श्रद्धा

प्लासेबो ईफेक्ट कसा काम करतो माहित नाहि. पण असतो एव्हढं नक्कि. पण म्हणून;
- दर वेळेला प्लासेबो ईफेक्ट वर विसंबून रहाता येत नाहि
- प्रत्येक बाबतीत प्लासेबो ईफेक्ट असेलंच असं नाहि
- ब्लाईंड ग्रूप जो असतो, त्यात प्रत्येकाला प्लासेबो ईफेक्टचा अनुभव येईलंच असं नाहि.

मग प्लासेबो ईफेक्ट असा प्रकार आहे असं आपण मान्य करतो तर श्रध्दा मान्य करायला खळखळ का करतो?

(अंधश्रध्दा बाजूला ठेवा. अंधश्रध्दा चूकच आहे आणि अंधश्रध्दा = प्लासेबो ईफेक्ट अशी गल्लत तर अजिबात करू नका.)

श्रद्धेची व्याख्या आवडली. एकदा श्रद्धा काय हे कळलं की मुळात "अंधश्रद्धा" हा शब्दच चुकीचा अहे हे कळतं.

पण मला एक शंका आहे. तुम्ही श्रद्धेला ब्रम्हदेवाची कन्या म्हटलंय. तसंच कुठल्याही प्राणिमात्राला ब्रम्हदेवाने घडवलं असंही तुम्ही म्हणताय. ब्रम्हदेव कुठे असतात? तसेच शेषशायी भगवान विष्णूंचा क्षीरसागर कुठे आहे?

माझ्या कैलासाबद्दल मुळीच शंका नाहीत. उत्तरेला कैलास पर्वत नकाशावर दाखवता येतो. शंकरांचा एकंदरीत "गेटप" पाहता हा देव कुठून आला असेल याचे स्वतःपुरते का होईना तर्काला पटेल असेल उत्तरही मिळते.

आणि हो, मला शिव तांडव स्तोत्र खुप आवडते.

श्रद्धा (सो कॉल्ड) देवा-धर्माच्या वळचणीला जात नाहि... देवा-धर्मालाच श्रद्धेच्या नावाखाली खुंटीला टांगण्यात येतं

बेस्टंम बेस्ट!

आवडलं.

हिचं रूप कसं, हिचा रंग कसा, हिची चालढाल कशी याबद्दल प्रत्येकाचं एक स्वतंत्र मत आहे (आणि ते फारसा विचार न करता बनवण्यात आलं आहे).
=))

"श्रध्दा ही सर्वमाझारी सर्व बाजूनी श्रेष्ठ असे" असं श्री गजाननविजय ग्रंथात म्हटलं आहे.

अश्रध्दांची आपल्या अश्रध्द असण्यावर इतकी प्रचंड श्रध्दा असते, की एका अश्रध्दाच्या ह्या श्रध्देपुढे दहा सश्रध्दांची श्रध्दा तोकडी दिसते. :)

>>विचारवंत (अस्सल, आणि खरे अस्सल) हिला "त्या" गल्ली बोळातली असल्यासारखं तुच्छ समजतात,
:) पण त्यांची स्वतःची आपल्या विचारांवर, त्यांच्या विचारांवर पगडा असलेल्यांवर असते ती काय असते असे विचारले की मात्र भयानक उसळतात. :)

>>तर अविचारवंत (अस्सल आणि निव्वळ अस्सल) हिच्या नावाने काय वाटेल ते खपवतात.
सर्वसामान्य जनतेला कोणत्यातरी सुपर-नॅचरल शक्तीचा आधार आपल्या पाठीशी आहे इतका विचार पुरेसा असतो रोजची लढाई पार करायला. ह्याच गोष्टीचा फायदा घेणारे दलाल काय काल-आजचे आहेत?

बाकी झकासच! विचार मस्त मांडलाय देवा. :)

जाताजाता : ते 'अस्सल आणि निव्वळ अस्सल' काय जबराट आहे. :) अगदी म्हणजे अगदीच आवडलं.

श्रद्धा: faith (http://dictionary.reference.com/browse/faith?s=t)
Dictionary प्रमाणे याचा अर्थ होतो: belief that is not based on proof

rational: having or exercising reason, sound judgment, or good sense (http://dictionary.reference.com/browse/rational?s=t)

श्रद्धा ही २ प्रकारची असू शकते.
१. अंध श्रद्धा (blind faith)
२. rational (मराठी?)

आता यातला फरक काय? तर खालील उदाहरण बघूया.
१. लोकहो, तुम्ही मला ५ वर्षांपासून ओळखता आणि तुम्हाला माहीत आहे, की मला नेहमी विमान उडवायला आवडते. मी व्हिडीयो गेमवर विमान उडवले आहे. या विषयावर नुकतेच मी १ पुस्तक पण वाचले. ते बघा: तिथे १ विमान उभे आहे आणि त्याची किल्ली पण तिथेच आहे. चला, मी तुम्हाला विमानात उडवून आणतो.

२. लोकहो, तुम्ही मला ५ वर्षांपासून ओळखता आणि तुम्हाला माहीत आहे, की मला नेहमी विमान उडवायला आवडते. मी विमान चालवायचे शिक्षण पूर्ण केले, हे बघा माझे सर्टिफ़िकेट. त्यानुसार मी सेसना विमानात १०० तास उडालो आहे. मी आपल्या क्लबमधून सेसना भाड्याने घेतो. चला, मी तुम्हाला विमानात उडवून आणतो.

आता या दोन्हीत फरक काय? दोन्ही प्रसंगात तुम्ही मला प्रत्यक्ष विमान उडवताना बघितले नाही. दोन्ही प्रसंगात तुम्हाला माझ्या कुवतीबद्दल श्रद्धा असावी लागेल. पण कोण मूर्ख पहिल्या प्रसंगात विमानात जाईल?

धार्मिक श्रद्धेचे पण थोडेफार असेच आहे. आजारपणात मी शिर्डीला जावून आलो, तर मी खडखडीत बरा होईन, अशी माझी श्रद्धा आहे. गणपतीची मूर्ती दूध पिते, यावर माझी श्रद्धा आहे. मी प्रत्येक xxx वारी उपास केला की मला मुलगा(च) होईल, यावर माझी श्रद्धा आहे. मी मंगळ असलेल्या मुलाशी/मुलीशी लग्न केले, तर माझे काही खरे नाही, यावर माझी श्रद्धा आहे. श्रावणात मी मांसाहारी खाल्ले, की मी नरकात जाणार, यावर माझी श्रद्धा आहे.

याउलट वैज्ञानिक दृष्टिकोन असणारे rational विचार करतात, अनेक प्रश्न विचारतात, असंच का किंवा तसचं का हे विचारतात, एखादी गोष्ट सांगितली की पुरावा मागतात. मुख्य म्हणजे कशावरही आंधळा विश्वास टाकत नाहीत.

कित्येकदा हे सश्रद्ध लोकच अंधश्रद्ध बनून एखाद्या चांगल्या विचारवंताला ठार मारतात.

अगदी पुरातन कालापासून श्रद्धा आली की देव आलाच पाहिजे असा त्रिकलाबाधित फॉर्मुला मानवाने फिक्स केलेला आहे.
मी नास्तिक आहे. म्हणजे पावणारा ईश्वर अस्त्तिवात आहे यावर माझा विश्वास नाही. याचा अर्थ माझा श्रद्धा या विषयाशी काही संबंध नाही असे तो त्रिकालाबाधित फोर्मुला सांगतो. बरोबर ? पण मी एक माणूस आहे. माझ्या विचारशक्तीला, आठवणीला मर्यादा आहेत. सबब दरवेळी चिकित्सा करून मी निर्णय घेऊच शकत नाही. कारण चिकित्सेत फार गुंतागुंत व जबाबदारी असते. मग मी काही आडाखे अनुभवानुसार बनवतो. व त्या रेडीरेकनरला माझी " श्रद्धा" असे म्हणतो. तात्पर्य चिकित्सा व श्रद्धा या दोन मानसिक अवस्था असून त्यांच्या संकरानेच प्रत्येक प्राणिमात्र जीवन जगत असतो. त्याचा देवाशी धर्माशी राष्ट्राशी संस्कृतीशी काही संबंध नाही. या दोघींच्या तावडीतून सुटका फक्त
मरण्च देउ शकते. कारण मनाचा अंत तिथे होतो.

खूप वर्षापूर्वी वाचलेले एक पुस्तक आठवले लेखक बहुदा "बाळ भागवत" पुस्तकाचे नाव "देव छे | परग्रहावरील अंतराळवीर "
जिज्ञासूनी अवश्य वाचावे.

ब्रह्मदेव कुठे असतात , भगवान विष्णूंचा क्षीरसागर कुठे आहे हे सांगता येत नसता. दुसर्याने सांगून ते पटतहि नसतं. त्यासाठी स्वताच प्रयत्न करावे लागतात. त्यासाठी, भक्तियोग, न्यानयोग, कर्मयोग, राजयोग, सिद्धयोग असे अनेक मार्ग सांगितलेले आहेत. आपण कोणताही मार्ग निवडा आणि पहा ब्रह्मदेव, विष्णूं कुठे सापडताहेत का ते ... शुभेच्छा .

अहो काय सविस्तर सांग? हे मार्ग कोणत्या पुस्तकात लिहिलेत हे हि तुम्हाला माहित नाही का? वा रे हिंदू. गीता आणि ज्ञानेश्वरी मध्ये सगळा सविस्तर लिहिलंय . जर वाचायचे कष्ट घ्या न. मला कोणत्या मार्गाने समजलंय हे मी सांगितला असता पण ते समजून घ्यायची आत्ताच तुमची कुवत नाहीये. म्हणून तर अध्यात्मिक रहस्य अशी जगजाहीर करता येत नाहीत.
गीता प्रत्यक्ष भगवान श्री क्रीश्नांनी सांगितलेली असल्यामुळे त्याला सामान्य पुस्तक समजण्याची चूक आपण करणार नाही हि अपेक्षा.

------------------
श्रद्धा ही श्रद्धा असते
एकतर असते किंवा नसते
पण ती डोळस किंवा आंधळी
वगैरे कधीही नसते

- गंगाधर मुटे
------------------

>> विचारवंत (अस्सल, आणि खरे अस्सल) हिला "त्या" गल्ली बोळातली असल्यासारखं तुच्छ समजतात, तर अविचारवंत (अस्सल आणि निव्वळ अस्सल) हिच्या नावाने काय वाटेल ते खपवतात.

कूठला मूहूर्त निवडलात हे असले लिहायला.
ज्याची प्रतिक्रिया म्हणून हे लिहिलेत त्या विचारवंताचे नेमके म्हणणे काय होते हे समजून घेतलेत का कधी ?

बादवे

विचारवंतांची हत्या करून विचार संपेल हीदेखील एक अंधश्रद्धाच नाही का !

'हे दोन्ही ग्रंथ मी वाचले आहेत. पण मला माझ्या प्रश्नांची उत्तरे मिळाली नाहीत. ' असं तुम्ही म्हणताय . मग आमच्यासारख्या सामन्यांच बोलना तुम्हाला काय कळणार आणि काय पटणार.
अणुबॉम्ब बनवण्याचं तंत्रज्ञान , आपल्या सुरक्षा यंत्रणेची रहस्य आपण जगजाहीर करतो का? ती करण म्हणजे माकडाच्या हातात कोलीत दिल्यासारखा आहे. दुसरी गोष्ट म्हणजे दोन्हीही ग्रंथात हि जगाच्या उद्धारासाठी already जाहीर केली आहेत , तरी तुम्हाला कळली नाहीत.
माफ करा पण ज्या अर्थी वर लिहिलेल तुम्हाला पुड्या सोडल्यासारखा वाटतंय त्यावरून असं वाटतंय तुम्ही फक्त वाद घालण्यासाठी प्रतिक्रिया देत आहात. अध्यात्म ह्या विषयातला तुम्हाला ओ कि ठो माहित नाहीये. आणि असे हजारो लोक ज्यांना ह्या विषयातला काळात नसता उठ सूट देव धर्मावर टीका करण्याची घाई करतात.
असो. माझी विनंती आहे आपण जरूर टीका करावी. पण पूर्ण अभ्यासांती.
हा विषय फार मोठा आणि निवांत बोलण्यासारखा आहे. तेव्हा मी माझ्या प्रतिक्रिया थांबवत आहे.

कुवत नाहीये ह्याचा अर्थ तुम्ही वेगळा घेतलात. मी जो मार्ग निवडलाय त्यावर तुमचा अजून अभ्यास नाहीये. असं अर्थ आहेत. तुम्ही बव्लात आहात आणि तुम्हाला काही समजत नाही असं अर्थ नाहीये त्याचा. मी योगमार्ग (सिद्धामार्ग )निवडला आहे. योगमार्ग म्हणजे योगासनं हा अजून १ मोठा गैरसमज आहे आपल्याकडे.

नक्कीच. पण तो विषय इथे लिहिण्याचा नाही. karan इथे ह्या विषयाची टिंगल करणारेच बरेच दिसतायेत. त्या बद्दल ज्ञान मिळवायला उत्सुक असलेले तुमच्यासारखे फार कमी लोक आहेत .आपण personal email id दिलात आणि ह्या विषयावरचं लेखन अध्यात्मावर श्रद्धा असणार्यांच्या पुरता मर्यादित ठेवला तर नक्कीच. अनेक धागे , अनेक links , अनेक पुस्तके मी तुम्हाला सांगू शकेल. मला समजलेला अध्यात्म ह्या विषयावर पण बोलता येईल.

श्रद्धेची व्याख्या आवडली. http://www.misalpav.com/node/24879 इथे विश्वास, श्रद्धा, अंधश्रद्धा आणि जबरदस्ती याबद्दल बराच कीस पाडला होता. त्यामुळे आता त्या भानगडीत पडत नाही.

अनेक ठिकाणी एकाच प्रतिक्रिया देण्यापेक्षा मी माझ्या प्रतिक्रिया 'सचिदानंद बाबांची गोष्ट' ह्या लेखावर दिल्या आहेत. कृपया तिथे वाचावे.