन्य ती भारत वेडी कमला!
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------