माफीनामा

संसद चालावी, अर्थसंकल्प सादर करता यावा म्हणून केलेली तडजोड आहे ही.

>>>मग नक्की खरे काय समजायचे?
खरे हेच आहे की त्यांचे त्यांनाच कित्येकदा कळत नसते की आपण काय करायला हवे आणि काय करत आहे.

>>बरं हे काँग्रेसच्या आधिवेशनात अधिकृत नेता म्हणतो मग याला पक्ष जबाबदार नाही का?
कित्ती कित्ती जबाबदारी घ्यायची कॉगेसने ? ऑ ! देशाची जबाबदारी घेतलीय ना? मग बाकी काही जबाबदारी घेणार नाही.

>>नक्की कुठल्या कुठल्या विधानांवार - आधीच्या आणि भविष्यातल्या आपण मग विश्वास ठेवू शकतो?
अजूनही तुम्हाला कॉगेस, कॉगेसनेते यांच्या विधानांवर विश्वास ठेवावा वाटतो?

>>>त्यांचे आधीचे विधान ग्राह्य धरून जे लगेच संघावर आणि भाजपावर उड्या मारू लागले त्या तथाकथीत बुद्धीवाद्यांचा पण भ्रमनिरास झाला का का अजून हट्ट आहेच?

इतक्या सहजासहजी बुद्धीवाद्यांच्या आपल्या बुद्धीवरचा विश्वास डळमळीत होत नसतो. आधी निष्कर्ष मग पुरावे हीच आमची आमच्या बुद्धीशी बांधीलकी असल्याने आम्हाला कुणाच्याही विधानाच्या ग्राह्यतेची गरज नसते. भगवा दहशतवाद ही वस्तुस्थिती आहे हे मत बदलणार नाही... मरते दम तक ;)

टाईम चेन्ज पीपल चेन्ज.. याला कोणतीही व्यक्ती, पक्ष, संस्था, संघटना अपवाद नाही
शेवटी चेन्ज इज द नेचर! ;)

माफीनामा
मी मला समजत नसल्याने माफी मागत आहे.
गृहमंत्री काय बोलतात हे समजले पाहिजे.पण मला समजत नाही.
हा माझा दोष आहे.मी त्यांना निवडून देताना त्यांची भाषा मला समजेल का याचा विचार केला नाही.
खरे तर मी विचार करून मतदान केलेच नाही.
विचार केल्यास मतदान करता येईल?
पक्ष्याचे मत,वैयक्तिक मत,अधिकृत मत,बोलण्या आधिचे मत,बोललेले मत,बोलल्या नंतरचे मत,
छापुन आलेले मत,खुलासा केलेले मत,संदर्भ सोडून व्यक्त झालेले मत,गैर समजाने झालेले मत,मला समजत नाही.
पण राजकारणात हे समजणारे लोक आहेत.मी त्यांना निवडून देतो आणि माझे मत मिसळ पाव वर व्यक्त करतो.
ते राजकारण करतात मी मिसळ पाव खात बसतो.

चालायचंच.

"माझ्यावरील खटला योग्य प्रकारे चालवला होता आणि मला झालेली शिक्षा योग्यच होती" असा माफीनामा कुणीतरी दिल्याचं स्मरतंय.

चालायचंच.

"माझ्यावरील खटला योग्य प्रकारे चालवला होता आणि मला झालेली शिक्षा योग्यच होती" असा माफीनामा कुणीतरी दिल्याचं स्मरतंय.

जोपर्यंत गफला करून अथवा धडधडीत खोटे बोलून ते पचविणे आणि ते अंगावर आलेच तर उलटी उडी मारून माफी मागून वेळ सारून नेण्याला हुशारी (smartness) समजणारे मतदार आहेत तोपर्यंत अजून काय वेगळे अपेक्षा करणार?

पूर्वी फटका असलेला माणूस कॉर्पोरेटर / एम् पी / एम् एल् ए होऊन एकाएकी काहिही दृश्य उत्पन्नाचे साधन नसताही ४-५ वर्षांत करोडपती बनला की त्याचे आपल्याला आदरयुक्त कौतूक वाटते. त्याऐवजी तो जनतेच्या पैशाची लूटमार करणारा चोर आहे हे कळण्याची समज जेव्हा जनतेला येइल आणि त्या समजेचा प्रभाव मतदानावर होइल, तेव्हाच हे थांबेल.

तोपर्यंत कोण जनतेला जास्तीत जास्त उल्लू बनवू शकतो यासाठी सगळ्या राजकारण्यात खुली स्पर्धा चालू आहे... तमाशा देखते रहो !

तुम्ही फार मनाला लावून घेता बाबा असल्या गोष्टी :-(

रंगीत/भगवा वगैरे दहशतवाद

तुम्हाला रंगीत = हिरवा असं म्हणायचं का विकास काका?
मग म्हणा ही सरळ सरळ. ;)

असो या विषयावर आम्ही काय जास्त अकलेचे तारे तोडणार म्हणा.
नानाच्या पहिल्या प्रतिसादाशी सहमत आहे.

ऐसे बडे देशमे हिंदी या अंग्रेजी बोलनेकी गलती के हादसे होतेच है ! अभी मै दोनो भाषाकी शिकवणी लगाउंगा के श्रीकांत ने हिंदी और कपिल देव ने अंग्ग्रेजी शिकवणीका कंत्राट लिया है ना - आपका सु शि. उर्फ हसमुखराय सोलापूरवाला .

सुशीलकुमार शिंदे तेव्हा चूक होते, आता त्यांनी चुकीची दुरुस्ती केली आहे एवढाच याचा अर्थ आहे.
दुसरे समांतर उदाहरण द्यायचे तर एखादा बौद्धिक नेता जेव्हा 'अमुकतमुक व्यक्ती हा पक्षाचा मुखवटा असून दुसरीच व्यक्ती हा चेहरा आहे' वगैरे लिहिते तेव्हा ते त्या नेत्याचे मत मानून आपण सोडून देतोच की. काँग्रेसच्या अधिवेशनात सर्व नेत्यांनी त्यांची भाषणे आधी कोणत्यातरी संघटनाबाह्य दुसऱ्या संघटनेकडून वगैरे ;) अप्रूव करुन घ्यावी असे म्हणायचे असेल तर बाब वेगळी.

आता तुम्हाला शिंदे यांनी नवी चूक केली आहे, हिंदू दहशतवाद वगैरे असे काहीतरी आहे असे म्हणायचे असेल तर गोष्ट वेगळी.

सिंदे दुर्दैवाने ( देशाच्या ) गृहमंत्री आहेत, त्यांनी पूर्ण माहिती घेउन च बोलणे अपेक्षीत आहे. त्यांनी जे म्हणले ते जर बरोबर असेल तर त्यावर त्यांनी टिकुन रहायला पाहिजे.

सुशीलकुमार एवढया लवकर माफी मागतील असं वाटले नव्हते.
त्यांचे ते वक्तव्य केवळ एक राजकीय खेळी होती असे वाटते. काँग्रेस मुस्लीमांची कैवारी आहे हा दावा सपा बसपा फोल पाडताहेत त्यामुळे त्यांनी हे वक्तव्य केलं असावं असं वाटते. सोबतच आधी हे वक्तव्य देणे आणि काही काळातच अफजल गुरूला फाशी देणे हे केवळ योगायोग आहेत असं मी मानत नाही. प्रेशर बॅलेन्सींग असावं असे वाटते.

- नीलकांत

काँग्रेसने कसाब आणि अफजलला फाशी देऊन विरोधी पक्षाच्या इमोशनल मुद्यांमधील हवा आधीच काढून घेतली आहे. लवकरच निवडणुका होतील, त्यामुळे या अर्थसंकल्पीय अधिवेशनात काही महत्त्वाची बिले वगैरे पास करण्याची शक्यता आहे काय? ही बिले पास होऊ नये म्हणून हिंदूंचा(!) कैवार घेऊन संसदेत गोंधळ घालण्याची संधी विरोधी पक्षांना न दिल्याबद्दल व संसदेचे काम सुरळीत चालू ठेवण्यासाठी मोठ्या मनाने चूक मान्य केल्याबद्दल शिंदे यांची मी मनःपूर्वक अभिनंदन करतो.

कुणाच्यातरी खांदावर बंदुक ठेवुन तिसर्‍या कुणाची तरी शिकार करणे हे कसब फक्त कॉग्रेसलाच जमते.

माफी मागतील हैद्राबाद प्रकरणात की माझे स्टेटमेंट १ बरोबर होते म्हणुन.

काल झालेल्या हैदराबाद बाँबस्फोटानंतर अत्यंत आदरणीय व्यक्तिमत्त्व माननीय गृहमंत्री सुशीलकुमार शिंदे म्हणाले की गृहखात्याला या हल्ल्यांची पूर्वकल्पना २ दिवस आधीच मिळाली होती.

>> मग ते काय हल्ला होऊन काही निरपराध नागरिक मारले जाण्यासाठी थांबले होते? त्याच बहाण्याने थोडीफार लोकसंख्या कमी होईल असा स्तुत्य विचार केला की काय गृहखात्याने?

काल झालेल्या हैदराबाद बाँबस्फोटानंतर अत्यंत आदरणीय व्यक्तिमत्त्व माननीय गृहमंत्री सुशीलकुमार शिंदे म्हणाले की गृहखात्याला या हल्ल्यांची पूर्वकल्पना २ दिवस आधीच मिळाली होती.

पुर्वकल्पना होती,पण तो हैदराबादेतच होइल हे वाटले नव्हते असेही म्हणाले ते बी लिवा की

म्हंजे घरातल्या कर्त्या बाईनं घरात साखर हाये, पण कुठं ठिवलीये त्ये सापडत न्हाई असं म्हणण्यासारखं झालं हे..

मेरे देस में ..ओ S S S S
मेरे देस में, पवन चलें पूरवाई

निसर्गसुंदर गावी सकाळी सकाळी शेतात गाणे म्हणणारा खट

एक नवी सेक्युलर फ़ॅशन

आपण स्वच्छ आहोत असे भासवायचे तर दुसर्‍याकडे घाणेरडा म्हणुन सतत बोट दाखवावेच लागते. आजकाल ब्राह्मणांना शिव्या घालण्याची एक फ़ॅशन झाली आहे. पण तिचे अनुसरण करताना नेमक्या त्याच ब्राह्मण्य़ प्रवृत्तीचा अवलंब अगदी सढळ हस्ते होत असतो. ज्या काही स्पृष्य़ अस्पृष्यतेच्या कल्पना शेकडो वर्षे व पिढ्य़ानुपिढ्या राबवल्या गेल्या, त्याची कार्यपद्धती आपण कधी बारकाईने समजून घेतली आहे काय? त्यात पहिली गोष्ट अशी कटाक्षाने केली जाते की समोरच्या व्यक्तीवर वर्चस्व गाजवण्यासाठी त्याच्या मनात कसली तरी अपराधी भावना मोठ्या खुबीने रुजवली आणि विविधप्रकारे खतपाणी घालून जोपासली जाते. एकदा का ती अपराधी मानसिकता निर्माण झाली; मग पुण्यात्मा बनून त्यावर दिर्घकाळ सत्ता गाजवता येत असते. मग कुठलेही कारण असो नसो; तुम्ही पापी आहात असे तुम्हाला सातत्याने कानीकपाळी ओरडून सांगितले जात असते. अर्थात त्याच पापासून मुक्त होण्याचे सोपे सोपे मार्गही तयार ठेवलेले असतात. पुर्वी त्याला कर्मकांड, सोपस्कार म्हटले जायचे. आताही त्याचे नवे रूप अवतरले आहे.

रोजच्या रोज घराघरात काळ्यासावळ्या त्वचेबद्दल आणि ती गोरी करण्यार्‍या क्रीमबद्दलच्या जाहिराती, त्याचे उत्तम उदाहरण आहे. आधी असलेल्या त्वचेबद्दल न्युनगंड पेरायचा, जोपासायचा आणि मग त्यातून मुक्तीचा उपाय सांगून धंदा करायचा. जेव्हा असा कुठलाही न्युनगंड माणसात व समाजात जोपासला जातो, तेव्हा मग त्याच्या शरीरावर साखळदंडाने वा हत्यारी बलप्रयोगाने हुकूमत मिळवावी लागत नसते. तो मनाने गुलाम झाला, की नुसत्या शब्दांतून त्याला गुलामी सोसावी लागत असते. कारण मनातली अपराधी भावना व न्युनगंडच त्याचे साखळदंड झालेले असतात. ते झुगारण्याची हिंमतच त्यापासून मुक्ती देऊ शकत असते. आजच्या भारतीय समाजात हिंदू म्हणून असलेली त्याची मुलभूत ओळखच त्याचे लांच्छन असल्याचे विविध मार्गाने ठसवण्याचा उद्योग गेली कित्येक दशके आधुनिक सेक्युलर विचार म्हणून रुजवण्याचे कारस्थान यशस्वीरित्या राबवण्यात आलेले आहे. त्यामुळेच तो आपली प्रतिकार शक्ती गमावून बसला आहे. त्याचे उत्तम प्रत्यंतर हिंदू घातपाती वा भगवा दहशतवाद अशा शब्दातून येऊ शकते.

गेल्या दोन दशकात आपल्या देशात जितके घातपात, दंगली वा दहशतवादाच्या घटना घडल्या, मृत्यू झाले वा नुकसानीची व त्यातील गुन्हेगारींची आकडेवारी पाहिल्यास त्यात हिंदू म्हणावेत असे आकडे नगण्य आहेत आणि मुस्लिम म्हणावेत ते अगणित आहेत. पण भगवा दहशतवाद म्हणून नुसता शब्दोच्चार केला तरी आपण अकारण स्वत:ला अपराधी समजू लागतो. इस्लामिक जिहादने हजारो बळी घेतले असताना तथाकथित डझनभर बळी न घेणार्‍या भगव्या दहशतवादाचे स्तोम त्यासाठीच माजवले जात असते. जितके अधिक मुस्लिम आक्रमक होतील, तितका भगव्या दहशतवादाचा जोरात डंका पिटला जाताना दिसेल. हाच खरा ब्राह्मण्य़वाद आहे आणि त्याचे अनुकरण करणारे मात्र अगत्याने ब्राह्मणांना शिव्या मोजताना दिसतील. किती चमत्कारिक विरोधाभास आहे ना? थोडक्यात आता भगवा दहशतवादाचा आरोप ही एक नवी सेक्युलर फ़ॅशन झाली आहे.
----भाऊ तोरसेकर -----

तब्बल चार आठवड्यापुर्वीची गोष्ट आहे. ‘पुण्यनगरी’च्या याच स्तंभातून मी केंद्रिय गृहमंत्री सुशिलकुमार शिंदे यांच्या जयपूरच्या विधानातील खोटेपणा स्पष्टपणे कथन केलेला होता. तेव्हा अन्य माध्यमे त्यावर सावधपणे बोलत होती. लौकरच सुशिलकुमार आपली चुक वा खोटेपणा मान्य करतील व त्याची कबुली देतील असेही मी तेव्हाच म्हटलेले होते. मात्र ती वेळ इतक्या लौकर येईल, अशी माझी अपेक्षा नव्हती. पण संसदेच्या अधिवेशनाची कोंडी व्हायची पाळी आल्यावर शिंदे यांनी आपले शब्द मागे घेतलेच. अधिक दिलगिरीही व्यक्त केली आहे. माझ्या दृष्टीने ती दिलगिरी वा शिंदे खोटे पडण्याला महत्व नाही. त्यापेक्षा अतिशय महत्वाची बाब आहे; ती दहशतवादाच्या बाबतीतल्या अडाणीपणाची. मुस्लिम वा हिंदू दहशतवाद अशी लेबले लावून जे घाणेरडे मतांचे राजकारण चालते, त्याने देशाची सुरक्षा व जनजीवन किती धोक्यात आणले आहे, याचा त्यावर पांडीत्य करणार्‍यांनाही थांगपत्ता नसावा ही बाब अधिक घातक आहे. ज्याला रोगराई वा वैद्यकशास्त्राचे काडीचे ज्ञान नाही, अशा लोकांच्या इस्पितळात एखाद्या रोग्याला भरती केल्यास त्याच्या जीवाशी कोणकोणते खेळ होतील, त्याची कल्पना करा. म्हणजे आज आपला देश व समाज दहशतवादाचा शिकार का झालेला आहे, त्याचा अंदाज येऊ शकतो. कारण दहशतवाद म्हणजे नेमके काय त्याचाच थांगपत्ता नसलेले लोक यातले जाणकार म्हणून मिरवत असतात व पोपटपंची करीत असतात. त्यामुळे गल्लीतल्या दंगलीपासून बॉम्बस्फ़ोट व घातपातापर्यंत कशालाही ते दहशतवादाच्या व्याख्येत आणुन बसवतात. त्यामुळे होते काय? साधा ताप आणि डेंग्यू वा स्वाईनफ़्लू; यातला फ़रकच लोकांना कळेनासा होता. जेवढे अशा विषयातील अज्ञान अधिक, तेवढी रोगाची साथ झपाट्याने फ़ैलावत असते. म्हणूनच दहशतवाद म्हणजे नेमके काय व त्यातल्या दहशत शब्दाचा नेमका अर्थ काय; हे जाणून घेणे अगत्याचे आहे. त्यातही पुन्हा जिहाद व दहशतवाद यात जमीन अस्मानाचा फ़रक आहे. त्या दोघांची तुलना होऊच शकत नाही.

पहिली गोष्ट म्हणजे गुजरातची दंगल वा अन्य कुठलीही दंगल आणि घातपाती कारवाया; यांच्यात कसलेही साम्य नाही. दंगल ही जमावाकडून घडते वा तशी घडवून आणली जाऊ शकते. पण त्यात कितीही माणसे मारली गेली, म्हणून त्याला दहशतवाद म्हणता येणार नाही. कारण दंगल ही स्थानिक समाजघटक व त्यांचे जमाव यांच्यात होत असते आणि त्याला स्थानिक संदर्भ असतात. त्यामागे स्थानिक राजकीय शक्तीसुद्धा असू शकतात. पण त्यातून प्रस्थापित राजकीय सत्तेला आव्हान दिले जात नसते. उलट दहशतवाद हे प्रस्थापित सत्तेला दिलेले आव्हान असते. त्यामागे देशाबाहेरील सत्तेचा हात असतो. त्याकरिता बाह्य शक्ती कार्यरत असते. उदाहरणार्थ मुजाहिदीन, तोयबा वा अलकायदा अशा ज्या जिहादी संघटना आहेत; त्यांच्यामागे वेळोवेळी अमेरिका, पाकिस्तान व अन्य सत्ता उभ्या राहिलेल्या आहेत. तीन दशकांपुर्वी अफ़गाणिस्तानमध्ये जिहाद पुकारण्यात आला, त्यामागे अमेरिकेची प्रेरणा होती. आजच्या भारतातील व काश्मिरातील घातपातामागे पाकिस्तान सरकारची शक्ती उभी आहे. आपण कितीही नाकारणार असलो; तरी श्रीलंकेतील तामिळी वाघांच्या दहशतवादामागे भारत सरकारची शक्ती उभी होती. अगदी त्यांना आरंभीच्या काळात घातपाती लष्करी कारवायांचे प्रशिक्षण भारतीय सेनेकडून देण्यात आलेले होते, हे नाकारता येणार नाही. कारण त्याचे अनेक पुरावे उपलब्ध आहेत. पुढल्या काळात चीन वगैरेंनी तामिळी वाघांचा उपयोग आपल्या राजकारणासाठी करून घेतला. आज आसामातील उल्फ़ा वगैरे संघटनांच्या दहशतवादाला बंगला देशच्या माध्यमातून चीन मदत करीत असतो. त्याचप्रमाणे नक्षलवादी माओवादी दहशतवादाला चीनचे सहाय्य लाभत असते. तर तोयबा व अन्य जिहादी संघटनांना पाकिस्तान, सौदी अशा देशांची खुली वा छुपी मदत मिळत असते. थोडक्यात मुद्दा इतकाच, की दहशतवाद हा कुठल्या तरी देशाच्या सत्तेचा पाठींबा असल्याशिवाय होऊच शकत नाही. त्यामुळेच हिंदू दहशतवाद असा जो आरोप केला जातो, त्यात काडीमात्र तथ्य नाही, कारण अशा कुठल्याही अतिरेकी हिंदू संघटनेला जगातल्या अन्य कुठल्याही देशाच्या सत्तेकडून मदत मिळू शकत नाही. मिळालेली नाही. ती मिळू शकली असती, तर मालेगाव किंवा तत्सम चिरकुट स्फ़ोटात ही मंडळी पकडली गेली नसती. त्यांना दंगलखोर म्हणता येईल. ते हौशी हिंदूत्ववादी आतिरेकी माथेफ़िरू नक्कीच आहेत वा असतील. पण त्यांची गणना कुठल्याही दहशतवाद्यांमध्ये होऊ शकत नाही.

म्हणूनच ज्याला हिंदू वा भगवा दहशतवाद असे संबोधले जाते त्यांची संख्या व साधने बघितली, तरी त्यांच्या हौशीपणाची साक्ष मिळू शकते. उलट कुठल्याही जिहादी घातपाताच्या घटना बघा, त्यातल्या कारवाया लष्करी सफ़ाईने पार पाडण्यात आलेल्या दिसतील. कारण त्यामागे सत्ता व कुठले तरी सरकार उभे आहे. दहशतवादाचा मूळ हेतू कुणाला मारण्याचा वा जीव घेण्याचा अजिबात नसतो, तर मृत्यूच्या भयाने ठराविक लोकांना शरण यायला भाग पाडणे, हाच त्यामागचा खरा हेतू असतो. हिंदू दहशतवाद म्हणून ज्याचा गवगवा केला जातो, त्या मालेगाव, अजमेर वा मक्का मशीदीच्या घटना नुसत्या बारकाईने बघितल्या, तरी त्यातली दंगलखोर वृत्ती लपत नाही. सुडाला पेटलेल्या माथेफ़िरुंची कृती असा तो प्रकार आहे. पण कसाब, अफ़जल गुरू, मुंबई वा अन्यत्रचे अनेक जिहादी स्फ़ोट सुडाची परिणती नसून त्यामागे पद्धतशीर युद्धयोजना दिसून येते. त्यामागे पाकिस्तानचा हात दिसून येतो. म्हणूनच जिहाद किंवा दहशतवाद म्हणजे नेमके काय प्रकरण आहे, ते समजून घेण्याची गरज आहे. कसाब किंवा अफ़जल हे सामान्य मोहरे होते, असाही दावा केला जातो, ते खरे सुद्धा आहे. पण दहशतवाद असाच खेळत असतो, त्यात कर्नल पुरोहित सारखा महत्वाचा माणूस कधी अडकू शकत नाही किंवा सापडू शकत नाही. म्हणूनच साध्वी किंवा पुरोहित अडकले; हाच त्यांच्या दहशतवादी नसल्याचा व सूडबुद्धीने बेभान झालेले असण्याचा पुरावा आहे. कारण त्यांना दहशत माजवायची होती असे दिसत नाही. त्यांना दहशत कशी निर्माण होते ते सुद्धा ठाऊक नसावे. त्यांनाच कशाला आपल्या देशाच्या गृहमंत्र्यांना तरी दहशतवाद म्हणजे काय व ती दहशत कशी निर्माण होते; त्याचा थांगपत्ता आहे काय? आपल्या देशाचे बाजूला ठेवा. अकरा वर्षापुर्वी न्युयॉर्कचे जुळे मनोरे उध्वस्त झाल्यावर अफ़गाणिस्तानला धडा शिकवायला निघालेल्या अध्यक्ष जॉर्ज बुश यांनी थेट युद्धाचा पवित्रा घेतला व त्याला दहशतवाद विरोधी युद्ध असेही नाव दिले. पण अकरा वर्षे उलटून गेल्यावरही त्यांना त्या दहशतवादाचा पराभव करता आलेला नाही. आता थकूनभागून अफ़गाणीस्तान मधून माघार घेण्याची वेळ त्यांच्यावर आलेली आहे. कारण इतकी वर्षे घालवल्यावर आणि इतके नुकसान सोसल्यावर त्यांना दहशतवादाचे खरे रूप लक्षात आलेले आहे. त्या दहशतवादाशी पारंपारिक युद्ध छेडून त्याला पराभूत करता येणार नाही, याच्या साक्षात्कारानेच अमेरिकेला माघार घ्यायची पाळी आणली आहे. मात्र दुसरीकडे दहशतवादाचे खरे रूप ओळखून त्याचा नि:पात करायला कंबर कसलेल्या श्रीलंकेने वर्षभरात तामिळी वाघांचा निर्णायक पराभव केलेला आहे. दोन देशांच्या या अनुभवातून आपण काही शिकणार आहोत काय; एवढाच प्रश्न आपल्यासमोर आहे.

ज्या रोगावर उपाय करायचा असतो किंवा ज्या समस्येचे निवारण करायचे असते, ती निदान आधी नेमकी समजून घेतली पाहिजे. तरच तिच्यावरचे उपाय शोधता येतात व योजता येतात आणि मगच त्याचे योग्य परिणाम मिळण्याची अपेक्षा बाळगता येत असते. अत्याधुनिक सेना व साधनसामग्री हाताशी असूनही अमेरिकेला अफ़गाण युद्धात माघार का घ्यावी लागली आहे? त्याच्या तुलनेत अत्यल्प साधने व मोजकी सेना हाताशी असताना श्रीलंकेच्या सेनेला तामिळी वाघांचे निर्दालन का करता आले; याचा अभ्यास म्हणूनच आवश्यक आहे. तो केला तरच दहशतवाद, जिहाद, नक्षलवाद आणि हिदू दहशतवादाचा बागुलबुवा यातला फ़रक लक्षात येऊ शकेल. त्यानंतरच त्यावरचे उपाय शोधता व अंमलात आणता येतील. या विषयात अमेरिकेमध्ये खुप अभ्यास चालतो. पण त्या पुस्तकी अभ्यासाचा उपयोग नसतो. ज्या अफ़गाण युद्धात अमेरिका जिहाद मोडून काढायला सरसावली; तिला दहशतवाद म्हणजे नेमके काय ते ठाऊक नव्हते, तिथेच तिचा पराभव झाला. कारण नेहमीचे युद्ध व त्यामा्गची प्रेरणा आणि जिहाद व दहशतवाद यामागची प्रेरणा, यातला फ़रकच अमेरिकन युद्ध जाणकारांना नव्हता. दहशत कशी व कोणत्या बळावर माजवली जाते आणि कुठल्या कारणास्तव दहशत माजवता येत नाही, याचे विश्लेषण म्हणूनच खुप मोलाचे आहे. त्याचे नवे युद्धशास्त्र आहे, जे सय्यद कुतुब वा ब्रिगेडीयर एस, के. मलिक अशांनी मांडलेले आहे. आपल्या वाहिन्यांवर पोपटपंची करणार्‍या कितीजणांना हे ठाऊक आहे? त्यांना ही नावे तरी माहित असतील की नाही, याची शंका आहे. धर्माचा दहशतवादाशी संबंध नाही ह्या दाव्यापासूनच मुळात चुक सुरू होते, चुकीच्या वाटेने जाऊन ध्येयापर्यंत पोहोचणार कसे? पाकिस्तानचे निवृत्त सेनाधिकारी ब्रिगेडीयर मलिक त्याचे नेमके तपशील देतात. धर्माचा व दहशतवादाचा नेमका संबंध कसा असतो?
----भाऊ तोरसेकर -----